Morgunblaðið - 15.09.1946, Side 4

Sunnudagur 15. sept. 1946
4
MORGUNBLAÐIÐ
Ötg.; H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.).
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askrifíargjald: kr. 8.00 á mánuði innanlanda,
kr. 12.00 utanlands.
t Iausasolu ðO aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Á rjettrí leið
HÚN var eftirtektarverð og lærdómsrík skýrslan, sem
vegamálastjórinn gaf blöðunum nú í lok vikunnar sem
sem leið.
Samkvæmt skýrslu vegamálastjórans voru vegafram-
kvæmdir miklu meiri á þessu sumri en nokkru sinni
íyr. Þó voru færri menn við vegavinnuna nú er oft áður.
En afköstin hafa aldrei orðið svipað því eins mikil og nú.
Ber að þakka þetta hinum stórvirku vjelum, sem teknar
hafa verið í þjónustu vegagerðarinnar. Þessar stórvirku
vjelar hafa áorkað því, að vegaframkvæmdirnar hafa
aukist stórlega, án þess að kostnaður ríkissjóðs ykist að
sama skapi. Þróunin er með öðrum orðum þessi: Hin
aukna vjelanotkun við vegagerðina hefir ekki aðeins
aukið afköstin stórlega, heldur hefir hún einnig spjarað
ríkissjóði stórfje.
★
Hjer erum við vissulega á rjettri leið. Vegakerfið á
iandinu er nú orðið svo mikið bákn, að það er óvinnandi
verk að halda vegunum við, svo að í lagi verði, nema
með stórvirkum vjelum. Og altaf bætast við nýir vegir,
því að enn vantar mikið á, að fullnægt sje þörf allra
hjeraða á landinu, hvað akvegi snertir. Á þessu sumri
hefir t. d. verið unnið við 100 nýja vegi og vegakafla
víðsvegar á landinu.
Það ræður að líkum, að vegagerðin kostar ríkissjóð
mikið fje. Sennilega fara nú nálægt 20 milj. kr. á ári til
nýbygginga og viðhalds vega. Reynslan frá í sumar sýn-
ir, að ráðið til .þess að gera þenna kostnað viðráðan-
legan fyrir ríkissjóð í framtíðinni, er einmitt aukin vjela-
notkun. Vegagerðin hefir þegar eignast allmargar stór-
virkar vjelar, en hún þarf miklu fleiri svo vel sje. Með
því að láta vegagerðinni í tje vinnuvjelar, sparar ríkið
stórfje árlega.
★
Af merkum samgöngubótum, sem unnið hefir verið
að á þessu sumri, má nefna veginn yfir Þorskafjarðar-
heiði, yfir Siglufjarðarskarð og brúarsmíðina á Jökulsá
á Fjöllum.
I lok s. 1. mánaðar var lokið við að gera Þorskafjarðar-
heiði bílfæra. Er þá orðið bílfært alla leik frá Reykja-
vík til Arngerðareyrar við Djúp, og er leiðin öll 350 km.
Er þetta stór áfangi í samgöngumálum Vestfjarða, þar
sem nú er hægt yfir sumarmánuðina að fara á einum
degi frá Reykavík til ísafjarðar.
Vegurinn yfir Siglufjarðarskarð, er mikið mannvirki,
og verður lagningu hans lokið í þessum mánuði. Kemst
þá Siglufjörður í þjóðvegasaynband, en fram að þessu
hefir ekki verið að ræða um aðrar samgöngur þangað
en sjóleiðina. Verða mikil viðbrigði fyrir Siglufjörð að
fá þenna veg og komast í beint samband við blómlegar
sveitir. Þetta hefir ekki síður mikla þýðingu fyrir sveit-
irnar, því með veginum opnast möguleikar fyrir dag-
iegri sölu afurða til kaupstaðarins yfir sumarmánuðina.
Unnið er einnig að sams konar tengslum við tvo kaup-
staði aðra, Ólafsfjörð og Neskaupstað. Er ráðgert að þeir
komist í samband við vegakerfið á næsta ári.
Brúin á Jökulsá á Fjöllum verður ekki fullgerð fyr en
næsta sumar. Er þetta hengibrú (104 metrar) og mikið
mannvirki. Brúin er smíðuð í Englandi af sömu verk-
smiðju og smíðaði nýju Ölfusárbrúna. Þegar lokið verður
við smíði þessarar brúar styttist leiðin til Austurlands
um 80 km. Verður þá aðalleiðin um Mývatnssveit og
Mývatnsöræfi.
★
Samgöngumálin verða altaf höfuðmál íslensku þjóðar-
innar. Góðar samgöngur eru frumskilyrði athafna og,
íramfara bæði í sveit og við sjó. Þessvegna fagnar þjöð- j
in sjerhverjum nýjum áganga, nýjum sigri, sem vinnst í
samgöngumálunum. I
ÚE DACLEGA
LlFINU
Laugardagsfríum
lýkur.
