Morgunblaðið - 11.03.1933, Qupperneq 3

8
3HorgttnWaf>i$
i H.Í. ÁrvRkur, RirUtTtk,
% Sltatjörar: Jön KJartanaaon.
Valtýr Stef&naaon.
í Rltatjðrn og afsrelSala:
Auaturatrcetl 8. — Slml 1(00.
: AnKlýalngaatjört: H. Hafbers.
AuKlJ’atnKaakrlfatofa:
Auaturatrœtl J7. — Slaal 8700
Helaaaalmar:
Jön Kjartanaaon nr. 8742.
Valtjr Stef&naaon nr. 4280.
H. Hafberg nr. 8770.
ð Áakrlf taglald:
Innanlanda kr. 2.00 4, aa&nuSL
Utanlanda kr. 2.B0 & aa&nuBl,
| 1 lauaaaðlu 10 aura elntaklB.
f, 20 aara meO Leabök.
Horski samningurion.
# Almeimingi er nú lrnnnugt
frumvarp það að viðskiftasamn-
ingi milli íslendinga og Norð-
inanna, er gert var í sumar. Frum-
varp þetta mun vera lagt þannig
fyrir Alþing, að ekki sje um nema
tvent að gera, að samþykkja, eins
og það er, eða hafna. Yafalaust
-er ekki um neina möguleika til
þreytinga að ræða.
Blaðinu er ekki kunnugt um
hvaða fylgi samningur þessi hefir
innan þingsins. Bn eigi mun of
mikið sagt, að síðan samnings-
frumvarpið var birt, mælist það
misjafnlega fyrir.
Orsök þessa samnings, er, sem
kunnugt er, uppsögn Norðmanna
á tollaívilnuninni á íslensku salt-
kjöti.
Fná. íslendinga liendi er gengið
til samninga þessara í því skyni,
að fá ívilnanir að nýju fyrir ís-
le'nska kjötframleiðendur, íslensk-
an landbúnað.
Þegar tollaívilnanirnar fengust
i Noregi um árið fyrir ísienska
■saltkjötið, var innflutningur á því
■engum takmörkum bundinn. En
samkvæmt samningsfrumvarpi því
er nú liggur fyrir, leyfa Norð-
menn að flytja til Noregs alt í alt
næstu 6 árin 56 þús. tunnur af ísl.
kindakjöti.
f haust sem leið, mátti flytja.
l>angað 13 þús. tunnur. En blaðið
Tiefir ástæðu til að lialda, að
'þangað hafi að þessu sinni aðeins
farið 7000 tn. Svo sex ára inn-
flutningsleyfi Norðmanna nær því
•ekhi nema til 50 þúsund tunna.
Að sex árum liðnum ætla Norð-
menn að leyfa innflutning á. ísl.
kjöti með tollívilnun, er nemi 6000
tunnum á ári.
En 18000 tunnur hafa Norðmenn
keypt af okkur undanfarin ár.
Þar sem svo gífurlega eru mink-
aðir möguleikar íslenskra bænda
fil þess að koma kjöti sínu í verð,
skyldu menn ætla, að ,við íslend-
ingar hefðum fengið eitthvað í
■staðinn, fyrír þessa miklu mark-
mðsrýrnun.
En hinn aðalkafli samningsims
fjallar nm ,,fiskveiðahagsmuni
iNorðmanna við fsland." Er það
útgerðarmannanna að dæma um
'hvort þeir geti ekki hugsað sjer
að láta bændunum í tje þau hlunn
indi sem samsvöruðu tollaivilnun-
-um Norðmanna. og losna með því
-við alla samningagerð um norska
'hagsmun'i við síldveiðarnar.
Happdrætti Ferðafjelagsins. —
Misgáningur var það, að happ-
<drættlsmiðinn væri nr. 1742 —
átti að vera 1472.
MORGPNBLAV 19
Reykjahlíðarmálið.
Hrifluliðið hallast á sueif
með sósíalistum.
Fundur var haldinn í samein-
uðu þingi í gær.
Þar var fyrsta mál á dagskrá
þingsál.till. þeirra~sósíalista, um
riftun kaupa á Reykjahlíð í Mos-
fellssveit. Að vísu er mál þetta
úr sögunni, en sósíalistar notuðu
málið til þess að bera fram van-
traust á dómsmálaráðh. og skrif-
stofustjórans(!) í atvinnumála-
ráðuneytinu.
