Morgunblaðið - 18.11.1934, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
JftÉtorgmtWaMð
Útget.: H.Í. Átvakur, Reyklavlk.
Ritstjðrar: Jön KJartansson,
Valtýr StefðJiBSon.
Ritstjörn og afgrelBsla:
Austurstrætl 8. — Slmi 1800.
Auglýslngastjörl: E. Hafberg.
Auglýslngaskrlfstofa:
Austurstrætl 17. — Simi Í700.
Heimasimar:
Jón KJartansson nr. 8742.
Valtýr Stefánsson nr. 4220.
Árnl Óla nr. S04S.
EL Hafberg nr. 8770.
Áskriftag jald:
Innanlands kr. 2.00 á mánuBl.
Utanlands kr. 2.60 á mánuBl
1 lausasðlu 10 aura elntakiB.
20 aura' meB Lesbök.
Rauðka.
Því er yfirlýst af Haraldi
Guðmundssyni avtinnumálaráð-
herra og aðalmálgagni stjórn-
arinnar, .Alþýðublaðinu, að
höfuðverkefni svo nefndrar
„skipulagsnefndar“ eða Rauðku
— eins og hún heitir manna
á meðal, eigi að vei;a það, að
undirbúa allsherjar þjóðnýtingu
atvinnuveganna.
Það er því ekkert undarlegt
þótt Haraldur Guðmundsson
lýsti yfir því í útvarpsumræð-
um um þetta mál, að hann væri
á móti breytingartillögu þeirri,
er Ásg. Ásgeirsson flytur við
frumvarp stjórnarinnar, að
Sjálfstæðisflokknum skuli gef-
inn kostur á að tilnefna tvo
menn í nefndina. Ráðherrann
veijí vel, að Sjálfstæðisflokkur-
inn er andvígur þjóðnýtingar-
Ítenningu sósíalista. Hann veit,
að éf Sjálfstæðisflokkurinn á
fúlltrúa í Rauðku, mun verða
érfitt fyrir stjórnarliðið að vega
að atvinnurekstri einstaklinga,
án þess að þjóðin fái vitneskju
iim, hvað er að gerast.
Um tillögu Ásg. Ásgeirsson-
ar er annars það að segjá, að
hún er ekki bygð á lýðræði.
Ef það er vilji Alþingis —
enda þótt algert einsdæmi sje í
lýðfrjálsu landi — að skipuð
verði nefnd með ótakmörkuðu
rannsóknarvaldi, eins og farið
er fram á með stjórnarfrum-
varpinú, þá eru í rauninni að
eins þrjár þinglegar leiðir að
fara við skipun nefndarinnar.
Ein er sú, að láta stjórnina
eina um val á mönnum í nefnd-
ina, eins og farið er fram á með
frumvarpinu.
Önnur er sú, að Sameinað
Alþingi kjósi menn í nefndina
og ræður þá styrkleiki flokk-
anna því, hvernig nefndin verði
skipuð.
Þi;iðja leiðin er sú, að allir
þingflokkar eigi fulltrúa í
nefndinni, og væri vafalaust
rjettast að þessi leið yrði farin
hjer, því starfsvið nefndarinn-
ar varðar mjög alla þjóðina.
Ásg. Ásgeirsson vill að fjölg-
að verði tveim Sjálfstæðismönn-
um í nefndina og að nefndin
verði þá skipuð 7 mönnum, 5
úr stjómarflokkunum og tveim-
ur andstæðingum stjórnarinnar.
Slík nefnd yrði í engu sam-
ræmi við styrkleika flokkanna
á Alþingi. I sjö manna nefnd,
er skipuð væri eftir sfyrkleika
flokkanna á þingi, ættu að vera
3 Sjálfstæðismenn og 4 stjórn-
arliðar. Væri nefndin hinsvegar
skipuð 5 mönnum, ætti Sjálf-
stæðisflokkurinn að ’hafa þar 2
Kellvlklngar mðlmæla krlffiileii
Brúðkaup hertogans
af Kent.
