Morgunblaðið - 14.11.1933, Page 3

MORGUNBLAÐIÐ
3
/tlorgttttHaMft
Úttet. 0.1. Árrakor, Rerkjatrlk,
Xltatjörar: Jön KJartanason.
Valtýr StafAnaaon.
Rttstjörn og afgrrelttala:
Austurstrætl 8. — Slml 1(00.
AualýslriKastJörl: H. Hafberg.
AuKlÝslnKaakrlfatOfa:
Austuratrætl 17. — Slasl >700.
Helmaslmar.
Jön KJ rtansaon nr. >742.
Valtýr Stef&naaon nr. 4220.
Árnl Óla nr. >046.
E. Hafberg nr. >770.
Áakrlftagjald:
Innanlanda kr. 2.00 & m&nuSl.
Utanlanda kr. >.60 & as&nuBL
t lauaaaölu 10 aura elntaklB.
>0 anra meB LeaMk.
Fánastuldurinn.
Einar Olgeirsson játar, að
hafa haft hönd á þýfinu.
Rannsókn heldur áfram út af
■stuldi þýska stjórnarfánans í
fisktökuskipinu ,,Eider“.
Einar Olgeirsson mætti fyrir
rjetti í gær. Játaði hann þar,
að hann hefði á fundi kommún-
ista í Brattagötu á dögunum
sýnt hinn stolna fána og að
hann hefði þar traðkað á fán-
anum í augsýn fundarins.
Hins vegar kvaðst Einar ekki
vita, hvað orðið hafi af fánan-
;um; hann hefði kastað honum
frá sjer og vissi ekki hver hirti
hann. Ekki mundi Einar heldur
hver það var, sem afhenti hon-
íum hinn stolna fána.
.Nokkur v'itni voru einnig yfir
iheyrð í gær, er sáu, að Einar
Olgeirsson var með fánann á
fundinum.
iEinari var slept að lokinni yf-
írheyrslu, en rannsókn heldur
áfram.
Flösknskeyti.
Hinn 28. júlí fann Baldur
Bjarnason á Ogurnesi flösku með
skeyti í á reki rjett fyrir fram-
an lendinguna í Ögurnesi við ísa-
'fjarðardjúp. Skeytið er svohljóð-
andi:
— Fleygt út 200 sjóm. NV af
Sulskerry 20. 2. ’33. S.s. Tryggvi
gamli, Reykjavík.
Engin undirskrift.
Sá, sem þetta skeyti liefir sent
<er vinsamlegast heðinn að tala við
Morgunblaðið og gefa því nánari
aipplýsinga-r.
Rabarbari.
Þíngtíðindí.
Innfltfifnlngshöftiii.
For$æti§ráðherra heldur
dauðahaldi i haffafarganið.
Efri deild. ■ mætti að einhverju um fram-
Sex mál voru á dágskrá í Ed. kvæmd innflutningshafta og gjald
i gær.
Fimm fyrstu málin fóru deilu-
laust áfram, ýmist til 3. umr. eða
nefnda.
En þegar kom í 6. málið, af-
eyrisráðstafana. Það væri erfitt
verk, að framkvæma slíkar ráð-
stafanir svo vel væri, einkum í
byrjun. En ráðh. bjóst við, að
óánægja sú, sem skapast liefðj og
nám innflutningshaftanna, þá máske með rjettu, væri nú mjög
urðu skiftar skoðanir manna. — í rjenun eða horfin með öllu.
Frv. þetta er, sem fyr segir flutt Menn væru famir áð skilja það,
af Magnúsi Jónssyni. Verður lijer að verslunarástandið væri þannig,
skýrt frá því helsta, sem fram
köm við umr. í gær.
