Morgunblaðið - 26.08.1937, Blaðsíða 5

IFimtadagur 26. ágúst 1937,
MORGUNBLAÐIÐ
j
zzz=: JPJcrrgtmMaStð
i M.Í. Árrakn,
AitntjArari Jön KJart&naaoa oa Taltji HtaMaaaaa (tterf1»na»l«r!.
taflýdicaii Árnl Ölr-
Bltatjtn, a«*lýala*av mm afsaaMMai A«at«ratrt»tl f Slatl ÍMI,
ÍakrUtaidaUi kr » 90 á atitll.
f taawaaUai II anra alatakif — II aara a«l LmM>
RITSKOÐUN í AÐSIGI?
Einhver óður maður veður
fram í Alþýðublaðinu í
:gær og spyr hvort við eigum að
segja Bretum stríð á hendur!
Tilefnið til þessara ófriðvæn-
Jegu bollalegginga, er það að
Morgunblaðið hefir birt frá-
sagnir eftir víðlesnum erlend-
oim blöðum um mjög alvarleg-
ar ásakanir út úr framkvæmd
strandvarnanna hjer við land.
Telur Alþýðublaðið að frjettir
þessar sjeu til þess eins fluttar
„að rægja ríkistjórnina, ljúga
•upp misgjörðum um hana og
ekkert tillit tekið til þess, þó að
áliti þjóðarinnar væri stefnt í
voða jafnframt".
Það er eftir þessu ekki smá-
vægilegur glæpur, að íslensk
blöð skuli fræða lesendur sína
á því, sem um okkur er ritað
utan landsteinanna. En um
fregnir þær, sem hjer um ræðir,
er það að segja, að Morgun-
blaðið hefir jafnharðan borið
'þær undir hlutað^gandi stjórn-
.arvöld, forstjóra ríkisútgerðar-
innar, eða fulltrúa utanríkis-
málaráðuneytisins, til þess að
gera þeim þegar kost frekari
upplýsinga eða útskýringa.
Morgunblaðið hefir auk þess
jjýst því yfir, að það tæki ekki
frásögn Edwards Little trúan-
lega. Það hefir með öðrum orð-
um haldið uppi málstað hinna
íslensku strandvarna gegn hin-
um erlendu ásökunum. Alt þetta
hefir farið fram hjá óða mann-
inum, sem ritar í Alþýðublaðið.
Enda er þessi vesalingur, hver
sem hann er, svo ruglaður, að
hann telur að ásakanirnar sjeu
sprottnar af því, að sá sem ber
þær fram hafi „orðið að hlýða
eins og aðrir sjófarendur r
veiðar stunda hjer við land“.
Það hefir sem sje líka farið
fram hjá þessum óða manni, að
þeir sem veiðar stunda hjer við
land, hafa „orðið að hlýða“ á
þann hátt, að þeir hafa tvíveg-
is stolið íslenska löggæslumann-
inum, sem átti að láta þá hlýða!
En er það rjett hjá Alþýðu-
blaðinu, að það sje glæpsam-
legt athæfi af íslenskum blöð-
um, að gefa þjóðinni kost á því,
að kynnast því, sem um okkur
or ritað erlendis? Það má nú
fyrst minna Alþýðublaðið á
það, að fyrir þremur árum síð-
an birti það frásögn um grein
í stórblaðinu Scotsman, þar sem
gert var ráð fyrir að ísland
yrði bresk nýlenda eftir 1943.
Blaðið bljes þessa fregn út, svo
sem rúm þess frekast leyfði.
Það hafði ekki svo mikið við
að ráðgast neitt um þessa fregn
við stjórnarvöldin, og voru þó
hæg heimatökin, þar sem blað-
ið er málgagn utanríkismála-
ráðherrans.
Það er líka fróðlegt fyrir Al-
þýðublaðið, að minnast þess, að
íslenska stjórnin bar fyrir ári
síðan fram mótmæli við Dani.
Var komist svo að orði í þess- 1
um mótmælum:
„Þar sem fjandsamleg blaða-
skrif geta verið mjög skaðleg
fyrir ísland ef þau ná frekari
útbreiðslu, mælist stjórnin til
þess við utanríkismálaráðu-
neytið að það skerist í leikinri
og hindri slík blaðaskrif“.
Hjer er lögð áhersla á skað-
semi fjandsamlegra blaðaskrifa
erlendis. En hvaða tryggingu
höfum við fyrir því, að slíkum
skrifum sje hnekt, ef íslensk
blöð mega ekki skýra frá þeim?
Það hefir komið í ljós, að ís-
lensk stjórnarvöld höfðu enga
vitneskju um hin fjandsamlegu
skrif enskra blaða um strand-
vörsluna, fyr en Morgunblaðið
benti á þau. Samkvæmt kenn-
ingum Alþýðublaðsins á að
þegja við öllum slíkum óhróðri,
og láta hann breiðast út sem
mest.
