Morgunblaðið - 02.09.1945, Qupperneq 5

Sunnudagur 2. september 1945
MORGUNBLAÐIÐ
5
Togarakaupin
í Englandi.
FRÁ ÞVÍ hefir verið skýrt,
REYKJAVÍKURBRJEF
að sendinefnd ríkisstjórnarinn-
ar og Nýbyggingarráðs hefir
tekist að fá loforð fyrir bygg-
ingu 30 nýtísku togara í Eng-
landi. Frá þessum togarabygg-
ingum hefir ekki verið sagt
nánar, því enn er þetta alt á
samningastigi, og staerðir og út-
búnað þessara skipa er ekki
hægt að ákveða fyr en það hef-
ir verið rætt og um það ráðg-
ast við væntanlega kaupendur
skiparina. En rjett er" að taka
þegar fram, að verðtilboðin
voru miðuð við miklu stærri
og fullkomnari togara, en hjer t>essi
til hafa verið í eigu íslendinga.
En kaupandi má sjálfur ráða
stærðinni, vjelartegund o. fl.
Sendimenn stjórnarinnar
höfðu áður leitað kaupa á nýj-
um togurum í öðrum löndum
en Englandi, því svo mikil
eftirspurn er eftir skipabygg-
ingum í Englandi, að í upphafi
var heldur dauflega tekið und-
ir það, að byggja fyrir íslend-
inga. Hinsvegar voru bæði
Ameríkanar og Svíar fúsir til
að byggja togara fyrir íslend-
inga. En þegar þessi nýju bygg-
ingartilboð frá Englandi komu
fram, kom í ljós, að verðtilboð
Englendinga eru miklu hag-
kvæmari en hinna, og sannast
að segja miklu hagkvæmari en
íslendingar munu hafa gert
sjer vonir um. Auk þess er
vitað, að Englendingar standa
fremst allra þjóða í togarasmíð-
um.
Engum vafa er það bundið,
Styrjaldargróðinn.
ÍSLENDINGUM verður und-
arlega tíðrætt um stríðsgróða
og stríðsgróðamenn. Þetta stór-
gróða hjal er næsta skoplegt,
þegar striðsgróði okkar er bor-
inn saman við þær feikna fjár-
hæðir, sem velta gegnum hend-
ur stórþjóðanna. En sje fjár-
hagsafkoma okkar síðustu 5 ár-
in hinsvegar borin saman við
þá dauðafátækt, sem íslending-
ar hafa búið við öldum saman,
er þeim vorkunn, að þeim vex
gróði í augum. Hitt er
þeim vorkunnarlaust, að tala
eins og vitibornir og siðaðir
menn um þennan gróða.
Einstaka maður hefir ofmetn
ast og gert sig að undri vegna
óvænts gróða. Hinir eru þó
langtum fleiri, sem tala um
stríðsgróðann sem stórfeld af-
brot þeirra, sem fjeð hafa eign-
ast. Rjett er því að gera sjer
grein fyrir því, hve mikið þetta
fje er, og hvernig þess er aflað.
íslendingar eiga 500—600
milj. kr. inni erlendis. Þetta er
það, sem þeir hafa eignast á
5—6 árum fram yfir það, sem
þeír hafa eytt. Frá því dregst
svo að sjálfsögðu ekki svo lítið
móti niðurníðslu innanlands.
Og hvernig er þessa fjár aflað.
Þess er aflað á þann hátt, að
með snarræði og elju hafa verið
sótt verðmæti í skaut náttúr-
unnar og þau flutt á erlenda
markaði, ekki þó án áhættu
fyrir framleiðslutækin og þá,
1. septemb'er.
að flestir íslendingar telja það sem að framleiðslunni unnu.
óvænt og stórkostlegt happ, að
samningar náðust um þessar
togarabyggingar í Englandi.
