Morgunblaðið - 28.05.1948, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 28. maí 1948.
m
Nokkur orð um kauduskélu
Efti
ÞAÐ mun hafa verið árið 1944,
að Alþingi ákvað, með breyting-
um á bændaskólalögunum, að
þriðji skólinn skyldi vera í Skál-
holti, hinu forna skólasetri
Suðurlands. Siðan hefur í hverj-
um fjárlögum verið ákveðin
nokkur upphæð til bygingar hins
nýja skóla. Þrátt fyrir þennan annan a<5búnað, að þeir treystist fremur mætti ásaka þá, sem
margyfirlýstavilja Alþingis, er ■ ekki ag (jVelja í þessum skól- j notið hafa kennslu í skólunum
um, ef þeim að öðru leyti fjelli og orðið hafa bændur, að hafa
;inar Gestsson
á Hæii
þó framkvæmdum mjög skammt
á veg komið til þess að skólinn
geti hafist og íjárlagaheimildin
aldrei verið noíuð r.ema að litlu
leyti.
Hvaða ástæður hafa legið til
þessa tómlætis á tímum mikilla
og kostnaðarsamra framfara,
bæði á sviði atvinnu- og menn-
ingarmála? En þetta mál á
skylt við hvorttveggja. — Ekki
mun vera hægt að ásaka menn
þá, sem af hálfu framkvæmda-
valdsins í landinu hefur verið
falið að sjá um verkið. Þeir
munu hafa gert allt það, sem
þeir máttu til þess að koma hug-
myndinni í framkvæd.
Hvernig stendur á því að rík-
isvaldið hefur ekki látið fram-
skólavistin.
Jeg hefi því miður ekki per-
sóhuleg kynni af bændaskólun-
um, en er nákunnugur mörgum
piltum, sem á síðustu árum hafa
stundað þar nám. Einnig hef
jeg gluggað í skýreslur frá þeim
og þykist hafa af því fengið
nokkurn skilning á, að fleira
muni til þurfa en fjárframlög,
mí örugg á að vera aðsókn til
þeirra.
Mjer virðist að hingað til
hafi bændaskólarnir eytt láng-
mestum tíma í ýmsar bóknáms-
greinar. Allar munu þær sjálf-
sagt vera þarfar og góðar vel
menntum bónda. Margir þeirra
eru þó nálega hinar sömu og
urnir eru ekki einu
huga um. Þessir menn eru þó
yfirleitt ekki úr bændastjett og
er það ef til vill nokkur afsök-
un. Sumir þessara manna stóðu
þó að samþykkt hinna nýju
fræðslulaga og vita vel að bygg-
ing þessi er ekkert stórvirki í
ríkisbákni, sem kostar á þriðja
hundrað milljónir króna á ári.
Þá er rjett að athuga, hvort
nokkur þörf sje á að auka svo
framleiðslu búfræðinga, sem
leiða mundi af þremur fullsetn-
um bændaskóium.
Til þess að g( ra sjer þess ljósa
grein, þyrfti ef til vill nokkrar
en nokkur hætta j fullt erindi á bændaskóla, að því (tölur úr hagskýrsium, sem mig
námi loknu. Úr þessu virðist vantar.
kvæma meira skólanum til i kenndar eru á hjeraðsskólunum
framgangs, en gert hefur verið,' 0g kenndar verða í framhalds-
þrátt fyrir það, að Alþingi virð-1 skólum barnaskólanna samkv.
ist hafa ætlast til annars og1 nýju fræðslulögunum. — Þetta
meira? Að sjálfsögðu þekki jeg mun hafa valdið því, að þeim,
ekki allar ástæður þeirra, sem; Sem sótt hafa hjeraðsskólana
haft hafa ráð hins nýja skóla Lhefur þótt, sem þeir ættu ekki
hendi sjer,
þykir mjer á, að um of hafi ver-
ið hlustað á nokkrar raddir, sem
ekki nógu almennt bent á veil-
urnar, því þeir vita best hvar
skórinn kreppir.
Þá eru nokkrir, sem draga
vilja á langinn byggingu Skál-
holtsskólans, sem telja að nú
sje svo komið fíárhag ríkissjóðs,
að ómögulegt sje að ráðast í
Tíiiiimi notar tækifærið fil að koma á loff
SÚ FREGN var flutt í ..Tíman'
um“ s.l. miðvikudag að nú væri
verið að úthluta lóðum á hinu
auða svæði 1 Austurbænum
milli Rauðarárstígs og Flóka-
götu að vestan og norðan og
Löpguhlíðar og Miklubrautar að
sunnan og austan. Farast blað-
inu m. a. svo orð:
, ., ,, . . . . . , , ....,Sagt var að eftir skipu-
Þeita dyra fymtæki, sem bænd- lagsuppdrætti bæjarins ætti
sinni ein-1 þetta svægi ag Verða skrúðgarð-
íur og fögnuðu allir þeirri hug-
mynd. . . . En svo skeður sá at-
fram hafa komið, bæði í prent-
uðu máli og í útvarpi, og hafa
verið þess letjandi að skólinn
yrði reistur.