; einkasölafar^ani sfjórnar-i „AWnnur fundur hjósenda
| í GuUbringusýsiu, haldinn í
liðsins og sfyðja eindregið Keflavík föstudaginn 16. nóv.
1934, skorar á Alþingi, að sam
þykkja frumvörp þau um Fiski-
ráð, skuldaskilasjóð og fiski-
veiðasjóð, sem þingmenn Sjálf-
tillögur Sjálfsfæðismanna
sí úfgerðarmálnm.
Fjölmennur kfósendafundur
á fösfudagskröld.
Viðreisn Sjávarútvegsins —
Fiskiráðið, Skuldaskilasjóður-
inn, Fiskiveiðasjóðurinn — var
umræðuefnið á almennum kjós-
endafundi, sem Ólafur Thors
boðaði til í Keflavík á fcstu-
dagskvöldið. Fundarhúsið var
svo þjettskipað, sem verða
mátti, útgerðarmönnum og sjó-
mönnum úr Keflavík og ná-
grenni. Fundurinn stóð í 7—S
klst., an þess nokkurt hlje væri
gefið. Fundarstjó.ri var Guð-
mundur oddviti í keflavík.
Af Sjálfstæðisfnanna hálfu
mættu þarna, auk fundarboð-
andans, Jóhann Jósefsson og
Sig. Kristjánsson, sem báðir
eiga sæti í mil],i|)inganefnd í
sjávarútvegsmálum og Pjetur
Ottesen.
Af hálfu stjórnárliða mættu
Bergur Jónsson, Finnur Jónsson
og Sigfús Sigurhjartarson.
Þeir Jóhann og Sigurður
skýrðu frá störfum milliþinga-
nefndarinnar og röktu ítarlega
efni þeirra frumvarpa, sem
nefndin ber fram. Sýndu þeir
fram á hvernig hag útgerðaf-
inn^r væri komið, hver nauð-
syni væri á að hann yrði
rjeútur við, og hver skylda
hvíldi á löggjafanum um að
bregðast drengilega við þeim
kröfuni, sem Sjálfstæðismenn
bæru fram fyrir hörid þessa að-
þrengda atvinnuvegar. Mintu
þeir á hverjar undirtektir á Alþ.
hefðu verið, þegar hláúpá
þurfti undir bagga með land-
búnaðinum. Þá hefðu allir flokk
ar þingsins viljað rjej;ta„ þjilp-
arhönd, en nú væru undirtekt-
ir stjórnarliðsins æ,<S.i , kaldar,
þegar sjávarútvegsmenn bæru
upp vandkvæði sín.
Ólafur Thors skýrði frá þeim
erfiðleikum, sem nú væru á fisk
markaðnum, hveynig haftastefn
an hefði þegar valdið innflutn-
ingsskerðingu á Spáni, og hVer
voði væri yfirvofandi einnig í
öðrum markaðslöndum. Síðan
benti hann á hinar helstu leið-
ir til úrræða á þessum vanda,
breyttar verkunaraðferðir og
nýja markaði. Síðan sneri ræðu
maður sjer að frumvarpinu um
fiskiráð. Með því hefðu Sjálf-
stæðismenn viljað skapa ör-
ugga forystu í sjávarútvegsmál
um. Væri fyrir því sjeð í frv.
að fiskiráðið yrði skipað mönn-
um með hina fylstu þekkingu
á þessum rnálum.
fulltrúa og stjórnarliðar þrjá.
Ef Ásg. Ásg. vill ryðja tveim
stjórnarliðum úr Rauðkú, og
setja tvo Sjálfstæðisrhenn í stað
inn, þá væri tillaga hans bygð
á lýðræði — annars ekki.
