Morgunblaðið - 22.05.1938, Qupperneq 2

2
MORGUNBLAriö
Sunnudagur 22. maí 1938.
Þýskar „heræfingar“ við
nesku lanðamærin
Tjekkar senda herlið
lil landamæranna
Frá frjettaritara vorum. Khöfn í gær.
Ilöndunum, sesm liggja að Tjekkóslóvakíu, Þýskalandi, Póllandi
og Ungverjalandi er staðinn vörður í dag. Þýskur her er að „æf-
ingum“ við tjekknesku landamærin og pólskar og ungverskar
hersveitir eru sagðar hafa verið dregnar saman við landamæri Tjekkó-
slóvakíu, þótt sú fregn hafi ekki fengist staðfest. Þessi liðssamdráttur
stendur í sambandi við alvarlega árekstra, sem orðið hafa í Tjekkósló-
vakíu milli Tjekka og Sudeten-Þjóð-verja í sambandi við bæjar- og sveita-
stjórnakosningar, sem eiga að hef jast á morgun.
Stjómin í Prag hefir boðið út til herþjónustu einum nýjum árgang
og lausafregnir herma að hún sje um það bil að bjóða út tvei'mur ár-
göngum í viðbót. Það er viðurkent í Prag, að setuliðið í landamæra-
borgunum hafi verið aukið og að nokkrum vegum hafi verið lokað
við landamærin. En stjómin segist hafa gert þessar ráðstafanir til þess
að geta haldið uppi lögum og reglu og að þær hafi ekki verið gerðar af
óvináttu við neina þjóð.
Benes, forseti Tjekkóslóvakíu flutti ræðu í dag, þar sem hann sagði m. a.: ,,Vjer erum
ekki hræddir um framtíð þjóðar vorrar“.
„SamtímÍ8 því, sem deilan milli Frakka og ítala harðnar, versnar ástandið í Tjekkó-
slóvakíu", segir „The Times“ í dag. „En við því höfðu þeir sem utanríkismálum eru
kunnugir búist um leið og Itölum tækist að leiða athygli Frakka að sjer með al-
varlegum vandamálum í Miðjarðarhafi, svo að Frökkum yrði gert örðugra að veita
Tjekkum henaðarlega aðstoð“. ;
í Englandi er horft með kvíða á ástandið í Mið-Evrópu. Breski utanrikismá'Laráðherrann,
Halifax lávarður, hætti við að fara burtu frá London yfir vikulokin, til þess að vera viðbúinn
ef á þarf að halda. Mr. Chamberlain er í Chequers, og fylgist þaðan með því, sem er að ger-
ast í Tjekkóslóvakíu.
Strax og fyTstu fregnirnar fóru að berast af því í gær, að Þjóðverjar væri að auka
herlið sitt við tjekknesku landamærin, fór Neville Henderson sendiherra Breta í Berlín á fund
þýska utanríkismálaráðherrans, von Ribbentrops, til þess að fá upplýsingar. Von Ribbentrop
skýrði honum frá því, að herflutningar þeir, sem frtam hefðu farið, ættu ekkert skylt við ástand-
iið í stjórnmálum Evrópu, heldur sje hjer um venjulegar heræfingar að ræða. En vegna hins
vaxandi kvíða í Evrópu fó breski sendiherrann aftur í dag á fund von Ribbentrops, en fekk
hið samia svar.
Æsingar þýskra blaða
flutti í gær. „Hún býr í nám-
Árekstrar
milli Tjekka
09 Sudeten-
ÞjúOverja
Frá frjettaritara varurh.
Khöfn í gær.
eðal Sudeten-Þjóðverja
og í Þýskalandi hefir
það vakið óhemju æsingar að
tjekkneskur lögregluþjónn
skaut í gærkvöldi tvo Sudet-
en-Þjóðverja til bana. Opinber
tilkynning var gefin út um
þennan atburð í Prag í dag og
er þar skýrt svo frá:
Tveir Sudeten-Þjóðverjar,
sem voru á mótorhjóli nálægt
Eger í himun sudeten-þýsku
hjeruðum, neituðu í gærkvöldí
að hlýða skipun tjekknesks
lögregluþjóns um að nema
staðar. Þeir virtust í stað þess
ætla að aka á lögregluþjón-
inh. Lögregluþjónninn skaut
á eftir þeim og miðaði á mót-
orhjólið. En þar sem atburður
þessi gerðist í brekku, hæfði
hann mennina. Mennimir
særðust og biðu bana síðar.
