Morgunblaðið - 10.10.1940, Qupperneq 5

Fhntudagur 10. okt. 1940,

i
JfftorgtmWaWfc
Útget.: H.f. Árv&kur, Reykjulk,
Rltatjðrar:
J6n Kjartamaon,
Valtýr Stefámaon (ltiyrKtJarm.>.
Aiglfalngvr: Árai öla.
Rltatjðrn, anglýalngar oc af*r«10»l»:
Austurstræti 8. — SlMl 1(88.
ÁskrifUrgjnU: kr. 8,60 A ssAaukl
innanlands, kr. 4,00 utanlands.
f lauaasðlu: 20 aura etntakK,
26 aura meO LekMk.
Hvers vegna stynur Alþýðu-
flokkurinn?
Kjötverðið
Formaður verðlagsnefndanna,
er ákveða verðlag á kjöti,
mjólk og mjólkurafnrðum, hefir
i hjer í blaðinu gert grein fyrir því
• sjónarmiði, sem meirihluti nefnda
|)essara hefir bygt ákvarðanir sín-
-ar á.
Frá sjónarmiði bæjarmanna,
sneytendanna, er hjer að ýmsu
fleyti um ólík mál að jræða. Því
'þó útsöluverð mjólkur hafi hækk-
að hjer frá því í fyrra um nál.
50%, þá er það vitað mál, að svo
mikið af því verði kemst ekki leið
sína til framleiðenda, að margir
þeirra eiga mjög erfitt uppdrátt-
rt með þá útborgun sem þeir fá.
Um kjötverðið er það að segja,
að þar mun öllum aðilum, sem í
öðrum viðskiftum, reynast meðal-
hófið best. Til grundvallar fyrir
rökstuðningi sínum um hina miklu
verðhækkun, 60—70%, frá verðinu
::í fyrra, hefir formaður Kjötverð-
Jagsnefndarinnar lagt mjög víð-
tækan tölusamanburð á kaupmætti
■ tímakaupsins alt frá árinu 1914 og
ifram á þenna dag.
Að lítt athuguðu máli lítur tölu-
samanburður þessi þannig út, að
Kjötverðlagsnefnd hafi síst farið
Mengra í hækkun verðsins, en kaup-
hækkun verkamanna síðustu ára-
‘tugi gefur tilefni til.
En því fer mjög fjarri, að mál-
ið sje svona einfalt. I fyrsta lagi
er það augljóst mál, að ef fraifl,-
leiðendur, í þessu tilfelli bændur,
ætla að láta afurðaverðið fylgja
atil hins ítrasta eða fara fram \ir
hækkun kaupgjalds í landinu, þá
er mjög hætt við, að bændur sitji
aldrei lengi að þeim stundarvinn-
ing. Því kaupgjald og annað
fylgi þá fast í kjölfarið.
Frá sjónarmiði verkamannsins
iítnr málið þannig út, að hann
hefir ekki annað en kaup sitt til
■ að greiða með allar sínar þarfir.
Þegar dýrtíð hækkar og verðlag,
þá hækkar alt sem hann þarf að
greiða með sínu mælda kaupi. En
því verður ekki neitað, að sumir
útgjaldaliðir bóndans standa ó-
haggaðir, svo sem vextir, afborg-
• anir o. fl.
En ef einskorða á verðlag af-
urðanna við það, hve mikið verka-
menn gátu keypt af þeim fyrir
'klukkustundar kaup sitt fyrir 10,
i20 eða 25 árum síðan, þá væri það
sama sem að halda því fram að
framleiðendur ættu einir að njóta
góðs af verklegum framförum í
landinu. Eins og hver bóndi fram-
'leiðir nú meira með minni vinnu
«n áður var, eins á hver verka-
snaður að geta fengið meira af
lífsnauðsynjum, en áður fyrir
viímutíma sinn.
Þetta eru þær framfarir sem
-•að er kept, þar sem hver þjóðf je
lagsstjett styður aðra í viðleitn-
'inní fH betri lífsafkoimi.
|Kað eru rúm tuttugu ár
síðan að nokkrir hug-
stórir og vígreifir alþýðu-
mentamenn mvnduðu Al-
þýðusamband íslands og Al-
þýðuflokkinn. Þessir menn
voru verkalýðssinnar, en
ekki aðeins það, þeir voru
einnig sósíalistar.
Þeir settu takmarkið hátt. Al-
þýðan átti að ná völdum á íslandi;
alþýðan skyldi fá góða og batn-
andi tíma.
