Morgunblaðið - 12.05.1946, Blaðsíða 7

Sunnudagur 12 maí 1946
MORGUNBLAÐIÐ
Vetur og vor.
VETURINN, sem nýliðinn er,
hefir yfirleitt verið hagstæður
og mildur hjer á iandi. Sveita-
menn telja flestir að þeir hafi
sloppið vel með hrakin og lje-
leg hey sín. Og vorið hefir ver-
ið áfellalítið það sem af er, tún
óðum að grænka hjer sunnan-
lands og trje að laufgast, þar
sem þau eru til augnagamans.
Svo jöklamir ættu að minka
þetta ár ekki síður en undan-
farin ár.
Nú á líka Veðurstofan okk-
ar að verða ein af aðalveður-
fregnastöðvum í Norður-Atl-
antshafi, með svo miklum heim
ildum til spádóma að hún geti
leiðbeint þeim, sem um loftin
fljúga yfir hafið þvert.
Því hvort sem fleii' eða
færri ílugmenn hafa hjer við-
komu liggur leið margra þeirra
nálægt „einbúanum í Atlants-
hafi“, sem kominn er í þjóð-
braut.
I hvert sinn, sem vetur er
mildur og vel vorar, hækkar á
okkur brúnin og vonir glæðast
um það, að hlýindatímabilið,
sem hier hefir verið síðustu
tvo áratugi kunni að boða vax-
andi hlýindi hjer á landi í fram
tíðinni.
Náttúrufræðingar og sagn-
fræðingar ættu að taka hönd-
um saman og ráða þá gátu,
hverjum breytingum islensk
veðrátta hefir tekið síðan á
landnámsold, svo spáð verði
með meiri líkindum um það,
hvað f amundan er.
Hrakspár og
bjartsýni.
ÍSLENDINGAR sem komið
hafa frá Norðurlöndum í vetur,
hafa orð á því, að hjer sjeu
menn yfirleitt bjartsýnni en
alment gerist meðal frærdþjóða
okkar. Þar hvílir skuggi styrj-
aldarinnar þungt á mönnum
enn. Þar kvíða mcnn rr.orgun-
deginum m. a. vegna þess, hve
dagurinn í gær var óbærilegur.
Sala sjávarafurðanna hefir á
þessum vetri gengið eftir von-
um. Er ekki enn yfir neinu að
kvarta í því efni þegar tekið
er tillit til allra aðstæðne. Hafa
Bretar sýnt okkur mikla vin-
semd og lipurð. við ísíisksöl-
una t. d. En eftirspurn eftir
síldarafurðum mjög mikil •—
og verðið eftir því. Nú verða
menn i sumar að herða sig við
að finna það ..silfur hafsins",
því til mikils er að vinna.
Heyrst hefir að von sje á
norskum fiskifræðingi hingað
i sumar, til þess að taka hönd-
um saman við starfsbræður
sína, hjer, svo gerð verði gang-
skör að því, að fá aukinn kunn-
leik á ferðaáætlun síldarinnar
yfir sumartímann
Vonandi tekst að afla mik-
illar síldar, svo Bretar geti
fengið feitmeti hjeðan með
fiskinum, sem þeir kaupa af
okkur.
Ovissa er enn um ínikinn
hluta af hraðfrysta fiskinum,
sem eðlilegt er Þetta er ný
vara, og erfitt um greiðslur
víða, þar sem matvælaþörf er
þó mikil.
Kindakjötið.
Utflutningur á aðalfram-
leiðsluvöru bænda, kjöt', hefir
verið mjög lítil. Sem betur fer.
Og hefði orðið ennþá minni, ef
„bændavinirnir“ í Framsókn-
arflokknum hofðu á síðastliðnu
hausti getið setið á strák sín-
REYKJAVÍKURBRJEF
um, og neitað sjer um að örfa |
almenning til þess að ganga í j
oindindi með neyslu kinda-
kjöts.
Mest bar á þessum „neyt-
endasamtökum“ á Akureyri,
sem kunnugt er. En telja má
líklegt, að Framsóknarmenn
við sjávarsíðuna hafi víðar far-
ið eins að ráði sínu, þó .minna
hafi borið á því. Eðlilegt að
slík „bindindisstarfsemi“ komi
gleggst í ljós á þeim stað á
landinu, þar sem tiltölulega
flestir Framsóknarmenn eru
saman komnir á einn stað.
Tvent ólíkt.