Alþýðublaðið telur sig lýð-
ræðissinnað og má vel vera að
blaðið sje svo blint í eigin sök,
að það trúi í raun og veru eitt-
hvað á lýðræðisskraf sitt. En
vill ekki blaðið staldra ofurlít-
ið við og athuga á hvaða braut
nú er komið? í öllum lýð-
frjálsum löndum er málfrelsi
og ritfrelsi í heiðri haft. 1 ein-
ræðislöndunum aftur á móti má
enginn æmta nje skræmta öðru-
vísi en einræðisherrunum þókn-
ast. Þar er framkvæmd hin
strangasta ritskoðun. Allar ó-
þægilegar fregnir eru taldar til
þess fram komnar að „rægja
ríkisstjórnina“ og heita þar með
landráð. Ef Hitler hefði ráðið
hjer ríkjum, má vel vera að
hann hefði gert „Morgunblað-
ið“ upptækt fyrir að segja frá
því eftir erlendum blöðum, að
þungar ásakanir hefðu komið
fram um íslensku landhelgis-
varnirnar. En út í frá yrði litið
á slíka niðurbælingu á frjetta-
flutningi, sem vott þess, að hlut
aðeigandi stjórn hefði svo ó-
hreint mjel í pokanum, að hún
gæti ekki svarað til sakar fyr-
ir opnum tjöldum.
Ef okkur er ant um mannorð
< kkar meðal erlendra þjóða,
verðum við altaf að hafa vak-
andi auga á því, sem um okkur
er rætt og ritað. Það er ekki ein-
ungis rjettindi blaðanna, held-
ur og brýn skylda, að gefa
þjóðinni vitneskju um þetta.
Morgunblaðið mun ekki bregð-
ast þeirri skyldu, þótt „lýðræð-
issinnarnir“ í Alþýðublaðinu
hóti ritskoðun.
Hjálpræðisherinn heldur hljóm-
leikasamkomu i ltvöld kl. 8^.
Fjölbreytt efnisskrá. Hornaflokk-
urinn og strengjasveitin. Allir
velkomnir.
B
Mest atvinna og hagkvæmust
við útgerð litlu skipanna
— segir Magnús Magnússon.
En þau þurfa að hafa botnvörpu!
Jeg skil ekki hversvegna íslenskir sjó-
menn halda áfram að nota öngul og
beitu og bíða þangað til fiskunum
DÓknast að bíta á“, sagði Magnús Magnússon
skipstjóri frá Boston, er tíðindamaður blaðsins
átti tal við hann, áður en hann steig á skipsfjöl.
Hann tók sjer far með ,,Brúarfossi“, ásamt frú
sinni, heimleiðis, eftir hálfs annars mánaðar dvöl
'ijer á landi.
— Verðið á saltfiski og fiskafurðum yfirleitt er of lágt, til
jess að það geti borið uppi hinn gífurlega veiðarfæra- og beitu-
kostnað. Fyrir vestan eru menn alveg hættir við línu- og neta-
veiðar og hafa tekið botnvörpuna í staðinn. Fiskibátar af öllum
stærðum nota botnvörpuna alt frá 10 tonna í 75 tonna báta.
— Jeg útvegaðl hingað „spil“
og gálga og alt til botnvörpu í
tvo báta í vetur, og var þetta
notað hjer á síðustu vertíð. Það
var Fiskimálanefnd, sem bað
mig að útvega þessi veiðarfæri.
— Óg hvernig skyldi veiði
jessara báta hafa hepnast?
— Jeg hefi haft tal af skip-
stjóranum á öðrum bátnum.
Hann sagði mjer, að þetta væri
fyrsta vertíðin í mörg ár, að
hann hefði ekki tapað. Hann
kvaðst hafa aflað alt upp í
15.000 kg. á einni nóttu og
fengið jafnvel 6000 kg. í einu
„hali“.
Hann kvaðst hafa togað hjer
úti í Flóanum innan um togara
og álitið, að hann hefði fengið
álíka mikinn afla og þeir.
Sjálfur hefi jeg á togara mín
um vestra sjeð 40 tonna bát
fylla dekk og lest í tveim „höl-
um“ á 95 faðma dýpi. Ef fisk-
urinn á annað borð er til, þá
veiðist hann á þenna hátt.
1 þeim veiðistöðvum, þar sem
jeg hefi komið í sumar, heyrist
mjer alstaðar vera sama við-
kvæðið. Útgerðin ber sig ekki,
af því tilkostnaðurinn er of
mikill. Og tilfinnanlegasti kostn
aðarliðurinn er veiðarfæri og
beita, enda ekki undarlegt,
þegar þessir kostnaðarliðir
skifta tugum þúsunda á ver-
tíð.
-Menn, sem hafa staðið í þeim
töpum undanfarin ár, ættu að
hugleiða mismuninn á því, að
veiða með botnvörpu, sem
dregin er inn, þegar veður
versnar, og farið er til lands
með alt saman, eða þegar menn
verða hvað eftir annað að skilja
eftir veiðarfæri í sjónum fyrir
stórfje.
