Morgunblaðið - 15.09.1946, Síða 5

Sunnudagur 15. sept. 1946
MORGUNBLAÐIÐ
5
íslandsmiO öruggnst alSru miða um
vegnu legu teidsius
DANSKA hafrannsóknaskip-
ið ,,Dana“ hefir lokið rannsókn-
um sínum hjer við land að
þessu sinni og var á förum
hjeðan í gær, er tíðindamað-
ur frá blaðinu -hitti foringja
fararinnar, dr. phil F. Tháning
Hann kvaðst vera mjög ánægð-
ur yfir ferðinni, komunni hing-
að, og allri þeirrri gestrisni og
hjálpsemi, sem hann hefði not-
ið.
— Það mun vera langt síðan
þjer í fyrsta skipti komuð hing-
að til landsins.
— Jeg kom hingað, segir dokt
orinn, fyrst árið 1924. Svo Faxa
flóamálið er mjer nú orðið
kunnugt eftir langa viðkynn-
ingu og starf. En á því ári hófu
þeir máls á því, Sir. Johs.
Schmith og Bjaini Sæmunds-
soh, að rjett myndi vera að
athuga, hvort ekki ætti að friða
fiskistofninn í Faxaflóa fyrir
svo aðsópsmiklum veiðarfærum
sem botnvörpu og dragnót.
Meðal fiskifræðinga vakti til-
laga þessi mikla athygli. Nú,
þegar búist er við. að friðunin
komi til framkvæmda, var það
mikils virði, að sama rann-
sóknarskipið kæmi hjer í fló-
ann, sem undanfarna áratugi
hefir verið notað, til þess að
rannsaka fiskistofninn, svo að
athuganirnar, sem nú væru
gerðar, færu fram á sama hátt
og á árunum fyrir stríð. Þess
vegna fór íslenska ríkisstjórn-
in fram á það, að „Dana“ kæmi
hingað enn einu sinni, til þess
að leita vitneskju um það,
hvernig fiskistofninn reyndist
vera, eftir að nokkuð hafði
dregið úr veiðunum hjer, meðan
á stríðinu stóð. Danska stjórn-
in tók vel í þetta mál. Og þess
vegna fengum við tækifæri til
að koma hingað enn einu sinni.
Við urðum síðbúnari heldur
en við vildum. Því skipið þurfti
talsverðrar viðgerðar við, eftir
að það hafði legið í höfn öll
stríðsárin. Sem betur fór tókst
að bjarga því úr klóm Þjóð-
verja, er hvað eftir annað vildu
nota það sem varðskip, en allt-
af var sjeð um, að eitthvað væri
í ólagi í skipinu, þegar til mála
kom, að þýski heriim tæki það
í notkun. Það kom sjer líka
vferr fyrir Þjóðverja, að diesel-
mótor er í skipinu, svo að þeir
hefðu þurft að nota olíu í skip-
ið.
Lítið um rannsóknir
eftir stríð.
— Hafið þið ekki tekið upp
hafrannsóknir á dönskum fiski
miðum, eftir að ófriðnum lauk?
— Ekki svo teljandi sje. Með-
al annars vegna þess, að í Norð-
ursjónum, sem er aðalrannsókn
svæði okkar, er ennþá mjög
mikið af tundurduflum, sem
ekki hafa verið hreinsuð.
— Þjer komuð hingað síðast
sumarið 1939.
— Já, þá vcru með okkur
nokkrir menn úr alþjóða Faxa-
flóanefndinni og höfðum við
bæði ísl. togara og vjelbáta,
okkur til aðstoðar við rannsókn
irnar.
—Að hvaða niðurstöðu kom-
ust þjer að þessu sinni með
En aflasæld
rannsóknum,
þarf að tryggja með
segir dr. V. Thaaning
breytingar- á fiskistofninum
flóanum?