Fyrstu árin var flokkurinn lítill,
hafði enga tiltrú sem verkalýðs-
flokkur og var fyrirlitinn sem sósí-
alistaflokkur.
. Flokkurinn hafði ekki minstu
áfarif á skipan mála ríkis og bæja,
því urðu menn ekki í framkvæmd-
um varir við hið sósíalistiska öfug-
streymi sem nú hefir komið fram
vegna afskifta flokksins af opin-
berum málum. Það var ekki eins
auðvelt fyrir alþýðumenn að fylgj-
ast með því sem gerðist og kynna
sjer stefnur eins og nú er. Því
gat flokkuriun gegn um verka-
lýðsbaráttu Alþýðusambandsins
náð til sín fleiri og fleiri verka-
mönnum, sem vildu leggja sitt til
verkalýðsbaráttunnar, þessir verka
menn voru sjálfboðaliðar í bar-
áttu verkamanna fyrir bættri lífs-
afkomu. Þessir verkamenn voru
ekki að „státa“ af neinni sósíal-
istiskri hugsjón, þeir höfðu engan
áhuga fyrir ríkiseinokun á at-
vinnulífi og verslun, þeir óskuðu
ekki eftir að ríkið ætti allar jarð-
eignir á landinu, íbúðarhús, skip
eða verksmiðjur eða annað sem til-
heyrir einstaklingsframtaki. Þeir
óskuðu ekki eftir að einstaklings-
frelsið yrði afnumið. Nei, þeir
vildu alt annað. — Þeir vildu
vinna fyrir sanngjarna þóknun.
Þeir vildu aukinn kaupmátt þeirra
peninga sem þeir unnu sjer inn,
svo þeir gætu keypt nauðsynlegt
fæði og klæði fyrir sig og sína.
Þeir vildu fá að búa í heilnæm-
um og góðum íbúðum. En höfðu
síður en svo á móti því, að eiga
þær sjálfir. Þeir voru á móti
hverskonar spillingu bæði ein-
staklinga og þess opinbera, þeir
vildu rjettláta skatt- og tolla-
löggjöf, þeir vildu afnám bitlinga
og sjerrjettinda, þeir vildu rjett-
læti, vildu láta eitt yfir alla ganga.
En þessir verkamenn, þessir sjálf-
boðaliðar í dægurbaráttu verka-
lýðsstjettarinnar höfðu engin á-
lirif á skipan Alþýðuflokksins.
Þar voru það hinir sósíalistisku
mentamenn sem höfðu töglin og
hagldirnar, sem voru forystumenn.
En þessum forystumönnum var
fyllilega ljóst hvernig verkamenn-
irnir hugsuðu og sögðu því þá:
★
Sjáið þið, góðir verkamenn!
Alþýðuflokkurinn hugsar ekki til
að framkvæma neinn sósíalisma,
þó hann fái ítök í stjórn landsins.
Og það gæti jafnvel farið svo þó
Alþýðuflokkurinn næði meirihluta
við kosningar að hann byrjaði alls
ekki á að framkvæma sína sósíal-
istisku stefnu. Við erum nefni-
lega sósíaldemokratar og viljum
koma meginþorra þjóðarinnar í
skilning um ágæti okkar stefnu,
áður en við framkvæmum hana!
En það er annað sem við ætlum
að gera fyrir ykkur. Við ætlum
að hækka kaupið ykkar, yið ætl-
um að auka atvinnuna, við ætlum
að minka dýrtíðina, við ætlum að
afnema tolla á nauðsynjavörum,
við ætlum að sjá um að þið fáið
góðar íbúðir, yið ætlum að mynda
stóra sjóði og hjálpa ykkur til að
eignast jarðir, skip og vprksmiðj-
ur, við ætlum að lofa ykkur öll-
um að læra það sem þið viljið,
við ætlum að fá hverjum einum
stöðu og embætti við hans hæfi,
við ætlum að útrýma allri fátækt
og við ætlum að útrýma öllum
veikindum.
— Jæja, verkamenn, hvað segið
þið við þessu. Er nokkur sem mót-
mælir svona stefnuskrá? Nei. Og
svo bregður fyrir gleiðgosalegu
glotti á ásjónu hinna sósíalistiskn
mentamanna. Þeir snúa sjer að
„íhaldinu“ og segja hróðugir: Við
skulum bara sjá hvernig fer um
næstu kosningar. — Og foringjar
Alþýðuflokksins skipa merkisbera
víðsvegar um landið. Flokkurinn
sem hreinn verkalýðsflokkur (til
að byrja með) á að ganga undir
1. bekkjar próf alþýðunnar. Það
kemur í ljós að mjög fáir hafa
trúað hinum fögru loforðum
flokksins. Flokkurinn fjell við
engan orðstír. Árin líða og flokk-
urinn heldur áfram að framleiða
fögur loforð. Með nokkurra ára
millibili gerir flokkurinn tilrann
til að ná 1. bekkjar prófi sem
verkalýðsflokkur, en fellur ætíð.
