Morgunblaðið - 03.10.1940, Page 4

4
MQRGUNBLAÐIÐ
Fimtudagur 3- október 1940.
KVEMDJÓÐIM OG HEIMILIM
Geymsla sláfurafurða
góðan mat skemm
ast í höndum yðar
íiyiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiimiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiriiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiuiiniiiiiimiiiim
I Til tilbreytingar frá hinu I
I venjulega baði 1
Látið ekki
Svið og sviðasulta.
auðsynlegt er að verka svið*-
in og sjóða þau eins fljótt
og hægt er, því betri eru þau
svið, sem ekki eru geymd og
meira verður úr þeim, sjeu þau ó-
skemd.
Um leið og tekið er móti slátr-
anu er salti stráð í sárið á haus-
aniini, ullin er klipt af þeim og
J)eir sviðnir í smiðju eða yfir
prímus; einnig má svíða yfir gasi.
Sviðin skal svíða vel og skafa.
Svíða skal með vel heitum jám-
teini hjá nösum og eyrum, því
«kki má nokkur loðna vera eftir
4 hausunum.
Fæturnir eru sviðnir á járn-
teini; klaufirnar teknar af og
«viðnar vandlega með heitu járni.
Hausana skal kljúfa, heilinn er
síðan tekinn úr þeim og þeir lagð-
ir í volgt vatn í nokkrar klukku-
stundir með örlitlu af sóda í. Vatn
inu síðan helt af og öðru vel
volgu helt yfir sviðin; síðan ern
J>au skafin vel, bæði hausar og
fætur, þar til þau eru vel hrein;
því næst þvegin úr mörgum vötn-
nm og burstuð með grófum bursta,
einkum sárið á hausunum og und-
3r tungunni.
Hausarnir eru settir ofan í heitt
vatn með salti og soðnir þar til
heinin nást tæplega úr. Eigi að
borða þau ný eða súrsa með bein-
unum, en eigi að búa til sultu úr
haustjnmn, eru þeir soðnir leng-
ur, eða þangað til beinin nást auð-
veldlega úr; þá eru þeir færðir
upp, beinin tékin úr kjömmunutn
og þeir lagðir tveir og tveir sam-
an í byttu, sem línklútur, er áð-
ur hefir verið undinn upp úr heitu
vatni, er lagður í. Ljétt farg er
sett ofan á sviðin til næsta dags.
Nauðsynlegt er að kjammarnir
sjeu vel heitir þegar þeir eru
lagðir saman í sultuna, því ann-
a.rs verður sultan ekki samföst.
Setja má ofurlítið sviðasoð yfir
kjammana . og verður þá heldur
meira úr sultunni.
Fæturnir eru soðnir í saltvatni
og er tæplega látið fljóta yfir þá,
þar til beinin eru laus í þeim.
Flotið veitt vandlega ofan af
Fæturíiir teknir upp og soðið lát-
5ð malla um stund. Öll bein eru
tekin úr fótunum, og er soðið er
orðið frekar lítið, er-< svo kjötið
af þeim sett útí, látið gegnhitna
og sett í föt, eða byttur.
Geymt til næsta dags og er það
þá hlaupið saman og vel stint, sje
«kki svo, verður að sjóða það-’
aftur.
Lundabaggar.
ú á seinni árum mun víða
hafa lagst niður sá ' gamli
siður að búa til lundabagga úr
Tistlinum; í þess stað hefir ristlin-
iim verið fleygt.
Nú er óheyrileg dýrtíð að verða
á. öllum mat og ]>að því skylda
hverrar húsmóður að hagnýta alt
matarkyns sem best má verða.
Læt jeg hjer með fylgja leiðbein-
ingar um tilbúning lundabagga,
handa yngri konum, sem ekki eru
vanar að notfæra sjer ristilinn.
Best er að rekja ristilinn með-
an hann er volgur og láta tolla
við hann það sem vill af garn-
mörnum.
Ristillinn er ristur með litlum,
oddmjóum, beittum hníf; rist er
aðeins 30—40 cm. í einu, það skaf
ið svo vel sem unt er, þar til alt
slím og óhreinindi hafa náðst úr
honum.
Gæta verður þess vandlega, að
engin óhreinindi fari utan á rist-
ilinn. Vissast er að þvo ristilinn
úr köldu vatni.
Innan í ristilinn eru notaðar
lundirnar eða hjartað; sjeu hjört-
un notuð, eru þau skorin í 4
parta, sem þó hanga saman, þveg-
in vel úr köldu vatni og þerruð.
f stað hjartans má notast við
lundírnar og eru þær þá þvegnar
og skafnar mjög vandlega.