— Árni Friðriksson hafði J
gert á þessu nokkrar athuganir
áður, og komist að þeirri nið-
urstöðu, að enda þótt dregið
hafi úr veiðunum á undan-
förnum stríðsárum, þá hafi
fiskistofninn ekki verulega
aukist. Athuganir okkar benda
eindregið í sömu átt. Ef veiði-'
skipaflotinn hefði verið hinn
sami undanfarin sex ár og hann
var fyrir styrjöld, eru því all-
ar líkur til, að stofninn hefði
verulega gengið úr sjer.
Nú er, eins og kunnugt er,
lagt til, að gerð verði tilraun
með að friðá flóann fyrir hin-
um áðurgreindu veiðarfærum.
En þá vitaskuld bráðnauðsyn-
legt, að rannsóknirnar á fiski-
stofninum haldi áfram, meðan
á friðuninni stendur, sva að full
vissa fáist fyrir því, að hvaða
gagni hún kemur.
Aðalatriðið:
hafrannsóknaskip.
— Kem jeg þá að því, segir
dr. Taaning, sem jeg tel eitt
aðalatriði þessa máls, að þið
íslendingar eignist hafrann-
sóknaskip. Það mun reynast ó-
gjörningur, að fá erlend rann-
sóknaskip hingað til að fram-
kvæma þær skipulögðu athug-
anir,._§em gera þarf í Flóanum,
eftir að friðunin er komin á.
Áhugi danskra fiskimanna á
Islandsmiðum hlýtur að verða
minni í framtíðinni en hann
áður hefir verið,, enda höfum
við mörg verkefni á öðrum
sviðum. Að vísu á hafrann-
sóknaráðið að standa straum
af þessum athugunum. En hætt
er við, að þær komist ekki í
framkvæmd, nema þær sjeu að
verulegu leyti í höndum Is-
lendinga sjálfra.
Talið barst síðan að öðrum
athhgunum, sem dr. Taaning
og aðstoðarmenn hans hafa gert
hjer við land að þessu sinni.
Skýrði hann meðál annars svo
frá:
-— Eitt af því, sem vakti mesta
athygli okkar, var það, hve
gífurlega mikið reyndist vera
af síldarseiðum hjer við Vestur-
landið og alla leið norður í ísa-
fjarðardjúp. En lengra fórum
við ekki. Hin geysilega mergð
síldarseiðanna sannar það, að
á hrygningarstöðvum sumar-
göngusíldarinnar, eða Faxasíld-
arinnar hefir að þessu sinni
verið ákaflega mikið síldar-
magn. Gallinn er, að maður
,veit ekki nákvæmlega1, hvar
þessar gotstöðvar eru. Þær eru
einhversstaðar á svæðinu frá
Selvogsbanka og norður að Snæ
fellsnesi:
Hryggningarstöðvar
síldarinnar.
Þegar' fiskifræðingar geta
bent á með nokkurri vissu, hvað
Faxasíldin hrygnir, þá ætti að
vera hægðarleikur að veiða
síldina þar í síldarvörpur eins
og hún er veidd við Sviþjóð og
Danmörku. Sennilegt er, að
hrygningarstöðvamar færist
nokkuð til eftir sjávarhitanum,
sje norðar, sem sjeu þaér norðar
þegar Golfstraumurinn er
sterkur. Allar líkur benda til
þess, að hægt sje að fylgjast
með þessum breytingum með
skipulögðum mælingum á
sjávarhita. \Þykir mjer líklegt,
að hjer ætti að vera hægt að
efna til nýrra síldarvertíðar,
þegar rannsóknir í þessu efni
eru nægilega vel á veg komn-
ar.
Jeg tek þetta sem eitt lítið
dæmi af þeim fjölda viðfangs-
efna, er blasa við fiskifræðing-
um, sem hafa fiskirannsóknir
með höndum hjer við land. Jeg
tel íslensku fiskimiðin vera eitt
hið merkasta rannsóknasvæði
fyrir fiskifræðinga, sem til er í
heiminum. Hin alveg sjerstöku
hita- og straumskilyrði hjer
við land gera þetta að verk-
um. Þar sem landið er eyja á
inn að sunnan og vestan, Pól-
straumurinn að norðan og aust-
an „berjast um yfirráðin“ í
sjónum kringum landið.
