Morgunblaðið - 04.05.1940, Qupperneq 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 4. maí 1940L
Kennaraná
skeið.
í samráði við fræðslumálastjómina efnir Handíðaskólinn til drátt-
listarnámskeiðs fyrir barnakennara. Námskeiðið hefst-21. maí og lýk-
or 10. júní n.k. Kent verður daglega kl. 1—7 e. h. Kenslan er ókeypis.
Mtttaka tilkynnist undisrituðum hið fyrsta og eigi síðar en 12. maí
n.k. Greiðsla efnis, kr. 6.50, fari fram við innritun.
Handíðaskólinn í Reykjavík, 28. apríl 1940.
Lúðvíg Guðmundsson.
Tilkyoning.
Jeg undirritaður tilkynni hjer með, að jeg hefi selt brauð- og
kökugerð mína herra bakarameistara Ingolf Petersen, frá 1. maí 1940.
Jeg þakka heiðruðum viðskiftavinum, mínum traust og viðskifti und-
anfarin ár, og vona að hinn nýi eigandi fái að njóta viðskifta yðar
áfram.
Virðiíigarfylst.
Franz Hákansson.
Samkvæmt ofanrituðu hefi jeg keypt brauð- og kökugerð herra
hakarameistara Pr. Hákansson, frá 1. maí 1940. Jeg mun kappkosta
að hafa ávalt fyrsta flokks vörur, samfara lipurri afgreiðslu, og leyfi
rnjer því að vonast eftir áframhaldandi viðskiftum fyrirrennara míns.
Virðingarfylst.
Ingolf Petersen.
Tilkynning.
Kaupmenn —
Kaupffelög —
Yið leyfum okkur hjer með að tilkynna að við
höfum í gær opnað skrifstofu og vörugeymslu í
Hafnarstræti 23, sem framvegis mun sjá um heild-
sölu á framleiðsluvörum garðyrkjumanna, svo sem
tomötum, öðrum ávöxtum og allskonar grænmeti.
Söltifjeíag garðyrkjtimanna,
Símar: 5836 og 5837.
BEST AÐ AUGLYSA t MORGUNBLAÐINU.
REFUR
KINDUM
SLÆM OLÍA STELUR BENSÍNI
og gerir bílakstur dýrari. Veedol dregur úr bensín-
eyðslu með því að gera stimpla og ventla þjetta og
liðuga, og útiloka óþarfa mótstöðu. Þúsundir manna
um allan heim nota þessa ágætu olíu til þess að fá
meira upp úr bílnum.
KAUPIÐ VEEDOL, SPARIÐ BENSÍN
EDOL
MOTOR OIL
THE EXTRA MILEAGE MOTOR OIL... DREGUR ÚR BENSÍNEYÐSLU
Þjóð ve |a hafa mist þriðja
hlutan ai riota sínum Chamberiain
FRAMH. AF ÞRIÐJTJ gfiOU.
þjóð hefði fyrst skert hlutleysi
Norðmanna. En eftir að stjórnir
Norðmanna og Svía neituðu
Bandamönnum um leyfi til að
flytja herlið til Finnlands yfir
lönd þeirra, var nokkur hluti af
liði því, sem viðbúið var í hafn-
arborgum í Englandi og Frakk-
landi, leyst upp og sent þangað,
sem þess var mest þörf. En
nokkur hluti af liðinu var
hafður til taks, til þess að vera
við öllu búinn ef ofbeidi yrði
beitt gagnvart hlutleysi Norð-
manna.
SVIKIN INNANFRÁ
En Þjóðverjar komu í veg fyr
ir, sagði Mr. Chamberlain, að
Norðmönnum bærist nægileg
hjálp nógu snemma, með hinum
snöggu aðgerðum sínum, sem
lengi höfðu verið undirbúnar,
og með svikum innanfrá í lönd-
unum sjálfum, sem á var ráðist.
Þjóðirnar, sem hjer um ræð-
ir, hefðu líka torveldað sjálfar,
að Bandamenn gætu veitt þeim
öfluga hjálp, vegna þess hve;
þrálátlega þær hefðu treyst
því, að þeir gætu best varið^
sjálfstæði sitt og fullveldi, með|
því að halda.sjer við strangar
hlutleysisreglur.
