Morgunblaðið - 22.05.1938, Blaðsíða 5

Sunnudagur 22. maí 1938,
MORGUNÐLAÐIÐ
5
JPtargmtMaAtd
Ötgef.: H.f. Áryakur, Reykjayfk.
Rltstjðrar: Jðn Kjartamion of Valtfr Btefknaaon (ábyrcOarmaCur).
Auglýslngar: Árnl Óla.
Rltstjðrn, auglýeingar o* afgrslBsla: Auaturatrati I. — Slasl 1600.
Áskrlftargjald: kr. 6,00 A ai&nuBi.
í lausasölu: 16 aura •intaklV — >6 aura at«B Lsabðk.
Keiikjavíkurbrjef- -
FRAMSOKN 00 KOMMUNISMINN
Pví hefir ekki verið mót-
mælt, að kommúnistar
liafi komið Framsóknarmönn-
um að í 8 kjördæmum við síð-
ustu þingkosningar. Vitneskjan
um þennan stuðning hins rúss-
neska byltingaflokks, veldur
því að fjöldi Framsóknarmanna
þorir með engu móti að taka
hreina afstöðu gegn kommúnist
um. Aðrir, sem ekki þurftu á
kommúnistisku fylgi að halda
til þess að ná þingsetu tala aft-
ur opinskátt um þá þjóðfje-
iagslegu hættu, sem af komm-
únistum stafi. 1 hópi þeirra er
formaður Framsóknar, Jónas
Jónsson. Þegar að afstöðnum
kosningum í fyrra sumar fór
Jónas að senda kommúnistum
tóninn. Eggjaði hann sósíalista
lögeggjan að kveða niður þenn-
an ,,draug“ sinn. Mun hann
hafa tatið að „draugsi“ hefði
unnið sitt hlutverk í bráð með
því að styrkja þingfylgi Fram-'
sóknar. Hinsvegar var fram-;
undan 4 ára kjörtímabil, svo að
óhætt var að leysa frá skjóð-
?unni.
Allir vita hvernig Alþýðu-
flokknum hefir tekist að kveða
niður ,,drauginn“. Kommúnist-
arnir hafa sópað til sín fylginu,
en Alþýðuflokkurinn örmagn-
ast af seigdrepandi uppdráttar-í
sýki.
Það skal nú viðurkent, að
Jónas Jónsson lætur fá tæki-
færi ónotuð til þess að böl-
sótast ýfir kommúnistum. En
menn kannast við máltækið um
þá, sem með orðum eru vegnir.
Flokkur Jónasar Jónssonar hef-
ir ekkert gert til þess, að aftra
viðgangi Moskvaliðsins, nema
síður sje.
Hjer í bænum er starfandi
fyrirtæki, Kaupfjelag Reykja-
víkur og nágrennis, í daglegu
tali nefnt KRON eður OKRON.
Fyrir nokkrum vikum lýsti Al-i
þýðublaðið því yfir skýrt og
skorinort, að þetta fjelag væri
stofnað til þess að vera út-
breiðslutæki kommúnista. Fje-
‘laglð er þannig að dómi A'l-
iþýðublaðsms voldugur liður í
þeirri starfsemi, sem Jónas
Mónsson lýsir svo, að takmarkið
sje að koma bæjum og ríki á
höfijðið, ofurselja sjálfstæði
landsins og stofna hjer til
bræðravíga.
Menn skyldu ætla, að Fram-
sóknarmenn ljetu sjer að
minsta kosti fátt um hinn rúss-
neska áróðursfjelagsskap. Og
ótrúlegt væri, að þeir styddu
slíkan fjelagsskap bæði með
þátttöku sinni og á annan hátt.
En hvernig er þessu viarið?
Menn muna það, að í fyrra
haust reis upp einn af meiri-
háttar gleiðgosum Framsóknar
og lýsti því yfir, að flokkur
hans hefði haldið lífinu í þessu
fyrirtæki, með því að „hjálpa
því um innflutning, sem vel
hefði mátt ráðstafa á annan
hátt“.
Framsóknarmenn hafa þann-
ig tileinkað sjer lífið í fyrir-
tæki, sem Alþýðublaðið telur
öflugasta áróðurstæki Stalins
hjer á landi.
En sagan er þó ekki fullsögð.
Fulltrúi þessa kommúnistiska
fjelags er sjálfur fjármálaráð-
herra landsins, Eysteinn Jóns-
son.