EITT MERKI þess að sum-
arið er að syngja sitt síðasta að
þessu sinni er það, að laugar-
dagsfríunum er lokið í flestum
atvinnugreinum. Eftirleiðis
fara menn að vinna laugardaga
sem aðra daga til kvölds í stað
þess að ljúka vinnu um hádegi,
eða vinna hreint ekki neitt tvo
daga í vikulokin. Laugardags-
fríin eru siður, sem hefir verið
að ryðja sjer æ meira til rúms
undanfárni ár. Og þetta er góð-
ur siður, þar sem hægt er að
koma honum við. Menn, ■ sem
unnið hafa alla vikuna vel og
dýggilega eiga skilið að fá hvíld
um helgar og helst að komast
eitthvað út í náttúruna. Laug-
ardagsfríin hafa orðið til þess
að fjölda mörgum, sem annars
hefðu setið heima í bænum
finst það ómaksins vert að
leggja upp í stutt ferðalag, eða
koma sjer upp sumarbústað
einhvernstaðar upp í sveit.
En sem sagt, nú er þessum
frístundum lokið að sinni hjá
flestum.
Hornaleikur á
Austurvelli.
EINKENNILEGT, ef hugsað
er út í það, hvað Lúðrasveit
Reykjavíkur á miklum vinsæld
um að fagna hja Reykvíking-
um. Það bregst ekki, að þegar
húh lætur til sín heyra, hvort,
sem það er á Austurvelli, fyrir
framan Mentaskólann, eða á
Arnarhólstúni, þá fyllist alt riá-
grennið af fólki, sem hlustar
með ánægju á hornaleikinn.
I fyrrakvöld ljek lúðrasveit-
in á Austurvelli. Það var komið
myrkur og veðrið var hálf hrá-
slagalegt, en samt voru margir
áheyrendur. Austurvöllur er
vinsælasti staðurinn, sem
Lúðrasveitin leikur á, vegna
þess sjálfsagt, að áheyrendur
geta labbað saman umhverfis
völlinn og hlustað á músík á
kvöldgöngunni sinni.
Maður skyldi ekki halda, að
hornaflokkur væri þetta vin-
sæll á öld útvarps og rafmagns
garmmófóna. En þannig er það
nú samt og bæjarbúum þætti
mikið vanta í bæjarlífið, ef
hornaflokkurinn hætti að láta
til sín heyra.
★
Ökuljós.
ÞAÐ er margsannað og það
fyrir rjetti að misbeiting öku-
ljósa hefir valdið stórslysum
og þar á meðal dauðaslysum.
En þrátt fyrir þessa staðreynd
brýtur svo að segja hver einn
og einasti bifreiðastjóri reglur
þær, sem gilda um notkun öku-
ljósa. Sumir aka ljóslausir, eða
,,eineygðir“, en aðrir gera það,
sem verra er að þeir blinda
ökumenn, sem koma á móti
þeim á vegunum með of sterk-
um Ijósum.
Nú er sá tími árs kominn,
að bifreiðar aka mikið með
Ijósum og þá er um leið tíma-
bært fyrir lögregluna, að fara
að athuga hvernig ljósum far-
artækja er beitt, hvort sem um
er að ræða of eða van.
I sama orðinu mætti og nefna
reiðhjólamenn, sem brjóta regl-
urnar manna mest, með því að
vanrækja að hafa ökuljós á
farartækjum sínum.
•
Svar lögreglu-
þjónsins.
EINU SINNI í fyrravetur
gekk jeg með lögregluþjóni all-
lengi eftir einni af aðalum-
ferðargötum bæjarins að kvöld-
lagi. Að gamni mínu taldi jeg
bifreiðar þær sem ekki höfðu
ljós sín í lagi og ,er jeg var
kominn upp í 10 án þess að lög-
regluþjónninn ljeti sjer bregða,
spurði jeg hann hvers vegna
hann stöðvaði ekki bíla þessa
og segði bifreiðastjórunum til
syndanna, eða kærði þá.
„Það er ekki til neins“, svar-
aði pólitíið. Þeir segja bara, að
þeir ætli að laga ljósin, en geti
ekki fengið perur, eða það fá-
ist ekki gler“.
Þannig var nú áhuginn hjá
þessum verði laganna. Ekki
von að vel færi á meðan laga-
brjótar sleppa með slíkar af-
sakanir. Ökutæki, sem ekki
hefir ljósaútbúnað sinn í lagi
á tafarlaust að takast úr um-
ferð. Bifreið, sem ekki hefir
ökuljós í lagi er morðtól, sem
getur drepið áður en minst var-
ir.
MiIIibylgjuútvarps-
stöð.
ÞAÐ HAFÐI GLEYMST að
skrúfa fyrir útvarpið 1 gær,
þegar auglýsingabunan byrj-
aði að loknum hádegisfrjettun-
um, eins og venja er nú orðið
á flestum heimilum. Datt mjer
þá í hug hvern hljómgrunn
sú hugmynd hefði fengið, sem
stungið var upp á hjer í dálk-
unum á miðju sumri s. 1., en
hugmyndin var sú að Ríkisút-
varpið kæmi sjer upp milli-
bylgjustöð, þar sem útvarpað
væri ljettu efni, aðallega af
hljómplötum, eða stálþræði, til
ánægju fyrir fólk, sem hefir út-
varp á vinnustöðvum, sjúkra-
hús og fyrir aðra, sem vilja
hlusta á útvarp að deginum til.