Mr. Chamberlain helt síðan
áfram:
Bandamenn höfðu fengið vit-
neskju um það alllöngu áður,
að Þjóðverjar höfðu dregið að
sjer lið í ýmsum hafnarborgum
við Eystrasalt og að lið þetta
var æft við að stíga á skipsfjöl
og fara í land. En það var ó-
gerlegt að sjá fyrir, hvar Þjóð-
verjar myndi reiða tii höggs.
Jafnve] þótt Bandamenn hefði
vitað, að jnnrás stæði fyrir
dyrum í Danmörku og Noreg,
hefði Bandam'enn ekki getað
hjálpað, nema Danir og Norð-
menn hefði beðið þá um aðstoð.
En þær gátu ekki beðið um
hjálp, einmitt vegna þess, að inn
rásin kom alveg á óvænt og af
sömu orsökum voru þær því ó-
viðbúnar.
Mr. Chamberlain vjek nú að
ákvörðun Breta, að jstöðva ólög
legar siglingar Þjóðverja um
norska landhelgi, með því að
leggja tunduflum.
Chamberlain kvað það ein-
kennilega tilviljun, að borið
hefði upp á sama dag, að
Bandamenn lögðu tundurdufl-
um við Noreg (8. apríl) og inn-
rásarfyrirætlun Þjóðverja í Nor-
eg skyldi framkvæmd.
Undir eins og það hefði veriS
kunnugt 7. apríl, að mikilí
þýskur floti, herskip og her-
flutningaskip væri á leið til Nor
egs, hefði aðalflotinn lagt úr
höfn í Scapa Flow og önnur
tundurspillaflotadeildin, í von
um að geta lagt til atlögu við
óvinaflotann, og einnig var
ákveðið að styðja Noreg í vörn-
inni til að vernda konung lands
ins og ríkisstjórnina.
Þessu markmiði hefði best
verið náð með því, að taka Nið-
arós. Hefði lið verið sett á
land á tveimur stöðum, fyrir
sunnan og norðan Niðarós og
fóru herflutningarnir fram með
eins mikilli leynd og unt var.
Þ. 14. apríl voru sjóliðar settir
á land í Namsos og nokkrum
dögum síðar reyndir og vaskir
franskir Alpahermenn. Þá
hefði lið verið sett á land á Án-
dalsnesi 17. apríl og tvo næstu
daga. Chamberlain fór ekki út
í það að lýsa bardögunum 'á
landi ítarlega en kvað lið Banda
manna hafa barist af miklum
vaskleika og valdið miklu tjóni
meðal Þjóðverja.
ERFIÐLEIKAR BRETA
Chamberlain ræddi því næst
erfiðleika þá, sem Bandamenn
hefðu átt við að stríða í Noregi,
er stöfuðu af því, að Þjóðverjar
hefði búist þar fyrir til varnar
á undan, á hinum mikilvægustu
stöðum, og einkanlega ræddi
hann hversu mikla erfiðleika
það skapaði Bandamönnum, að
hafa ekki flugvelli og hefði
þeir því til þessa vart getað
komið við árásarflugvjelum í
baráttunni við Þjóðverja. Þá
væri það miklum erfiðleikum
bundið, að koma skjótlega nægi
lega miklu af fallbyssum og
öðrum nútímahergögnum á land,
þar sem þeim væri kunnugt, að
herliði og hergögnum væri skip
að á land.
Vegna þessa aðstöðumunar
hefði í síðustu viku verið tekin
ákvörðun um, að hætta við að
gera tilraun til þess að sækja
að Niðarósi að sunnanverðu, og
það mætti þakka flotanum, að
tekist hefði að flytja lið Banda
manna frá Andalsnesi fyrir
augunum á Þjóðverjum, að því
er Chamberlain kvaðst best
vita, án þess nokkur hermaður
biði bana, og hefði það verið
flutt á aðrar stöðvar.
TJÓNIÐ
Manntjón Bandamanna kvað
Chamberlain ekki mikið miðað
við hernaðaraðgerðir þeirra.