En af blaðsnápum og lands-
málaloddurum hefir þessi öflun
verðmæta verið gjörð að árás-
Þó er ein hjáróma rödd: Tím- arefni, rjett eins og þeir, sem
inn, sem út kom á föstudaginn, ! Þar hafa lagt fram krafta sína
ætlar alveg að rifna af vand- ' andlega og líkamlega, hafi
lætingu út af þessum togara- J drýgt glæp gegn þjóðf jelaginu
kaupum. Og að vanda styður.og unnið til refsingar.
blaðið mótmæli sin eingöngu
með ósannindum.
Svo er mál með vexti, að þær
fimm bresku byggingarstöðvar,
sem togarana smíða, gerðu að
skilyrði, að kaupandinn yrði
einn. En
orðið, að
Hverjir hafa stríðs-
gróðann milli handa?
ÞAÐ ER furðu auðvelt að
svara því, hverjir hafa grætt í
stríðinu. Yfirleitt hafa þeir
það gat því aðeins menn grætt, sem eitthvað höfðu
íslenska ríkið kæmi, að selja, — hvort sem voru
fram sem kaupandi gagnvart
seljanda. Og þetta hefir verið
framleiðendur eða milliliðir.
Sjávarútvegsmenn voru mjög
heimilað með lögum. En frá illa staddir fjárhagslega, þegar
því var jafnhliða skýrt, að kaup
endur að skipunum væru þegar
til, og hjer væri því um forms-
atriði að ræða, á sama hátt og
þegar samið var um kaup Sví-
þjóðarbátanna. En Tíminn læt-
ur sem hann viti það gagn-
stæða. Hann segir: „Hljóta þau
tíðindi að hafa komið yfir menn
eins og þruma úr heiðskýru
lofti, að ríkisstjórnin ætli að
taka 60 miljón kr. lán til kaupa
á nýjum togurum, eða rúm-
lega andvirði þeirra 30 togara,
sem fyrirhugað er að láta
smíða. v.
Slík lántaka hefði verið að
öllu eða mestu leyti óþörf, ef
stórútgerðarmennirnir væru
ei'ns áhugasamir fyrir ,,ný-
sköpun“ atvinnuvegar síns og
bændur“. —-----
Það er gömul saga, að Fram-
sóknarmenn ærast, ef á sjáv-
arúívegsmál er minnst. Sú var
og tíðin, að þeir gáto ráðið nið-
urlögum slíkra mála. Nú er
hins vegar hönd þeirra visnuð
og kutinn fallinn til jarðar. En
innrætið og sannleiksástin hafa
ekki breyst.
styrjöldin skall á. Þeir eru nú
ílestir sæmilega stæðir og sum-
ir ríkir á ísl. mælikvarða. Bænd
ur voru svo fjelitlir og skuld-
ugir í styrjaldarbyrjun, að við
uppflosnun lá. Nú er bænda-
stjett íslands yfirleitt bjarg-
álna. Skuldir sínar hafa bænd-
ur greitt að mestu, og eiga inn-
stæður er skifta tugum miljóna.
Kaupmenn og iðnrekendur hafa
efnast stórkostlega, og eru
sumir orðnir auðugir menn. En
ein stjett er það, sem á sára-
litla hlutdeild í þeim miklu
innstæðum, sem safnast hafa.
Það er launþegastjettin, hvort
sem það eru verkamenn eða
aðrir launþegar, Undarlegt er
það því, að engir hljóta meira
nje þrálátara ámæli af hendi
gagnrýnenda en þessir menn,
sem ekkert hafa eignast, þótt
þeir hafa bætt hag sinn svo,
að þeir líða ^ekki beinlínis
skort. Alt böl þjóðfjelagsins á
að stafa af því, að þetta fólk
hafi íengiS meira en því bar,
og eina leiðin til viðrjettingar
að vera sú, að minka þess hlu£
Lækka kaupið, lækka launin.
Dýrtíðársónninn.
EINU SINNI var hjer á landi
fjármála- og viðskiftamálaráð-
herra, sem þjóðin sæmdi^auk-
nefninu ,,dýrtíðarráðherrann“.