Framsóknarmenn eru oft að
feaía um „mökin við öfgaflokk-
ana“ og vara við þeim sýnkt
og heilagt. En er hægt að hafa
öllu nánari mök við öfga-
flokkana, en þau, að fjármála-
ráðherra landsins gerist um-
boðsmaður fyrirtækis sem stofn-
að er í áróðursskyni fyrir er-
lenda byltingastefnu?
Framsóknarmenn nutu
,,draugsins“ við síðustu Alþing-
iskosningar. Þeir gerðu sam-
fylkingu við hann í vetur t. d.
í Borgarnesi og á Stokkseyri.
Þeir halda lífinu í pólitískum
fjelagsskap draugsins, og lána
sjálfan uppáhaldsráðherrann
til þess að reka erindi fjelags-
ins. Þeir magna „drauginn“ í
stað þess að kveða hann niður.
Framsóknarflokkurinn sem
hei'ld á eftir að sýna, að honum
sje nokkur alvara með að fara
að dæmi frændþjóðanna á
Norðurlöndum og uppræta
kommúnismann.
Samgöngur
fyr og nú.
PÓtt márgt liafi breyst í þjóð-
fjelagi voru hinn síðasta
mannsaldur, liefir fátt eða ekkert
tekið meiri stakkaskiftum en
samgöngurnar. Á því sviði vormn
við einna lengst aftur úr ná-
grannaþjóðunum. Þær höfðu haft
jáfnbrautir marga tugi ára áður
en fyrsti vegarspottinn var iagð-
ur og áður en hugsað var tU að
liyggja nokkra stórbrú lijer á
landi.
Menn geta best gert sjer í hug-
arlund, hver seinagangur var á
ferðum manna með því að at-
huga, hvað talin vaf dagleið í
gamla daga. Þingmannaleið var
svipaður spotti og frá Reykjavík
upp í Skíðaskála. Er sennilegt, að
svo stutt dagleið hafi verið mið-
uð við ferðalag að vorlagi, ár í
vöxtum, aura og hagleysur, en
liestar oft illa gengnir undan
vetri. Að sumarlagi hefir tii
skamms tíma þótt gott að komast
70—80 kílómetra á dag, á liest-
um. Með slíku áframhaldi var upp
undir viku ferð frá Altureyri til
Reykjavíkur eft.ir póstleiðinni.
Bílar og flugferðir.
ílarnir hafa endaskifti á fyrri
B
LEIÐBEININGAR TIL
SKATTGREIÐENDA.
Þeir, sem kæra vilja skatt
eða útsvar eða hvort-
tveggja, skal bent á að liafa
hugfast:
1. Að skattkærur skulu stíl-
aðar til skattstjórans í Reykja-
vík.
2. Að útsvarskærur skulu stíl-
aðar til niðurjöfnunarnefndar
Reykjavíkur.
3. Að kæra ekki skatt og út-
svar í sömu kæru, heldur senda
skattkæru og útsvarskæru sitt
í hvoru lagi. — Skattkæran
innihaldi allar upplýsingar og
rök, sem kærandi óskar að bera
fram, en í útsvarskærunni er
þá nægilegt að vísa til skatt-
kærunnar.
4. Að gleyma ekki að riba
nafn sitt og heimilisfang undir
kæruna. Ef maður ritar kæru
fyrir annan, verður nafn og
heimilisfang þess, sem kært er
fyrir, að vera greinilegt. Með
,,heimilisfang“ er hjer átt við
heimilisfang samkvæmt síðasta
mianntali. Hafi flutningar átt
sjer stað síðar, verður að til-
greina í svigum nýja heimilis-
fangið.
5. Að draga ekki til síðustu
stundar að senda kæru.
Umræðuefnið i dag:
Reumerts-leikirnir.
hugmyndum manna um sam
gönguliraða á landi. Er nú svo
komið, að „þingmannaleiðin“ hef-
ir tífaldast að vegalengd. Milli
Akureyrar og Reykjavikur er nú
ekki nema eins dags ferð að sum-
arlagi í stað viku áður.
Loks koma flugvjelarnar, sem
fara fram úr bílunum alveg lilut-
fallslega við það sem bíiarnir fóru
fram úr hestunum. Nvi fer flug-
vjel milli höfuðstaða Norður- og
Suðurlands á tveim klukkustund-
um. Á þeim tíma var ferðamaður
fyrrum kominn upp að Lágafelli!
