Morgunblaðið - 13.05.1950, Qupperneq 2

2
MORGVNBLAÐIÐ
Laugardagur 13. mai 1950.
ILeitað minja fornrar
i tienningar við Indusfljót
Einkaskeyti til Mbl. frá Rcuter.
KÍA.RACHI. — Dr. Mortimer Weeler, fornfræðiráðunautur
Pakistanstjórnar, er nýfarinn til Mohenjo-Daro, sem er æva-
forn borg við Indus-fljót. Fornfræðingurinn hyggst leita að
lejfum menningar, sem talið er að hafi staðið • með blóma þar
2á00 árum fyrir Kristburð og fyrr. Er hann þeirrar skoðunar, að
undir þeim borgarrústum, sem þegar hafa fundist í jörðu,
muni leynast minjar enn eldri menningar en kunn hefur verið
á þessum slóðum hingað til.
\'ar þar menning
fvrir 2500 árum f. Kr.
og áður?
■Enn hefur ekki tekist að
^rafa niður fyrir ,,elstu kunnu
jarðlögin“, þar sem með -því
væri farið neðar en yfirborð
árinnar. Gryfjurnar mundu því
fyllast af vatni. Nú hafa tekist
tsamningar við yfirvöldin í Sind
-hjeraði um, að þau láti í tje
dælur. Vonar fornfræðingur-
infx. að með þeim geti hann
haldið vatninu í skefjum, uns
nógu djúpt hefur verið grafið
til að ganga úr skugga um,
hvort hin mikla menning
Indusdalsins var upphaf menn-
ingar á þessum slóðum eða
hvort menning blómgaðist þar
fyrir 2500 f. Kr.
Borg
raikilia leyndardóma.
Mohenjo-Daro geymir margra
leyndarmála. Enginn getur, svo
að öruggt sje, sagt um, hvaðan
upphafsmenn hinnar fornu
rnenningar komu nje í hvaða
aambandi þeir stóðu við sam-
tímamenningu Tigris- og
Eufratdalsins. Enn hefur mynd
letrið frá Mohenjo-Daro ekki
verið ráðið.
Trygve Lie rabbar
við Vishimky
MOSKVA, 12. maí. — Trygve
Lie, framkvæmdastjóri S.Þ., er
nú í Moskva. Hann gekk í dag
á fund Vyshinsky, utanríkisráð-
herra Rússa, og rabbaði við
hann í klukkutíma. Hann mun
dveljast í Moskva til 16. maí.
____________— Reuter.
Refsingu Dennis
fresfað um fíma
WASHINGTON, 12. maí. — Eu
gene Dennis, ein helsti for-
sprakki kommúnista í Banda-
ríkjunum, var fyrir nokkru
dæmdur í eins árs fangelsi fyr-
ir ósvífni í rjettinum. Nú hefur
sambandsríkjadómur dæmt á
ný í málinu og var fangelsis-
vistinni frestað um óákveðinn
tíma. — Reuter._______
florskl skip fekur fisk
á Þoriákshöfn
í FYRRADAG lagði flutninga-
skip í fyrsta sinn að nýju haf-
skipabryggjunni í Þorlákshöfn.
Var. þetta norska fisktökuskip-
ið ,.Maiken“, um 700 tonn, sem
tók 150 tonn af saltfiski.
Skipið tekur og fisk í Vest-
mannaeyjum, en heldur að því
lóknu til Alexandríu.
— Marshailsfofnunín
Framh. af bls. 1.
«r erlendur kostnaður 106,8
miUj. kr.
^ramangreind fjárveiting
efnahagssamvinnustjórnarinn-
ar tryggir því um 45% af stofn-
Lostnaðinum og um 77% af er-
lerida kostnaðinum.
ÞESSI mynd er af Sandor Ron-
ai, hinum nýja forseta llng-
verjalands. Hann tók við af
Tsakazits, sósíaldemokratanum,
sem á sínum tíma gekk í lið
með ungverskum kommúnist-
um, en nú er fallinn í ónáð.