Botnvarpa í bát kostar 250—
300 krónur. Og sama varpan
getur dugað vertíðina, ef ekki
koma sjerstök óhöpp fyrir.
Þenna samanburð ættu menn
að athuga vel. En um leið væri
ekki úr vegi, að menn hug-
leiddu það, að ekki er alt feng-
ið með miklum afla. Jeg get
ekki neitað því, að mjer finst
mörgum hætta til þess hjer, að
líta helst til mikið á aflamagn-
ið, í staðinn fyrir að sjá sem
best um, að kostnaðurinn verði
‘ekki í ósamræmi við afrakstur-
’jnn. Minni afli með minna til-
kostnaði gefur oft mun betri út-
komu en mikið aflamagn, þeg-
ar kostnaðarliðir verða óþarf-
lega háir.
— Hjer er, eins og eðlilegt
er, mikið talað um endurnýjun
fiskiflotans, m. a,í með því að
fá stærri togara en nú eru hjer.
Hvernig lýst yður á það?
— Ef þið Islendingar kaupið
stærri togara en þið hafið nú,
þá farið þið aðra leið en t. d.
Bandaríkjamenn. Þeir smíða nú
ekki stærri togara en 110—120
feta langa, og ef jeg ætlaði að
leggja hjer í útgerð, þá myndi
jeg ekki láta mjer koma slíkur
togari í hug.
*
Hagkvæmustu; veiðiskipin hjer
tel jeg vera bátana, 50—75 tonna,
sem hentugir eru til að nota, hvort
heldur sem maður veiðir með
botnvörpu, dragnót eða snyrpinót
á síld. Bátar a£ þessari stærð, sem
eru á veiðum með botnvörpu á
miðunum vestra, geta veitt í flest-
um þeim veðrum, þegar togarar
veiða.
— En nú er talað um að hreyta
þurfi verkunaraðferðum á útflutn-
ingsfiskinum. Verður ekki hent-
ugt að nota stóra togara, þegar
verkunaraðferðir eru fullkomnari
en þær hafa verið?
— Jeg tel vafalaust, segir
Magnús, — að í Evrópu fari alveg
eins og farið hefir í Ameríku, að
húsmæðurnar heimta fiskinn þann-
ig tilreiddan, að hægt sje að
kaupa hann í búðunum tilbúinn
á pönnuna. Til þess liafið þið hjer
hraðfrystihúsin. Miðin eru svo
skamt undan landi hjer, að það
eru einmitt bátarnir, sem best eru
lagaðir, til þess að veiða í frysti-
húsin ykkar. Sjómennirnir veiða,
og fólkið í landi verkar aflann.
Það verður að mínu áliti happa-
sælla, í framtíðinni, en stórir tog-
arar, jafnvel þó þeir sjeu búuir
tækjum til að vinna alt sem fæst
Magnús Magnússon.
úr aflanum, og um leið yrði at-
vinna fyrir fleiri.
Við skulum gera dálítinn saman-
burð á „nýtísku togara“, sem hjer
er talað um, og bátaútgerð.
Slíkur togari myndi kosta alt að
einni miljón króna. Fyrir svipað
verð fengjust 10—12 hentugir
fiskibátar. A togaranum fengju
30—35 menn atvinnu. Á bátunum
80—100 manns. Það er mikill
misnmnur. Jeg er ekki viss um að
útgerðarkostnaður allra bátanna
yrði miklu meiri en kostnaður við
togarann einn. Ber þess að gæta,
að veiðarfærakostnaður á stórum
togurum er jafnan mjög mikill.
Og afli bátanna yrði meiri. Svo
mikið er víst.
Það borgaði sig naumast að
gera út togarann alt árið. En bát-
arnir gætu altaf haldið áfram að
heita má, haft hvort heldur botn-
vörpu eða dragnót, eftir því sem
best hentaði, og verið á síld á
sumrin.
*
— Hvernig er ráðning og
launakjör á togurunum þarna
vestra hjá ykkur ?
— Kaupgreiðslum er í stuttu
máli hagað þannig: Teknir eru
fyrst 200 dollarar af andvirði afl-
ans úr hverri veiðiför. Fer það
í kostnað við loftskeytatæki, í
kaup loftskeytamanns, og kaup
kyndara, ef það eru kolatogarar.
En það, sem eftir er, skiftist
til helminga.
Annar helmingurinn fer til
skipshafnar, að irindanskildum
loftskeytamanninum og kyndur-
um. En hitt er skipshluturinn.
Af þeim helming, sem til skips-
ins fer, er borgað fæði. olía, kol,
vatn og kaup til uppskipunar-
manna (ca. 30 dollarar), svo og
ýmislegt smávegis til vjelarinnar.
Skipshafnarhlutir skiftast í 15
staði, til skipstjóra, stýrimanns,
10 háseta, 2 vjelamanna og mat-
sveins.
Skipstjóri fær auk þess 10% af
skipshlutanum; af skipshlutanum
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐH.