Morgunblaðið - 03.05.1952, Síða 2

MORGUNBLAÐ ÍÐ
Laugardagur 3. maí 1952
f 2
er a
Reykvísk alþýða!
í DAG er 1. maí, hátíðisdagur
limna vinnandi stétta um heim
.allan.
Á slíkum hátíðastundum
ídöldrum við sem snöggvast og
•itum yfir farinn veg, rifjum upp
fcaráttuna fyrir bœttum kjörum
«og betri lífsskilyrðum, minnumst
«igra og ósigra, jafnframt því;
*;err. við metum og vegum hvar
við erum á vegi stödd, hvert
*:tefmr. Þetta er ckkur nauðsyn-
• c-gt .að gera um leið og við
leggjum upp í nýja áfanga Og
•löslum okkur völl á komandi
tímum.
í 'dag finnum við ylinn í-blæn-
nm og angan vorsins. Hópar far-
fugla — sumargestanna okkar —
fcoma daglega sunnan úr heimi.
— Margraddaður söngur þeirra
fcerst að eyrum okkar, ómblíður
og dásamlegur og boðar okkur
feomu sumarsins.
Grundin grænkar og grær með
degi hverjum og brumknapparn-
ii brjóta af sér fjötur vetrarins,
og breiða faðminn mót síhækk-
atidt sól.
Já, vissulega er vorið komið!
Það er ánægjuieg staðreynd,
■eftír iangan og erfiðan vetur.
VriRÝMUM ATVINNU-
),EYSÍNU
Vissulega mun hinn nýgengni
votur hafa reynzt kaldur, dimm-
*n og þungur í skauti mörgum
alþýðuheimilum hér í bæ og víðs
vcgar um landsbyggðina.
A.tvinnuleysið, hinn mikli vá-
jjestur, hefur að nýju hafið göngu
*una, eftir margra ára hvíld.
Það þarf eigi að lýsa fyrir ykk-
iir, tilheyrendur góðir, hve ógn-
#jrunginn bardaginn við slíkan
♦ ölvald er, á fátækum alþýðu-
•hen- ilun . þegar fyrirvinnan
•srestur og við bætist hin ofboðs-
Jega dýrtíð, sem nú ríkir hér í
landi.
Það er augljóst mál, að hér á
#>essum fundi, verður aðalkrafa
■oldcar til valdhafanna sú, að þess
cnn. erkifjanda — atvinnuleysinu,
— verði vísað á bug og að hann
eigi aldrei afturkomu auðið.
En. er þetta framkvæmanlegt?
Ég fullyrði að svo sé, með sam-
iíítiUttim mætti allrar þjóðarinnar.
Víó erum fámenn þjóð og bú-
í lítt numdu landi. Angandi
Jyngmóinn. og grasi vafinn flóinn
(hrópa á okkur: „Ljáið okkur hönd,
«æktið okkur og nytjið, þá skul-
i-xTi. við brauðfæða ykkur og af-
feomendur ykkar“.
Við eigum óþrjótandi orku og
-ouðlindir og við kunnum skil á
og eigum í dag margvísleg og
■fuU.komin tæki til að færa okku.r
í nyþ gseði landsins.
Fátæk þjóð, sem byggir hálf-
numið land hefur ekki ráð á að
iiýta. ekki til hlítar orku síór-
virkra véla og vinnufúsra handa.
Bún hefur heldur ekki ráð á að
Játa ónýttar auðlindirnar í land-
inu og umhverfis það.
Uridir forystu víðsýnna og
•’.ióðhollra valdhafa, verður öil
%->)óðin að sameinast um, að beina
§’ MSLístórmáli á rétta braut.
Ef rétt er að farið, ætti ís-
Jenzkur iðnaður að eiga glæsilega
i> jrr tiðarmöguleika. —- Svo að
i'/'gja ótæmandi aflgjafi hinna
ásienzku fallvatna og hveraorka,
t*» fyrir hendi og ennþá að mestu
«>nutninn. Þessa orku verðum við
-að beizla og færa okkur í nyt.
K~LLM ÍSLENZKAN IÐNAÐ
Inniendri iðnaðarframleiðslu
vcrður að skapa nauðsynleg
vc tarskiiyrði, ' meðal annars
*rcð hagfelldum innkaupum full-
komnustu véla og tækja. Styðja
þarí að hagfelldum innkaupum
ajjuðsynlegra hráefna.
Keppa þarf að betri skipulagn-
ingu á iðnaðarframleíðslunni og
ijera har.a að mun fjölþættari en
J'iún nú er.
Toíia- og skattakerfi þjóðar-’
irnar verður að breyta í það
horf, að viðhlítandi sé fyrir þessa
rungu. atvinnugrein.