STÓRFLÓDIN í
MANIT08A
200 þús. ekrur af reekt-
uðu landi á kafi
EFTIRFARANDI frjettaskeyti
barst utanríkisráðuneytinu í
gærmorgun frá ræðismanni ís-
lands í Winnipeg, um stórflóð-
in í Manitoba:
„Tíu smábæir frá Winnipeg
til Bandaríkjanna eru mannlaus
ir og mörg hundruð bændabýli
á kafi í vatni. Rauðáin, sem
venjulega er mjó, myndar nú
tuttugu mílna breitt vatn, og
eru 200.000 ekrur af ræktuðu
landi á kafi. í Winnipeg eru
Rauðá og Assiniboine-fljótið
þrjátíu fetum ofan við venju-
legt vatnsborð og fara vaxandi.
Úr sumum úthverfum borgar-
innar hefir allt fólk verið flutt
burt, og alls hafa 60.000 manns
verið flutt úr borginni af 350
þús. íbúum hennar. Borgarbú-
ar hafa brugðið við af skap-
festp og dugnaði, og taka allir
sem vetlingi geta valdið þátt í
varnarráðstöfunum þeim, sem
gerðar eru undir forustu land-
hers, flughers og flota“.
Dixmude sækir flug-
vjelar til Banda-
ríkjanna
NORFOLK, — 12. maí —-
Franska flugvjelamóðurskipið
Dixmude lagði í dag af stað
frá Norfolk með fimmtíu hern-
aðarflugvjelar innanborðs, sem
Frakkar fá á vegum Atlants-
hafsbandalagsins. Er þetta önn
ur ferð skipsins með flugvjel-
ar til Frakklands Bráðlega
verður það sent til Bandaríkj-
anna í þriðja skipti, — Reuter,
Mlerklleg bók um landspjöll i heimin-
um, sem á erindi til íslendinga
HÁKON Bjarnason skógrækt-
arstjóri hefur nýlega lokið við
að þýða bók eftir vísindamann-
inn Fairfield Osborn. Sú bók
á vissulega mikið erindi til ís-
lenskra lesenda. Hún heitir á
frummálinu „Our Plundered
Planet“, en liefur hlotið íslenska
lieitið „Heimur á lieljarþröm“.
Bók þessi fjallar um hin gíf-
urlcgu landsspjöll, sem orðið
hafa í flestum löndum heims
af mannavöldum, fyrir óskyn-
samlega meðferð á upprunaleg-
um landgæðum. En þar sem
mannkyninu fjölgar ört, fer
ekki hjá því, að gífurlegur mat-
vælaskortur er yfirvofandi, ef
áfram verður haldið á háska-
legri braut landskemmdanna.
Telur höfundur, að landspjöll-
in sjeu ískyggilegri fyrir fram-
tíð og velferð mannkynsiná, en
nokkur styrjöld.
Hið hljóða stríð.
Landspjöllin nefnir höf. í
inngangsorðum bókarinnar
„Hið hljóða stríð, sem mann-
kynið hefur háð í blir.dni, óaf-
vitandi, um langt skeið. Þetta
alheimsstríð stendur enn og er
að leiða meiri ógæfu yfir mann-
kynið en nokkur vopnaviðskifti
hafa valdið fram til þessa. — I
þessu stríði eru líkindin fyrir
algerum ósigri, sem er enn ægi-
legri en nokkur sá, sem hlot-
ist gæti af misbeitingu atóm-
orkunnar. Þessi hildarleikur
er stríð mannsins gegn náttúr-
unni“.
Bók þessi hefur vakið feikna
mikla athygli um allan heim.
Hún kom fyrst út ’48 í Ameríku
en hefur síðan verið þýdd á
fjölda tungumála og um hana
verið skrifað lofsamlega í ó-
teljandi blöð og tímarit til að
vekja eftirtekt á þeim boðskap,
sem hún flytur.
Jeg hef átt tal við þýðand-
ann, Hákon Bjarnason, skóg-
ræktarstjóra, er komst að orði
á þessa leið:
— Bókin „Our Plundere
Planet“, barst mjer í hendur
skömmu eftir að hún kom út.
