Morgunblaðið - 02.09.1942, Side 5

Miðvikudagur 2. sept. 1942,
Útgef.: H.f. Árvakur, Heykjavík.
Framkv.stj.: SigfQs Jónsson.
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.).
Aug-lýsingar: Árni Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 5,00 á mánuði
innanlands, kr. 6,00 utanlands.
í lausasölu: 30 aura eintakið.
40 aura með Lesbók.
Púkinn á fjósbitanum
'C’ ramsóknarflokkurinn linn-
ir ekki látum í upp-
Jausnarhjali sínu. En hann læt-
ur ekki við hjalið eitt sitja. —
Alt frá því að flokkurinn fór
í stjórnarandstöðu s. 1. vor hefir
hann gert alf, sem hann gat til
þess að skapa hjer upplausn-
arástand. Nægir í því sambandi
að benda á sviksemi hans í dýr-
tíðarmálunum, hvernig foringj-
ar hans vógu aftan að þei'rri
löggjöf, sem þeir sjálfir höfðu
sett. Sannaðist sú staðreynd
best með yfiriýsingum Her-
manns Jónassonar í útvarps-
umræðunum í vor. Brottför
Vilhjálms Þórs úr dómnefnd-
inni og síðan þrjóskan gegn
því að eiga þátt í sáttaumleit-
unum í kaupgjaldsmálunum,
sannar það sama. En alt þetta,
öll þessi sviksemi, var liður í
viðleitni Framsóknar' til þess að
skapa öngþveiti. — Framsókn
mundi eftir þjóðsögunni um
púkann á fjósbitanu'm. — Eins
og púkinn fitnaði af blótsyrð-
om fjósamannsins, eins ætlaði
hún sjer að fitna af væntanlegu
■öngþveiti og upplausn í þjóð-
fjelaginu.
í skjóli reyksins frá blekk-
ingarvaðli Tímans, átti að villa
fólkinu í landinu sýni. —
Valdataka Framsóknar-
flokksins að nýju átti síðan
að rísa í hillingunni, sem hið
fyrirheitna landið til þess að
"bjarga þjóðinni úr upplausn-
inni.
.Vandamál þjóðf jelagsins
verða ekki leyst af foringjum,
sem með slíkum hug starfa að
þjóðmálunum. Hlutverk slíkra
foringja er ekki að koma í
veg fyrir vandræðin eða leysa.
þau, heldur að kynda að glæð-
um upplausnar. — Þetta verð-
ur íslenska þjóðin að athuga og
taka ákvörðun sína í samræmi
við þá athugun, þegar hún geng
ur til kosninga á komandi hausti
Hún verður þá að gera upp á
milli þeirra manna, sem í
nokkra mánuði hafa gert alt
sem unt er til þess að skapa
öngþveiti, og þeirra, sem eftir
bestu getu hafa mætt vand-
kvæðunum og reynt að leysa
þau. Ef að þjóðin þekkir vitjun-
artíma sinn í þessum efnum fer
með svipuðum hætti fyrir Fram
sóknarflokknum og söguhetju
þjóðsögunnar. Honum tekst
ekki að fitna af hinu lítilmótlega
upplausnarhjali ’sínu, heldur
verður hlutur hans rýrari og
rýrari. En nokkuð hefir þó
unnist með því.
Þjóðin hefir greinilegar en
áður kynst hinu mórauða sið-
ferði og samvisku foringja
lians.
Löndunarerfiðleikarnir
Síldarverksmiðjum ríkisins
,'“Z 1“Eftir Guðmund Sveinsson
Norðurlandi hefir sent
blaðinu eftirfarandi grein
til birtingar. .
hverju sumri, er síld-
veiðin hefir verið það
mikil, að síldarverksmiðj-
urnar hafa ekki getað ann-
að afgreiðslu skipa, lesum
við sjómenn margra dálka
greinar í blöðum landsins um
stórkostlega aukningu á
verksmiðjunum, sem á að
koma á næsta ári á eftir.
