Morgunblaðið - 11.02.1933, Qupperneq 2

M O H G U N B l A » t>
IHS S OlSe,
æarm
Sssifioliia & Holmblad A.S.
Kaupmannahöfn.
Stærsta, elsta og besta, verksmiðja Norðurlanda í alls
konar málningu og lökkum.
Aldarf jórðungs reynsla á íslandi.
mnfwnriogiini i II■ ... IHIIIW ibm r iiiii iiir iaiiiiliinw<i'iiiHM m im »III iohuiéíi ' jiiaiwwnwr’n»riitiiiMwwj'‘‘ir'l,r'TiiriMMWiiiii i i i i iii iib
Stjorn Hiílers.
Sjórn Sehleiehers varð ekki
lang'líf. Hún vai- mynduð í byrjun
desember, og í lok janúar ljet
lliudenburg • ríkisforseti Schleich-
«•!• falla.
: Sehleicher vildi ekki stjórna á
;móti vilja þings og þjóðar, eius og
von Papen gerði. Sehleicher leitaði
því samvinnu víð þingið. En af-
staða flokkanna til stjórnarinnai:
•var þannig; að það var undir Naz-
istum komið, hvort stjórnin fjekk
nieiri hhita í þinginu. í desember
greiddu' 'Nazistar atkvæði A móti
tillögum soeialista og kommúnista,
sem vildu fella Sclileicher. Nazist-
ar björguðu þannig stjómb :i um
- stúndar sakir. En annars vár Hitl-
er á báðum áttum um það, hvort
hann ætti áð. styðja 'Schreieþer
fi'amvegis. Hitler var ekki uin það
að styðja, st.jórnina. Honum var
ekki heldur um að stjórnin yrði
í minni hluta í þinginu og neydd-
ist þannig til að stofna til nýrra
kosninga. því búast mátti við að
•Nazistar mundu þá tapa stór-
kostlega.
Um miðjan desember fóru þing-
kosningar fram í Lippe, einu af
minstu löndunum í Þýskalandi. —
Það er sagt, að Hitler bafi ákveðið
að láta kosningarnar í Lippe ráða
úrslitum um það, bvort Nazistar
ættu að styðja Sehleicher. Kosn-
ingaúrslitin í Lippe urðu þau, að
Nazistar fengu 38.800 af hjer um
bil 100,000 atkvæðum. Þéir fengu
ö,000 fleir-i atkvæði en við þing-
kosninganiai' 6. nóv., en 4,000
Tíerri atkvæði en við kosningarnar
31. júlí. Nazistar halda því fraih
að úrslitin í Lippe bei'i vot.t um
það, að fylgi þeirra sje aftur
að aukast. Þeir þykjast því ekki
vera Iiræddir'yið nýjar kosningar.
Eftir kosningarnar í Lippe var
það Ijóst, að Nazistar ætluðu ekki
að styðja Schleieher áfram. Þár
við bættist .að þýsk-nationalii-
• undii' forystu Hugenbergs vihlu
helst leggja stjórnarskrána á hyll
una og rjúfa þing, án þess að
stofna til nýrra kosninga í ná-
'inni framtíð. Þar að auki 'börðust
bæði sósíalisjtar og kommúnistar
ákaft á nió. iAsþ!Ó:'ninnr. — Þingið
; átti að konra súuián þ. 31. janúar.
, Það mátíi telja víst.. að meiri
bluti þingsins mundi ])á lýsa van-
trausti á stjórninni. Og Schlei-
cher ætlaði ]>á að rjúfa ])ing
og stofná til nýi-ra. kosninga. En
Hindenburg* neitáði að gefa .hon-
uta heimild til ]>ess. Bak við
tjöhlin höfðu fjandmenn Schlei-
chers bniggað vjelráð á móti lion-
um. Og Hindenburg virðist liafa
fýlgt ráðum þeirra.