Er jeg hafði lesið hana vaknaði
strax löngun hjá mjer til að
þýða hana á íslensku Fjekk
jeg til þess leyfi höfundar. En
margskonar annir hafa tafið
mig frá því, að koma bókinni
út fyrr en nú.
Þríveldaráðstefnan:
Viðtal við Hákon Bjarnason skógræktarstjóra,
Mjer þykir rjett að geta þess,
að það var Vestur-íslendingur,
góðkunningi minn, sem sendi
mjer bókina. Hann hjet Matt-
hías Thorsteinsson, átti heima
í Detroit og hafði dvalið í Vest-
urheimi í meira en 40 ár. Hann
var ættaður austan af Jökuldal
og andaðist 7. fyrra mánaðar.
Hann fylgdist með öllu, sem
gerðist hjer heima á Islandi,
með brennandi áhuga. Fyrir
7—8 árum hafði hann rekist á
grein eftir mig um skógræktar-
mál í ísafold. Varð það til þess,
að hann skrifaði mjer og spurði,
hvort hann mætti ekki senda
mjer bækur og tímarit, varð-
andi slcógrækt og önnur nytja-
mál. Síðan sendi hann mjer alt
af bókapakka nokkrum sinnum
á ári. Var þar margt merkilegra
bóka, en lítið frjetti jeg af hög-
um hans í brjefunum til mín,
en þeim mun meira af áhuga-
málum hans, viðvíkjandi fram-
tíð íslands, og þá ekki síst skóg-
ræktinni.
Hvers vegna bókin á erindi
hingað.
— Og hvað geturðu svo sagt
mjer í stuttu máli um bók
þessa?
— Tvær ástæður lágu til þess
að jeg taldi sjálísagt að láta
bókina koma fyrir almennings-
sjónir hjer á landi. 1) Bókin
fjallar um svo merkilegt mál,
að skylt er öllum hugsandi
mönnum að gera sjer grein fyr-
ir hvert mannkynið stefnir, ef
landspjöllum heldur áfram. 2)
Bókin á alveg sjerstakt erindi
til okkar íslendinga. Hún skýr-
ir með áþreifanlegum dæmum
frá því, hve óhyggileg ábúð hef-
ur valdið gífurlegu tjóni í
mörgum löndum og þe;m hlýrri
og frjósamari en okkar land er.
En af því geta menn sjeð, og
sannfærst um, að samskonar
eyðing landgæða, eins og sú,
sem átt hefur sjer stað hjer
undanfarnar aldir. getur vald-
ið, eða hlýtur að valda óbæt-
anlegu tjóni.
Við íslendingar höfum geng-
ið á gæði lands vors í eitt þús-
und ár. En þar sem þjettbýlið
er meira en hjer, hafa mörg
lönd eyðst að kalla á mikið
styttri tima, þremur til fjóruns
öldum. Með því að kynna sjer
frásagnir bókarinnar af land-
skemmdum víðsvegar í heimin-
um, fá menn yfirleitt gleggrl
skilning en áður á því, hvað er
að gerast hjer á landi. og hve
stórhættulegt það er fyrir líf
og afkomu þjóðarinnar, ef
landskemmdir halda áfram. ,
l
Fólksfjölgun veldur land-
þrengslum. I
Er Hákoh ræddi nánar unS
efni bókarinnar, komst hann að>
orði á þessa leið:
—í upphafi máls síns bendir
Fairfield Osborn á, hve mann-
kyninu stafar mikil hætta af
hinni öru fólksfjölgun. Fjölg-
unin er nú alls um 55,000 á
hverjum sólarhring í heimin-
um. Af þessu leiðir, að me$
hverju ári sem líður, þarf a$
fæða 20 miljónum fleiri munna
en næsta ár á undan, og að á
25 næstu árum, bætist við mana
fjölda jarðarinnar 500 miljónir
manna. Eru það fleiri en allir
Kínverjar eru taldir nú.