Magnús Jónsson. Eftir að ræðu-
að óumflýjanlegt væri. að hafa
þessar hömlm'. Utanríkisverslun
vor krefðist slíkra ráðstafana. -—
maður hafði lýst með fáum orðum Það væri fyrst og fremst hennar
erfiðléikunum, sem jafnan eru því vegna, að við neyddumst til að
samfara, að bæta viðskiftaástand hafa innflutningshöft. Þess veg-na
með opinberum ráðstöfunum gat taldi ráðh. mjög liættulegt, ef nú
hann nokkurra dæma er sýna, yrði farið að afnema höftin.
hve óheppileg framkvæmd inn-j Jón Þorláksson kvað það mis-
flutningshaftanna væri í ýmsum' skilning hjá Á. Á., að við þyrftum
greinum, svo sem um það, hvað að haida innflutningshöftunum til
væri bannað og hvað frjálst. Inn-, verndar okkar iitflutningsverslun.
flutningshöft geta, ságði M. J., Innflutningshöftin væru hygð á
gert gagn, ef um stundarsakir lögmn frá 1920, en lög þessi næðu
þarf að spara gjaldeyri. Þá má
eingöngu til svonefnds „óþarfa
nota vörubirgðir káupmanna eins varnings“. Það væri að vísu rjett
Og nokkurs konar varasjóð í svip. hjá Á. Á., að þeir tímar væri nú
uppi, að ýms ríki gerðu það að
skilyrði fyrir því, að kaupa vör-
ui af okltur, að við keyptum aft-
ur af þeim. En í því sambandi
Ein af vinsælustu og sjálfsögð-
nstu matjurtum okkar íslendinga
er rabarharinn, eða Tröllasiiran,
sem sumir kaTIa. Hefir raharbara-
rækt aukist óðflnga hin síðari ár,
enda er hún auðvéld mjög og ár-
viss í mesta lagi. Úr raharbara
búa húsmæður til sultutau og saft,
og spara með því allveruleg út-
•gjöld; auk þess, sem leggirnir eru
notaðir í súpur og gráuta.
Hægt, er að setja niður rahar-
harapl öntur að hanstinn og fá af
plöntum þeim fulla eftirtekju
næs<ta snmar. Ein af blómaverSl-
unnm bæjarins auglýsir nú rabar-
baraplöntur til sölu og niðursetn-
ingar í haust. Ilúsmæður, er hafa
matjurtagarða ættu að athuga,
hvort þeim kæini ekki vel að f jölga,
rabarbaraplöntum sínum fyrir
næsta sumar.
En þegar fer að ganga á þann
varasjóð er gagni þeirra lokið, og
þá kemur fram-'aukin þörf á
gjaldeyri. Og loks fer svo, að inn-
flntningshöftin snúast móti til- væri „óþarfa varningur" svo lít-
gangi sínum. Þau valda þá rugl- ill þáttur, að hans gætti í engu.
ingi í viðskiftum, sem orsakar Þvert á móti væri það oft mestu
það, að meiri gjaldeyrir fer út úr náuðsynjavörurnar, sem hjer
landinu en vera myndi ef við- kæmi til greina og vairi í því Sám-
sltifti eru frjáls. Þannig er nú bancli skemst að minnast aðgerða
komið hjer hjá. okkur. Höftin síðasta þings í sambaucli við versl-
valda því, t. d., að allmikið er uuarsamningana við Breta.
keypt vtra í smásölu fyrir tvö- ^ En í þessu sambandi væri alt
falt og þrefalt verð við það, sem öðru máli að gegna með gjald-
það myndi kosta, ef ka.upmenn eyrisskömtunina.Henni mætti beita
mættu kaupa það í heildsölu. Þá þanriig, að beina mætti viðskift-
liafa höftin valdið því, að tals- unum í ákveðnar áttir — til vissrá,
verð verslun liefir farið úr liönd- þjóðá, enda væri ekki farið fram
um innlendra heildsala og komist á að afnema ha.na.
á hendur erlendra. einkuiri
danskra milliliða, sem lrirða 10—
100% í sinn vasa. Enn valda höft-
in því, að elcki vinst tími til þess
að panta t. d. amerískar vörur frá
framleiðslulaudinu, heldur verður
að lcaupa þær nær, og fara tugir
þúsunda þar forgörðum. Yafalaust
nemur sá gjaldeyrir, sem þannig
fer á ýmsan hátt beinlínis vegna
haftanna, svo skiftir hundruðum
þúsunda, og þá eru höftin hein-
línis snúin rrióti tilgangi sínum.