* * Styðja þarf að því að þeirn
mönnum, sem að iðnaðarfram-
jciðfllu vinna, verði sköpuð skil-
iiil É áslenzkur iðn
æsiiegn iramtíi
Ræðð ölafs Pálssonar ritara stjórnar fultfrúaráðs
verkaiýðsféiaganna á útifundi 1. maí
er okkur einnig hollt að minnast,
að ábyrgð hvílir einnig á okkat
herðum.
Við strengjum þcss heit, að
sérhvert unnið dagsverk sé vel
og trúlega af hendi lcyst og lofi
nieistarann.
Við strengjum þess heit, að
sanitök okkar styðji mGi ráðum
og dáð hverja þá viðleitni, sem
miðar að bættum þjóðarhag.
Við strengjum þcss hcit, að
standa trúlega vörð um frjálsa
Jhugsun, því hún cr grundvail-
arskilyrði fyrir heiibrigðri þró-
un verklýðssamtakanna, skil-
yrðið fyrir að mega velja eða
hafna.
Við vísum cinhuga ó bug
allri ofstjórn og cinræði, hvað-
an sem það kemur og hvernig
sem það er klætt.
Við strengjum þcss lieit, að
inna okkar ástkæra föðurlandi
- Islancli — alit.
iéðsmdi demókrdia
Ir vænlegt forsetaefnl
yrði til fullkominnar og hag-
rænnar verkkunnáttu og leikni.
Það er kominn tími til að vald-
hafarnir og reyndar þjóðin öll,
skilji að allt „fúsk“ á hvaða sviði
sem er, hefnir sín jafnan grimmi-
lega.
íslenzk iðnaðarlöggjöf gerir að
vísu ákveðnar kröfur til ís-
lenzkra iðnaðarmanna um und-
irbúningsmenntun. Jafnframt þvi
sem hún áskilur þeim ákveðinn
rétt. — Hvernig hefur svo gengið
til með framkvæmd þessara
laga? Jú, það haía verið skipuð
„ráð“ eftir „ráð“, sem í reynd-
inni hafa oi’ðið lítilsmegandi,
er.da laklega að þeim búið.
Fátæk og fámenn iðnfélög haf .i
yieyðst til að leggja fram stórfé,
á þeirra vísu, til að spyrna við
í'æti og verja sinn lagalega rétt.
Þetta er þó flestum félögum
um megn og allt rekur enn þann
dag í dag á reiðanum um fram-
kvæmd laganna.
íslenzk iðnlöggjöf hefur frá
öndverðu verið utangátta og það
er hún enn. Um það vitnar
sagan og dómar síðustu daga.
íslenzkir iðnaðarmenn eiga
fulla heimtingu á því að íslenzk^
löggæzla nái jafnt til iðnaðar-;
löggjafarinnar og annarra laga,
sern í gildi eru. )
SKORTUK Á ÚTLÁNSFÉ
Þá er enn eitt atriði, sem ekki
má kyrrt liggja. Þar á ég við
lánsfjárskoríkn. Hann stendur
öllum iðnrekstri og þá ekki sízt
byggingariðnaðinum svo mjög
íyrir þrifum, að til vandræða
horfir.
Lánastarfsemi bankanna til
bygginga og iðnreksturs í flestum
greinum, er nú að mestu horfin
úr höndum þeirra til fésýslu-
rnanna. Að því er sögur herma,
gengur á ýmsu í þessum við-
skiptum. Leikslokin munu þó
jafnan á einn og sama veg, þá
stendu.r lántakandinn uppi von-
svikinn með tvær hendur tómar.
Á síðastliðnum vetri voru sam-
þykkt lög um nýjan banka, Iðn-
aðarbankann. Við skulum vona,
að þessi lög verði ekki aðeins
pappírsgagn. Við skulum vona,
að þessi stofnun eigi eftir að jnna
af höndum heillaríkt starf fyrlr
íslenzka handiðn og iðju og þjóð-
ina í heild. A.ð þessu skulum við
reyna að styðja af fremsta megni.
ÁBYRGÐ VERKLÝÐS-
HREYFINGARUNNAR
Góðir félagar! 1. maí er kröfu-
aagur. Við okkur sem hér erum
saman komin, blasa spjöldin með
mai’gs konar kröfum um bæt.tá!
aðbúð-og oikomu. Þetta er eðiirj
legt og sjálísagt. En jafnframt
því sem við gerum slíkar kröfur, I
Gulina hliðið sýsit í
26, sinn í Þióðlelk-
1 KVÖLD sýnir Þjóðleikhúsið
„Gullna hliðið“ eftir Davíð Stefáns
son frá Fagraskóg'i í 26. sinn á
þessum vétri. Hófust sýningar á
leikritinu, eins og kunnugt e'r, á
jólum, en um nokkurt skeið hafa
sýningar á leikritinu orðið að
víkja fyrir öðrum viðfangsefnum
leikhússins, sem krafizt hafa
/nikils leiksviðsútbúr.aðar, Á öll-
um sýningum á Gullna hliðinu hef-
ur verið húsfyllir og aðsókn að
fýrstu 18 sýningum ieiksins meiri
en að nokkru öðru leikriti hér í
vtítur.
Einkaskeyti til Mbl.
frá NTB
NEIV YORK, 2. maí: — All-
miklar iikur eru taldar til þess
meðal stjóramálafréttaritara í
IVashington, að sá maður, er
flokksforysta demóKrata vilji
helzt bjóða fram til forseta-
embættisins og fá útnefndan
sem slíkan á flokksþingi
demókrata, sem haldið verður
í haust, sé öldungardeildar-
þingmaðurinn Brien Mc
Mahon.
SÁ FIMMTI
Hann þjónaði sem lögfræðileg-
ur ráðunautur þeirra Rossevelts
og Trumans og néi siðustu árin
sem þingmaður. Trurnan forssti
héfur nýlega tiikynnt að hann
telji McMahon mjög vel fallinn
til forseta. Hann hefur mjög gott
orð á sér sem stjórnmálamaður
og er landsþekktur fyrir starf
sitt sem formaður■kjarnorkumála
nefndar Bandaríkjaþings.
McMahon er fimmti maðurinn,
sem býður sig fram til forseta-
tilnefningar af hálfu demókrata,
en ómögulegt er enn að segja
hvcrjar undirtektir hann fær
meðal almennings.
PRÓFKOSNINGIN I FLORIDA
Prófkosning fer fram í Flórída
ríkinu á þriðjudaginn og geta
úrslit hennar ráðið um hvort
flokksíorystan ákveður að styðja
Kefauver, en þá mundu mjög.
rýrna vonir McMahons. Ef
Kefauver tekst að sigra foringja
Suðurríkjademókrata, Russell í
heimaríki hans mun allur flokk-
urinn vafalaust styðja hann fram
vegis, en ef hann bíður ósigur
fyrir Russell, gæti svo farið að
McMahon hlyti verulegt íylgi.
ur
Brynjólfnr Johanresson sem
Jón kotbóndi.
Með vorkonitmni, cr samgöngur
batna við nágrenni bæjarins og
nálægustu sveitir, má og gera ráð
fyrir að margan utanbæjai'mann
fýsi að sjá þennan vinsæla sjón-
leik á leiksviði Þjóðleikhússins,
enda hafa fyrirspurnir um sýn-
ingar á leikritinu borizt leikhús-
inu hvaðan æva. — Er það alveg
einstakt, að leikrit nái jafn rnikl-
um sýningarfjölda á fáum árum
og Gullna hliðið hefur gert hér í
bæ, jafnvel þó litið sé til stærrí
borga en Eeykjavíkur, því að áð-
tir en sýningar Þjóðleikhússins
hófust, var buið að sýna leikritið
100 sinnum hér i bær.
Þegai' talað er um áhorfenda-
fjölda og vinsældir, hefur Gulína
hiiðið eignazt hættulegan keppi-
naut um hvort tveggja, þar sem er
íslandsklukkan eftir Halldór
Kiljan Laxness, en þann sjónleik
gýni.r Þjóðleikhúsið_ einmitt um
þessar mundir af tilefni fimmtugs
aímæiis skáldsins. i
NESKAUPSTAÐ, 23. apríl. —
Skipst.jóraskipti verða nú á „Agii
rauða“. Steindór Árnason hættir,
en við tekur stýrimaðurinn, sem
er héðan úr bmim, Ármann Sig-
urðsson. Ármann er ungur maður
og hefui' litla reynslu af togveið-
um, enda ekkert verið á togurum
nema síðan þessi nýsköpunarskip
komu, og aðeins skamman tíma
sem yfirmaður. Má segja að hann
hafi orðið fyrir valinu fyrst vegna
þess, að hann hefur haldið sig
óslitið að tog'urunum síðan þeir
komu, en önnur skipstjói'aefni
hafa horfið frá togurunum um
lengri eða skcmmri tíma til starfa
á minni skipum. Hafa þeir fallið
úr af þeim sökum, þrátt fyrir
það, þó þeir hafi að baki meiri
reynslu að skipstjórn allri.
Þá mun og póitískur litarháttur
hafa ráðið allmiklu.
