Morgunblaðið - 08.01.1956, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐtÐ
Sunnudagur 8. jauúar 1956 1
Mngmenn viljn ninám ættatnaina
Én samjjykkir almennngsiii að bertf sé
irefsingum til að þvinga menn
fil nafnbreyfinqari
l^EGAR frumvarpið um mannanöfn, sem samþykkt var mikið
* tií óbreytt í Efri deild Alþingis, kom til umræðu í Neðri
deild í íyrradag, urðu um það miklar og óvægiiegar umræð-
ur. Stóðu nokkrir þingmenn upp og andmæltu því ákvæði
frumvarpsins, að mönnum skuli heimilt að taka upp ættar-
nöfn með opinberu eftirliti.
',lc Hinsvegar virtust andmælendur nokkuð reikulir um, hvað
skuli gera í þessum yiáium. Ein tillagaií var sú, að afnema
ættarnöfn í næstu kynsióð. Önnur er sú, að afnema öll ættar-
nöfn tafarlaust um næstu áramót.
Jf Ekki var þó sýnilegt, að ræðumenn hugsuðu slíkt lögbann í
botn. Hvort t. d. ætti að fangelsa mann í 10 daga, sem neitaði
að hætta að kalla sig Briem og ef hann ekki hætti því fyrir
það, að fangelsa hann aftur í 10 daga, eða sekta hann um
þúsundir króna. Eða hvort maður sem skrifaði sig ættarnafn-
inu Blöndal á víxil, skyldi teljast víxilfalsari, eða hvort víxill-
inn skyldi ógildur. Þessi mál, hvemig beita á í lýðræðisríki
refsingum til að þvinga íslenzka ríkisborgara tii að skipta um
garnalt og ættarkært nafn, hugsuðu hinir margvitru þing-
menn ekkert út í að sinni.
VTAREEGT FRUMVARP
Umræðurnar hófust með því
að Bjami Benediktsson mennta-
rnálaráðh. gerði stuttlega grem
fyrir frumvarpinu. En í því fel-
ast ítarlegri og skýrari reglur
en áður um nafngiftir og hvernig
forðast skuli ýmiskonar ónefni.
Eru þingmenn almennt sammáia
um að þessi ákvæði væru til
mikilla bóta.
En það ákvæði, sem skiptastar
ikoðanir hafa verið um, er um
ættarnöfn. Lýsti ráðherrann því
að með lögum frá 1925 hefði ver-
ið berum orðum bannað að íólk
tæki upp ný ættarnöfn og einn-
ið hefði verið ákveðið að ýmiss'
nýrri ættamöfn skyldu afnumin.
En þessum lagaákvæðum hefur
aídrei verið framfylgt. Þvert á
ihoti hefur fjöldi fólks tekið sér
ný ættarnöfn. sem flest eru til
hinaa verstu málspjalla. Þessi
nýju ættarnöfn skipta hur.druð-
um. —■
EFTTRLJT í STAÐ
AÐGERBARLEYSIS
Vegna þess að lögin um bann
við ættamöfnum hafa verið ó-
framkvæmanleg, er lagt til í
frumvarpinu að breyta til. Það
geti verið affarasælla að heim-
ila upptöku ættarnafna með því
að setja ákveðnar reglur um þau
og eftiríit nafnanefndar, sem
væirtaailega gæti í mörgum til-
feikim talið mann á að hverfa
frá upptöku afkáralegra og óís-
lernkulegra ættarnafna. Þetta
taldi ráðherra taka fram núgild
andi lögum, sem aldrei hefur ver-
i3 framfylgt, svp að hin verstu
erlendu ættarnöfn hafa mót-
fitöðulaust læðst inn í tunguna.
Það væri hinsvegar ekki ætl-
unin að frumvarpið yrði til að
ýta undir að menn tækju upp
ættarnöfn, heldur hitt að beita
frekar lægni til að hafa áhrif á
ættamöfnín, en að hafa í gildi
lagabann, sem enginn færi eftir.
ANOSTABA GEGN
ÆTTARNÖFNUM
Gegn þessu ákvæði um ættar-
nafnaeftiriit risu aðallega þrír
þingmenn: Jörundur Brynjólfs-
fjon, Gylfi Þ. Gíslason og Magnús
Jónsson. Skilningur þeirra á
lagaákvæðinu var sá að með því
væri verið að opna allar flóð-
páttir fyrir ættarnöfnum.
brytu þau.
Nei, Jörundur taldi það ekki
rétta stefnu. Heldur ætti að full-
komna núverandi löggjöf og sjá
um að hún væri haldin. Hann
rakti þá hugsun þó ekki lengra.
FRESTAH TIL
NÆSTU KYNSLÓÐAR
Gylfi Þ. Gíslason lagði
aðal-
hamla gegn ættarnöfnunum. Þau
ætti áð afnema og það væri hægt
með því að fella þau niður úr
opinberum skýrslum og mann-
tali. Taldi hann mjög varhuga-
vert að fara inn á þá braut að
löghelga ættarnöfn. Frekar ætti
að stefna að því að útrýma þeim
úr landinu.
ERU BÖNN Á ÞESSU SVTÐI
AFFARASÆL?
Bjarni Benediktsson tók aftur
til máis og sagði m. a.: — Ég er
ekki í n.okkrum efa um, að meiri-
hluti þjóðarinnar er andvígur
ættarnöfnum. Hitt er ekki víst,
að aðferðin til að halda við hin-
um góða gamla íslenzka sið, sé
að setja bönn eða ætla að fara
að beita þvingunarráðstöfunum í
svo viðkvæmum einkamálum.
Taidi ráðherrann með öllu
óvíst, að almenningsálit væri
fylgjandi slíkum þvingunarráð-
stöfunum. Vegha þess að slíkar
þvinganir hefðu reynzt ófram-
kvæmaniegar, hefði sú leið frem-
ur verið valin í írumvarpi þessu
að reyna að veita ættarnöfnun-
um inn í takmarkaðan farveg.
ANNAÐ HVORT EÍÐA
EKKI KÁK
Ráðherrann taldi óhæfu þá til-
lögu, sem Gylfi hafði borið fram
um að afnema ættarnöfn smám-
saman með næstu kynslóð. Ger-
samlega væri ómögulegt að hafa
eftirlit með því hverjir kölluðust
áherziuna á það, að þrátt fyrir ættarnafni löglega og hverjir ó-
heimildina í frumvarpinu til að löglega. Taldi hann að þessi til-
taka upp ættarnöfn, væri ekkert laga Gylfa sýndi það, að hann
ráð fengið til að hafa hemil á vildi ekki sjálfur taka ábyrgðina
þeim, sem vildu taka sér upp af tillögunni. Hann vildi kasta
ólöglegt ættarnafn.
Kvaðst hann myndi bera fram
tillögu um að ættarnöfn skyidu
henni yfir á næstu kynslóð.
Ef þingmenn vilja í rauninni
afnema ættarnöfn í landinu, þá
afnumin á næstu kynslóð. Allir verður það ekki gert með öðr-
þeir menn, sem nú bæru ættar- um hætti en þeim, að þau séu
nöfn skyldu fá að bera það, en öll bönnuð á samri stundu, t. d.
böm þeirra yrðu að kenna sig frá og með næstu áramótum. Öll
til föður eftir gömlum íslenzk- önnur ákvæði í þessa átt væru
um sið. kák eitt. Þannig gætu þingmenn
þá sýnt hver hugur fylgdi máli,
hvort þeir kynnu sjálfir að mæta
vandamálinu, en væru ekki á
vildi láta flótta undan því.
I SKÝRSLUM OG
MANNTALI
Magnús Jónsson
ÍTSLENZKT ÞJÓÐERNI
Jörundur lék einkum á taugar
þjóðernistiifinninga og sagði að
með því að opna gáttirnar fyrir
haföldum erlendra ættarnafna,
væri verið að bregðast íslenzku
þjóðerni og íslenzkri tungu. —
Sagði hann, að það væri undar-
Jegt, þegar lögin um bann við
upptöku ættarnafna hefðu verið
margfaldlega brotið, þá ætti að
afinema þau. Bar hann þetta sam-
an við umferðarlög og spurði
heort afnema bæri þau, vegna
Stofnunar Ö.M.F.A. minnst
Hálf ökf er nú liðin síðan jiað var slofnað.
AKUREYRI, 7. jan.
IGÆRKVÖLDI var minnst stofnunar Ungmennafélags Akureyr-
ar 7. janúar 1906, en stofnun þess félags varð mjög til að efla
cg útbreiða ungmennafélagshreyfinguna og var félagið mjög öflugt
í meira en tvo áratugi, en þá leystist það upp í mörg önnur félög,
svo sem íþróttafélög, bindindisfélög og fleiri félög ungs fólks.