ÞEIM mun meira, sem selt
er af sjávarafurðum úr land-
11. maí
tæklega orð utanaðkomandi
manna fá lýst.
Því miður hafa þessar frels-
uðu þjóðir átt við ýmsa erfið-
leika að stríða á undangengnu
ári og vonbrigði gert vart við
sig í allstórum mæli. Verða þau
mál ekki rakin hjer.
Norðmenn virðast hafa feng-
ið betri tök á að ýfirvinna af-
leiðingar hernámsins með því,
að eftir þingkosningar þar í
landi hefir sterk flokksstjórn
haft taumhaldið. En rineulreið
á flokkaskiftir.gu í Danmörku
varð til þess að veik minni-
hlutastjórn var neydd til þess
inu, og þeim mun minna, sem að taka þar völdin. Enn standa
selt er úr landi af aðalfram-| Þar yí;r erfið og flókin refsi-
leiðslu bænda þeim mun bet-
ur vegnar þjóðinni.
Þetta sjá allir landsmenn,
nema Framsóknarmenn. Fyrst
neita þeir sjer um kindakjöt,
til þess að bændur verði sjer-
staklega fyrir verðlækkun á
kjöti. Því fyrir hver 100 tonn,
mál út af framkomu ýmsra
manna á hernámsárunum. Tek-
ur sá málarekstur svo langan
tíma, að útlit er fyrir að mjög
reyni á þolinmæði almennings
áður en þeim málarekstri er
lokið.
I forustugrein í einu frjáls-
sem flytja þarf út, má búastilyndu blaði Dana. var á það
við að útborgu.narverð til
bænda lækki um 10 aura á
hvert kílógramm, þegar ekki
fæst fyrir útfiutningskjötið
nema brot af framleiðsluverði
þess.
Manni skilst, að ekki þurfi
neina þjóðhagsfræðinga til þess
að sjá, að það er lítill bú-
hynkkur fyrir þjóðina í heild
og bændur sjerstaklega, að
kjötframleiðslan verði aukin að
miklum murf.
Framsóknarmenn á Alþingi
halda samt, að kjósendur þeirra
hafi ekkert yfirlit yfir þjóðar-
búskapinn. Bændum líki það
best, að kjötframieiðslan verði
örfuð eftir fremstu getu cg öll-
um, sem vilja framleiða kjöt,
verði gefinn kostur á að selja
það ríkissjóði fullu framleiðslu
verði, hversu hátt sem það yrði.
Samtímis bregða Framsókn-
armenn fæti fyrir aukna fram-
leiðslu og kaupgetu við sjáv-
arsíðuna, hvenær sem þeir geta
því við komið, svo möguleikar
fyrir innanlandsmarkað rýrni
en ríkissjóður verði vanmegn-
ugri til þess að styrkja bænd-
ur. Þetta er Framsóknarpóli-
tíkin í dag í fám orðum.
Þ. e. a. s., þegar talað er hjer
um Framsóknarmenn, þá er
átt við tiltölulega fáa menn,
sem ráða nú mestu í Framsókn
arflokknum, þeir eru öðrum
þræði 5 óða önn að losa sig við
fyrverandi formann sinn, stofn
anda Framsóknarilokksins og
pólitískan fóstra allra þeirra
manna, sem þar hafa völd í
dag.
Það virðast einhver álög á
Framsóknarfldkknum, að for-
menn hans eru flæmdir þaðan
með vissu mdlibili. Mun það
vera verkefni fyrir pólitíska
sálfræðinga að grafast fyrir
sameiginlegar orsakir að þess-
konar endurtekningum í ílokki
þeim.
Vonsviknir menn.
NORÐMENN og Danir hafa
nýlega minst þeirra daga, er
þjóðir þessar leystust undan
ánauðaroki Nasista fyrir ári
síðan. Fögnuður þeirra vor-
dagana 1945, var, sem eðlilegt
er, innilegri, stórfeldari en fá-
bent nýlega, að erfitt sie að
framkvæma þá ,,hreinsun“ sem
að er stílað, vegna þess m. a.
hve yfirgnæfandi meiri hluti
þjóðarinnar hafði á tímabili
glatað.frelsisvon sinni og hugði
það eitt gerlegt að sætta sig
við orðinn hlut undir járn-
hælnum.
Vinarkveðjur.
ÍSLENDINGAR. sem komið
hafa frá Norðurlöndum undan-
farna raánuði hafa undantekn-
ingarlaust þá sögu að seg'ja, að
þeim sje vel tekið naeðal al-
mennings frændþjóðanna.