Maður þessi er Eysteinn Jóns-
son. Þegar hann var viðskifta-
málaráðherra, komust íslend-
ingar í svo mikil gjaldeyris-
vandræði, að slikt hefir ekki
að borið áður njesíðar. Eysteinn
sá ekkert annað ráð en að hefta
innflutninginn. Kom hann á
svo rammauknum innflutnings-
höftum, að annað eins hafði
aldrei þekst hjer á landi. Af
innflutningshöftunum leiddi
vöruskort, en af vöruskortin-
um aftur hækkandi verðlag á
innfluttum vörum og sívaxandi
dýrtíð. — Af því hlaut hann
tignarnafnið. Nú getur þessi
maður varla um annað talað
en dýrtíð, og telur hana hið
mesta böl. Lætur hann forsæt-
isráðherrann aldrei í friði vegna
þessa máls, þrátt fyrir það að
núverandi ríkisstjórn hefir þó
stöðvað hækkun dýrtíðarvísi-
tölunnar.
Þetta dýrtíðarpex Eysteins er
orðið fremur vesældarlegt og
minnir helst á nöldur móður-
sjúkrar hornkerlingar. — Og
skoplegt er það óneitanlega,
þegar minst er fortíðar hans í
dýrtíðarrnálum.
Verðlag landbúnaðar-
vara.
ÞEGAR Framsókn rjeði hjer
lögum og lofum með ambátt
sinni Alþýðuflokknum var
framtíð bændastjettar landsins
ákveðin af því sómafólki: Jarð-
irnar skyldu svældar undan
bændum og þeir allir gerðir að
ríkisleiguliðum. Verðlagning og
sala landbúnaðarafurða skyldi
tekin úr höndum bænda og
fengin í hendur stjórnskipaðra
manna. I ofmetnaði sínum datt
forustumönnum þessa æfintýra
flokks ekki annað í hug, en að
aðferðir hans mundu tryggja
honum ævarandi völd í land-
inu. Bændastjettina ætlaði hann
að hafa í hendi sjer. Þeir skyldu
gerðir gjörsamlega ósjálfstæð-
ir, staðfestur af þeim teknar og
umráð yfir framleiðslunni. Þá
voru sett lögin um sláturfjár-
afurðir. Samkvæmt þeim mátti
enginn slátra sauðfje til sölu,
nema þeir sem fundu náð fyrir
augum kjötverðlagsnefndar
(Framsóknar) og verðlaginu
rjeði sami. Þá voru mjólkurlög
in sett. Samkv. þeim var sala
mjólkurafurða tekin úr hönd-
um bænda og fengin í hendur
stjórnskipaðri nefnd. Bændur
rjeðu hvorki verðlagi nje ann-
ari skipan þeirra mála. Þá var
það að bóndi einn var tekinn
fastur fyrir það að ætla að gefa
dóttur sinni hjer í Reykjavík
rjómaflösku.
Sjálfstæðismenn hafa altaf
verið þeirrar skoðunar, að bænd
ur eigi að vera sem allra frjáls-
aStir og ráða sjálfir verðlagi og
sölufyrirkomulagi afurða sinna.
Þetta eigi að vera samkomu-
lagsmál framleiðanda og kaup-
anda, og stjórnarvöld landsins
því aðeins að taka fram fyrir
hendur seljandans, að hann hafi
áður sýnt, að hann er ekki þessu
vaxinn, og að þjóðfjelaginu stafi
hætta af ráðbreytni hans.
í samræmi við þessa skoðun
hefir landbúnaðarráðherra nú
jafnumið þessar stjórnskipuðu
nefndir, og lagt ákvörðun um
verð landbúnaðarafurða á innl.
markað í hendur bænda sjálfra.