Frumvarpinu væri fundið það
til foráttu að nefndin hefði
ekkert vald. Með sama rjetti
mætti segja að utanríkismála-
nefnd hefði ekkert vald. En
hún væri þannig skipuð, að hpn
hefði í framkvæmdinni alt yald
í utanríkipnálunum. Skipulags-
nefndin, ,Rauðka“ hefði ekkert
vald, en þó væri skipun hennar
talin hinn mesti stórviðburður
af stjórnarflokkunum.
Þá mintist Ó. Th. á nefndar-
álit þeirra tvímenninganna,
Bergs og Finns, í þejssu máli-
Væri það eittþvert hraklegasta
þingplagg, sem sögur færu af
og sannaði að til væru menn
jsem Ijetu andúðina á pólitísk-
um andstæðing sitja 1 fyrirrúmi
t'yrir nauðsynjamálum þjóðar-
innar.
Móti Fiskiráðinu tefldu stjórn
arflokkamir nú fram frum-
varpi um Fiskimálanefnd. Með
því frumvarpi væri tekinn all-
ur sjálfsákvörðunarrjettur af
fiskframleiðendum, hin frjálsu
samtök, sem fært hefðu þjóð-
inni miljónatugi á undanförn-
um árum, lögð niður, og fisk-
verslunin reirð í einokunar-
fjötra.
Þeir Bergur og Finnur reyndu
að malda í móinn fyrir hönd
stjórnarflokkanna. Reyndu þeir
að afsaka hinar kuldalegu und-
irtektir undir viðreisnarfrum-
vörp Sjálfstæðismanna með
ýmsum vífílengjum, en tókst
það frémur óhönduglega, svo
sem vænta mátti.
Var nú talað í nokkuð öðr-
um tón en í nefndarálitinu
sæla. Bergur játaði beinlínis að
nefndarálitið hefði verið ósaem-
andi. Finnúr fekk ekki vel gott
hljóð hjá fundarmönnum. En
svo fann hann upp á því snjall-
ræði, að lofa þéim að sýna sig
ekki í Keflavík fyrst um sinn.
Brugðust fundarmenn vel við
þessu fyrirheiti, og töluðu sam-
an í lágum hljóðum það sem
eftir var af ræðutíma Finns.
Eftir miðnætti fóru menn að
smátínast af fundi. Báru þá
Sjálfstæðismenn fram tillögu
og óskuðu að atkvæðagreiðsla
færi fram. Stóð þá upp Sig-
fús Sigurhjartarsoh og kvað
ótækt að bera upp tillöguna
áður en hún yrði rædd. Var
Sigfúsi bent á að umræðurnar
hefðu snúist um efni tillögunn-
ar allan fundartímann. En ætl-
un Sigfúsar var sýnilega að
flæma menn af fundi með lang
mælgi og skvaldri og ljet hann
dæluna ganga þangað til kl.
var orðin 1.
Var nú gengið til atkvæða
um tillögu Sjálfstæðismanna og
var hún á þessa leið:
stæðisflokksins hafa borið fram
á Alþingi.
Fundurinn lýsir sig andvíg-
an einkasölu á saltfiski og mót-
mælir harðlega frumvarpinu
um Fiskimálanefnd o. fl.“
Stjórnarliðar kröfðust þess að
tillagan væri borin upp í tvennu
lagi og var það látið eftir þeim.
En atkvæði fjellu á þá leið
að fyrri liður tillögunnar var
samþyktur með 85 atkv. gegn
3, en seinni liðurinn með 85
atkvæðum gegn 4.
Bergur Jónsson bar fram svo
hljóðandi fillögu:
„Fundurinn skorar á Alþingi
að samþykja frv. til laga um
útgerðarsamvinnufjelög og frv.
,tíl laga um breyting á lögum
;nr. 46, 19. maí 1930, um Fiski-
[veiðasjóð íslands.“
Tillaga þessi var borin und-
ir atkv. og feld með 70—80 at-
kvæðum gegn 8.
Auk þessa voru samþyktar
tillögur viðvíkjandi verðjöfnun-
arsjóði og tillaga um fjárveit-
ingu til l.iósbauju.