Þetta er óbeint viðurkennt með
því, að Ármann hefur gengið fram
hjá félögum sínum og valið sér
istýrimánn, þrátt fyrir það, þó sá
maður hljóti að vera honum ókunn
ugur og hann verður því að treysta
leiðbeiiiingum annarra, sem hann
•hefur væntanlega aflað sér, þar
um. Er þetta því nú á aðra lund
en áður, þar sem fyrrverandi
skipstjórum hefur verið feriginn
stýrimaður, en þeir ekki átt valið.
Vonandi tekst valið vel og því
verður svo væntanlega fylgt í
framtíðinni að skipstjórarnir ráði
sér sjálfir stýrimenn. Almenningi
.í bænum þyrkja þessi ráð útgerð-
arstjórnarinnar éða meiri hluta
hennar óneitnlega djörf og jafn-
vel ábyrgðarlaus, þar sem um
marga þrautreynda menn gat ver-
ið að ræða. Hefur það vakið nokkra
athygli að Lúðvík Jósefsson al-
þingismaður er fjarverandi, þegar
skipstjóraskiptin fara fram, en
hann er enn ókominn úr Rúss-
landsför, á honum hvílir þó þungi
útgerðarinnar.
Hinum unga skipstjóra svo og
,skip.sh,öfnihiái . aljri fylgja Jiug-
heilar óskir Norðfirðinga um góða
veiði, sátt og samlyndi. —G.
amnmpr
yið Brazilíu
undirriiaður !
HINN 30. apríl s.l. var undir-
ritaðúr í Rio de Janeiro við-
skiptasamningur milli Islands oj
Brazilíu, er gildir í eitt ár. Sam-
kvæmt samningi þessum mur.u
Brazilíumenn leyfa innflutning ú
saltfiski frá íslandi fyrir tæp-
ar 23 millj. króna, og er gert
ráð fyrir, að íslendingar kaupi
kaffi og aðrar vörur fyrir sömu
upphæð frá Brazilíu.
Samningurinn var undirritað-
ur fyrir íslands hönd af Thor
Thors sendiherra.
(Frá utanríkisráðuneytínu).
HAFNARFIRÐI, 2. maí. — Full-
trúaráð verklýðsfélaganna, Starfs
marmafélag Hafnarf jarðar og Iðn
nemafélag Hafnarfjarðar gengust
fyrir hátíðahöldum 1. maí. Eins
og venjulega hófust þau með þvi,
að fólk safnaðist saman við Verka
mannaskýlið ld. 1,30, og hófst það-
án kröfuganga um bæinn, sem
var með fjölmennasta móti, enda
veður hið ákjósardegasta.
Að göngunni lokinni var hald-
inn útifundur fyrii* framan Strand
götu 6, og stjórnaði formaður
fulltrúaráðs verklýðsfélaganna,
Jens Runólfsson, honum. Flutti
hann stutt ávarp, en síðan töluðu
eftirfarandi menn: Sigurður
Þórðarson, fuiltrúi Hlífar, Krist-
ján Eyfjörð, fulltrúi Sjórnanna-
félags Hafnarfjarðar, Kristján
Dýrfjörð, fulltrúi Starfsmannafé-
lags Hafnarfjarðai' og forseti Al-
þýðusambands Islands, Helgi
Hannesson bæjarstjóri.
Lúðrasveit Hafnarfjarðar, und-
ir stjórn Alberts Klans, lék í göng
unni og á milli ræðnanna á fund-
inum, og að lokum lék hún þjóð-
sönginn. —■ Aðrar skemmtanir .í
tilefni dagsins voru: barna-
skemmtun, sem haldin var kl. 5
í Bæjarbíói. Var hún mjög vel
sótt,. og dansleikur, sem haldinr*
var í Alþýðuhúsinu um kvöldið.
Eisenhower kvaddi
kanslarann
PARÍS 2. maí. — Eisenhower
hershöfðingi og formaður herfor-
ingjaráðs hans, Gruenther, komu
til Parísar í dag úr kveðjuheim-
sókn til Adenauers kanslara í
Bonn. Þeir Eisenhower og
Gruenther voru heiðursgestir
kanslarans í fjölmennri átveizlu
í Bonn, þar sem viðstaddiv voru
m. a. ráðherrar og annað virð-
ingarmanna. Eisenhower iét vel
af förinni við komuna til Parísar
og kvaðst hafa rætt hermál,
stjórnmál og efnahagsmál í fullri
einlægni við kanslarann.
■— Reuter-NTB. \
Urð'u eftir.
PUSAN —- Þegar danska sjúkra-
skipið Jutlandia hélt heimleiðis
frá Kóreu, kusu nokkrir danskir
jæknar að verða_ þar eftir og
hjálpa til við hjúkrun föðúrlausra
barna og cjúklinga. j