Morgunblaðið - 20.08.1950, Blaðsíða 5

Sunnudagur 20. ágúst 1950.
MORGLYBLAÐIÐ
o

. ^J^venftjó&in og. JJeimiíiÉ
HAUSTHATTARNIR
NÝJASTA hattatískan í París
skiptist í tvö horn, annarsveg-
ar fyrir lágar stúlkur og hins-
yegar fyrir háar. Fyrir stúlk-
ur, sem eru lágar vexti eru
sem eru hentugir fyrir konur,
sem ekki vilja láta háriS sjást.
Þeir hafa orðið fyrir áhrifum
af höfuðbúnaði ýmissa afrík-
anskra þjóðflokka. Það eru há-
sýndir margskyns háir hattar ir, kringlóttir hattar og lágar
og höfuðbúnaður, sem bætir þó j húfur með slæðu að aftan, er
inokkrum ceníimetrum við fellur niður á herðar
hæðina, en fyrir þær hávöxnu
eru framleiddir draperaðir
túrbanar, sem enda í slæðu, er
nær niður á öxl og sveipast
mjúklega um aðra hlið andlits-
jns.
Litlir hattar verða áberandi
með nýstárlegu skrauti. — De-
mantsskreyttur gullöngull held
ur slæðu á rjettum stað, og
gimsteinasettur hárkambur set-
ur punktinn yfir iið við fullkom
inn leikhúshatt.
Simone Cange sýndi skart-
grip á hattasýningu sinni, sem
gerði áhorfendur undrandi og
skelfingu lostna. Það var de-
mantsprjóinn, festur á nakta
öxl. Það skal tekið fram, að
honum var ekki stungið í gegn-
um húð og hold. Hann var sog-
inn á. Onnur nýjung var hatt-
barð, sem sigaunaeyrnahringir
voru festir á allt í kringum
höfuðið.
Á fyrstu hattasýningu þessa
tískuárs, sem er nýhafið, rfiættu
tískusjerfræðingar frá samtals
17 löndum til þess að sjá, hvað
nýtt væri uppi á teningunum,
og var sú sýning haldin í hengi-
garði Rose Valois.
Snoturogánægð
Fiskveiðar í breskum nýlendum
Efsti hatturinn á myndinni er
frá tískuhúsi í Canada. Hann er
úr filti. Síðan keniur hattur frá
Lebrun í París. Hann er með
svörtu bandi og slaufu og prýdd
Ur blómum. Sá næsti er hvítur
piquehattur frá Paulette, og sá
neðsti er lítill kollhattur frá
Rose Valois.
Það, sem einkennir hattana
í ár, er látleysi, skraut er aðal-
lega prjónar eða nælur úr dýr-
tim málmum, sett gimsteinum.
Dior sýnir afar háa hatta, og
Jacques Fath, sem vekur alltaf
geysi eftirtekt með höttum sín-
«m,__ sýnir flata, barðastóra
hatta og litlar fjaðrahúfur, sem
eru eins og hreiður í laginu.
Albouy sýnir slæður, slæður og
Bftur slæður á höttum sínum,
og þær eru nú mikið í tísku í
París, einkum á kvöldin.
Háu hattafjaðrirnar, sem
snikið éru notaðar, eru nú
einnig búnar til úr slæðum. Þær
eru stífaðar og haldið upprjett-
um með vír. Alboy sýnir líka
þríhyrnda, spánska hatta, sem
minna á endurreisnartímabilið
á Spáni. Þeir eru látnir hallast
út í aðra hliðina, og eru brydd-
$r slæðum. Einn þessara hatta
vakti mikla eftirtekt vegna
skrauts síns, en það var þrjár
Frumstætt ástand
á menningartímum
„HVAÐA róttæku breytingar
eru það, sem fyrirhugað er að
verði á íslensku kvenþjóðinni?“
hefir heyrst spurt. Þeirri spurn-
ingu ber þeim að svara, sem
ákvarða, hvaða vörur skuli
flytja inn í landið og hverjar
ekki. Og víst er það von, að
kvenfólk spyrji, hverju það
sæti, að ekki skuli vera hægt
að fá nauðsynlegustu hrein-
lætisvörur, því að það er stað-
reynd, að hjer hafa ekki feng-
ist dömubindi, svo að mánuð-
um skiptir, og nú er svo komið,
að ekki er heldur hægt að fá
hreinsaða bómull, nema gegn
læknisvottorði. Þarf þá að fá
vottorð sjerfróðra manna um
það, að konan sje kona?