Renslan héfir nú sýnt það, að
versluriin er búin að komast frarn
hjá influtningshöftunum. því að
Þá væru menn að halda því
fram, að innflutningshöftin kæmu
í veg fyrir skuldasöfnun erlendis.
En þetta væri alger inisskiln-
ingur. Þegar Wnflntningshöfttn
væri búin að standa svona lengi
— l>á hættu þau að verlca. Fjár.
magn það, sem í versluninni væri,
færi ekki í sparisjóði, heldur færi
það í nýjar vörur, sem leyfðarr
væru. Otal staðreyndir sönnuðu
þetta.
Sumir vildu halda því fram, að
innflutningshöftin væri nauðsyn-
leg til varndar framleiðslu bænda.
En þetta væri einnig misskilning-
Itærinn ljóslans
2'\a kl§t. i gærkvöldi.
Stiflvfthleri i Arbæfarlóni
bilar. Lá við stórslysi við
Elliðaárstóðina.
Klukkan laust fyrir 7 í gær-
kvöldi dofnuðu rafmagnsljósin
alt í einu -um allan þæinn, og
slokriuðu alveg að nokkrum mín
útum liðnum. Stöðva þurfti vjel-
ar rafstöðvarinnar við Elliða-
árnar, og taka af allan straum.
Orsakirnar voru þessar:
Eins og bæjarbúum er kunn-
ugt, var á sunnudaginn byrjað
á því að ganga frá hinni nýju
rennslispípu úr Árbæjarlóni. —
Vegna þess verks varð að taka
strauminn af í einar 3 klst. þann
dag, því tæma þurfti nýju að-
rennslispípuna úr Árbæjarlóni,
svo hægt væri að tengja hana
við hina nýju túrbínu rafstöðv-
arinnar. En til þess var pípunni
lokað að ofanverðu með járri-
slegnum hlera úr plönkum. —
Hleri þessi hafði árum saman
verið í opinu sem var á Árbæj-
arstíflunni áður en nýja pípan
var lögð þaðan niður að stöð.
Hafði hann ekki verið notaður
síðan sú pípa var sett, en var nú
styrktur til frekara öryggis, er
nota skyldi hann að nýju.
Verkinu átti að vera lokið
fyrir kvöld í gærkvöldi. En það
tafðist lengur en við var búist.
Kl. laust fyrir 7 voru 4 menn
að vinna inni í pípunni niður við
rafstöðina. Loka var milli gömlu
og nýju pípunnar þar.
En alt í einu losnar planka-
hlerinn í lóninu og vatn spýtist
með heljarafli niður pípuna.
Orsakir munu hafa verið þær,
að hringiða hefir myndast í lón-
inu við pípuós þann er opinn
var, er álagið á rafstöðinni náði
hámarki, og vatnsrensli því það
mesta sem verið gat. Við það
hefir komið rót á plankahler-
ann, úr honum kvarnast, svo
vatnið spýtir honum inn í píp-
una. —
Samstundis og vatnið streym-
ir inn í pípuna ofanverða, finna
mennirnir, sem í pípuendanum
voru niður við stöðina, heljar-
mikinn loftþrýsting koma niður
pípuna,
og rjúka í dauðans ofboði úpp
um op sem var þar á pípunni.
Einn þeirra áttaði sig ekki og
tók ekki viðbragð til að kom-
innflutningrtr yfírstandandi árs er I ur, því að öll þau lög, sem síðasta
hærri en ííðasta árs. sem verslun- j þing hefði afgreitt til verndar
framleiðslu bænda, ættu að standa
in var frjáls. Munurinn er aðeins
sá, að nú flyst meira af þeim
vörum, sem eru dýrari í innkaupi
og því gjaldeyrisfrekari og á hinn
bóginn miklu telcjuminni fyrir rík-
issjóð.
Enn fremnr orsökuðu höftiri
smyglun, smölun á innflntnings-
og gjaldeyrisleyfum og fleiri 6-
reglu í viðskiftum. Þau hlaða vfir-
leitt undir. þá, sem eru óvandari
að meðulum, en kæfa þá niður,
sem vilja reka verslun á full-
óliögguð.
