Morgunblaðið - 23.04.1933, Qupperneq 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
5annfoering,
Góður og rjettur mál-
staður, eða flokksfylgi
og kjósendahræðsla.
Fyrir 67 áruxn, þegar elsti nú-
lifandi þingmaður (Sv. ól.) var
aðeins tveggja ára drengur, og
fíestir hinna ófæddir, voru við-
*jár miklar á Alþingi. Á því þingi
(1865) skiftust þingmenn í tvo
flokka um fjárhagsmálið svokall-
aða, sem í raun og veru var skift-
ing um rjettan málstað og sann-
færingu annars vegar, en um auð-
sveipni og geðþægni við stjórnina
(dönsku) hinsvegar.
Sem vænta mátti var forsetinn
mikli Jón Sigurðsson, oddviti fyrir
hinum rjetta málstað, þá eins og
endranær, og fylgdi fast fram
sinni sannfæringu, enda þó hún
hryti á hág við skoðanir sumra
flokksmanna hans, og hann ætti
að etja kapp við þaulvana mælsku
menn og áhrifaríka, eins og t. d.
sjera Arnljót Ólafsson, Berg Thor-
berg, Benedikt Sveinsson, Jón Guð
mundsson (ritstj.), Svein Skúla-
son, Pjetur biskup, Jón á Gaut-
löndum o. fl. En ekkert gat bugað
forsetann. Sannfæring hans, sam-
víska og vissan um rjettan mál-
stað var honum öllu ofar. Og
„drottinn gladdi frömuð frelsis"
í þetta skifti eins og í mörg önn-
ur, og hann gekk sigrandi af hólmi
þó mótfylkingin væri ekki árenni-
leg.
Út af þessu kólnaði allmikið
vináttan milli forsetans og sumra
gamalla fylgismanna hans t. d.
Jóns ritstj. Guðmundssonar.
Gekk svo um nokkurt skeið, að
fátt var milli þeirra nafnanna.
Loks skrifaði Jón Sigurðsson
nafna sínum skorinort brjef í
ársbyrjun 1867 og gerði upp í
milli þeirra. Sýndi fram á það, að
Kann hefði gert alt til þess, „að
revna að halda samheldi í okkar
Sokki. og þó að sundrung hafi
orðið í sumum greinum, þá hefi
e.g ætið reynt til að jafna hana
sem best-“ „Jeg hefi reynt til að
útlista málstað minn svo ljóslega
se,m mjer var kostur á, en þegar
því var ekki gengt og farið í aðra
króka, þá neyðist jeg til, þegar
svo stendur, að fara minna ferða,
og er það eðlilegt, að jeg reyni þá
að fylgja þeim sem eru mjer sam-
úóma, hvort sem þeir þykja meiri
eða minni.“ (Letr.br. hjer. Æfi-
saga Jóns Sigurðssonar, eftir dr.
Pál E. ólason. 4 bindi, bls. 362).
Hjer talar mikilmennið, hinn
konungborni fulltrúi rjettlætisins
'og sannleikans. Míkilmennið sem
vittnur það eigi fyrir vinskap og
fýlgi vina sinna og flokksbræðra,
að víkja af götu þess sem hann
áíítur satt og rjett, og þjóð sinni
fýrir bestn.
Góð og göfug er hún fyrirmynd-
ih, sem núverandi þingmenn hafa,
þegar þeir eiga að fara að vinna
að rjettlætismálunum, og öðrum
þeim málum er alþjóð skiftir miklu
á" ókomnum tímum.
Sá er þetta ritar telur að Jón í
Síóradal (og tveir menn aðrir úr
Kans flokki) hafi dyggilega fetað
í'spor nafna síns í fyrra, er fimt-
ardómsfrv. var á ferðinni, þegar
hann (og þeir) neyddist t.il að j
fara sinna ferða, til að bjarga ein- j
um af hornsteinnm þjóðfjelagsins
frá glötun.
Og með frv. um „æðsta dóm“,
sem Jón í Stóradal hefir nú flutt
á Alþingi, er bersýnilegt, að lion-
um er fjarir skapi að kvika hárs-
breidd frá rjettum málstað, við-
víkjandi æðsta dómstól þjóðar-
innar.
En þess er nú einnig að vænta,
að Jón í Stóradal, og margir
gætnari mennirnir af flokksmönn-
um hans, verði einnig rjettu meg-
in í kjördæmamálinu og fari þar
sinna ferða ef á reynir. Það er
öllum vitanlegt, að það mál verð-
ur að leysast á þessu þingi.