í slíku útvarpi mætti hafa
auglýsingar inn á milli án veru-
legra leiðinda fyrir hlustendur,
þótt hinsvegar útvarpsauglýs-
ingar sjeu ávalt þrautleiðin-
legar
•
Nýtt útvarpshús
óþarfi.
ÞESSI HUGMYND hefir m.
a. þann kost, að það væri hægt
að framkvæma hana strax, áð-
ur en nýja útvarpshreysið, sem
að sögn á ekki að kosta nema
litlar 9 miljónir króna, „(en
ekki 15 miljónir, eins og sum-
ir halda fram), kemst undir
þak.
Innan sviga væri freistandi
að minnast á þakið á nýju út-
varpskitrunni, því það verður
flatt, eins og billiardborð og
mætti ef til vill nota það, sem
skautasvæði fyrir höfuðstaðar-
búa, eftir rigningarsamt haust,
þar sem ekki er nokkur vafi á,
að þar myndast dálaglegt stöðu-
vatn í bleytutíð.
Jeg er viss um að útvarps-
hlustendur myndu hreint ekki
sjá eftir því þótt amerískir
sjerfræðingar yrðu spurðir til
ráða um uppsetningu slíkrar
stöðvar, sem hver loftskeyta-
skólastrákur gæti þó sett ,upp.
Eins mætti gjarna senda nokkra
af helstu forystumönnum og
stjórum útvarpsins í smásigl-
ingu til þess að koma þessu í
framkvæmd, ef það yrði trygt
að iðgjöldin hækkuðu þá ekki
á næsta ári upp í 150'krónur á
tæki, fyrir vikið.
.....................................
| MEÐAL ANNARA ORÐA . . . . I
i
- ................................
Dardenellasundin
DEILUMÁLIN um Dardan-
ellasundið, sem alltaf eru að
skjóta upp kollinum öðru
hvoru, bar ekki eins hátt og
deilu Bandaríkjamanna og
Jugoslava hjer á dögunum, en
ekki er gott að vita nema þau
verði erfiðari viðureignar þeg-
ar til kastanna kemur.
Á Potsdamráðstefnunni fyrir
ári síðan, komu Bandaríkja-
menn, Bretar og Rússar sjer
saman um að koma með uppá-
stungur varðandi endurskoðun
Montreauxsáttmálans (sáttmála
varðandi siglingar um sundin),
þannig að þjóðirnar sem búa
við Svartahafið fengju meiri
fríðindi, þ. e. a. s. Rússar og
fylgiríki þeirra, Búlgaría og
Rúmenía. Vesturveldin settu
fram skoðanir sínar, en Rússar
hjeldu aðeins áfram taugastríði
í blöðum og útvarpi á hendur
Tyrkjum, sögðu að þeir hefðu
hjálpað Möndulveldunum, gáfu!
í skyn landakröfur, vörpuðu!
fram spurningum eins og þess-
ari: „Ef Bretar geta haft um-
sjón með Gibraltar og Suez, og
Bandaríkjamenn með Paflama-
skurðinum, hví skyldu þá ekki
Rússar ráða yfir Dardanella-
sundinu?“ — Moskva endur-
nýjaði ekki hinn tuttugu ára
gamla vináttusamning sinn við
Tyrki, en hann gekk úr gildi
síðastliðið haust.
Fyrir hálfum mánuði var á-
ætlun Rússa um Dardanella-
sundin birt í Kremlin. Kröfð-
ust Sovjetríkin þar sameigin-
legs eftirlits með sundunum
jafnframt Tyrkjum. Einnig var
gefið í skyn að Rússar vildu
gjarna fá herstöðvar á tyrkn-
eskri grund. —
Svo krafðist Búlgaría á frlð-
arráðstefnunni austurhelmings
Þrakíu, sem Grikkir hafa ráðið.
' Þetta myndi í rauninni veita
! Rússum aðgang að Eyjahafi og
smáhöfn þar (Dede Agach).
Og það sem þýðingarmeira er,
þetta myndi loka sundunum
og ógna Grikkjum og Tyrkj-
um.
I tveim orðsendingum sögðu
Bandaríkja- og Bretastjórnir
fjelaga sínum frá Potsdamráð-
stefnunni, að kröfur hans (Sov-
jetríkjanna) varðandi Dardan-
ellasundin væri ekki hægt að
taka til greina. Tyrkir, sem
óx kjarkur við þetta, neituðu
að verða við kröfum Moskva.
Rússar voru tæplega meira
hissa á hinu fljóta og ákveðna
afsvari Bandaríkjamanna, en
Bretar, en margir þeirra, sem
eru kunnugir utanríkismála-
stefnu Bandaríkjanna eru
hræddir um að Bretar verði
látnir einir um að glíma við
Framhald á bls. 7.