En á það hefir áður verið bent
hjer í blaðinu, að það er blátt
áfram hlægilegt að vera að koma
með vantraust í þessu máli og ó-
þinglegt í allan máta. Því hvað
hefir hjer gerst? Það eitt, að ráð-
herra hefir, að gefnu tilefni frá
Alþ., gefið þinginu kost á umráða
rjetti á eign, til notkunar í á-
kveðnu augnamiði (rekstur fávita-
hælis). Ráðh. eru umboðsmenn og
trúnaðarmenn Alþingis. Það getur
því alls ekki verið nein sök hjá
ráðh., að spyrja Alþ. hvort það
vilji fallast á þetta eða hitt, sem
ráðh. telur hagkvæmt. Ráðherra
bindur ekki á neinn hátt Alþ. með
slílcum ráðstöfunum; þingið hefir
það á valdi sinu að játa eða hafna
boði ráðherra. En hitt gæti vit-
anlega verið næg ástæða til van-
trausts á ráðh., ef hann skuld-
bindi Alþ., án þess að spyrja það
ráða.
En þótt mál þetta sje svona ein
falt og ljóst, þá virðist það þó
vera á góðum vegi með að flækj-
ast svo fyrir þinginu, að í óefni
stefni.
Frá umræðunum í gær.
Sveinn Ólafsson varð fyrstur
til að kveðja sjer hljóðs. Hann gat
þess í upphafi, að flutningsmaður
þál.till. (H. Vald.) hefði brotið
skip sitt í lendingu. Hann hefði á
síðustu stundu fundið, að tilefni
þál.till. væri eigi fyrir hendi. Væri
það því furðulegt, að hann skyldi
srnia sök á dómsmálaráðh. fyrir
skipbrot sitt, með því að flvtja
íi hann vantraust. Ef um það væri
að ræ;ða, að bera fram vantraust
á þenna ráðherra, þá ætti að finna
veigameiri sök og rökstyðja í van
traustinu.
Bjnsvegar kvaðst S. Ó. ekki
vilja láta neyða sig til þess að
greiða atkv. á móti vantrausti og
þar með lýsa trausti á dómsmála-
ráðh. En þar sem ásökunarefnið
væri sjálffallið, teldi hann rjett
að víkja vantraustinu til hliðar.
Þá kvaðst S. Ó. einnig hafa það
að athuga við vantraustsdagskrá
sósíalista, að hún beindi einnig á-
sökunum á hendur opinberum
starfsmanni. Þetta væri i allá
staði óþinglegt. Starfsmaðurinn
ætti vitanlega að sæta opinberri
ákæru, ef hann væri brotlegur.
Að lokum bar S. Ó. þá svohlj.
brtt. við hina rökstuddu dagskrá
sósíalista:
„Með þvi að mál það, sem þings
ályktunartillagan tekur til er út-
kljáð, án þess að koma þnrfi til
aðgerða Alþingis eða ríkisstjórn-
ar, þykir ekki þörf að gera sjer-
staka ályktun um það og tekur
þingið þess vegna fyrir næsta mál
á dagskrá".
Jón Þorláksson tók nú til máls.
Hann benti á, að S. Ó. hefði a. m.
k. tvívegis í forsendum fyrir brtt.
sinni komist þannig að orði, að
hann vildi ekki — hvorki beint
nje óbeint — láta það koma fram,
að hann greiddi dómsmálaráðh.
traust. Ef líta bæri á ummæli
þessi, sem þau væri töluð f. h.
Framsóknarfl., en hjer ætti Llut
að máli ráðh. sá, er Sjálfstæðisfl.
h.efði lagt til í samsteypustjórn-
ina, þá kvaðst J. Þ. verða að fara
fram á það við forseta, að hann
gæfi stutt fundarhlje, svo Sjálf-
stæðisfl. gæti tekið sínar ákvarð-
anir.
Hrifluliðið kemur fram.
Nú fór Hrifluliðið að sýna sig.
Sveinbjöm Högnason kvað ó-
mögulegt að afgreiða þetta mál,
án þess að vita gerðir ráðherra,
svo að til viðvörunar yrði. Þó
kvaðst hann geta greitt dagskrár-
till. S. Ó. atkv. ef bætt yrði inn í
hana þessum orðum:
Á milli orðanna „ríkisstjórn' “
- „þykir ekki þörf“ komi: og í
því trausti að slíkar stjórnerat-
hafnir komi ekki fyrir framvegis“
Að svo búnu kom Jónas Jóns-
son frá Hriflu, fram á sjónar-
sviðið. Hann talaði lengi og hjelt
sjer að vanda lítið við efnið. Hann
lauk mláli sínu með þeirri yfir-
lýsingu, að hann mundi nú og hve
nær sem væri greiða atkv. með
vantrausti á dómstnálaráðherra.