Snemma í jannar hittiist þeir
Papen og Hitler í Köþn. Skömmu
seinna sömdu þeir í Berlín við
Hugenberg foringja ])ýsk-nation-
ala flokksir.s. Því næst fórú þeir
Papen og Hugenberg á fnnd'i
Hindénburgs. Annars er fullyít
að sonur Hindenburgs bafi verið
í ráðum með Papen og Hitler.
Viðræðurnar milli liinna fornu
fjandmanna Papens og Hitlers
vöktu eðlilega mikla eftirtekt.
Álment er talið víst, að þeir hafi
samið um að sltapa samvinnu milli
Nazista og hægriflokkanna í þeim
tilgangi að fella Scbleieber. —
Jíargii' hægrimenn óttuðust, að
'Sfeliléicher mundi. slaka um ’of
við vinstri flokkanna. Þar að auki
v.ildu þeir Pa-pen' og Hugenberg
köíná í veg fvrir að Schleichei'
Ijeíi rannsaka, Iivernig perimga-
hjálpinni til landbúnaðarins i
Austur-Prússlándi liafi verið var-
ið. Það er sem sje fullyrt, að álit-
l.egri upphæð af miljónahjálpimi i
til Austur-Prússlands hafi verið
varið öðruvísi en til var ætlast,
t. d. til þess að kosta skemtiferðir
,,junkaranna“ og stórjarðaeigenda
'til Miðjarðai’hafslandanna. Þetta
a að hafa gerst á meðan Papen
var ríkiskanslari.
| Af framannefndum og fleiri á-
; s.tæðum viklu þeir Papen og' Hug-
.ci'bcrg fella Scbleicher. Og Hind-
jewburg virðist, hafa farið að ráðum
*])pirra. Hinn 28. janúar fór Schlei-
- clior á fund Hindenburgs, skýrði
honum frá því að stjórnin gæti
ekki fengið meiri hluta í þingimt
og hað um heimild til þess að rjúfa
bingið. Hindenburg kvaðst ekki
g'eta orðið við beíðni kanálarans.
fícldeicher beiddist því lausnar. ,
Víða, ekki síst erlendis, harma
menn fáll Sehleichers. Stjórnar-
rnvndun lians var fvrst og fremst
alvarleg tilraún til að skapa meiri
cirdrægni í Þýskalandi og hetri
sa.mbuð við aðrar þjóðir.
Hinn 30. jaiíúar tók Hitler við
af Schleicher, sem ríkiskanslari
Þýskalands. Hindenburg hefir ált
af verið það mjög á móti skapi,
að leggja stjórnartaumana í hend-
iu Hitlers. En nú hefir hann slak-
at til. Draumur Nazista hefir loks-
ins ræst. Hitler,-,,der Puhrer“, er
loksins oi-ðinn ríkiskanslari. En
stjórn hans er þó ekki eins og Naz-
istar höfðu óskað. 1 sumar heimt-
aði Hitler livorki meira nje minna
en „sama vald, sem Mussolini fekk
eff.ir sigurförina til Rómaborgar".
Hindenburg neitaði þá, að verða
við kröfum hans. Og Hitler hefir
ekki heldur nú fengið „sama vald
som MussoIini“. Stjórn Hitlers er
samsteypustjórn skipuð Nazistum
og mönnum úr ,,þýsk-nationála“
flokkirum. Nazistar hafa fengið
margar þýðingarmiklar ráðherra-
iiiðiir. Hitler er ríkiskanslari eins
og þegar hefir verið sagt. Prúss-
nesku innanríkis- og lögreglumál-
in eru lögð í hendur Nazistans
Göring. Hinn nýi hermálaráðherra
v. Blomberg hershöfðingi er að
vísu ekki í Nazistaflokknum, en
Iiánn hefir þó mikla samúð með
Nazistum. Iíervaldið í ríkinti og
lögrégluvaldið í Prússlandi er
þannig í reyndinni í höndum Naz-
ista.