Þetta er búið að endurtaka sig
síðan Ríkisverksmiðjurnar tóku
fyrst til starfa: Hve lengi eiga sjó-
menn að bíða eftir því að fá að
losa þennan afla eins og annan
strax er að landi kemur ?
5. júlí í smnar auglýsa verk-
smiðjurnar, að þær taki á móti
síld. 10. júlí hefst veiðin og til
10. ágúst má heita að oftast hafi
skip beðið eftir löndun, þó hefir
8 daga veiðibann verið á þessu
tímabili.
Sú hliðin, sem okkur sjómönn-
um er tilfinnanlegust, er löndun
síldarinnar, og skal hún tekin til
athugunar hjá S. R. Á Siglufirði
hefir altaf verið landað í málum,
þar til í sumar að 4 kjaftar voru
notaðir við hana. Um haustið 1939
var einn tekinn í notkun og lof-
aði stjórn S. R., að þeir skyldu
vera komnir á allar bryggjur ár-
ið eftir. En En 1940 og 41 var
enginn, og þessi eini var fluttur
til Raufarhafnar. Er þessir kjaft-
ar voru teknir í notkun í sumar,
þurfti marga menn til að opna þá
í hvert skifti, svo illa voru þeir
smurðir. Fyrst áttu þeir að vera
á tveim bryggjum, en er átti að
lyfta þeim báðum í einu, hreyfð-
ust þeir ekki. Kom þá í ljós, að
leiðslurnar til vindanna voru óf
mjóar og fluttu ekki nógu mikla
gufu, það hafði gleymst, að kjaft-
arnir voru þyngri en málin. Nú
voru þeir fluttir á fjórar, þar sem
lengra var að keyra í þrærnar.
Gufuvindurnar á bryggjunum eru
allar gamlar, og svo miklir garm,
ar, að það er mjög vont að koma
þeim af stað og stöðva þær, og
oft hefir það komið fvrir, að þær
stöðvast á leiðinni vegna gufu-
skorts.
Við Pauls verksmiðju eru raf-
magnsvindur, en aðeins ein af
fjórum var í lagi 5. júlí, og síðan
liafa tvær komist í lag.
Þá hefir það komið fyrir, að
,,bómurnar“ hafa fallið niður í
hívingu, vegna þess að vírinn, sem
heldur þeim ixppi, var ryðbrunn-
inn, en sem betur fer hefir ekk-
ert slys af þessu hlotist.
Fyrra veiðibaiinstímabilið not-
uðu mörg skip til söltunar, en
máttu ekki koma með meira en
eitt til tvö hundruð tunnur í einu.
Nú fengu skipin oft stærri köst
og hirtu þau, en það var aðeins
til þess að moka afganginum í
Siglufjarðarkrókinn. En á sama
tíma tekur S. R. allan síldargrút-
inn. sem er á plönunum, til að
halda einni verksmiðjunni við síð-
ustu tvo sólarhringana af veiði-
banninu.
Við komum til Raufarhafnar 13.
júlí. Þá biðu þar nokkur skip eft-
ir löndun. Nú var búið að landa
úr fimm skipum við kjaftinn. Þá
var vírinn í honum kominn í sund-
ur vegna þess að hjólið efst á
„bómunni“ snerist ekki. Verksmiðj
an átti engan vír til að skifta. En
maður þar á staðnum átti vírrúllu,
sem hann hafði boðið S. R. til
kaups í mars, en því var þá neit-
að. Nú var hlaupið til hans í of-
boði og rúllan keypt. Gárungarnir
sögðu, að maðurinn hefði heimtað
fulla tryggingu fyrir því, að
hann fengi rúlluna borgaða.
Á Raufarhöfn eru flutningabönd
sem flvtja síldina í þrærnar, og er
síldin mæld. Við þennan kjaft er
stór trekt, sem síldin rennur um
í mælikerið. Síldin fellur því með
miklu afli í það, svo útkoman á
síldinni er mjög vond, miðað við
Siglufjörð, en þar er síldin vegin.