«—----------------------
Nýr framkvœmdastjóri
fekur við ÍMSÍ
NÝTT héfti af Iðnaðarmálum, tímariti Iðnaðarmálastofnunar ís-
lands er komið út. Er þetta 6. og siðasta hefti árgangsins 1955.
Tímarit þétta er eitt hið vandaðasta, sem gefið er út hér á landi,
Er t. d. sérstaklega smekkleg myndskreyting í ritinu.
NÝR FRAMKyÆMDASTJÓRI ’ í iðnaðarverkfræði um fjögurra
í byrjun ritsins er sagt frá bví ára skeið við hinn þekkta banda-
að nýr framkvæmdastjóri hafi ríska háskóla Illinois Institute of
Technology. Sveinn Björnssom
nýtur álits og viðurkenningaT
allra, sem til hans þekkja.
ii
UM STARFSÞREYTU
Meðal efnis þessa heftis má
nefna grein eftir dr. med. Henrik
Seyffarth, sem nefnist „Tæknin
og maðurinn". Þessi norski iækn-
ir kom hingað í sept. s. 1. Qg
flutti fyrirlestra um starfsþreytu
og orsakir atvinnusjúkdóma. —
Fjallar greinin um líkt efni,
si
FJÖLBREYTT EFNI
Þá er í heftinu kynning á einnl
verksmiðju, sem er Hampiðjan
h.f. og er sýnt með myndum og
skýringum, hvernig kaðlar og
veiðarfæri eru gerð úr Manila-
hampi.
Samtal er í heftinu við Hannes
Davíðsson um ný viðhorf í bygg-
ingu verzlunarhúsa. Viktoría
verið ráðinn að Iðnaðarmálastoin Bjarnadóttir skrifar um öryrkja,
uninni. Er það Sveiirn Björnsson, j aldrað fólk og vinnuna. Guðm.
sem hefur starfað hjá stofnun- H. Garðarson skrifar um Fram-
inni frá upphafi, eða snemma á leiðnistofnanir Danmerkur og
árinu 1953. Hann stundaði nám Noregs o. m. fi.
Þumlungast áfram með
350 km hraða á kSst.
En farþegarnir gr$3a 75 danskar kr. á klst.
nreðan þeir siija í hægindaslélansm
NÝLEGA átti danska blaðið B. T. skemmtilegt viðtal við H.
Davids Thomsen, sem fyrrum var sölustjóri SAS í Danmörkil,
en er nú starfsmaður Loftleiða þar í landi. í samt.alinu segir
Thomsen m. a. að til mála komi að félagið. kaupi Claudmaster-
flugvélar, þegar þær lækka í verði.
RÆÖUHOLD
Formaður íþróttabandalags
Akureyrar, Ármann Dalmanns-
son, flutti stutt ávarp, Þorsteinn
M. Jónsson, forseti bæjarstjórn-
ar, skýrði frá stofnun og fyrstu
störfum UMFA, Þn hann var einn
,af stofnendum þess. Helgi Val-
týsson mirintist stofnunar UMFl
á Þingvöllum 1907 og gat í því
samhandi fánamáisins. Varafor-
maður UMS Eyjafjarðar, Jón
Stefánsson, Dalvík, skýrði frá
stofnun og störfum UMSE.
J»ess að vitað væri að margir um.
FRUMSYND KVIKMYND
Að því loknu var frumsýnd
litmynd frá Landsmóti UMSI,
sem haldið var á Akureyri í
sumar, en Eðvarð Sigurgeirsson
tók myndina. Mynd þessi hefir
tekizt mjög vel, sýnir jafnframt
íþróttunum, fegurð Akureyrar-
bæjar í sumarskrúða.
Veður var vont hér á Akur-
eyri í gærkvöldi og spillti það
nnkuð fyrir aðsókn. Skeyti bár-
ust samkomunni frá ÍSÍ og ýms-
um forystumönnum íþróttahreyf-
ingarinnar, a ungmennafélags-
hreyfingarinnar og góðtemplur-
— Jónas,
Báíar ekki gerðir
út. Færð sæmileg
STYKKISHÓLMI, 7. jan.: — Um
þessi áramót hefir tíðin verið
mjög rysjótt við Breiðafjörð.