Foringjarnir lesa og stúdiera,
hugsa og álykta, skamma athafna-
menn og brigsla verkamönnum
um þroskaleysi, en alt verður ár-
angurslaust; flokkurinn nær ekki
1. bekkjar prófi.
Þegar flokkurinn hafði á annan
áratug gert hverja tilraunina af
annari til að ná prófi, án þess að
það tækist, skilur mikill hluti með-
limanna við hann. Þeir mynda
Kommúnistaflokk íslands. Þeir
segjast ekki geta beðið eftir því
að fólkið skilji stefnuna og tjá
sig reiðubúna til að taka völdin
með ofbeldi ef einhverjir vilji
veita þeim liðsinni.
★
Það eru þrengingar og hrynd-
ingar á heimili liinna sósíalistisku
foringja alþýðunnar. — Þeir eiga
erfitt með að átta sig á því sem
er að gerast og því seinheppnir á
úrlausnir. — Þeim varð ekki að-
eins á að kljúfa „verklýðsflokk-
inn“, heldur einnig fagsamtök
verkamanna, bæði einstök fjelög
og samband þeirra, Alþýðusam-
bandið.
Kommarnir mynda Verkalýðs-
samband Norðurlands, en kratara-
ir halda leifum Alþýðusambands-
ins. Skapa þar einræði Alþýðu-
flokksins, með því að neita með-
limum annara flokka um fulltrúa-
rjettindi á Alþýðusambandsþing
og afskifti af Alþýðusambandinu.
Ilvorugur flokksparturinn á
nokkru gengi að fagna, hvorki
verkamanna nje annara. Dægur-
barátta verkamannanna gleymist,
vegna togstreitu partanna um hið
sósíalistiska hugsjónabrjálæði og
kennisetningar dáinna manna.
En er líður að kosningum 1934
ranka leifar Alþýðuflokksins dá-
lítið við sjer. Þeir komast að því,
að gömlu loforðin um paradísina,
sem höfðu verið gefin við hátíðleg
tækifæri, undan prófgöngu flokks-
ins, myndu að miklu leyti vera
gleymd. Af fyrri reynslu finst
þeim ekki ráðlegt að láta þessi
paradísarloforð fara frá sjer í
sama formi og áður. Þeir leggja
því saman ráð sín og finna úr-
lausn: Fjögurra ára áætlun Al-
þýðuflokksins. — Ósköp litla bók,
sem hafði inni að halda öll þau
bestu loforð sem foringjarnir gátu
látið sjer detta í hug. Bókinni
var útbýtt meðal alþýðumanna.
Það var nefnilega svo undur þægi-
legt að geta haft hana í vasanum
og líta í hana, til að sjá nú hvað
Alþýðuflokkurinn vildi gera. Og
það var svo sem ekki mikil hætta
á því að Alþýðuflokkurinn myndi
ekki standa við loforð, sem hann
var búinn að gefa út á prenti.
Þessi fjögurra ára áætlun hafði
nokkur áhrif. Flokkurinn jók at-
kvæðamagn sitt og þingmanna-
tölu. Reyndar ekki það mikið að
hann næði 1. bekkjar prófi al-
þýðunnar, en nóg til þess að kom-
ast í valdaaðstöðu með hæfnivott-
orði frá Framsóknarflokknum.
★
— Stjórn hinna vinnandi stjetta
var mynduð og verkamenn biðu
vongóðir eftir efndum loforðanna.
Og hverjar voru svo efndirnar?
Vinna handa öllum, sem vildu
vinna. Nei.
Afnám eða lækkun tolla á nauð-
sýnjavöru. Nei.
Rjettlát skattalöggjöf. Nei.
Minkun dýrtíðarinnar. Nei.
Allir fengu að læra það sem
þeir vildu. Nei.
Hver fjekk stöðu og embætti
eftir því sem hann var best til
fallinn.Nei.
Mönhum hjálpað til að eignast
skip, jarðir eða verksmiðjur. Nei.
Fátæktin minkuð eða afnumin.
Nei.
Hvað er nú þetta? Getur þetta
átt sjer stað? Já.