Ein skipshöfn tók sig til og vikt-
aði upp úr mælikerinu, og var út-
Skemtileg meðmæli
Jeg hefi vikið að því í blaða-
grein og útvarpsræðu, að eitt
helsta næriiigarefni Framsóknar-
flokksins á undanförnum árum
hafi verið það, að rægja menn og
stjettir, sveitir og kaupstaði hvað
gegn öðru.
Þetta er sagt af þekkingu og í
fullri alvöru. Ef einhver maður í
landinu væri svo viljugur og hefði
svo góðan tíma, að hann legði sig
í það að lesa öll blöð, sem út hafa
komið af Tímanum frá því hann
hóf gongu sína 1917 og fram á
þenna dag, mundi honn ekki finna
eitt einasta, sem ekki væri í ein-
hver rógur, einliverjar skammir
um einstaka menn eða einstakar
stjettir.
Þetta getur ekki verið nein til-
viljun. Bestu menn þjóðarinnar,
sem lifað hafa á þessu tímabili,
hafa notið einna mestrar um-
hyggju í þessu efni: Jón Þorláks-
son, Magnús Guðmundsson, Jón
Magnússon, Ólafur Thors, Pjetur
Magnússon, Þorsteinn Briem og
margir fleiri.
Nú á síðustu árunum hefi jeg
notið þeirrar ánægju að fá meira
hnútukast og skammir í Tíman-
um,1 en flestir menn aðrir. Mjer
hefir verið þetta mikil gleði, og
ber það til, að í því felst sönnun,
sem jeg hefi ekki fengið á annan
hátt um það, að jeg væri á rjettri
leið í pólitískum skilningi.
Jeg minnist þess nú ekki, að
hafa sjeð á þessum slóðum við-
leitni til málefnislegrar rökræðu
gegn því, sem jeg hefi sagt um.
afstöðu mína og annara manna
til málefna þjóðfjelagsins. Nei,
þetta hefir verið alt annars eðlis.
Stundum hefir Tíminn kallað mig
flón, stundum kálf, stundum fífl,
stundum pestargemling o. s. frv.
Fyrir skemstu fann liann upp þau
snilliyrði, að líkja mjer við „ill-
menni í liði brennxxmanna", sem
brendu inni Njál Þorgeirsson og
syni hans, og nú síðast í dag er
rnjer líkt við Otkel eða öllu held
ur Skammkel í Njálssögu. Alt
gengur þetta í eina og sömu átt.
Alt er það gleðilegur vottur þess,
að Tíminn og aðstandendur hans
telja/ mig verri mann og hættu-
legri en jeg liefi sjálfur ætlað.
Þetta er þannig að skilja, að þeir
menn, sem að uudanförnu hafa
verið líklegastir til áhrifa gegn
þeirri alkunnu stjórnmálaspill-
ingu, sem Tímaliðið hefir orsakað
í þessu landi, þeir eru óalandi og
óferjandi. Þeir eru á Tímans máli
fífl eða illmenni, landráðamenn og
pestargemlingar. Alt er þeim illa
gefið og engu málefni skulu þeir
koma fram, ef Tímaliðið mætti
ráða.
Þegar um mig er að ræða, þá
er þetta ekki nema að Iitlu leyti
ætlað Austur-Húnvetningum, þó
tmdarlegt sje. Þessir menn vita, að
fólkið þar þekkir mig of vel til
þess, enda er þar vana viðkvæðíð
í Framsóknarmálinu það, að jeg
fái engu að ráða fyrir öðrum verri
mönnum. En þessar áuægjulegu
Tímalýsingar erix ætlaðar f jarlæg-
ari hjeruðum, sem fylgjast minna
með og þeim sem vita á mjer eng-
íu deili önnur en þau, sem Tíminn
lýsir. Þrátt fyrir þetta vil jeg nú
samt flytja þá ósk til aðstandenda
Tímans, að þeir lialdi sem best á-
fram með þetta. Jeg vil helst ekk-
ert Tímablað þurfa að sjá, að
minsta kosti í kringum kosningar,
án þess, að þar sje að finna ein-
hver snilliyrði af þessari tegund
um mig og mína starfsemi innan
þings eða utan.