Álitsffjörð Jónasar
á Reykjahlíð.
Magnús Guðmundsson. — Hann
kvaðst undrast framkomu sumra
þm. í þessu máli. Hjjer hefði það
eitt gerst, að stjórnin hefði farið
eftir vilja Alþ. Híin hefði reynt
að undirbúa stofnun fávitahælis,
að vilja síðasta þings. Hún hefði
þó á engan hátt bundið þingið,
heldur ákveðið að leita álits þess
aftur. Þess vegna væri það hlægi-
legt, að Sv. H. skyldi vera að víta
það, að stjórnin færi að vilja Alþ.
Um Jónas fdá Hriflu sagði M.
G., að það tiðkaðist í sumum leik-
ritum, að þar væri höfð fífl. Hjer
væri það J. J. sem Ijeki fíflið. Það
sýndi best yfirlýsing sú, sem hann
hefði gefið Vigfvísi Einarssyni við-
víkjandi jörð hans. Yfirlýsingin
væri svohljóðandi:
„Jeg vil að gefnu tilefni taka
það fram, að jeg hefi skoðað jarð-
eign Vigfúsar Einarssonar skrif-
stofustjóra, Reykjahlíð í Mosfells-
sveit og virðist mjer jörðin hin
prýðilegasta, jarðhitinn mikill og
góður og byggingar, sem eiru
miklar, vel og traustlega gerðar
og tel jeg, að jörðin mundi vel
fallin til einhverra opinbeilra nota
svo sem fyrir gamalmennahæli eða
eitthvað slíkt hæli, ef til kæmi.
Reykjavik 21. júlí 1932.
Jónas Jónsson
frá Hriflu.“
Hlátur varð um allan þingsal-
inn, þegar M. ‘G. kom að því í
vottorðinu, að jörðin væri vel fall-
in til þess að hafa þar gamal-
mennahæli.
Þetta vottorð hefði J. J. gefið
í júlí í fyrra, sagði M. G. En nú
í vetur hefði J. J. heimtað af
skrifstofustj. að fá vottorðið til
baka og hótað honum missi em-
bættis og æru, ef hann ekki hlýðn
aðist. Svona væri drengskapur
J. J.!
Þá sagði M. G. að J. J. vildi
halda því fram, að Reykjahlíð
væri of dýrt keypt fyrir 90 þús.
kr., sem væri þrefalt fasteigna-
mat. Sjálfur hefði hann þó í sinni
stjórnartíð keypt Reykjatorfuna
og % jörðina Laugarvatn fyrir
meira en þrefalt fasteignamat.
Þeir sósíalistar og J. J. viklu
lialda því fram, sagði M. G. að
lokum, að það væri tilbúið eftir
á, að bera hefði átt kauptilboðið
um Reykjahlíð- undir fjárveitinga-
nefndir þingsins. Til þess að
hnekkja þessum rógi, kvaðst M.
G. ætla að lesa 7. grein samn-
ingsins. Hún væri iá þessa leið:
„Kaupsamning þenna skal bera
undir fjárveitinganefndir beggja
deilda Alþingis og öðlast hann
fjnrst gildi, er þær báðar hafa
mælt með því að kaupin fari fram
samkvæmt honum.‘ *
Hver þm., sem þess óskaði gæti
sjeð plöggin viðvíkjandi þessu
máli í stjórnarráðinu og gætu þeir
því gengið úr skugga um það,
hvort hjer væri ekki rjett með
farið.
Enn urðu langar umr. um málið,
sem eigi er unt að rekja.
Rjett þykir þó að geta þess, að
Sveinn Ólafsson lýsti yfir því, að
hann hefði ekki talað í umboði
Framsóknarfl., heldur frá eigin
brjósti.
Ásgeir Ásgeirsson tók að síð-
ustu til máls. Hann kvaðst vilja
minna á það, sem gerðist í þing-
lokin í fyrra, þegar sósíalistar
báru fram vantraust á samsteypu
stjórnina. Þá hefði komið í ljós,
að stjórnin naut ýmist stuðnings
eða hlutleysi flestra þm. í Sjálf-
stæðisfl. og Framsóknarfl. Svo
mundi enn vera. Stjómin mundi
því ekki fara frá, nema hún fengi
samþ. vantraust, og sjerhver sú
afgreiðsla, er vísaði vantrausti á
bug, þýddi sama og traust til
stjórnarinnar.