Jón forseti sá og benti sköru-
Iega á 1865, hvað framundan væri
ef rjettum og góðum málstað væri
ekki fylgt.
Nú þarf heldur ekki að fara í
neinar grafgötur um það hvað
framundan er, verði ekki sam-
lcomulag um þetta rjettlætismál.
Þvi þarf ekki að lýsa, því það
liljóta allir að sjá, og aðleifing-
arnar eru óútreiknanlegar.
Stjórnin hefir nú lagt fram
frumvarp sem virðist vera góður
grundvöllur til samkomulags í
þessu máli. Jsú þurfa hin betri
öfl í þinginu, að vinna að lausn
málsins á þessum grundvelli, af
fulltri alúð.
Alþingismenn! Þegar þið lítið
út um glugga þinghússins úr deild
arsölunum, blasir við augum ykk-
ar líkneski forsetans mikla, sem
fekk þennan vitnisburð á 100 ára
afmælinu hjá skáldinu og stjórn-
málamanninum, Hannesi Hafstein:
„Alt hið stærsta, alt hið smæsta,
alt hið fjærsta og hendi næsta,
alt var honum eins hið kærsta,
ef hann fann þar lands síns gagn.‘
Farið að dæmi Jóns Sigurðs-
sonar. Farið ykkar ferða eins og
hann, þegar nota á krókaleiðir,
eða annað lakara, til að hindra
framgang góðra mála og rjettlátra
er miðar til gagns og sæmdar allri
þjóðinni í nútíð og framtíð-
- Alþýðumaður.
InnflutnínshSftin
og gialðey isnefndin.
Þegar Iandsstjórnin grípur til
þeirra örþrifaráða, að takmarka
sölu erlends gjaldeyris og skipa
einvalda innflutnings- og gjald-
eyrisnefnd, þá á slík nefnd að
gæta þess, að gjaldeyrisleyfin sjeu
veitt alveg hlutdrægnislaust og
með það fyrir augum, að þau
komi þjóðinni að sem bestum not-
um og eiga landsmenn heimting á,
að til slíkra trúnaðarstarfa sjeu
valdir rjettsýnir menn, saúngjarn-
ir og velviljaðir, er hlusta kurteis-
lega á mál manna og taka til
greina rjettmætar umkvartanir.
Jafnvel þeir, sem ekki eiga því
láni að fagna að sitja í feitum
stöðum, eiga samt þá sanngirnis-
kröfu, að málaleitunum þeirra sje
svarað kurteislega.
Einn virtur borgari þessa bæj-
arfjelags rjetti hlut sinn, að því
er honum fanst, með því að rjetta
einum meðlimi innflutningsnefnd-
arinnar vel útilátið kjaftshögg um
daginn. IJm rjettmæti þess skal
jeg ekki dæma, en ekki er því að
neita, að allkarlmannlega þótti
mjer það gert- —
•Tpg kýs samt aðra leið, sem sje
bá, að leggia málefni mitt undir
dóm almennings og láta hann
skera úr því, hvort hr. Kaaber
bankastjóri eða jeg hafi betri
málstað. — Fer hjer á eftir alt
þessu máli viðvíkjandi og síð-
ar samtal það, er jeg átti við
hr. Kaaber bankastjóra hinn 18.
f. m. og liygg jeg, að honum muni
veitast erfitt að hrekja nokkuð af
því, sem jeg segi um það, enda
munu menn,er talað hafa við hann
í bankaerindum, kannast við fram-
komuna.
Hinn 2. febrúar sendi jeg geng-
isnefnd beiðni um gjaldeyrisleyfi
fyrir £150 til jarðolíukaupa (gas-
oil).
Hinn 13. febrúar kemur gjald-
eyrisleyfi nefndarinnar mjer í
hendur.
Olíunni átti að skipa út x e.s-
„Brúarfoss“ í Leith liinn 6. febrú-
ax-, en vegna þess hve lengi stóð á
svarinu frá néfndinni, varð hún af
þeirri ferð.
Hjnn 7. mars sæki jeg um fram-
lenging á leyfinu, og hinn 9. mars
sendi jeg seljanda olíunnar svo-
hljóðandi skeyti: „Ship without
fail Selfoss tomorrow hundred
barrels gasoil casli against docu-
ments Landsbanki íslands cc*i-
firm“. Samdægurs fæ jeg svo-
hljóðandi svar: „Hispatching fob
Aberdeen hundred drums Selfoss
Friday' *.