Jeg lxefi lengi vilað, að Hannes
Hafstein flutti spakmæli eins og
oft endranær, þegar hann gei'ði
vísuna alkunnu:
Taktu ekki níðróginn nærri þjer,
það ný og gömul er saga,
að lakasti gróðurinn ekki það er,
sem ormarnir helst vilja naga.
29. ág. 1942
Jón Pálmason.
Góustöðum
koman 30 kg. meiri á mál en átti
að vera.
Það erfiðasta við löndunina hjá
S. R. er keyrslan á Siglufirði. Sjó-
menn vita vel, að þar er ekki hægt
að koma við krönum, vegna öldu-
gangs sem er stundum við bryggj-
urnar. Því þá ekki að nota kjafta
og setja flutningabönd á þær. S.
R. kvað eiga á Siglufirði nóg efni
í bönd á allar bryggjur. Vantar
vilja til að setja þau upp? Menn
geta ímyndað sjer það erfiði og
aflraun, sem þarf til að aka þess-
um S. R. kerrum upp bryggjurn-
ar, sem eru oftast sleipar af grút
og hreistri, t. d. í rigningu hleðst
hann utan um hjólin og neðan á
stígvjel manna sem krap væri.
Síðan farið var að nota kjaft-
ana, viktar síldin í lierrunum 450
til 500 kg. og kerran 150 kg. Þá
getur hver sjeð, hvílík þrælavinna
þetta er. Á hverju ári hefir því
verið lofað að fá breytingu á
þessu, en engar hafa efndirnar
orðið. Það er ömurlegt til þess að
vita, að á 20. öldinni skuli vera
í notkun tæki, sem í fornöld var
beitt fyrir vinnixdýrum, en er nú
dubbað upp og menn látnir aka
því. Á meðan slíkt kerrusjónar-
mið ríkir í síldarmálum okkar ís-
lendinga er ekki von að vel fari.
Við vonum í lengstu lög, að
þetta sjónarmið hverfi sem fyrst,
að annað mótað af rneiri skilningi
á þeim tíma, sem nú er, verði lát-
ið ríkja í náinni fi*amtíð.
Somir Roosevelts i
strandhöoosterð
gegn Japönum
Pearl Harbour, Hawaii, 31. ágást.
Ijl vans F. Carlson ofursti off
^ James Roosevelt major,
sem stjórnuðu strandhögginu á
Makineyju, sem er undir yfirráð
um Japana, lýstu því í dag, hvem
ig þeir eyðilögðu japanska sjó-
flugvjelastöð og allan útbúnað-
hennar og þrjár útvarpsstöðvar
eyðilögðu þeir, einnig 1,010 tunn.
ur af amerísku flugvjelabensíni.
Roosevelt major, elsti sonnr
Roosevelts forseta sagði að þeir
hefðu orðið fyrir sjö japönskum
loftárásum, en japönsku flugvjel
amar hæfðu oftar sína eigfn
menn en landgönguliðið. Aðeins
tveir af 300 til 350 japönum á
eyjunni komust lífs af.
„Japanar voru stöðugt á verði',
sagði Roosevelt major.
Leyniskyttur hjeldu til efst
uppi í toppunum á 70 feta háum
kókostrjám í fleiri daga, sögðu
hinir innfæddu okkur. Roosevelt
major skaut tvær slíkar skyttur.
Eitt 3500 smálesta japanskt
herflutningaskip og eitt 1000 smá
lestalesta japanskt eftirlitsskip
voru einnig eyðilögð.