Einhver kann að spyrja: —
„Hvernig fóru mæður ykkar og
ömmur að? Er ykkur vandara
um en þeim?
En er okkur ekki talin trú
um, að við lifum á tímum, þeg-
ar menning og hreinlæti fer sí-
vaxandi? Og er þá nauðsynlegt
að reka okkur aftur á frum-
stæðasta stig i þeim efnum?
-MATUR-
TÓMATBUFF
750 gr. tómatar.
1 egg.
3—4 matsk. brauð-mylsna.
Salt og pipar.
2—3 laukar.
75—100 gr. smjörlíki.
Best er að tómatarnir sjeu
frekar stórir og ekki of mikið
þroskaðir (gott er að nota 2 fl
af tómötum í þennan rjett). —
Tómatarnir eru skornir í þykk-
ar sneiðar, laukurinn skorinn í
sneiðar og brúnaður í helmingn
um af smjörlíkinu, tómatsneið
unum er snúið upp úr hinu sam
anþeytt'a eggi, því næst úr
Gefið húðinni
vitamín
ALLT frá í fornöld hefir kon-
an notað fegurðarlyf, búin til
úr olíu, safanum úr jurtum,
korni, leir og ávöxtum. Nú á
tímum vinna vísindamenn í
mörgum löndum heims að því
að framleiða andlitsvötn og
krem, sem innihalda fjörefni,
og gera húðinni þessvegna
mikið gott.
Við getum sjálfar sett vita-
mín í næturkremið okkar, og
notað til þess það, sem við höf-
um við hendina, annaðhvort
gulrætur, agúrkur, kartöflur
eða sítrónur. Ef við til dæmis
notum sítrónu, þrýstum við
bara nokkrum dropum úr henni
og blöndum í kremið. Ef við
notum grænmeti, rífum við það
fyrst niður með fínum raspi, og
pressum vökvann úr því í gegn
um þunnan klút. Ef vökvinn
verður of mikill í kremið,
drekkum við auðvitað afgang-
inn.
Á þennan hátt getum við
einnig búið til bestu tegund af
andlitsvatni (ekki samt of
mikið í einu, því að það held-
ur sjer aðeins í þrjá til fjóra
daga, lengur, ef ísskápur ’er
fyrir hendi).
Andlitsgríma
RÍFIÐ eina gulrót og dálítið
gúrkustykki niður með raspi.
Pressið safann úr og hrærið
honum út í tæpa teskeið af
hunangi.
Berið þetta á húðina með
bómullarhnoðra, og setjið nýtt
lag á, þegar það síðasta er
orðið þurrt, þangað til það er
að lokum orðið að grímu á and
litinu. Þvoið það síðan af með
andlitsvatni. Þetta gerir ekki
einungis húðina hreina og
bjarta, heldur styrkir það líka
andlitsvöðvana. Önnur vita-
mínsgríma, sem er mjög góð
fyrir húðina, er ein eggjarauða
hrærð út með hunangi, möndlu
olíu- og ofurlitlum safa úr
grænmeti eða ávöxtum.
brauðmylsnunni, látið á pönnu.
þlekbyttur, sín á hverju horni. Isem brúnaða smjörlíkið er á og
Rose Valois er með hatta, steikt móbrúnt, salti og pipar
stráð yfir, raðað á heitt fat
laukurinn hitaður á pönnunni
og látinn yfir tómatana, skreytt
með stein silju eða graslauk.
Með þessum r jetti eru borðaðar
soðnar kartöflur, njóli eða
spínat í jafningi.
TÓMATSALAT
250 gr. tómatar.
3 matsk. salatolía.
2 matsk. sítrónusafi eða edik.
Salt, pipar sinnep.
1 salathöfuð eða njóli.
Graslaukur eða steinselja.