Tjekkneska stjórnin lofar að
láta fara fram opinbera rarin-
sókn í þessu máli.
★
Sudeten-Þjóðverjar skýra
frá því að lögreglan í Karls-
bad hafi í gær tekið fasta tvo
þýska skólapilta. Þeir voru
sakaðir um að hafa sungið
söngva, seir bannaðir eru.
Handtaka þeirra leiddi til
samhuga mótmæla Sudeten-
Þjóðverja. Búðum og verk-
smiðjum var lokað. Fólkið
hópaðist út á göturaar og
krafðist þess að skólapiltamir
yrðu látnir lausir.
Lögreglan skarst að lokum
í leikinn og sundraði mann-
fjöldanum. Margir særðust.
Aftur á móti skýra Tjekkar
frá því að sextíu Sudeten-
Þjóðverjar í Norður-Bæheimi
hafi ráðist á fimm tjekkneska
hermenn og leikið þá hið
versta.
„Daily Telegraph" skýrir
frá því að Sudeten-Þjóðverjar
hafi klæðst einkennisbúning-
um, sem bannaðir hafa verið,
og farið hópgöngur um götur
í Prag. Eins og værita mátti
dró til alvarlegra árekstra.
Tjekkar hrópuðu: „Niður með
Henlein". Fimm hundruð lög-
regluþjónar reyndu að sefa
æsingamar.
í landamæraborgunum eru
Sudéten-Þjóðverjar famir að
hætta að kaupa í tjekkneskum
verslunum.
Helgidagslæknir er í dag Björg-
vin Finnsson, Vesturgötu 41. Sími
3940.
Þessi kvíði hefir að nokkru
leyti nærst við þau æsingaskrif
sem þýsk blöð birta í garð
Tjekka fyrir árekstra þá, sem
orðið hafa milli Tjekka og
Sudeten-Þjóðverja. Þýska blað-
ið ,,Angriff“ (blað dr. Göbbels)
skrifiar: „Hnefarjetturinn er
látinn ráða í Sudeten-þýsku
hjeruðunum. Ótal hættur eru
fólgnar í þeirri óstjóm, sem
þarna er leyfð“.
Bretar styðja
Frakka.
London í gær F.Ú.
En meðal stjóramálamanna í
Bretlandi er talið að tjekkneska
stjórnin hafi tekið mjög sóma-
samlega í kröfur Sudeten-Þjóð-
verja með minnihluta lögum
þeim, sem hún hefir haft í und-
irbúningi og með tilboði sínu
um að ræða þessi lög í vin-
semd við leiðtoga Sudeten-
Þjóðverja.
Þetta tilboð gerði tjekkneska
stjórnin í gær og kvaðst þá
reiðubúin til að gera víðtækar
tilsllakanir við Sudeten-Þjóð-
verja og aðra þjóðernisminhi-
hluta í landinu þar á meðal að
veita þeim sjálfsstjórn og
og tryggja þeim hlutfallslega
tölu fulltrúa í öll embætti.
Nýjar kröfur.
En seinna í gærkvöldi
helt stjómmálanefnd Sudet-
en-Þjóðverjia fund og sam-
þykti þar að setja fram nýj-
ar kröfur. Fundurinn ákvað að
skýra tjekknesku stjóminni frá
því, að engar viðræður gætu
farið fram milli fulltrúa Sudet-
en-Þjóðverja og stjómarinnar
fyrri en endi væri bundinn á
þann ójöfnuð sem Sudeten-Þjóð-
verjar halda fram að hinn þýski
minnihluti eigi við að búa og
búið sje að koma upp lögum og
reglu.
Þessar ásakanir um ógnir og
ójöfnuð eru endurteknar í öll
um þýskum blöðum í dag og
mikið gert úr þeim.
Breskir stjórnmálamenn líta
svo á, að þessi neitun Henleinsj
sje ekkert annað en undan-|
brögð þar sem tryggingar þær
sem hann fer fram á sjeu ein-
mitt innifólgnar í lögum þeim
sem ræða á.