Hinn 13. mars fæ jeg í hendur
brjef frá gengisnefndinni, dags.
11. mars, er hljóðar svo: „Hjer
með tilkynnist yður, að umsókn
yðar, dags. 7. þ. m., um framleng-
ing á valutaleyfi hefir verið synj-
að“.
Hinn 13. mars sendi jeg enn á
ný umsókn um framlenging leyf-
isins með svohljóðandi greinar-
gerð: „Með því að olía þessi var
komin af stað þegar neitun yðar
um framlenging leyfisins kom
mjer í hendur, er mjer gerð ófær
leið, sem þjer verðið að greiða úr.
Jeg sótti um levfið 6. febr. og var
veitt það seinni part sama mánað-
ar- Þá varð eúgin ferð fyr en með
Selfossi í mars, sem nú kemur með
olíuna' ‘.
Við umsókn þessari fekk jeg
svohljóðandi svar, dags. 16. mars:
„Beiðni þessa sjáum vjer oss ekki
fært að taka til greina að svo
stöddxx11.
Laugardaginn 18. mars fór jeg
kl. 10 um morguninn inn í Lands-
bankann, til þess að hafa tal af
hr. Kaaber bankastjóra- Tjáði jeg
honum tafarlaust erindi mitt og
segir hann fautalega, að þessu sje
ekki sint hjer, heldur úti á gömlu
landssímastöðinni. Skýri jeg hon-
um þá frá, að Einvarður Hall-
varðsson, fulltrúi, hafi sagt mjer,
að jeg yrði að finna. hann hjer,
því að viðtal veittu þeir engum
þar. „Já, en Einvarður á að gera.
þetta“, segir hr. Kaaber. „Hann
hefir rnx einmitt gert það eftir
skipun ykkar, að neita mjer tvisv-
ar um framlengingu leyfisins, en
með því að olían var farin af stað
til íslands þegar synjað var um
framlengingu leyfisins, eruð þjer
rjetti aðilinn“. „Það er nóg til
af olíu í landinu“, svarar hr-
Kaaber með þjósti. „Má vera“,
segi jeg. „Það breytir ekki þessu
máli. Þessi olía er seld 6 krón-
um ódýrara fatið en sú olía, sem
hjer fæst og á þeim 50.000 fötum,
sem flutt eru inn iá ári, nemur sá
mismunur 300.000 krónum, sem
spara má fyrir útgerðina, og það
er það, sem fyrir mjer vakir“,
segi jeg. „Nóg til af olíu“, tautar
hr. Kaaber ennþá, náfölur. „Á
hvers kostnað á þá olían að liggja
hjer“, segi jeg. „Brunavörð verð-
ur auðvitað að hafa yfir henni,
ef jeg fæ ekki að afhenda hana“.
„Kemur mjer ekki við, þessu verð
ur ekki breytt“, hreytir hr.
Kaaber út úr sjer, um leið og jeg
fór út úr dyrunum.
Jeg fór beint út í Útvegsbank-
ann og náði tali af hr. Jóni Bald-
vinssyni bankastjóra. — Bað hann
mig um enn á ný að sækja
um leyfið. — Tók jeg þá
upp úr vasa mínum skýringarnar,
sem jeg hafði tekið afrit af, og
spurði hann til hvers jeg ætti að
vera að slíku, því að mjer findist
óðs manns æði að senda þessa
umsókn hvað eftir annað, til þess
eins, að fá jafnoft neitun nefnd-
arinnar. Kvaðst lxann skyldi minn
ast þess, en hann ráðlegði mjer
samt að gera þetta, og með það
skildi jeg við liann.
Þegar tekið er tillit til þess, að
mjer bar,st gjaldeyrisleyfið ekki í
hendur fyr en hinn 13. febrúar
og að eftir þann tíma fell engin
ferð frá Aberdeen þar sem olían lá,
fvr en með ,Selfoss‘ hinn 10. mars,
þá var mjer þetta gjaldeyrisleyfi
einskis virði, nema jeg fengi fram
lenging á því og datt mjer auð-
vitað ekki í hug, að mjer yrði
synjað um það. Jeg hafði sem sje
orðið af fyrri ferðinni, af þvi að
svar nefndarinnar kom of seint.