Hins vegar hefur verið mjög
hljótt um þá, sem vilja að
Ijændaskólanum í Skálholti verði
komið á fót án allra tafa. Þetta
^mun sjálfsagt stafa af trú þess-
ara manna á aö hinn góði mál-
Talið er að bændur landsins
auðvelt að bæta með því að fella
bændaskólana inn í fræðslukerfi
landsins. Gæti þá svo farið, að geri ráð fyrir að meðal búskap
burður fyrir nokkrum dögum að
skurðgrafa er alt í einu farin
að rista sundur túnið fyrir neð-
an Lönguhlíðina og mælinga-
menn eru þar á stjái með sjón-
auka sína á götuhornum. Er svo
að sjá, sem þarna sje farið að
mæla fyrir nýjum götum og ræs
um. . . . Líklega er það svo, að
einhverjir gæðingar bæjarstjórn
arinnar hafi sótt fast á að fá
lóoir þarna, því að þær liggja
afar vel í skjóii.... Þetta svæði
var ætlað til annara nota og það
á ekki að líðast, að hagsmunir
heildsala og annara íhaldsgæð-
bóknámsgreinar þær, sem tekn-
ar yrðu til prófs á bændaskólun-
um yrðu eitthvað innan við
tuttugu talsins.
Hitt er svo meiri vandi, að
mjer íinnst margir búfræðingar
og það ágætir verkmenn hafa
litið á hið verklega nám sem
;taður hljóti að ná fram að,kvöð, sem væri fráfælandi við
ganga, og að okki sje eyðandi: skólann og stingur það mjög í
orðum að jafn sjálfsögðu máli, stúf við reynsluna frá húsmæðra
■' sm þegar hafi fengið ^ sína; skólunum. Ifjer er því vafalaust
; kvörðun með lögum frá Al- breytinga þörf. Verknámið þarf
artími bóndans
T j inga í ReykjaVík, sjeu sett ofar
sjeu nalægt 6000 að tolu. Jeg ^ þdri! alraenningS fyrir útivistar-
. svæði.... Það væri fróðlegt að
, de ekki nema | bæjaryíirvöldin skýrðu ftá því,1
20 ar, svo margir heltast ur les- hvaða framkvæmdir er verið að
inni fyrir aldur fram af ymsum 1 gera þarna... og hverjir sjeu
orsokum. Sjeu þessar tölur rjett, sem liggi svo mjög á a3 fá þess.
ar, er Ijost ao a hyerju ari bæt-1 ar fögru lóðir að nauðsyn krefjl
ast i tolu bænda 300 frumbyl-jað skrúðgarðssvæði allra borg.
íngar. Bændaskolarnir a Holum !
og á Hvanneyri munu hafa tök
á að útskrifa milli 50 og 60
bændaefni árlega og að Skál-
arbúa sje tekið til þeirra nota.“
Þannig farast Tímanum orð.
Samtal við ræktunarráðunaut
að vera raunverulegt nám og
verklegar æfingar undir hand-
þingi.