Sjerstaða Tjekka.
„Ekkert ríki í heimi hefir
áður verið í sömu sporum og
Tjekkóslóvakía er nú“, sagði
dr. Hodza í ræðu sem hann
unda við stefnu sem er sjer-
stæð vegna þess, að hún er
sprottin upp úr þjóðemisvit-
und, og er þess vegna, á þessu
stigi, tilfinningamál“.
BRETAR STÖÐVAÐIR
VIÐ LANDAMÆRI
ÞÝSKALANDS.
London í gær. FÚ.
reska ræðismanninum í
Köln var í morgun til-
kynt af þýskum yfirvöldum, að
breskir ferðamenn, sem komast
vildu til Þýskalands, yrðu að
hafa vegabrjef sín árituð að
heiman af þýskum ræðismanni
á staðnum.
Af þessu leiddi það að fjöldi
breskra manna, sem ætlaði inn
í Þýskaland í mor^gun varð að
snúa aftur í Köln.
Utanríkismálaráðuneytið í
London hefir því boðið öllum
breskum þegnum, sem ætlla að
ferðast tfl Þýskalands, að snúa
sjer til þýskra ræðismanna með
vegabrjef sín áður en þeir fara
að heiman
Færeyskt fiskiskip kom til
Siglufjarðar í gær og segir ágæt-
an afla á Hornbanka undanfarnar
tvær vikur.
tjekk-
i—200 smálestir—
I af oóðmálmum |
frá Spáni j
| London í gær. FÚ. f
| I fregn frá Frakklandi seg- |
| h* í dag, að frá Spáni hafi í |
= gær verið ekið 24 stórum |
I vagnhlössum af gull- og silfur |
| stöngum frá Spáni til Frakk- |
1 Iands.
| Þessir málmar komu frá |
| spönsku st jóminni og baðst \
| hún leyfis að mega aka þeim |
| gegnum Frakkland, með það s
| fyrir augum að þeim yr*
1 komið þar^ í skip til Banda _
| ríkjanna. ^Þetta er greiðsla f
| fyrir vopn og hergögn, sem 1
f þar hafa verið keypt.
| Gullinu og silfrinu verður |
f nú ekið á jámbraut í gegn f
I um Frakkland.
f AIs eru þetta 200 smálestir f
| af dýrum málmum.
tiiiaiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiaiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiittiiiiiiiniiiiiT
Þjóðminjasafn Dana
endurbætt
Djóðminjasafnið danska var
opnað s.l. föstudag, en und
ánfarið hafa staðið yfir miklar
umbætur á safninu. Safnið var
hátíðlega opnað og var konungs-
fjölskyldan, ásamt fjölda gesta,
erlendra og innlengra, viðstödd.
Gólfflötur saínasalanna er mí
um 15000 kvaðrat-metrar að flat-
armáli og gangan í gegnum þá
alla um 5 kílómetra löng. Við
opnunarhátíðahöldin voru þeyttir
lúðrar frá bronsöldinni.
Eftir að kenslumálaráðherra,
Jörgen Jörgensen, hafði boðið
gestina velkomna sungu Studenter-
sangerne kantötu eftir Hans Hert
vig Seedorf-Petersen.
Sveinn Björnsson sendiherra
flutti kveðju frá þjóðminjasafni
íslands og ljet í ljós þá ósk, að
„þessum hetjuhöllum norræng
anda“ mætti vegna. vel í framtíð-
inni. (Samkv. sendiherrafrjett).
ÁGREININGUR
FRAKKA OG ÍTALA.
London í gær. FÚ.
fundi hlutleysisnefndarinnar í
London næstkomandi fimtu-
dag verður lagt fram uppkástt/af
samkomulagi milli Frakklands ög
Bretlands um það að taka aftur
upp gæslu á landamærum Spánar.
Þetta uppkast hefir verið sent til
stjórnar Þýskalands, Ítalíu og
Sovjet-Rússlands.
Þýsk og ítölsk blöð lialda því
ennþá frain, að mikið af hergögn-
um sje sent yfir frönsku landa-
mærin t.i 1 spönsku stjórnarinnar
og að alt samkomulag milli Frakk-
lands og Ítálíu sje útilokað þang-
að til þetta er stöðvað.