Þegar samgöngur hófust
milli íslands og meginlandsins
á síðastliðnu sumri, bárust
hingað ýmiskonar fregnir um
kulda í garð okkar íslendinga.
En þess var að gæta, að svo
margt hafði gerst á þeim fimm
árum, sem samgöngur voru
rofnar milli landanna, að þeir,
sem verið höfðu sitt hvorum
megin við þvergirðingu styrj-
aldarinnar, áttu erfitt með að
skilja hverir aðra.
Síðan hefir þetta breyttst
mikið. Af einhverjum ástæð-
um, sem hjer eru ókunnar •—
eða óskýrðar, virðist svo sem
blaðamenn í Danmörku taki
Islendingum með meiri fáleik-
um en aðrir menn þar í landi.
í Noregi hafa íslendingar
átt alveg sjerstakri vinsemd og
gestrisui að fagna síðan Norð-
menn endurheimtu frelsi sitt.
Væri óskandi, að upp af þeim
góðu kynnum geti sprottið
varanleg vinátta og samstarf
á mörgum sviðum.
Hantlritin.
EINN, mjög fámennur hóp-
ur manna meðal Dana. hefir
við og við sent hingað óvin-
samlegar kveðjur Menn þessir
vilja ala á fornum ríg og óvild,
milli þjóðanna, og halda hinum
fornu íslensku handritum í
Kaupmannahöfn. Enda þótt
þau komi þar sárafáum að
gagni, og sjeu ekki annað en
aðfengnar fornminjar, sem al-
menningur þar í lamdi veit ekk-
ert um og kærir sig ekkert um.
Þegar gengið verður frá
samningunum milli íslendinga
og Dana á þessu sumri, kemur
handritamálið á dagskrá. Og
verður þá vonandi leyst á þann
hátt, sem báðar þjóðirnar una
best — með fullri sanngirni og
í vinsemd.
Skuggalegt útlit.
í HVERT sinn, sem fulltrúar
stórveldanna koma saman á
fund um þessar mundir, er það
segin saga, að þeir skilja
ósáttir. Sú ætlar að verða
útkoman á undirbúningsfundi
stórveldanna í París undir frið-
arráðstefnuna.
Ágreiningsatriðin smá og stór
stafa af einni og sömu undir-
rót. Eitt stórveldanna, meðal
sigurvígaranna, Rússar. ætla
sjer að steypa heiminn upp í
sínu móti, sinni mynd, gera
aðrar þjóðir að lýðríkjum hins
rússneska bandalags, og inn-
leiða, hvað sem það kostar, hið
skefjalausa einræði kommún-
ismans, þar sem iýðræði er af-
nun^ið, og eirfctaklingsviljinn
er ekki lengur til.
Vesturveldin vilja aftUr á
móti að þjóðirnar fái að ráða
sjer sjálfar, án íhlutunar nokk
urs einræðisríkis, byggja fram
tíða sína á grundvelli lýðræð-
isins. Um þessar tvær gerólíku
stefnur er nú barist í heimin-
um — ekki með vopnum, held-
ur með ræðuhöldum að við-
höfðu ýmiskonar rósamáli.
Einræðismennirnir h-afa sjer
til stuðnings í átökum þessum
meira eða minna fjölmenna
hópa, út um öll lönd, sem með
ofstækisfullri einsýni hafa ját-
ast undir yfirráð einræðismann
anna, og eru, því miður til þess
búnir, að svíkja þjóð sína, ef
hinir erlendu einræðismenn
heimta að þeir geri svo.
Með vestrænum þióðum
hefir almenningur svo glögg-
ar hugmyndir um bölvun ein-
ræðisins, að stjórnmálafiokkar,
er hafa einræði á stefnuskrá
sinni eiga yfirleitt mjög örðugt
uppdráttar. Þess vegna sjá
menn ^ú þá nýlundu, að tiltölu
lega íámennir kommúnista
kvæði sitt. Áhrif „hins aust-
ræna lýðræðis“. sem svo hefir
verið kallað, verða að hverfa
úr íslensku þjóðlífi. Þau verða
að hverfa á lýðræðislegan hátt
— hverfa við kjöi borðið.
Hver einasti frjálshuga ís-
lendingur, sem veit fótum sín-
um forráð, og lát;ð hefir í Ijós
vanþóknun sína á amerískum
herstöðvum, hann getur ekki
greitt atkvæði með þeim víg-
stöðvaflokki kommúnista, sem
hefir sagt sig í þjónustu er-
lendra einræðismanna.
