Morgunblaðið - 25.05.1948, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 25. maí 1948.
MORGUlSBLAtíl*» *

Eirni
SR. FRIÐRIK FRIÐRIKSSON
á áttræðisafmæli í dag. Tví-
mælalaust er hann sá íslend-
ingur, sem á flesta persónulega
vini. Svo margir eru þeir er-
lendir menn, sem notið hafa
forystu hans og leiðbeininga í
andlegum efnum, og eru honum
þakklátir alla ævina. •—• En
starf sitt í K.F.U.M. hóf hann
sem kunnugt er hjer á landi
nokkru fyrir aldamót. Svo ;narg
ir íslenskir æskumenn hafa not-
ið leiðbeininga hans og hand-
leiðslu,. að ekki verður tölu á
kornið.
Þakklætinu, sem fellur þess-
tim áttræða manni í skaut verð-
ur ekki með orðum lýst. M. a.
vegna þess, að þar hefir hver
$ína sögu að segja. Og þau verð-
tnæti, sem hann hefir veitt upp-
vaxandi kynslóð. eða kynslóð-
um, eru ómetanleg.
Heimsókn að morgni dags.
Endaþótt jeg hafi í mörg ár
vitað, að lesendur blaðsins
myndu kunna því vel, að fá eitt
hvað að heyra eða sjá um sr.
Friðrik Friðriksson á þessum
degi, þá fór svo í þetta sinn sem
oftar að ekki var að því undið,
fyrri en á síðustu stundu að
heita má, að afla þess efnis. Það
gengur jáfnan svo fyrir þeim
sem í blöðin skrifa. Þegar jeg
á föstudagskvöldið hringdi- til
hans í síma, til að ná tali af hon-
um, var jeg orðinn smeykur
Um, að þetta væri alt orðið um
seinan. Því „áttræðir strákar“
einsog hann, eru altaf á ein-
lægu flökti, tolla ekki heima
hjá sjer stundinni lengur.
Jeg spurði hvort hann yrði
heima á morgun. Til hádegis,
segir hann þá. „Má jeg koma til
þín snemma í fyrramálið?“ „Það
fer eftir því hvað þú kallar
snemma“, segir hann. Jeg vissi
ekki betur, en hann væri allra
manna svefnljettastur, og væri
því uppi einsog hani á morgn-
ana. Svo jeg spyr hvað hanm
eigi við. „Jeg þarf að minsta
kosti að vera farinn að sofa“,
segir hann þá. Þetta er eftir j
honum, hugsa jeg, að vera far- |
ínn að vaka framúr, einsog
verstu óreglumenn, þegar hann
er kominn á þenna aldur. „Jeg
sef nefnilega þegar andinn inn
gefur mjer“, segir hann þá „og
stundum bara hjerna í stólnum
mínum. í morgun t. d. ekki fyrri
en kl. 6.“
Kl. 9 morguninn eftir kom
jeg svo til hans í stofuna hans
í K.F.U.M. En sú vistarvera er
ein hin einkennilegasta, sem til
er í þessum bæ. Því maður veit
ekki hvort rjettara sje, að kalla
hana eina stofu eða þrjár. Skil-
rúmin eru bókaskáparnir. Og
sjeu þeir teknir svo, þá er þar
gestastofa, skrifstofa og svefn-
herbergi, einsog allir vita, sem
hafa heimsókt hann.
Aldursskeiðin.
Morgunsólin skein glatt inn í
herbergið hans. Og sjálfur var
hann í sólskinsskapi. Rjetti mjer
sjerprentað kvæði, er hann hef-
ir nýlega orkt um „aldurskeið-
in“ og gaf í skyn að það myndi
geta verið mjer nógar upplýs-
ingar að þessu sinni. Þar lýsir
hann hverju aldursskeiðinu fyr-
ir sig, og segir um ellina:
Hvað er dýrðlegra’ en ellin með
drifhvítu hárin,
Þegar dagstrit er endað við sólar-
lags frið,
Og hún fullsödd og barnsglöð
og ánægð með árín
Sjer í andanum hvíldina blasa
sjer við?

LdÓSM. MBL: GL. K. MAGNUS5DN.
Sjsra Friðrik Friðriksson í s'ofu sinni í húsi K. F. U. M.
Það er svo sem auðvitað,
hugsaði jeg. Hann gæti dansað
á grafarbakkanum, ef því væri
að skifta.