Afli getur ekki brugðist.
Þes/ú. viðureign gerir lífs-
skilyrðin fyrir nytjafiskana svo
tilbréytileg, að sjávarafli ætti
hjer aldrei að geta brugðist, ef
landsmenn þekkjá nægilega
vel, hvaða áhrif tilbrigði í
straumum og öðrum lífsskilyrð
um nytjafiskanna hafa á fiski-
göngurnar. Það .eru með öðr-
um orðum fiskirannsóknir, sem
geta gert sjávarafla landsmanna
óbrigðulan. Þetta er ekkert
stundarfyrirbrigði. Þótt styrk-
leiki straumanna sje nokkuð
breytilegur, verða íslensku
fiskimiðin á þessari jarðöld ein
þau tryggustu í heiminum.
En svo jeg komi að því aft-
ur, sem jeg nefndi áðan. Það
nær engri átt fyrir þjóð með
fiskveiðar að hafa ekkert rann
sóknaskip. Norðmenn til dæmis
hafa nú sex rannsóknaskip í
notkun, Englendingar byggja
nú þrjú. Fiskiafli Norðmanna
í meðalári er þó ekki nema tæp-
lega þrefaldur á við meðalafla
ykkar íslendinga. Og þegar afli
hefir verið hjer mestur hefir
hann nálgast það að vera helm-
ingar af meðalafla Norðmanna.
Þetta sagði dr. Thaaning.
Hann hefir lengst núlifandi
manna haft afskipti af fiski-
rannsóknum hjer við land.
Hann er víí^kunnur vísinda-
maður og íslendingum velvilj-
aður.
Tveir farast í eldi.
LONDON. Tveir breskir sjó-
menn, sem ekki er vitað hverj-
ir voru, fórust í eldi, sem kom
upp í sjómannaheimili einu í
Gamle Karleby á vesturströnd
Finnlands nýlega. Húsið brann
til grunna.
A morgan
eru liðin 10 ár frá því er
Pourquoi Pas? fórst.
Dr. Charcot
16. september
kvæði eftir Jens Her-
mannsson, með myndum.
Gefið út í tilefni dagsins.
Fæst hjá bóksölum.
Aðalsala:
ÞORVALDUR KOLBEINS
Sími 7377. Pósthólf 1001.

Skipaeigendur
Tökum að okkur allskonar viðgerðir á skipum
og vjelum. Ketilhreinsum. Byggjum ný skip,
alt að 300 tonn. Höfum bæði efni og vjelar
fyrirliggjandi. Fljót afgreiðsla. Vönduð vinna.
Nánari upplýsingar gefur aðalumboðsmað-
ur okkar fyrir ísland:
JJahol JJiíýurÉí
'óóon <>
Markmandsgade 3, Köbenhavn S.,
A.S. AARHUS STAALSKIBSVÆRFT.

&
<>
&

Námsgreinar: íslenska, danska, enska, sænska, reikningur, bókfærsla, skrift, handavinna og
upplestur. Ennfremur: saga, landafræði og náttúrufræði (dýrafræði), ef nægilega margir þátt-
takendur óska eftir kenslu í þessum námsgreinum.
Innritun byrjar mánudaginn 16. sept. í Mentaskólanum (bakhúsinu) og lýkur miðvikudaginn 25.
sept. Innritað verður daglega kl. 5—7 og 8—9 síðdegis. — Innritunargjald er kr. 20 fðrrir hverja
námsgrein. Ekkert annað kenslugjald. Innritunargjaldið greiðist við innritun.
Sjerdeildir fyrir fullorðið fólk. Framhaldsdeildir. í flestum námsgreinum. — Sjerstök athygli skal
vakin á framhaldsflokkum í tungumálum, þar sem sendikennararnir við Háskólann kenna þeim,
sem lengst eru komnir (5. fl. í ensku, 4. fl. í dönsku og 2. fl. í sænsku).