Synjun þessi liefði gert mig að
svikara, bæði við seljendurna erl.
og kaupendurna hjer innan lands,
auk þess hefði hlaðist
meiri kostnaður á þessa vöru
en aðrar, ef hún hefði : orðið
að liggja hjer óseld, vegna bruna-
gæslu, og jeg að sjálfsögðu
að bera allan kostnað af því og
að öðru leyti svara til saka, bæði
kaupendum og seljendum vörxinn-
ar. Þar við hefði bæst það atriðið,
er mestu varðaði og snerti almenn-
ingsheill, er hjer hefði verið brotin
á bak aftur mikilsverð tilraun til
samkepni við hiix voldugu stein-
olmfjelög hjer á staðnum, sem
sannarlega mættu lækka verðið
á þessari nauðsynjavöru útgerðar
landsmanna.
Reylcjavík 21, mars 1933.
S. Ámann.
Vegna dráttar þess, er orðið
hefir á ixtkomu greinar þessarar,
skal jeg með mestu ánægju upp-
lýsa háttvirta lesendur blaðsins
um, að nefndin mun ekki hafa
sjeð sjer fært annað en veita mjer
gjaldeyririnn samdægurs og Sel-
foss kom í höfn hjer þ.e. 23. mars.
Má draga af því ályktun, að hún
sje sjálfri sjer ekki samkvæm eða
alls ekki starfi sínu vaxin, eins og
bent er á í upphafi greinar þess-
arar.
S. Ármann.
— Hvernig gengur verslunin?
— Hræðilega! Jeg tapa stórfje
‘á hverjum degi-
— Góði vinur, væri þá ekki
betra fyrir þig að loka búðinni
sem fyrst?
• — En það heilræði! Á hverju
ætti jeg þá að lifa?
Hin aukna sala á Rósól-tannkremi
sannar að það eru fleiri og fleirx
sem læra að meta gæði þess-
H.f. Efnagerð Reykjavíkur,
kemisk-teknisk verksmiðja.
Alifnglaræktxn
þarf að ankast.
Út af tillögu frá Magnúsi Finn-
bogasyni er hann bar fram á Bún-
aðarþingi um hænsnarækt, sam-
þykti þingið eftirfarandi tillögu:
„Búnaðarþingið Teggur til að
stjórn Búnaðarfjelags Íslands láti
rannsaka skilyrði fyrir alifugla-
rækt í landinu, meðal annars með
hliðsjón af ræktun innlendra fóð-
urefna og kynbóta, og leggi fyrir
næsta Búnaðarþing tillögur um
það livað nauðsynlegt sje" að gera
til stuðnings þessari atvinnu-
grein1 ‘.
Segir svo í greinargerð:
Hjer á landi hefir alifuglarækt
ekki mikill gaumur verið gefinix
alment, alt að þessum tíma og
lítið notað af eggjum.
Þó hefir innflutningur á eggj-
um numið að meðaltali á árunum
1921-—1929 rúmlega 127 þús. kr„
cða samtals á þessum árum rúm-
lcga 1 miljón og 144 þiis. kr.
Sennilega mætti á fáum árum
losna við þennan háa útgjaldalið
og auka þá notkun eggja í landinu
að mun, með aukinni fuglátölu og-
kynbótum. En til þess að draga úr
kostnaði leiðir af erlendum
fóðurkaupum vegna alifuglarækt--
arinnar, mætti sennilega koma á
innlendri kornrækt og hagnýtingu-
ar.nara mnlendra fóðurtegunda,
handa fuglunum.
Til þess að alifuglarækt geti orð-
ið arðsöm atvinnugrein, verður að
sjiá fyrir því að almenningur eigi
kost á handhægum leiðbeiningum
í því efni, þar sem dregin sje sam-
an reynsla þeirra manna, er skar-
að hafa fram úr á þessu sviði.
Fyrir nefndinni hafa legið 2 er-
indi, annað frá Birni Gestssynr
í Reykjavík, en hitt frá E- Töns-
berg í Grindavík, sem er brjef til
Sig. Sigurðssonar búnaðarmálastj.
Tillögur þessara manna fara í
þá átt, að komið verði á verkleg-
um námskeiðum þar sem kend yrði
fóðrun og hirðing fuglanna og
meðferð klakáhalda Ennfremur að
með löggjöf verði stuðlað að þvír
að geymsla og sala eggjanna geti
orðið sem tryggust og markaðs-
verð sem jafnast yfir árið.
En þar sem þetta mál hefir llt—
inn undirbúning fengið vill bú-
f járræktarnefndin ekki, að svo-
komnu, leggja fyrir Búnaðarþing
ákveðnar tillögur til verklegra
framkvæmda, en lítur hins vegar
svo á, að Búnaðarfjelagi Island*-
berí að taka þetta mál til athug-
unar og leiðbeininga.