Svona er gerbreytingin. Og þó
má enn stytta ftugtímann til Ak-
ureyrar um helming, þegar hægt
verður að nota landflugvjel. En
til þess þarf að gera flugvelli.
Stúdentamótið.
Landsfundur stúdenta verður
haldinn dagana 17. og 18.
júní næstkomandi. Fyrri daginn
á Þingvöllum, en síðari daginn í
Reykjavík. Hefir Stúdentafjelag
Reykjavíkur forgöngu um mót-
ið. En uppliaflega mun hugmynd-
in hafa komið fram í Stúdenta-
fjelagi Akureyrar. Hefir Sigurður
Eggerz bæjarfógeti verið formað-
ur þess um skeið og m'un hann
fyrstur manna hafa borið fram
tillöguna um landsmót íslenskra
stúdenta.
Undirbúningsnefndin liefir sent
út ávarp til stiidenta og segir þar
meðal annars svo: „Með því að
styrkja samtök sín og fjelagslíf
ætti íslenskum stúdentum að vera
Ijúft að beita áhrifum sínum til
þess að milda andstæður þjóðfje-
lagsins og vera á verði um menn-
ingu og sjálfstæði þjóðarinnar“.
Er vonandi að árangur þessa
móts verði svo sem til er stofnað.
Þeir sem ganga mentaveginn, eiga
að vera öðrum fremri, eliki ein-
ungis að þekkingu, heldur og að
— 21. maf. -------------
Skuldaskilin nýju.
Stjórnarblöðin hafa, þegar
þetta er ritað, ekki gert
neina tilraun til þess að hnekkja
þeirri þungu óg rökstuddu á-
deilu, sem Sigurður Kristjánsson
bar fram hjer í blaðinu út af
„skuldaskilunum“ nýju. Er af
þessu aiiðsjeð, að stjórnarflokk-
unum sjálfum er ljóst, að erfitt
muni um varnir í þessu dæma-
lausa hneykslismáli. Enda er það
svo, að ef ríkisstjórninni Iielst
uppi að taka 90.000 krónur af al-
mannafje til þess að greiða skuld-
ir fylgismanna sinna, þá eru ekki
lengur nein takmörk fyrir því,
hvað menn láta bjóða sjer um ó-
heimila notkun ríkisfjár.
Það kemur ekki málinu við að
Finnur er ríkur, en ríkissjóður
snauður. Kjarni málsins er sá, að
hjer er boðið pólitískt fylgi fyrir
fje og keypt fyrir fje. Hefir at-
vimnunálaráðherrann nýi glæpst
út í slíkt spillingarforað í þess'u
bralli, að menn fara að vjefengja
nokkuð alvarlega þjóðsöguna um
„brjóstvitið". Skúli Guðmundsson
stendur uppi vopnlaus og orðlaus,
ber á brjósti og höfði. Má um
þetta óhappaspor hans segja: 111
var þín fyrsta ganga!
Veðrabrigði.
Pað er ekki lengi að skifta um
veður hjá Framsóknarmönn-
um. Fyrir bæjarstjórnarkosning-
arnar í vetur voru þeir altaf að
gorta af því, að þeir væru búnir
að kippa öllu í lag í sveitum lands
ins. Og nú var Reykvíkingum
boðið upp á samskonar „lagfær-
ingu“ í bæjarmálunum.
. Framsókn kom einum manni í
bæjarstjórnina, Jónasi Jónssyni.
Lætur hann nú ljós sitt skína á
bæjarstjórnarfundum. Þá -gerðust
undur mikil. Eftir alt gortið um
viðreisn sveitanna, lýsir Jónas
Jónsson því nú fund eftir fund,
hvernig sveitafólkið vilji ólmt
komast til Reykjavíkur. Rej-kja-
vík sje í þeirra augum sama og
Ameríka var í harðindunum fyrir
50—60 árum.
Framsókn hefir rjettlætt tilveru
síua með því, að hiin liafi bjargað
menningu sveitanna. En ef það
væri rjett hjá Jónasi Jónssyni, að
sveitamenn ástunduðu að þiggja
atvinnuleysisstyrki og framfærslu
fje í kaupstöðum, þá hljdu menn
að fara að efast um gildi þessar-
ar margrómuðu nýmenningar. En
sem betur fer má gera ráð. fyrir
að Jónas hafi tekið of djúpt í ár-
inni, og að sá hugsunarháttur, sem
hann hefir lýst hjá sveitafólki,
sje hrein undantelniing.