Best er að þindin sje sem
stærst, hún er þvegin og gatið
saumað saman; feitari endann á
ristlinum skal leggja saman nokkr
um sinnum og hafa lengdina eins
og lundabagginn á að vera, og
fer það eftir því hvað þinöin er
stór; þá er hjartað lagt ofan á
og stráð yfir 1 teskeið af salti.
Ristillinn aftur lagður ofan á
nokkrum sinnum, síðan er því sem
eftir verður af ristlinum vafið
þjett utan um og seinast. þindin
saumuð þjett utan um baggann.
Sje hjartað stórt, er nægilegt að
Lafa það hálft í hvern iujjfla-
bagga.
Lundabaggarnir eru soðnir
strax í saltvatni í 1—2 klukku-
stundir; fer það eftir af hve
gömln slátrið er (mega ekki
springa). Síðan kældir á trje-
bretti og loks geymdir í súr með
sviðunum. Lundabagga má geyma
hráa í saltpækli og sjóða þá þeg-
ar á að nota þá. Einnig má reykja
þá. Lundabaggar eru borðaðir
sem álegg með brauði.
Að súrsa blóðmör og lifrar-
pylsu.
síðasta blaði skrifaði jeg um
tilbúning á blóðmör og lifr-
arpylsu, en ekki geymslu þess.
Hjer eru nokkrar leiðbeiningar
því viðvíkjandi.
Þegar slátrið (Hfrarpylsan og
blóðmörinn) er orðið vel kalt, er
því raðað ofan í vatnshelt ílát,
vel hreint. Svo er helt á sýru og
vatni. Jeg tel mun betra að hafa
töluvert af sýru saman við vatn-
ið, það verður þá betri súrinn í
slátrinu (en komast má áf með
vatn eingöngu). Fljóta verður vel
yfir slátrið og eftir nokkra daga
verður venjulega að bæta á það,
því slátrið drekkur mikið í sig.
Sje um mörg ílát að ræða, er
rjett að bræða yfir það ílát, sem
á að geymast lengst.
Einu sinni í viku verður að þvo
barma ílátsins og sje nokkur skán
á efsta laginu, verður að taka
hana í burtu.
Geyma verður sláturílát á köld-
um stað, en þó ekki þar sem frýs.
Að súrsa svið.
Sviða- og fótasultunni er raðað
ofan í ílát, sem er vel hreint' og
vatnsþjett; á það er sett eintóm
sýra, svo vel fljóti yfir.
Lundabaggi og lunga er geymt
i sama íláti og svið.
Helga Sigurðardóttir.
Gulrófur í skyri
Eftirfarandi er tekið sam-
kvæmt nýútkominni bók
Helgu Sigurðardóttur, Græn-
meti og ber alt árið.
Gulrófur.
Næringargildi í 100 gr.;
41 hitastig, 80 mg. kalk,
30 mg. fosfór, 3 mg. járn.
Töluvert af A- og B-vitaminum,
en þó langmest af C-vitamini.
Gulrófurnar eru þroskaðar í
júlí—sept. og það má geyma þær
eins og kartöflur alt árið, í góðri
geymslu. Góð gulrófa er meðal-
stór, sljett og hörð.
Gulrófur í skyri.
Skyr er gómsætara, sje sykur í
því, en þar eð sykur er mjög dýr
og auk þess takmaxkaður á yfir-
standandi st.yrjaldartímum, verð-
ur að láta sjer nægja eitthvað í
hans stað. Mikið sætubragð er af
nýjum og góðum rófum, og eru
þær því mikill bragðbætir í ósætu
skyri. Þar að auki gera gulróf-
urnar skyrið auðmeltanlegra.
Rófurnar eru hreinsaðar og
flysjaðar, rifnar á grænmetis-
járni, rjett áður en borðað er,
og látnar í skál. Skyrið er hrært,
betra er að hafa það frekar þunt,
látið í aðra skál, og best er að
bera þáð þannig fram. Getur þá
hver sett rófu eftir sínum smekk
Rjómi eða mjólk er borið með.
Gulrdíuskyr er mjög holt að
neyta í fyrstu máltíð dagsins. I
staðinn fyrir gulrófur má borða
með skyri spínat, grænkál, salat,
njóla, hundasúru eða fíflablöð, en
er sjerstaklega holt og gott með
skarf akálsbl öðum.
Húsráð - - - •
Svitabönd á karlmannshöttum
eru endurnýjuð með því að sauma
samskonar band úr flóneli. Hatt-
arnir fjúka þá síður af.
★
Slysarifur á áberandi stöðum er
hægt að gera við með hári og
verður þá viðgerðin nærri ósýni-
leg.