Þegar hjer var komið, var svo
áliðið fundartímans, að forseti
frestaði umr. og tók málið út af
dagskrá.
Bruni
uiö Pórsgötu.
Sjónarvottur segir frá.
Laust eftir hádegi í gær kom
upp eldur í stóru húsi, Þórsgötu
3. Hús þetta er bygt úr steini að
veggjum, en öll loft, gólf, stigar
og húsaskipun efst gerð úr timbri,
herbergi í húaiinu þiljuð með
timbri, eldfimt veggfóður á öll-
um veggjum og göngum.
Maður, sem býr rjett hjá bruna
staðntim, segir svo frá:
Jeg var að enda við að borða
miðdegismatinn, og var þá kl.
rúml. 121/2. Kemur þá sú fregn,
að kviknað sje í húsi skamt frá.
Þórsgötu 3. Mjer varð litið út um
glugga og sá þá þykkan reykjar-
\ mökk leggja út um glugga á smá
! kvisti vestur við gafl á snðurhlið
Óhemja
gullfalleg: ástarsag:a.
Nýútkomin.
Fæst hjá bóksölum.
þaksins á húsinu, og líka kom
nokkur reykur upp þar sem þak-
ið mætti gaflinum og eins undan
upsinni.
Jeg hljóp þegar út og var þá
slökkviliðið ekki komið á’ vett-
vang, og mjög fiáir menn. Fólk
úr húsinu hafði þá þegar gert
slökkviliðinu aðvart um eldinn, og
var nú að reyna að bjarga út úr
húsinu, og þeir fáu, sem komnir
voru, hjálpuðu til.
Rjett á eftir kom Pjetur Ingi-
mundarson slökkviliðsstjóri hlaup
andi þarna að, og á hæla hans
komu tveir slökkviliðsvagnar. En
þá var eldurinn þegar orðinn svó
magnaður uppi á loftinu, að reyk
lagði alls staðar út undan ups-
inni. Kolsvartur reykmökkur stóð
út um gluggattn á litla kvistin-
um, sem áður er nefndur, en stór
eldblossi út um glugga -á öðrum
samskonar kvisti gegnt honum að
norðanverðu á þakinu. Slökkvi-
liðið reisti stiga upp við suður-
hliðina og dældi vatni inn um
kvistgluggann, en annar hópur
fór með vatnslöngu inn um aðal-
dyr hússins, sem eru á suðurgaflí
og upp á loft. Var eldurinn þá
svo magnaður, að ílestir ætluðu
að húsið mundi alt brenna, þar
sem veggir þess og loft og gólfi
eru ilr timbri. Sást þó von bráðar
að slökkvitilraunimar fóru að
bera árangur. Blossinn minkaði óg
reykurinn varð ekki jafn svartur
og þykkur og áður hafði verið,
var hann nú hvítleitur af gufu.
En vegna þess að ilt var að kom-
ast að eldinum, ljek hann fram.
og aftur um loftið. Gusu logar lít
um þakglugga á hanabjálkaloftl
og eins náði eldurinn sjer niðrí
í aðalkvisti á stlðurhlið hússins óg
lagði þar loga út. En eftir tveggjai
tíma starf hafði slökkviliðinu tek
ist að vinna bug á eldinum.
Það var lán í óláni að brunal
þenna bar að um miðjan dag, að
veður var framúrskarandi gott
og vatn bráðlega nóg. Hefði brun-
ann borið að um nótt í grimdar-
gaddi, stormi og vatnsleysu, er
ekki að vita hvernig hefði farið,
því að illt var aðstöðu fyrir
slökkviliðið að komast. að húsinu.
Um upptök eldsins var ekki
kunnúgt í gærkvöldi. Helst var
haldið að eldurinn hefði komið
upp á gangi á efstu hæð, eða í
kvistherbf»r<ri að norðanverðu.
Brunnu þar eftir loftin að gjör-
völlu, e-n clökkviliðinu tókst að
forða b^' að eldurinn kæmist nið-
Ur stiffana.
f húsírm voru margar íbúðir
einstakb'vvp og fjöldskylda. Lík-
lega hafo bar át.t heima 18—20
manns. T ítln var bjargað, og fiátt
var vátnv«r* of innanstokksmun-
unum.
Bu'-kr- '"'.,in:T1gaskip, sem hjer
befir v<" 'ð ð nndanfðmu, fór í
grfrr ii V' saltfarm til Akra-
npss