Eftir þriggja" vikna viðureignir
taldi Chamberlain betur horfa
fyrir Bandamönnum. Þjóðverj-
ar hefðu búist við að geta vaðið
yfir landið fyrirhafnarlítið eins
og í Danmörku, en með vask-
Iegri vörn sinni hefði Norðmenn
með aðstoð Bandamanna komið
í veg fyrir að þetta tækist.
Þjóðverjar hafi beðið mik-
ið manntjón á landi og sjó og
þeir hefði nú ekki aðstöðu til
þess að fá neitt málmgrjót frá
Svíþjóð yfir Noreg, sem hefði
verið þeim mjög mikilvægt.
Um tjón Þjóðverja á sjó,
sagði Chamberlain, að 2 orustu
skip þeirra hefðu laskast (talin
vera Scharnhorst og Admíral
Scheer. Samkvæmt því telur
breska stjórnin ekki að Gneis-
enau hafi verið sökt). Þrem
beitiskipum þeirra hefði verið
sökt (Bliicher, Karlsruhe og
Köln), og auk þess líklegt að
því fjórða hefði verið sökt
(Emden) 11 tundurspillum var
sökt 5 kafbátum og 30 flutninga
' skipum og að auki hefði 10
jflutningaskip þeirra orðið fyrir
tundurskeytum og hefði Þjóð-r
verjar þannig mist um 60 skip
vegna innrásarinnar í Noreg.
Um skipatjón: Breta, sagði
Chamberlain, að þeir hefði mist
4 tundurspilla, 3 kafbáta, 1
fylgdarskip (Britten), 5 togara
og eitt birgðaskip, sem var sökt
í loftárás, en 5 herskip hefðu
laskast í loftárásum.
Þýski flotinn, sagði Chamber
lain, hefir lamast svo stór-
lega eftir innrásina í Noreg, að
hagkvæmari dreifing flota
Bandamanna hefði reynst ger-
leg, og væri bresk-franskur or-
ustufloti nú á Austur-Miðjarð-
arhafi, og taki hann sjer bæki-
stöð í Alexandria.
Chamberlain varaði menn við
að vera of fljóta á sjer, að
draga ályktanir að því, sem
gerst hefði í Noregi. Baráttan
kynni að verða löng og hörð,
og ef Bandamenn hefði ekki
enn náð marki sínu þar, hefðí
Þjóðverjar heldur ekki náð sínu
marki. Auk þess væri tjón Þjóð
verja margfalt meira.
VIÐHORF OG
AÐSTAÐA
Loks ræddi Chamberlain horf
ur og aðstöðu í stríðinu yfir-
leitt. Bandamenn yrði að vera
viðbúnir hvarvetna. Þjóðverjar
væri hernaðarlega sterkir fyrir,
og það yrði að gera ráð fyrir,
að þeir kynni að gera tilraun
til þess að hefja hrað-sókn ein-
hversstaðar annarsstaðar, ef til
vill á Holland og Belgíu, ef til
vill á bæði löndin í einu og um
leið hafið sókn á vestur-vígstöðv
unum, eða eitthvert landið í suð
austurhluta álfunnar, eða gert
árás á Bretland. Það væri
heimskulegt að hafa þetta ekki
í huga.
Það hefði verið hættulsgt ef
við hefðum raðað niður liði
okkar þannig, að mið-vígstöðv-
arnar hefðu orðið veikari. En
það er hinsvegar rangt að ætla,
að við munum Hta á vígstöðv-
arnar í Noregi sem aðeins auka
atriði. Við verðum að nota
hvert tækifæri, sagði Mr. Cham
berlain, til að vinna óvinunum
tjón, eins og í Noregi.
Hernaðaraðgerðirnar yrði
' einnig er miðað við það, að það
gæti tekið langan tíma að
vinna fullnaðarsigur.
Chamberlain bað, að lokum,
þingmenn að bera ekki fram fyr
irspurnir að svo stöddu, heldur
bíða þar til í næstu viku, er
umræður að sjálfsögðu færi
fram. Fjellust leiðtogar allra
flokka á það.
Chamberlain var hyltur, að
lokum, af öllum þingheimi.
A U G A Ð hvílist
með gleraugum frá
THIELE
KOI ASALAN S.f.
Símar 4514 og 1845.
Ingólfshvoli, 2. hæð.