Gengið á með úrkomuhriðjum og
snjókomu. Aldrei hefir verið logn
þennan tíma. Mótorbátarnir hér
frá Stykkishólmi eru nú sem óð-
ast að búa sig á vertíð, en allt er
enn óvist um hvenær veiðar hefj-
ast. Útgerðarmenn hér sam-
þykktu að hefjast ekki handa
fyrr en 10. þ.m., með það fyrir
augum að vita hver yrði lausn
útgerðarmálanna. Þótt ekki hefði
komið til ógerðir samningar við
ríkisstjómina hefði ekki verið
fært að hefja róðra ennþá sökum
slæms tíðarfars. Gert er ráð fyrir
að 6—7 bátar muni stunda sjé-
róðra héðan í vetur.
Færðin á milli Stykkishólms
og Reykjavíkur hefír verið sæmi
leg að undanförnu. Voru áætlun-
arbílarnir komnir hingað kL um
7 í gærkvöldi og er það ekki nema
IV2 klst. á eftir áætlun. — Árni.
Blaðið segir að Loftleiðir séu
eitt minnsta flugfélagið, sem
heldur uppi fiugferðum milli
meginlanda Evrópu og Ameríku,
en getur þess, að um 99% af sæt-
unum séu skipuð í ferðum þess.
Það minnir á, að félagið noti Sky-
master flugvélar, og að þær hafi
verið taidar ágætar á fyrstu ár-
um Atlantshafsflugsins, en stóru
fiugfélögin hafi nú keypt aðrar
og hraðskreiðari fiugvélar.
,,Og hvað segir litla félagið
yðar um það“?, spyrjum vér
Davids Thomsen.
„Við dáumst að stóru flugfé-
lögunum", svarar hann. „Það er
mælt af heilum huga, er ég segi
yður, að mér þykir mikið til
þess koma, að SAS skuli geta
keppt við öflugustu flugfélög
heimsins og keypt þrýstiloftsflug-
vélar“.
„Hvað hafið þið í hyggju?“
„Féiag okkar aetlar að halda
áfiam að fljúga Skymasterflug-
vélum. Við æthim enn um stund
að þumlungast áfram með 350
km hraða á klukkustund. Við
erum fimm klst. lengur á leið-
inni milli Kaupmannahafnar og
New York, en hin flugfélögin,
sem hafa nýrri og hraðfleygari
tegundum á að skipa, og vitan-
lega aðrar fimm klukkustundir
lengur á leiðirmi heim ,eða 10
klukkustundum alls, en hins
vegar græða farþegarnir okkar
75 danskar krónur á hverri þess-
ara 10 stunda, sem þeir sitja
lengur í hægindastólunum en
hinir. Þannig borgar það sig að
láta sér ekki liggja allt of mikið
á“.
„En hvað segið þér um Cioud-
master, sem er staerri en Sky-
master og hefir loftjöfnun í far-
þega klefunum? Hafið þið ekki
í hyggju að afla ykkur þeirra?"
„Vel má það vera, Þegar stóru
'flugfélögin eru oU farin að nota
j þrýstiloftsvéiar, er sennilegt, að
Cloudmaster fallí 1 verði, og hver
veit, nema að við kaupum þá
flugvélar af þeirri gerð“?
-------------------------- j
Frd Hastings:
Frðrik — Tænamv
HVÍTT: Friðrik.
SVART: Taimanov.
1. C4 Rf6 1
2. Rc3 C5 5
3. Rf3 Rc6 !
4. g3 d5 i
5. Cxd5 Rxd5 !
6. Bg2 Rc7 !
7. b3 e5 j
8. Bb2 Be7 !
9. Hcl f6 !
10. Ra4 Ra6 !
11. 0—0 0—0 1
12. Rel Bg4!! i
13. h3!! Bh5 i
14. Ba3 Da5 !
15. Rd3 C4 I
16. Bxe7 cxd3 1
17. g4 Rxe7 !
18. gxh5 Had8 l
19. Bxb7!! Db5 1
20. Bf3 e4 1
21. Rc3 Dg5t i
22. Bg2 f5 1
23. e3!! Hd6 '!
24. Í3 Hh6 1
25. fxe4 Hxh5 i
26. Df3 Rb4 i
27. exf5 Rxf5 i
28. c4 Dxd2 !
29. exf5!! Hxf5 !
30. De4 HÍ4 1
31. Hxf4 Dxcl )
32. nn d2 !
33. Dxb4 Hc8 !
34. Rdl h6 1
Svart gefur. J
I