Til mikilla vonbrigða fyrir
verkamenn fór_ alt á annan veg
en loforð stóðu til. Það var hert á
á skatta- og tollalöggjöfinni. At-
vinnulífið drógst saman og at-
vinnuleysið óx. Fátækt og bjargar-
skortur seildist lengra og lengra
inn á heimili verkamannanna. —
Dýrtíðin fór dagvaxandi. Menn
voru ofsóttir við nám og störf.
Það var gengið fram hjá hæfileik-
um manna við stöðu- og embætta-
veitingar. Menn urðu að afhenda
eignir sínar til að standa skil á
sköttum og skyldum þess opin-
bera. Siðferðisþróttur þjóðarinnar
fór minkandi og spillingin óx í
opinberu lífi. Nefndir og aftur
nefndir voru sett.ar á stofn til að
sósialisera verslun og framleiðslu.
Andstaða fólbsins við stjórnina fór
sívaxandi. Og að þrem árum liðn-
um gafst stjórnin upp. Hæfni
vottorðið sem Framsókn hafði ljeð
Alþýðuflokknum var afturkallað.
Enn einu sinni verður Alþýðu-
flokkurinn að búa sig undir for-
ystu Iljeðins Valdimarssonar.
Sama sagan endurtekur sig eg
1930.
Klofningurinn verður ekbi a8-
eins í Alþýðuflokknum, heldur
einnig innan fagsamtakanna.
Endurtekning á þessari brjál-
æðiskendu sundrung innan verka-
lýðssamtakanna var meir en nóg
til að sannfæra verkamenn um, að
brýna nauðsyn bæri til, að frá-
skilja verkalýðssamtöbin, a8 öllu
leyti, frá hinum pólitísku samtök-
um.
★
Kommúnistarnir reyndu að taka
upp forystu fyrir óháðu fagsam-
bandi, en það kom strax í ljós,
að þeir voru of bundnir hagsmun-
um síns flokks til að geta komið
heiðarlega fram í verkalýðsmál-
um. Það kemur sem sagt í ljós,
að báðir þeir flokkar, sem hæst
höfðu galað um að þeir væru
verkalýðsflokkar, voru að öllu
leyti ófærir, vegna flokkshags-
muoanna, að byggja upp heil-
brigða verkalýðshreyfingu.
Það eru því sjálfstæðisverka-
menn með stuðningi Sjálfstæðis-
flokksins, sem tóku upp foryst
una og lögðu grundvöll að ný-
sbipun verkalýðssamtakanna. —
Verkamenn aðhyllast meir og meir
stefnu Sjálfstæðismanna í verba-
lýðsmálunum. Þeir hurfu í hðpum
frá Alþýðuflokknum, en hann
gerði sjer þá lítið fyrir og leitaði
á náðir erlendra manna með fjár-
hagslega hjálp til að geta haldið
sundrunginni áfram í verkalýSs-
samtökunum og til að breiða yfir
sinn hrörnandi líkama.
Síðan hefir Alþýðuflokkurinn
svifið um, hjer á landi, í aum-
ingjalegu ástandi, með feigðar-
6vip í hverju spori, leit-
andi eftir hálmstrái til að halda
sjer í. Það er víst öllum kunnugt,
hversu mörg hann hefir fundiS,
en hitt vita allir, að hvert ein-
asta þeirra hefir slitnað, því flokb
urinn svífur í lausu lofti enn
þann dag í dag.
Eitt af seinustu hálmstráum
flokksins var það, að meðlimir
Hlífar í Hafnarfirði ljetu í Ijós
óánægju sína yfir því að reyk-
vískir verkamenn voru við vinnu
í Hafnarfirði. Alþýðublaðið skrif-
ar grein um þetta 27, f. m. og vill
halda því fram ,að slíkt hefði
ekki komið til, ef bæði fjelögin,
Dagsbrún og Hlíf, hefðu verið
innan Alþýðusambandsins, og seg-
ir orðrjett í þvx sambandi:
„En sundrangin hefir deyft
stjettarvitundina og samábyrgðar-
tilfinninguna og afleiðingin er inn-
byrðis stríð milli verkalýðsfjelag-
anna í stað sameiginlegrar bar-
áttu“.
Svo mörg eru þau orð.
Þetta gefur ástæðu til að minna
Alþýðublaðið á, að það er Alþýðu-
flokkurinn, sem, fyrst og fremst,
ber ábyrgð & sundrunginni í verka.
▼HRAMH. A SJÖTTTJ 8ÍÐU.