Fallnir englar.
Alþýðublaðið hefir það helst
sjer til afþreyingar á dap-
urlegum stundum að húðskamma
sína gömlu vini. Er því líkast sem
einhver Stalins-Móri hafi hlaupið
í blaðið, svo að nú sjeu þeir orðn-
ir blökkumenn í augum þess, sem
áður voru hvítir englar.
Árum saman hafði blaðið gort-
að af ,,afrekum“ Hjeðins Yaldi-
marssonar, í Fiskimálanefnd, í
Rauðku, í stjórn S. í. F., í öllu
smáu og stóru, sem olíusalinn
víðsýni, mannúð og umbótavilja.'tókst á hendur. Nú fá menn að
vita, að Hjeðinn hafi alla tíð
verið „verklýðssvikari“ og miðað
alt við sjálfan sig og B. P.
Sama er að segja um Sigfús
Sigurhjartarson. Hann var árum
saman stjórnmálaritstjóri Alþ.bl.
Var vegur hans og uppgangur svo
mikill, að engu ráði þótti ráð-
ið án hans tilkomu. Nú eru birtar
„bitlingaskrár“ Sigfúsar og fær
hann þann vitnisburð, að hann
hafi verið mesti „beinhákarl“ Al-
þýðuflokksins. „Stórt orð Hákot“,
stendur þar!
Ilvað ætli Alþýðublaðið seg'ði um
Finn, ef hann viltist af línunni?
'Ætli ])að mintist nokkuð á Pól-
lands-síld, eða ,skuldaskilin‘ nýju?
Síld off fiskur.
Þótt fiskaflinn sje nú ofurlít-
ið meiri en um sama leyti í
fyrra, getur tæplega lijá því far-
ið, að fiskútflutningurinn verði
mun minni. Ástæðan er sú, að í
fyrra voru til fiskbirgðir, xim 10
þúsund smálestir. Nú voru þær að-
eins 2500 smálestir.
Síldaraflinn var í fyrra meiri
en nokkru sinni fyr. Verðlag á
síldarafurðum geysihátt. Nú hafa
síldarafurðir fallið stórlega í
verði. Þótt því aflinn reyndist
eins mikill og í fyrra, er vonlaust
að fyrir hann fáist sama verðmæti.
Aflabrestur á vertíðinni, verð-
fall á síldarafurðunum, fjárpest í
sveitum. Með þetta fvrir augum
er engin furðá þótt vitibornir
menn horfi með kvíða til fram-
tíðarinnar. En er það ekki tal-
andi tákn um ábyrgðartilfinn-
ingu valdhafanna, að fjármála-
ráðherrann skuli halda áfram að
segja „alt í lagi“, þegar svona
stendur á.
Niðursuða og
næringargildi.
Flestir munu halda, að mat-
væli tapi næringargildi, sjeu
þau soðin niður. Tilraunir, sem
gerðar hafa verið undanfarin ár,
víðsvegar um heiin á matvæla-
rannsóknarstofum, sýna að því fer
fjarri, að þessi skoðun hafi við
rök að styðjast. Þektur prófess-
or við Columbia-háskólann í
Bandaríkjunum, W. II. Eddy að
nafni, hefir nýlega skýrt frá til-
raunum þeim, sem hann hefir
framkvæmt um tvennskonar mat-
argerð, annarsvegar einvörðungu
nið;ursoðin matvæli, hinsvegar
samskonar matvæli, soðin á venju
legan hátt í heimahúsum. Niður-
suðuvörurnar reyndust við allar
tilraunir hafa mun meira nær-
ingargildi. Er þar með kveðin
niður hin gamla bábilja, að nið-
ursuðuvörur tapi næringargildi.
Er það mjög heppilegt, að al-
menningur í stærstu neyslulönd-
um niðursiuðuvarnings skuli með
ári hverju fá nýjar og öruggari
sannanir fyrir næringargildi nið-
ursuðuvara. Ætti þetta að geta
greitt fyrir sölu á íslenskum nið-
ursiuðuvörum.
fslendingar munu brátt fram-
leiða fjölbreyttari niðursuðuvör-
ur en hingað til. Og vonandi verð-
ur þess ekki langt að bíða, að vör-
ur flytjist á markað frá verk
smiðju S. í. F., sem nú er verið að
reisa.