Vegna þess, að jeg óttast,
þrátt fyrir allt að úrtölumenn- j leiðslu kunnáttumanna, en ekki
irnir, ef þeir eru einir um hit- aðeins vinnuskylda, að nolckru
una, geti ef til vill tafið þetta j við störf, sem piltunum mun
nauðsynjamál eg að jeg þar að þykja lítils um vert. Væri til
auki hef orðið var við ríkjandi. dæmis ekki reynandi að hætta
misskilning um þörfina fyrir að taka til prófs handsáningu
hinn nýja skóla, langar mig til útlends áburöar. ■— Mjer þykir
að taka úrtölur þessar til nokk- j ekki líklegt að bændaefni um
urrar athugunar. tvítugsaldur hugsi sjer að nota
<Bændaskólarnir tveir, sem rnikið þá aðferð í búskapnum
fyrir eru í landinu, eru ekki full-
setnir vegna órógrar aðsóknar,
og er því haldið fram, að þess
vegna megum við ekki reisa
þann þriðja, það mundi gera
alveg út af við þá sem fyrir
eru. Skyldi ekki einhver áður
Jeg gæti trúað að bændaefnum
væri nú á tímum hugstæðara og
gagnlegra að fá vitnisburð urn
hve hönduglega þeim tækisf
ýmiskonar búvjelastjórn. Kenna
þarf hirðingu tg einfaldar við-
gerðir allra helstu búvjela,
holtsskólanum viðbættum gæti Reykjavíkurbæjar
þessi tala hækkað í 80 90 í j RæktUnarráðunauturinn gaf
mesta Jagi. Naumast er unnt að blaðinu j gær þá skýringu á starf
gera rað jyrir að fleiri en 75 af semi mælingamannanna og notk
hundraði bufræðmganna verði un skurðgröfunnar á hinu opna
bændur Nokknr hverfa alyeg ■ svæðii að þarna væri veriö aö
ra andb^nao!, en aðrir sækja framfcuœTOtt V3rjc tij undirbún-
framhaldsnam og verða raðu- j ings Mnum svonefndu skólagör5
nautar, bændakennarar o. m. fl.1 hœiarins
Af þessu má ,já, að innan við j er gert fyrst og
fjorða hvert bondaefni ætti þess j fremst til undirbúnings skóla-
kost að sækja bændaskola, þo garðanna svo sem iandþurkun
skolarmr væru þnr. Mikil ma og fleira og það verk> sem þarna
auðmykt þeirra landbunaðar- hefur verið unniðj kemur einnig
manna vera, sem telja minna að gððum notum þo opna svæðið
sæmilegt eða viðunandi. Þegar j verði alt gerf að almennum garði
a allt þetta er litið og það hve ciðar
veigamiklu hluíverki bóndinn áj“ Þannig fórust ræktUnarráðu-
aíi £c8n& 1 ÞJóðf jelaginu, hve i nautnum orð, en að öðru leyti
allar framleiðsluaðferðir eru ört j vísaði hann ti, rcgiugerðar um
að breytast og hve mikil verð- skoIagarðanaj en tilgangurinn
mæti liggja í öllum nyju tækj-! er samkvæmt i,enni að vekja i
langt líður stlnga upp á að tamingu hesta, verkstjórn og^unum, sem bóndinn verður að huga skólabarna á fegrun bæj-
breyta Hólaskóla í húsmæðra- ma>~gt fleira, scm gagnlegt og beita, ef barátta hans á ekki að arins og nytEemj ræktunar til
skóla, þá mundu báðir verða
fullskipaðir! Konurnar kunna
nefnilega að haga sínum skól-
kemmtilegt gæti verið að nema,, verða vonlaus, verður það að : aukinnar menningar og betri af.
en lítil rækt befur verið lögð vera ollum ba!ndum og fyrir-1 komu landsmanna. og þeim gefin
við. Enginn vafi er á að verk-1 svarsmonnum þeirra ljóst, að nokkur innsýn : gróðurr.;kjð.“
um þannig, að þeir eru mjög að-1 námið getur orðið mjög aðlað- þekking og leikni í starfi, sem | Tíminn hefur áður farið við-
sóttir og komast á þá færri en! andi og eftirsóknarvert, ef rjett-j bændaskólarnir eiga að hafa for urkenningarorðum um f essa
vilja, þó þeir sjeu orðnir margir cr að farið og það haft í hfrænu. gongu um að rkapa, verður að hugmyndj þó blaðið noti nú tæki
í landinu.
Jeg hefi heyrt því haldið
frám og mun pað sjálfsagt rjett
vera, að ekki tje nógu vel búið
að gömlu skólunum og nú sje
besta ráðið, að nota fje það,
sdtn ætlað hefur verið til bygg-
in%ar Skálholtsskólans til þess
að hressa upp á Hóla í Hjaltadal
og Hvanneyri.
Þetta gæti verið ágætt ráð,
ef það dygði og vissulega þurfa
allir bændaskóiarnir að vera svo
yel búnir, sem frekast er unnt
og í sámræmi við það, sem aðrir
skólar hafa að bjóða æskufölki
landsins. Hitt tel jeg fráleitt, að
piltar úr sveitum landsins sjeu
þeir að fá vegna þess að þær
,,liggja afar vel við í skióli"!
Þeim Tímamönnum datt auð-
vitað ekki í hug að hringja í
síma 1200, sem þeir þekkja vel
og spyrja um hvað mælinga-
menn væru að mæla á opna
svæðinu, úr því þeim fanst slíkt
athæfi grunsamlegt. Nei — það
mátti vitaskuld ekki! Það var
um að gera að búa sögur '■ út og
koma henni á prent, því i ó hún
væri leiðrjett eru það, se1 i bet-
ur fer, svo margir, sem aldrei
sjá neitt annað blað en Tímann
og sjá þess vegna enga leiðrjett-
ingu.
Þannig er hugsanaferill þeirra
sem Tímann skrifa.
„Liggja afar vel við i skjóli.“
Þegar Tímamaðurinn sá mæl-
ingamennina var það óðara aug-
Ijóst, að „heildsalar og aðrir í-
haldsgæðingar“ ættu að fá
þarna lóðir af því að þær „liggja
afar vel við í skjóli.“
Svona liefði enginn hugsað
nema Tímamað'ur og öðruvísi en
þetta geta Tíma-menn alls ekki
ttugsað. .