Salatolían er þeytt með öllu
kryddinu. Salatið eða njólinn er
þvegið og skorið í ræmur. —
Tómatarnir skornir í sneiðar. —
Þessu er blandað saman í gler-
skál og olíuleginum hellt yfir,
saxaði graslaukurinn er látinn
í hring utan um, borðað til
kvöldverðar með steiktum kjöt-
rjettum.
í NORSKA fiskveiðiritinu
,,Fisketsgang“ júlíhefti er grein
eftir E. R. Yarham, um fisk-
veiðar í nýlendum Breta. Er þar
ýmsan fróðleik að finna og fer
greinin hjer á eftir í lauslegri
þýðingu.
Fiskur er mjög mikilsverður
þáttur í, fæðutegundum ibúa
bresku nýlenduríkjanna. — Að-
eins þrjú þeirra þ. e. Uganda,
Nyasaland og norður-Rhodesia,
hafa ekki landamæri sem liggja
að hafi, en í öllum þessum
ríkjum eru þó stór og mikil
vötn. þar sem fiskveiði er tals-
vert mikið stunduð.
Allt framundir síðari heims-
styrjöldina má segja að ekki
hafi verið um neinar skipu
lagðar ráðstafanir að ræða til
3ess að ýta undir þróun fisk-
veiða í nýlenduríkjunum. En
Degar lokaðist fyrir innflutn-
ingi til þessara landa á fiski frá
Noregi og fleiri löndum, kom
sörfin fyrir að gera einhverj-
ar ráðstafanir þar sem ekki
voru fyrir hendi möguleikar til
iess að uppfylla neysluþörfina
með eigin framleiðslu. Til þess
að ráða bót á þessu, skipaði
Secretary of State for the
Colonies, ráðgefandi nefnd sem
skyldi kynna sjer alla mögu-
leika til þess að endurbæta
fiskiaðferðir og fiskveiði ný-
lenduríkjanna, og var strax
hafist handa um nauðsynlegar
ráðstafanir eftir því sem við
varð komið. Aðgerðir þessar
náðu til svo fjarlægra staða
sem Antigua, Barbados og
Jamaica í Vestur-Indíum, enn-
fremur St. Helena, Mauritius,"
Nyasaland og Cyprus.
Fiskveiðar nýlenduríkjanna
eru að sjálfsögðu mjög mismun-
andi í veiðiaðferðum, fiskteg-
undum og að verðmæti. Á ein-
staka innanlandssvæðum eins
og t. d. Seychelles eru veiðarn-
ar mjög bundnar við viðkom-
andi svæði, og almennur fæðis-
fiskur er mjög óvíða í nýlendu-
ríkjunum veiddur svo að
nokkru nemi til útflutnings, en
þó má t. d. nefna að fyrir 1930
sendi Malaya um 2000 tonn af
söltuðum fiski til Singapore,
sem að mestu var veiddur af
fiskimönnum í Malayaríkjun
um.
En þó svö að með rjettu megi
segja, að hægt sje að auka tals-
vert fiskveiðar nýlenduríkjanna
þá eru aflaafköst þeirra nú þeg
ar allveruleg. Fiskveiðar eru
t. d. stór þáttur í atvinnulífi
nokkurs hluta vestur-Afríku,
Barbados og sjerstaklega
Malaya eu árleg aflaverðmæti
þar eru talin vera um 1.250.000
sterlingspund.