Þetta kemur mjög í bága við
stefnu Framsóknarforkólfanna.
j Ætla þeir af göflum að ganga.
i En það Framsóknarlegasta við
l læti þeirra er það, að þeir snúa
I málunum alveg við. Nú halda
þeir því fram, að landbúnaðar-
ráðherrann hafi tekið afurða-
sölumálin úr höndum bænda í
sínar eigin hendur!
Sjóðsöfnun.
EYSTEINN JÓNSSON ljet
svo ummælt í Tímanum ný-
lega, að f jármálaráðherra
Sjálfstæðisflokksins hefði far-
ið mjög aumlega úr hendi fjár-
málastjórnin. Hagur ríkissjóðs
hefði ekkert batnað á stríðsár-
unum, skuldir ríkisins ekki
lækkað sem neinu næmi og
sjóðir. engir safnast.
Hjer í blaðinu var þá sýnt
fram á það með tilvitnun í rík-
og talsvert annað fje. — Þessu
svarar Eysteinn með þvi einu,
að endurprenta ósannindi sín
orðrjett í næsta Tímablaði.
Þarna kemur fram gamla
Framsóknartrúin á kraft. end-
urtekninganna. Bara að end-
urtaka sömu ósannindin, þang-
að til enginn nennir að mót-
mælá, í þeirri von, að þá fari
flónin að trúa ósannindunum.
En þrátt fyrir harmagrát
Eysteins út af því, að ríkið
hafi „engum sjóðum safnað“,
kemur þó í ljós, að hann er
ekki altaí hrifinn af því, að.
safnað sje sjóðum. Allir kann-
ast við ofsóknir Tímans á hend
ur Eimskipafjelagi íslands. En
dauðasök þess að dómi blaðs-
ins* er sú, að fjelagið hefir á
stríðsárunum lagt fyrir allmik-
ið fje, til þess að endurnýja
skipaflota sinn. Nú fer því
fjarri, að E. í. hafi á stríðsár-
unum grætt á rekstri sinna eig-
in skipa. Þvert á móti hafa
þau verið rekin án rekstrar-
hagnaðar. En fjelagið leigði er-
lend skip, sem voru ódýrari og
hagkvæmari í rekstri en þess
eigin skip, sem ekki voru fcygð
með tilliti til hinnar löngu sigl-
ingaleiðar til Ameríku. Hagn-
. aðinn af siglingum leiguskip-
isreikningana, að af skuldum anna lagði fjelagið í endurnýj-
ríkissjóðs hafa verið greiddar unarsjóð, og er nú að láta smíða
margar miljónir, erlendar skuld skip fyrir það fje og bæta á
ir greiddar því nær alveg upp, þann hátt það hörmulega skarð,
ýmist af tekjum ríkissjóðs eða söm stríðið hjó í skipaflota
með innanlandslánum með þess. Allir, sæmilegir íslending
mjög hagkvæmum lánskjör- ar munu vera fjelagsstjórninni
um. Þá var lögð fram skýrsla þakklátir fyrir forsjálni henn-
um það Sð ríkið hefði lagt til ar í þessu máli. En að dómi Tím
hliðar 25 milj. kr. í fasta sjóði, ans er þetta nær því glæpur.
Þakka hjartanleg gjafir og vinarhug á sextugs-
afmæli mínu 26. ágúst síðastliðinn.
Jóh. I. Jóhannsson,

^^^><^><^><$>^<$>^><^<S><$><$><$>^X$><S>^><$>^’<$><g><$><g><$><?>^><?X^>^X?>^>^K«><^>^><^
ísí
ÍBR
I Walthers-kepnin
(meistaraflokkur)
W atsons-kepnin
(II. flokkur)
hefjast í dág kl. 2. I>á keppa í II. flokki:
Fram - Víkingur
Dómari: llrólfur Benediktsson.
Og strax á eftir í meistaraflokki:
K.R. - Valur,
Dómari: Þráinn Sigurðsson.
Línuverðir: Sæmundur Gíslason og Karl Guðmundsson.
Nú dugar ekkert jafnfefli.
%
Hverjir sigra nú!
Métanefnd K. R. og Vals.j