Auk þeirra ræðumanna, sem
nefndir hafa verið, tóku ýmsir
innanhjeraðsmenn til máls, m.
a. Guðmundur Kristjánsson,
Óskar Halídórsson, Finnbogi
Guðmundsson o. fl.
Loks falaði Pjetur Ottesen.
Var ræða hans alvoruþrungin
áskorun tií' utgerðarmanna og
sjómanna um áð standa sem
fastast um viðreisnartillögur
Sjálfstæðismanna. Þyrftu kjós-
endur að senda Alþingi alvar-
legar aðvaranir til þess að
spoma við því, að skelt yrði á
einkasölu á fiski.
Tvo slys.
Gengar í svefni át
am glagga.
Drekkar arsenik-
bíönda.
Kalundborg, 17. nóv. FÚ.
Tvö slys urðu í Kaupmannaböfn
í dag'. Tólf ára drengur gekk í
svefni út um glugga á fjórðu hæð
í húsi í VoúJgáde, ög dó. Maður
einn tók í ágáti inn arsenikblöndu
í staðxnn fyrir-’késtameðal og- dó
ilíka.
I - ■ ’ ' *r
Viðressnar-
starfið
í samráði við fram-
leiðendar og kaap-
sýsíumenn.
Oslo, 17. nóv. FÚ
Verslunarráðið í Bandaríkjun-
um hefir samið tillögur um við-
reisn atvinnuveganna, og verða
þær lagðar fyrir Roosevelt for-
seta, því að verslunarráðið álítur,
að viðreisnarstarfið eigi að fara
fram í náinni samvinnu við fram-
leiðendur og kaupsýslumenn.
Marina og hertoginn.
•tfuo > . ; “v
London, 17. nóv. FÚ.
Gestir til brúðkaups |)eirra
Marínu prinsessu og hertogans af
Kent munu koma til Englands urn
belgina, 24. og 25. þ. in.
Konnngur og drotning halda
miðdegisveislu til heiðurs Marínu
prinsessu þann 26., verða þar með-
a! gesta konungur íslands og'
Ðanmerkur og Alexandrine drotn-
ing.
Þar verður einhig Maud drotu-
ing í Noregi og vill svo tiivriað
þessi dagur er afmælisdagur henm*
ar. " :
Ólafur Noregsprins
á að selja físk í
Saðar-Ameríka.
Oslo, 17. nóv. FÚ
Halvorsen ræðismaður, formað-
ur landssambands fiskútflytjenclá,
liefir látið svo um mælt í Sunn-
mörsposten, áð fjelagið sje mjög
hlynt þeirri liugmynd, að Ólafur
ríkiserfingi fari á „Olav Tryg'var
son“ til Suður-Ameríku á næsta
ári
Leitað hefir verið td anuara
fjelaga um að heita sjer fvrir því,
að hugmyndin verði framkvæmd.
(Hjer mun vera um að ræða vin-
áttuferðalag, sbr- ferð prinsins af
Wales til Suður-Ameríku á sínum
tíma, en slíkar ferðir sem þessar
hafa mikla viðskiftalega þýðingu.
„Bergenska"
mælir með flugferðum
Oslo, 17. nóv. FB.
„Det norske luftfartselskap“,
Fred Olsen og Bergenska eim-
skipafjelagið liafa sent Stórþing-
inu vinsamlegít álit viðvíkjancji
gj-einargerð Mowinckels forssetis-
ráðherra uin flugmálin.
Er á það bent í álitsskjali þessuj
að uauðsynlegt sje að koma á föst-
um . flugferðum millli Oslo og
Amsterdam hið fyrsta.
Einnig er því lialdið fram, að
flugvjelar muni reynast heppi-
legri til flugferðanna, sem ráð-
gerðar eru. en flugbátar.
Súðin kom úr strandferð í
gær. Margir farþegar voru með
skipinu.