Þar sem Tímamenn ná völd-
um sitja hagsmunir flokksgæð-
inganna fyrir öllu. Alt það sem
þeirra flokkur á ráð á og „ligg-
ur vel við í skjóli" er eingöngu
ætlað Tímamönnum. Það er al-
veg sama hvort um er að ræða
yfirráð yfir lör.dum eða lausum
aurum. Og ef flokkurinn á ráð
á embætti er sjálfsagt að Tíma-
maður hreppi það, svo sá flokks
gæðingur geti eftir það átt sjer
æfistarf, sem „liggur vel við í
skjóli". Tímamanni íinst ótrú-
legt — alveg ómögulegt, annað
en að góðum lóðasvæðum í
Reykjavíku.rbæ sje úthlutað
handa ,,íhaldsgæðingum“, því
þannig hefðu þeir farið að sjálf-
ir ef þeir hefðu haft ráðin. Þá
hefði þarna verið úthlutað lóð-
um handa Tímamönnum, svo
þeir gætu legið í góðu skjóli. —-
Annars blasir sú staðreynd við,
að íylgismenn Tímans hafa ekki
verið afskiftir við lóðaúthlutun
hjer í bæ.
Ef bæjaryfirvöldin í Reykja-
vík skyldu einhverntíma -— illu
heilli — freistact til að skerða
opna svæðið i Austurbænum
væri trúlegt að hiö o'pinbera
hreppti það hnoss. Og ef það ó-
trúlega skeði, sem engan dreym-
ir um, að þarna yrðu auglýstar
lóðir til úthlutunar, væri það
ekki dæmalaust þó þá slæddust
inn umsóknir írá Tímamönnum,
sem óska eftir bústað, „sem
liggur vel í skjóli.“
aiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiikiiiiiiiiiiiimiiiiiiimiiiMti
sambandi við störfin á fyrir-
myndarbúum.
Jeg hefi dvalið nokkuð við að
gagnrýna fyrirkomulag bænda-
skólanna og aö benda á nýjar
leiðir til úrbóta, svo að ófremd
sú, að bændaskólarnir eru ekki
sótti'r, hverfi úr sögunni. Hjá
þessari gagnrýni verður ekki
komist þegar leiðrjetta þarf
misskilning, sem hættulegur er
bændaskólunum öllum. Enginn
vera fynr hendi svo að bænda-; færið> þ fsrig er að yinna
stjettin verði hlutverki sinu að þessum örðu!71> m að koma
VaXm--Z fa ^1111 Tnnin,f * á loít slúðursögum og óhróðri.
geta viðhaldist og aukist í byggð j
um landsins. I Innrætið
Skálholtsskólann verðum við ! Sálarástand þeirra, sem skrifa
að fá alveg um leið og hinir | Tímann kemur svo greinilega í
bændaskólarnir eru endurbætt- Ijós i frjettinni út af nýju lóð-
ir. Þetta er vandalaust fyrir unum í Austurbænum, að það
bændur og unnendur þeirra að er vert að gefa því gaum.
knýja fram, ef þeir aðeins vilja j Einliver Tíma-snati sjer mæl-
nota áhrifamátt sirin til þess, j ingarnenn og vjelar á hinu opna
má þó skilja oro mín svo, að jeg | cn eyða honum ekki í þref um! svæði. Þá er óoara gripið til
telji skólastjóra og kennaralið hvað fyrst beri að gera af jafn pennans og skrifuð hugleiðing
bændaskólanna eiga sök á því
sem að er, öðrum fremur. Þeir
munu vafalaust bundnir við á-
sjálfsögðm hlutum, sem þó eru fyrir Tíma-lesendur um að þarna
ekki fjárfrekari en svo að þeirra sje nú verið að úthluta lóðum.
verður naumast vart í kostnaði Og þeir sem lóðirnar eiga að fá,
kveðnar reglugerðir, sem þeim þeim, sem skólamenning 20. ald- j eru „heildsalar og aðrir íhalds-
svb kröfuharðir um húsakost og er skylt að vinna eftir. Öllu arinnar kostar íslendinga. 1 gæðingar.“ Og þessar lóðir eiga
uppháir, reimaðir og |
lágir, reimaðir. — [
SKÓVERSLUNIN
Framnesveg 2.
9
WIIIIMKIIIIMI'llllimiMIIIICDIIKilllllllllllUIIICIllMllnik
IÍAGNAR JÓNSSON
hæstarjettarlögmaður.
Laugavegi 8. Sími 7752.
T.ögfræðistörf og eijras-
uinsvsla.