Nokkrum sinnum áður hefí
jeg hlustað á sr. Friðrik tala
um ýmislegt, sem á daga hans
hefir drifið. Og veit að hann
hefir frá óvenjulega ríkri æfi að
segja. En alt sem hann hefir
lifað og í frásögur er færandi, ;
stendur ljóslifandi fyrir hug-
skotssjónum hans rjett eins og
það hefði skeð í gær. Það gildir
einu hvort hann lætur hugann
reika til fyrstu bernskuáranna,
er hann Ijek sjer að glerbrot-
um norður í Svarfaðardal, eða
hann sá amtmannssetrið brenna
á Möðruvöllum í Hörgárdal eða
hann kynntist undraheimum
Biblíunnar meðan hann var á
Reistará í Möðruvallasókn eða
hann ljek stórviðburði Njálu
með leikbræðrum sínum, á
Svínavatni í Húnavatnssýslu. í
Skavafiarðardölum var hann í
Goðdalasókn, og hugsaði sjer að
verða þar prestur seinna meir,
og stofna þar uppeldis eða dval-
arheimili fyrir fjöldann allan af
drengjum. Við þetta starf fram-
tíðarinnar undi hann dögum
oftar, og hafði mikla ánægju
af. En varð líka fvrir vonbrigð-
um í samstarfinu við þessa í-
mynduðu framtíðarvini sína.
Draumar og veruleiki.
Það gerðist ekki lítið í hug-
skoti þessa drengs og unslings
á fyrstu árum ævinnar einsog
hver getur kvnnst, er les end-
urminningar hans.
En bessa söeu eða sönur var
jeg ekki kominn til að hlusta á,
að þessu sinni, heldur ætlaði
jeg að fá að heyra eitthvað hjá
honum áttræðum. hvernie hon-
um fvndist samanburðurinn
hefði reynst, við draumana, og
lífið siálft.
— Það fer nokkuð eftir því,
hvernig á málið er litið, segir
hann. Ef jeg ætti t. d. að rekja
drauma mína og skýjaborgir,
sem ieg undi mjer við, þegar
jeg var smali á Síðu á Refa-
sveit, þá hefir lífið óneitanlega
orðið talsvert öðruvísi en mín-
ír háfleygu draumar. Því þá
var jeg ýmist hershöfðingi eða
einvaldskonungur, eða■ eitthvað
þvíumlíkt. En þegar jeg nú lít
yfir liðna æfi, get jeg naumast
hugsað mjer, rð meira gæti ræst
úr draumum mínum, óskum og
fyrirætlunum en orðið er.
HandleiSslan.
Jeg vandist því snemma að
treysta á handleiðslu Guðs.
Fannst hann vera mjer nálæg-
ur, hvar sem jeg fór. Þetta vakn
aði upp fyrir mjer, við lestur
Biblíunnar. En hana las jeg með
mikilli ákefð og áhuga, undir
eins og jeg hafði lært að stauta
mig framúr henr.i.
Lærðj snemma mikið af vers-
um og bænum. En tók fljótt
uppá þvi, að snúa þeim uppá
mitt daglega líí, þarfir, og á-
hugamál. Bað \il Guðs í rúmi
mínu kvöld tíg morgna, og fanst
að mjer væri veitt áheyrn.
Það er að segja þegar um var
að ræða smáatriði daglega lífs-
ins, einsog t. d. að finna hesta
í haga, sem stundum gat þó
verið nokkuð erfitt, þá kunni
jeg ekki við að ómaka Guð al-
máttugan um svo lítilfjörleg
atriði. Sneri mjer þá til Ólafs
helga.
— Því til hans?
— Jeg hafði lesið sögu hans.
Og mjer hafði verið sagt, að
jeg væri 21 maður frá Þóru
dóttur Magnúsar berfætts. Svo
jeg rakti til frændsemi við Ólaf
konung og fannst því eðlilegt
að jeg gæti vænst stuðnings frá
honum.
— .Undir þú þjer ekki vel
sem hershöfðingi og einvalds-
konungur?
GoSafræðin.
— Nei. Mjer hundleiddist þar
uppi þegar þangað var komið.
Anægjan var öll í því að brjót-
ast þangáð. En flýtti mjer síðan
niður á smalaþúfuna aftur. Þeg-
ar jeg var á Síðu hjá mínum
ágæta vini og húsbónda
Magnúsi Bergmann, kyntist jeg
líka goðafræði Grikkja og Róm-
verja eftir Stoll. Magnús hafði
tekið eftir því, að jeg tók alltaf
þessa bók, er jeg kom í bað-
stofuna, og las í henni á meðan
jeg var að borða. Svo hann
lofaði mjer að hafa hana með
mjer í hjásetuna. Með því skil-
yrði, að jeg gleymdi ekki án-
um. Það passaði jeg. Því jeg
vissi, að ef jeg misti ærnar útúr
höndunum á m.ier, þá myndi
jeg líka missa Stoll. En mjer
leiddist altaf blessaðar skepn-
urnar.
Harðindasumarið 1882.
Svo kom mislingasumarið
1882. ísa-sumarið, þegar alt
ætlaði að deyja útaf á Norður-
landi, bæði menn og skepnur.
Þá veiktist alt heimilisfólkið á
Síðu. nema ieg stóð einn uppi,
til að sinna því r veikindunum.
Bað um það í bænum mínum,
að mega ven frískur, svo jeg
gæti orðið að sem mestu liði í
bágindunum. Og var bænheyrð-
ur.