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIr
ð baða sig hefir altaf verið
stór þáttur í lífi manna,
löngu áður en gömlu Rómverjarn-
ir ljetu sjer svo ant um það. En
þá voru hafðar margskonar að-
ferðir, jafnvel að fremja sjálfs-
morð í baðkeri, með því að láta
sjer blæða út. En það kemur nú
ekki þessu máli við.
Nú á dögum eru böðin að verða
útbreiddari og flóknari en áður
var, vegna þess að nú er meiri
vissa fyrir, hvað holt er fyrir
húðina.
Baðkör í heimahúsum eru orð-
in þó nokkuð algeng og þar með
er fengið tækifæri til að gera til-
breytingu á hinum venjulega sápu
þvotti.
★
Það er alþekt, að það er hollara
og meira hressandi að baða sig úr
sjó en venjulegu lindarvatni. Til
þess að ekki þurfi að hlaupa suð-
ur í sjó á hverjum degi til þess
að veita sjer þessa hressingu, má
kaupa s^er mjög gróft salt og
setja í baðið. Það er ekki tekið
neitt fram um, hvað saltskamtur-
inn eigi að vera stór, það fer alt
eftir smeklc einstaklingsins.
★
Englendingar mæla með sinn-
epsbaði gegn kvefi. En það er
ekki til gagns og frekar til skaða
ef ekki er farið á höfuðið í rúm-
ið strax á eftir. Vatnið á að vera
eins heitt og frekast er hægt að
þola við í því og ein lítil dós af
sinnepsdufti er sett út í. í baðinu
er legið í 10 mínútur. Um leið og
farið er upp úr, á að vefja sig
inn í ullarteppi og fara undir
sængina. Ef alt gengur að óskum,
á kvefið að vera horfið næsta
morgun. Eucalyptusbað á að hafa
samskonar áhrif. Lítið glas af eu-
calyptusolíu á að nægja í tvö böð.
Eftir að hafa verið nokkrar mín-
útur í baðinu, er eins og húðin
sje stungin með títuprjónum og
þegar niður í rúmið er komið,
perlar svitinn af manni í stríðum
straumum og tekur kvefið með
sjer. Heitt kjötseyði á eftir er
ekki til þess að draga úr árangr-
inum, heldur þvert á móti.
★
Froðubað er það sem maður
segir hreinasti lúxus, en eykur
vellíðan. Heill pakki af sápuspón-
um er settur í vatnið og vatnið
svo þeytt. Þegar vatnið er orðið
að einn froðuhafi, fer maður of-
an í og nýtur mjúkleikans í
nokkrar mínútur og lætur sig
dreyma um englavængi og gullin
ský. Svona bað hreinsar vel og
nauðsynlegt er að fá sjer kalda
steypu á eftir og þurka sjer vel
á eftir með grófu handklæði.
4r
Frakkar nota stundum bað með
alkoholi, en það er nú ekki tíma-
bært að minnast á það og ekki
heldur svo ýkja ódýrt. í stað
þess má nota Eau de Cologne, eti
llllllimilllllllllllllllllllllltlllllllllllllllll
ekki er það ódýrara, enda eru
þessi orð aðeins til að minna á,
að bað þetta sje notað.
★
Síðasta tegund af baði, sem jeg
vil minnast á, er kamillute-bað.
Það bað hefir eiginlega það hlut-
verk að róa æstar taugar og jafn-
vel hafa svæfandi áhrif fyrir þá,
sem þjást af svefnleysi. 200 gr.
af kamillute er látið í poka, saum
aðan úr gazbindi og lagt í bað-
kerið meðan vatnið rennur í það.
I baðinu nuddar maður húðina
með þessiim poka. Ef alt á að
vera samkvæmt fyrirsögninni,
eigið þjer þegar upp úr þessu
baði kemur, að vera alveg yndis-
lcga syfjuð.
★
Nú er spurningin: Hvaða bað á
jeg að velja mjer? Ef þjer eruð
í vandræðum, skuluð þjer reyna
þau öll og dæma svo um á eftir,
hvað best er.
Húsráð ....
Það er hægt að hreinsa fílt-
liatta með því að blanda salmiak-
spíritus til' helminga með volgu
vatni, væta ljereftstusku upp úr
blöndunni og strjúka hattinn með
henni. Hatturinn er altaf strokinn
í sömu átt.
★
Blúndur eru stroknar með því
að leggja silkipappír ofan á.
★
Pique-efni er strokið á röng-
unni.
JlllllllllllllllllllllllllllllliinillllllliUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIM-
I HaustklæðnaðuriRR I