En Nazistar eru þó ekki einráðir
úm stefnu stjórnarinnar. Bæði
Papen og Hugenberg hafa fengið
sæti í stjórn Hitlers, til þess að
hafa eftirlit með aðgerðum Naz-
ista. Þar að aiiki er von Neurath
áfram utanríkisráðherra. -— Eins
og kunnugt er hafa Nazistar ýms
atriði úr stefnu socialista á stefnu
skrá sinni. Þessi stefnuskráratriði
getur Iíitler ekki framlrvæmt á
meðan liann Iiefir Papen og Hugen
öskar v. Hindenburg',
sonur forsétans, sem sagt, er að
vinn.i .,balí við tjöldin“ í stjórn-
m á I um Þýsk al ands.
berg við blið sjer. Má búast við að
það valdi óánægju meðal Nazista,
jafnvel klofningu flokksins. Það
ei því hugsanlegt, a.ð Hitler réýöi
með tímanum að bola þeim Hugéri-
berg og Papen burt úr stjórninni.
Yfirleitt getur núverandi stjórn
varla, setið lengi við völd án þess
að annað hvort Nazistaflokkurinn
eða stjórnin klofni. —
Stjórn Hiflers hefir vakið milda
gremju meðal verkamanna. Social-
istar hvetja kommúnista til sam-
vinnu á móti Hitler og tala jafn-
vel um allsherjarverkfall. Sem
stendur er þó ólíklegt að verka,-
menn þori að gera alvöru úr þess-
um liótunum. lín búast má við fið
stjórnarmyndun Hit.lers vekji nýja
ókyrð í þýskum stjórnmélum, ó-
kyrð sem getur kæft niður þann
bata, sem gert befir va.rt við sig
í afvinnulífi Þjóðverja.
Kbiifi' 30. janúar 1933.
Nazistar hylla foringja sinn Hitler, þegar hann varð ríkiskanslari.
Ódröiraar í Þýskalandi.
Bei'lín. 10. febr. PU
í bækistöð Nazista í Goetliés-
strasse í Berlín var kastað hand-
sprérigju í nótt' og gerði bún
mikið eignatjón, en þrír menn
særðust. Þeir sem. verkið unnu,
j komust undan á mótorbjóli. —
j Oéirðir urðu í morgun við há-
.skólaann í Berlín meðan stóð á
iö oi'girn ver ðar b 1 j e. Lýðveldissinn-
l aðir stúdentar ætluðu að Iiakla
mótmælafund móti stjórninni, en
lögregláú bahna.ði hanri. Söfn-
uðust bó nokkrir þeirra saman
og lenti þeim í liandalögmáli við
stjórnarsinna. Lögreglan var köll-
I uð til og tókst lienni fljótt að
! koma kyrð á. í Elbing rjeðust
Karhnanna
Drengja i'
Barna.
Besta tegund — Lægst verð.
Sðsóbáð
Aðalstræti.
Delicious Epli
Jaffa appelsíirar
Citrcmur
Bestar í
I
kL f. efa
opnar glervöru og
búsáhalda verslunin
Berlin
Austurstræti 7.
Sími 2320.
og silfurskiunsskór, állar
st.ærðir, nýkomnir. Einnig
rúskinnskór, lakkskór, og
svartir og mi'slítir skinnskór.
Alt nýja'Sta'- tíska. 1
Skóverslunin Laugavegi 25.
Eirikuf Leifsson.
kommúnisfar á nokkra lögreglit-
menn og skutu á þá nokkurunjt
skotum.- -Fekk lögreglan liðsauká
og voru 28 kommúnistar • teknir
fastir. .
Frá Wilkins.
■New York, 10. febrúar.
United Press. PB.
Sir Hubert Wilkins hefir til-
kynt, að lafði Wilkins verði með í
kafbátsferðinni undir norðurpól-
inn. Kafbáíurinn, sem Sir Hubert
á í smíðum, á að heita Naut.ilus II.
1 ráði er að taka með matmæli
til tveggja ára.