En á eftir var jeg næst kom-
in því að gefast upp. Trúa ekki
á framtíð mína, ekki á neina
framtið. Skilja við alla draum-
ana, skýjaborgirnar. Vænta
ekki annars af lífinu, en að
verða kannske fullgildur vinnu
maður í sveit, með tímanum,
og eignast kindur, sem mjer
þótti leiðinlegar.
j Þá fjekk jeg boðin frá bless-
uðum afa þínum Stefáni Stefáns
, syni á Heiði í Gönguskörðum,
, þar sem hann bað mig að koma
og finna sig. Hann hafði heyrt
i að jeg hefði verið svo iðinn að
lesa í Biblíunni, að jeg kynni
þar skil á flestum aðalpersón-
um. Þetta hafði verið gylt fyr-
ir honum. Það hefir altaf verið
nvo, að menn hafa gert meira
úr mjer og hæfileikum minum,
en jeg hefi átt skilið. En Stefán
var það, sem átti upptökin að
því, að jeg braust í að komast
í skóla og komast áfram á þeirri
braut, sem jeg kaus mjer helst
í lífinu.
jeg þekM“
Áttundi tugurinn sá s'kcmti-*
legasti.
— Nú skulum við aftur
snöggvast víkja ?.ð því, hvornig
veruleikinn hefir orðið í sam-
anburðj við draumana, segi jcg.
— Mjer finnst, skal jeg scgja
þjer, í einn orði sagt, jeg hafa
fengið mikið meira, en n.ig í
raun rjettrí nokkurntíina
dreymdi um. Er jég lít yíir líf-
ið, sem heild, finnst m:iei> það
vera alt samfeld hand leið'sla,
samfeld haminvja. Jeg finn ckki
betur en jeg sje einn sá ham-
ingjusamasti. maður, sem jeg
þekki. Af öllum þáttum æfi
minnar. fínnst mjer tímabilið
milli sjötugs- og áttræðisaidu' S,
hafa veríð það ekemtilegasfa.
Jeg hefi starfað það eitt,
sem mig hefir langað t.il Og
látið aðta nm orfiðið.
—- En þú hefir verið niikið
af bessum síðasta áratug •->r-
lendis.
I Danmörku.
— Jú víst. Og þó árin ;;em
jeg var í Danmörku, meðan á
styrjöldinni stóð, hafi verið hin
hörmulegustu fyrir dönsku þjóð
ina, þá gat jeg ekki kom.iut hjA
því, að finna ánægjuna af, að
vera borinn á höndum af hcilb4
þjóð, einsog jeg var á þeira ár-
um, á hinn undursamlegaSta
hátt.
Það var mjer mjög ánregju-
legt starf að ferðast urn Dan-
mörku, og halda fyrirlestra um
ísland. En jeg fjekk sííeldar
beiðnir um það, frá öllum lands
hlutum, ekki síst eftir að skiln-
aðurinn var kominn á. Fólk
vildi vita hvernig málum væri
varið. Reyndi jeg, eftir því sem
jeg best gat, að skýra það fyrir
áheyrendum mínum, að um
sögulega nauðsyn væri að ræða.
Þó jeg gæti ekki neitað því, að
mjer hefði þótt það viðkunn-
anlegra, ef þess hefði verið kor-t
ur, að samningar hefðu geta-J
farið fram á milli frændþjó.J-
anna, áður en til skilnaðarins
kom.
Traustir samstarfsmeim,
Þegar jeg er kominn á þenna
aldur, heldur sr. Friðrik áfram,
er jeg hættur að reikna með á»-
unum. Er að sjálfsögðu reiðu-
búinn til að fara þegar vill. Sje
jeg ekki betur en hugsjónum
mínum í sambandi við KJ'.U.M.
sje borgið.
Mjer hefir altaf líkað verst
við eitt orð í íslensku máli. Og
það er orðið „framkvæmda-
stjóri“. Jeg hefi verið kallaður
framkvæmdastjóri K F.U,M.>l ó
jeg hafi í raun rjettri aidrei
framkvæmt neitt. Hefi altatf
verið ákaflega latur sjálfur, en
haft mikla ánægju af því a<J
sjá aðra .vinna. En ekki hefir
skort fórnfýsina og dugnaðinn
hjá fjelögum mínum og sam-
starfsmönnum. Kannski hefi
jeg átt einhvern þátt í því s’tun<i
um, að aðrir hafa unnið me*J
áhuga og dugnaði.
Nú eru starfskraftar við
K.F.U.M. svo miklir, og góðir,
að jeg þekki þá ekki betri ann-
ársstaðar, þar sem þessi f jelags-
skapur starfar.
Reykjavíkurfjelagið þarf mín
ekki lengur með. Er það m\
kærust hugsjón mín, að sjá starf
inu eins vel borgið á Akranesi.
Það er nú á góðum vegi og eins
í Hafnarfirði.
Sumarstarfið á best við rnig
nú. í Kaldárseli og í Vatna-
skógi. Miklar framtíðarvonir
eru tengdar við báða staðina þó
t Framh. á bls. 12