Málpítpurnar.
ÞJÓÐVILJAMÖNNUM er til
einskis, að reyna að leyna því,
að þeir eru skoðanalaus og
viljalaus vérkfæri, sem geta
engann dag vitað hvaða skoð-
un þeim er sagt að hafa á
morgun.
Þeir hafa tekið upp á því,
að reyna að dylja þjóðmni ó-
sjálfstæði sitt með því, að bera
það upp á Sjálfstæðismenn, að
þeir hafi verið vinveittir Hitl-
ersstjórninni og Nasismanum.
Merkileg er sú starblinda
Þjóðviijamanna. og ber vott
um ráðleysi þeirra og örvingl-
an, að þeir skuli ekki sjá, að í
hvert einasta sinn sem þeir
minnast einu orði á hliðholl-
ustu við Nasisma, þá minna
þeir þjóðina einmitt á vesæl-
dóm sinn í þessu efni.
Við skulum láta það gott
heita, að Þjóðviljamenn hafi í
hjarta sínu alltaf verið and-
vígir Nasismanum. En sje svo,
þá verður eymd þeirra ennþá
átakanlegri. Því hvað var það
þá, sem rak þá til þess að sitja
hjer rrieð bliðubrosi framan í
Adolf Hitler í nálægt því 22
mánuði á fyrstu styrjaldarár-
unum, og kalla það svik við
góðan málstað, ef ekki land-
ráð, að hreyfa legg eða lið til
stuðnings vesturveldunum og
þá einkum Bretum?
Var það ekki röddm að
austan, sem sagði kommúnist-
um, að Hitler og Stalin væru
kunningjar þessa mánuði, eða
vinir og bandamenn? Og urðu
þá ekki litlu kommúnistapeðin
á íslandi, hvað sem þau heita
og hverju skírnarnafni sem þau
flokkar víða um heim, mjálma nefnast, að dansa með á þeirri
upp á aðra fjölmennari flokka Þnu> sem Þeim var þaðan gefin?
og 'biðja um að fá að sarneinast,
oeim.
Þegar tiltölulega fáir komm-
únistar eru komnir í fjöimenna
flokka, eiga þeir að fá betri tök
á að útbreiða einræðiskenning-
ar sínar eða fals og blekkingar.
Herstöðvar —
vígstöðvar.
ElNS og kunnugt er, hefir
ríkisstjórn og Alþingi vísað á
bug tilmælum Bandarikjanna
um að þau hefðu herstöðvar
hjer á landi eftir að endi er
bundinn á ófriðinn. Þjóðin
stendur .samhuga um þdisar
aðgerðir þings og stjórnar.
En það gefur auga leið, að
hjer er ekki nema hálfnað verk.
Jafnframt þarf að gera gang-
skör að því, að ekkert herveldi
hafi hjer pólitískar vígstöðvar.
Á meðan hjer er starfandi flokk
ur stjómmálamanna, sem játast
undir yfirráð herveldis, getur
þjóðin ekki talið sig ób.ulta.
íslendingar, sem unna frelsi
og lýðræði geta ekki greitt
flugumönnum erlends rikis at-
Hefir íslensk þjóð fengið
betra tækifæri til þess að sjá
hve gersamlega íslenskir komm
únistaforingjar •— sem komm-
únistaforingjar annara landa
hafa með sál og sannfæring
huga og hönd játast unair hin
austrænu áhrif? Það væri karl-
mannlegra, hreinlegra og við-
kunnanlegra í alla staði fyrir
foringja hins íslenska komm-
únistaflokks, að játa þetta ber-
um orðum, segja eins og er. —
Meðan Hitler og Stalin voru
vinir, urðu þeir líka að vera
vinir beggja. Þessir erindrekar
hin.3 erlenda valds ættu að
hætta öllu laumuspili. Því það
kemur þeim að engu gagni. —
Segja eins og er og allir vi.ta.
Að þeir vilja koma landi sínu
og þjóð undir hin austrænu
áhrif. Þeir, og þeir einir allra
íslendinga vilja ekki Island
frjálst í framtíðinni. Þetta er
sýnt og sannað og því verður
ekki neitað.
En krafa íslenskrar frjáls-
huga þjóðar er þessi: Engar
erlendar pólitískar vígstöðvar
á íslandi.