— Nú eru öll byggileg lönd
heimsins- numin að kalla má,
lítið eftir af ónumdu ræktan-
legu landi. Svo matvælaskortuf
hlýtur að vera yfirvofandi í ná-
inni framtíð, ef ekki verðuc
breytt til um ræktunaraðferðir.
Fyrri kafli bókarinnar hcitie
„Hnötturinn“. Þar lýsir höf. é
skemmtilegan hátt afstöðu
mannsins til hinnar lifandi nátti
úru, hvernig rekja má ýmsaí
erfiðleika mannkynsins aftur i
gráa forneskju, hvernig menn-
irnir hafa byggt upp mikla og
glæsilega menningu, iðnaðug
og vísindi hafa þróast, en allti
standi þetta höllum fæti, vegna
þess, að auðlindir jarðarinnar'
eru ekki óbrjótandi. Margai”
hafa þær gereyðst, eða þcint
beinlínis fórnað, til þess aiS
menn gætu fullnægt nauðsynj-
um sínum, eða ímynduðuni
þörfum.
Síðan varar höf. menn al-
mennt við því, að treysta uin
of á aðstoð vísindanna, í við-
leitninni til að framleiða næga
matvöru fyrir mannkynið. —*
Vísindunum muni ekki takast
það, nema þau taki fullt tillifc
til hinnar óbrigðulu og ein-
stæðu efnasmiðju í náttúrunm,
sem byggist í blaðgrænunni.
Vesturveldin verjn
lýðræði Berlínnrbúo
Einkaskeyti til Mbl. frá Reuter.
I.ONDON, 12. maí. — Á öðrum degi þríveldaráðstefnunnar
íæddu utanríkisráðherrarnir eingöngu Þýskalandsvandamálin.
Eftir fundinn var gefin út ályktun, sem fjallaði um tvö mikil-
væg atriði, Berlínarvandamálið og þýska herfanga í Rússlandi.
Um Berlínarvandamálið seg-*
ir í fundaályktuninni m.a.:
Vesturveldin munu halda uppi
rjetti sínum í Berlín. Þau munu
hjeðan í frá sem hingað til verja
lýðræðisleg rjettindi borgarbú-
anna og hafa samstarf við borg
arstjórnina um efnahagsmál. —
Jafnframt þessu munu þau
reyna að stuðla að því að öll
fierlín verði sameinuð undir
eina stjórn og lýðræðislegar
jkosningar fari fram til borgar-
stjórnarinnar.
Óskiljanlcg tilkynning Rússa
Varðandi þýska herfanga í
Rússlandi segir í ályktuninni:
Vesturveldin láta í ljósi undrun
sína yfir tilkynningu Rússa frá
4. maí um að öllum þýskum
herföngum hafi verið sleppt úr
haldi. Þessi yfirlýsing er algjör-
lega óskiljanleg þar sem það er
vitað með fullri vissu og Rúss-
ar hafa áður viðurkennt það, að
hundruð þúsunda þýskra fanga
eru enn í Rússlandi.
Hjarðmenn £ andstöðu
við ræktun.
— í síðara kafla bókarinnap
rekur höf. sögu mannkynsins
víðsvegar um heim og byrjar
í Asíu. Sá kaflinn heitir: —-
„Ræninginn". Þar rekur hann>.
þá baráttu, sem háð hefur verið
frá fyrstu dögum menningar-
innnar milli h j arðmannan n a
annarsvegar, er byggja tilveru
sína og afkomu á útbeit og eyð~
ingu landgæða, og ræktunar-
manna hinsvegar, er kostíí
kapps um að bæta jarðirnar og
tryggja afkomu kynslóðanna.
Hann lýsir því, hvernig
hjarðmennskan hefur leitt tií
stórkostlegra skemmda á gróðni
í miklum hluta Asíu, Ástralíu
og víðar um heim. Hvernig;
hirðingjarnir hafa reynt, að
koma ár sinni sem best fyri>’
borð, hafa ráðist á ræktunar-
mennina svo þeir hafa orðið ac5
láta undan síga, en lancl-
skemmdir og oftast landauðn,
kemur í kjölfar hjarðmennsk-
Framlr. á bls. 8^ j