Ástandið væri í raun og veru
hið sama nú og 1924. Þá liefði
verið uppi tvær stefnur, eins og
nú.
Onnnr stefnan hefði verið sú að
gefa verslunina frjálsa, en nota,
liinn „óþarfa varning“ til tekju-
auka fyrir ríkissjóð.
Hin stefnan hefði verið sú, að
banna algerlega innfl. óþarfa varn
ings og gefa engar undanþágur
komlega rólegan og sómasamlegan þar frá.
hátt. Þessari deilu hefði þá lyktað
Ásgeir Ásgeirssori forsrh. kvaðst þannig, að menn hefðu orðið ásátt
eigi bera á móti því, að finna ir um, að láta tollana eina um það,
ast út, en fjelagar hans náðu
honum upp um opið á pípunni
í síðasta andartaki áður en
vatnið kom.
En þegar vatnið kom niðúr
pípuna, stóðu vatnsstrókar
upp um tvö pípuop 30 metra í
loft upp.
Vatnsflaumur myndaðist nú
mikill umhverfis rafmagnsstöð-
ina, fyltist strax gryfjan eða
dældin umhverfis aðrenslispíp-
urnar og flóði vatnið uþp á veg
og kringum húsið. Lenti vatns-
boginn m. a. á strætisbíl sem var
á veginum og slökkti á hónum.
Ein æðin af þessu mikla vatns-
gosi lenti neðan í þakskeggið á
stöðvarhúsinu og ýrðist vatn inn
milli þaks og veggjar, svo úða-
regn kom inni í vjelasalnum.
Var nú um ekkert ánnað að
gera, en hleypa vatninu í skyndi
úr Árbæjarlórii, svo hægt væri
að tæma nýju pípuna riieðari
verið var að ganga frá henni til
fullnustu.
Var þessu verki lokið klukk-
an laust fyrir 91/2 í gærkvöldi,
svo vatni varð hleypt í pípuna
og rafstöðin gat aftur tekið til
starfa.
Margskonar truflanir urðu í
bænum í gærkvöídi vegna raf-
magnsbilunarinnar. Við höfnina
varð öll vinna að stöðvast og
kolaskip, sem kom um þetta
leyti, komst ekki inn á innri
höfn vegna myrkurs.
Sjerstaklega mun ljósleysið
hafa verið bagalegt fyrir sjúkra
húsin. í Landsspítalanum eru
engin varaljós, og varð að rjúka
til og ná í kerti til þess að hafa
í sjúkrastofunum, en vasaljós
voru notuð á göngunum. Sjer-
staklega hefði I.iósleysið komið
sjer illa, ef skyndilega hefði
þurft að gera uppskurð á ein-
hverjum sjúklingi, en að þessu
sinni kom það ekki fyrir.
Nokkur ærsl voru á aðalgöt-
úm bæjarins meðan dimt var.
-— Þó mun ekki hafa verið til
þeirra stofnað í neinum slæmum
tilgangi, og ekki mun lögregl-
an hafa þurft að skerast í leik-
inn. —
að takmarka innflutninginn. Og
reytíslan hefSi sýnt, að þessi stefria,
hefði haft hl essnnarrík áhrif, því
aS upp úr því liefði hin fjárhags-
lega viðreisn hafist.
Þessa leið ætti einnig að fara nú
Enn töluðu þeir M. J. og Á. Á.
og varð að fresta umr., en hún
heldur áfram í dag.
Neðri deild.
Þar var aðeins eitt mál á dag-
skrá, frv. þeirra. J. Pálmasonax
og G. Sv. um breyting á lögum
um kreppulánasjóð.
Miklar nmræður urðu um mál-
ið í deildinni og allharðar á leöfS-
um. En svo fóru leikar, að frv.
fór til annarar umræðu og land-
húnaðarn. með 13:6 atkv.
Eigið þ)er þessar bækur?
Rit Jónasar'Hallgrímssonar,
Rit um jaröelda á fsiandi (fæst nú í bandi).
Saga Eiríks Magnússonar.
Rauöskinna'(magnaöar draugasögur).