Enda þótt að vísindamenn
telji samkvæmt ýmiskonar rann
sóknum, að ekki sje um eins
mikið fiskimagn að ræða í heit-
ari hafsvæðum eins og þekkist
í tempruðu höfunum og sjer
staklega við pólsvæðin, þá hef
ir það undantekningarlaust
sýnt sig að um mikla fiskveiði
getur verið að ræða í þessum
nýlenduríkjum. Og í einstök-
um tilfellum og má þar helst til
nefna Vestur-Afríkuríkin, eru
fiskveiðarnar mjög arðberandi
En skýrslur sem fyrir liggja og
aðgengilegar eru, virðast sanna
að fiskurinn í heitu höfunum
er að jafnaði ekki í þjettum
torfum sem lifir á botninum eða
við botninn, en lifir raunveru-
lega rjett við yfirborðið, eða
dreifður niður í mismun
andi dýpi. Og af hagfræðilegum
yfirlitsskýrslum frá nýlendu
ríkjunum má í mörgum tilfell
um sjá, að tilraunir sem gerðar
hafa verið til þess að stunda
þarna togveíðar eins og þekk-
ist i Evrópu, hafa einmitt mis-
heppnast af þessum ástæðum,
og svo hafa menn dregið af þvt
rangar ályktanir um fiskimagn
ið á þessum veiðisvæðum. En
það eru sannarlegar staðreynd
ir fyrir því, að það er mikið
fiskimagn af vissum tegundurrt
sem hægt er að hagnýta eins og
t. d. bonga í hafinu við Vestur-
Afriku, og það eru svæði útaf
Palestínu þar sem nær óbrigð-
ult aflamagn bendir til þess, at>
um verulega mikið fiskimagn
sje að ræða. Á hinn bóginn eru
svo mörg svæði þar sem vitað
er af fiski, en svo að segja er
alveg órannsakað um lifnaðar-
hætti hans og fiskimagn.
Útfærsla fiskveiðanna á ný
svæði verður að sjálfsögðu að
gerast stig af stigi í nánustu
framtíð, vegna þess að grund-
völlurinn verður að byggjast
á rannsóknum liffræðilegs eðlis
lifnaðarháttum fiskitegund-
anna. En það eru hinsvegar
nú þegar fyrir hendi möguleik-
ar á talsverðri útfærslu í sum-
um nýlendunum eins og t. d.
Vestur-Afríku og Vestur-Indí-
um. Og einmitt í þessum ríkj-
um hefir náðst vænlegur árang-
ur við rannsóknir á fiskimið-
unum og endurbótum á veiði-
aðferðum nú síðustu árin. — X
Karabiska hafinu hefir þetta
Starf verið unnið í samstarfi
við ríkisstjórnir samveldisland-
anna.
Það eru að sjálfsögðu erfið-
leikar á vegi framþróunarinnar,
og þrir þeir stærstu eru: þekk-
ingarleysið á því, hvar fiski-
magnið heldur sig og hversu
mikið það er; nauðsynin á því
að taka upp og fullkomna hent-
ugar veiðiaðferðir og í þriðja
lagi geymslu og flutningaerfið-
leikar. En sem betur fer, er
enginn af þeim óyfirstíganleg-
ur.
Þekkingin um fiskimagnifl
fæst við stöðuga leit og rann-
sóknir á fiskisvæðunum eins og
nú á sjer stað í allmörgum ný-
lendanna. Og fullkomnun veiði-
tækja og veiðiskipa kemur stig
af stigi, með því að gera nauð-
synlegar breytingar með tilliti
til reynslunnar á hverjum sta'A
og almennt.
Ef miða skal við aflamagnifl
sem í land kemúr, er Malaya-
sambandið eins og fyrr segir
hið þýðingarmesta, og þó er þar
aðeins um að ræða nýtingu lít-
ils hluta af stóru veiðisvæði
og veiðiaðferðirnar eru, sam-
anborið við það sem þekkist
hjá vestrænum þjóðum, mjög
frumstæðar. Fiskimennirnir eru
á litlum, flatbotnuðum og opn-
um bátum, sem er róið eða rikk
að áfram. Segl eru að vísu not-
uð til þess að komast út á mið-
in og heim aftur, en við veið-
arnar eru notaðar árar. Af þesa
um ástæðum er sjaldnast sótt
lengra á fiskimið en um það bil
20 mílur frá ströndinni.
Allur sá fiskur, sem fluttur
er að íandi, er veiddur með þar-
lendum aðferðum eða k.in-
verskum, annað hvort í net aí
margskonar gerðum eða með
öngla og línuútbúnaði og er a'cl
mestu leyti saltaður og sól-
þurkaður til innanlands notk-
unar. Einnig er talsvert magn
selt af nýjum fiski, ísuðum í
kassa, sem dreift er til útsölu-
staða víðsvegar í Malaya, en
seljist hann ekki strax, er hann
saltaður. Saltfiskneyslan er
mjög mikil.
Frh. á bls. 8. )