Morgunblaðið - 19.01.1958, Qupperneq 6

6
MOnCUTS Til. 4 ÐIÐ
Sunnud. 19. janúar 1958
lílfar Þórðarson lœknir:
,Hvernig hafið þið farið að þessn ?’
ÞAÐ er ekki ætlunin með þess-
um línum að ræða um allar
þær framkvæmdir sem hæst hef-
ur borið undanfarin ár í heil-
brigðismálum höfuðborgarinnar.
Hvorttveggja er að það hefur þeg
ar verið gert skilmerkilega í dag-
blöðunum og svo hitt að verkin
sjálf tala hér öðru betur til
þeirra, sem vilja sjá og skilja.
Það ætti að vera óþarfi að minna
Reykvíkinga á Heilsuverndar-
stöðina, sem undanfarið hafa átt
þess kost á og notfært sér varn-
ir gegn lömunarveikinni í
þeirri stofnun, þar sem þessar
ráðstafanir voru framkvæmdar.
Þeir vita að hér er hjúkrunar-
spítali borgarinnar til húsa með
lyflæknisdeild, sem vel er sam
keppnisfær við beztu deildir er-
lendis af tilsvarandi stærð. Slysa
varðstofan, sem tekur á móti
fjölda manns daglega, er hér líka
til húsa, er í alla stað eins fuil-
komin og vel búin og tilsvarandi
staðir í stórborgum erlendis. Um
barnaverndina og berklavarn-
irnar, sem einnig eru hér til húsa,
er óþarfi að ræða. Svo grónár
eru þessar stofnanir orðnar í
bæjarlífinu. Sama er um ráðlegg
ingarstöð barnshafandi kvenna
og geðverndarstöðina. Nú má
segja að hið ágæta starfslið þess-
ara deilda hafi fengið þau skil-
yrði til starfs, er fullnægja hæfi-
leikum þeirra. Einnig er hér til
húsa skrifstofa borgarlæknis fyr-
ir margþætta starfsemi embættis-
ins. AJIt þetta er velflestum
kunnugt og óþarfi að kynna í
einstökum atriðum. Við skulum
athuga í þess stað nokkrar hlið-
ar á næstu stórframkvæmdum
bæjarins á heilbrigðismálasvið-
inu, en það er Bæjarsjúkrahúsið,
sem nú rís óðum upp suður í
Fossvogi. Sjúkrahús ætti fljótt á
litið ekki að vera svo erfitt við-
fangsefni fyrir húsameistara og
starfslið þeirra. Þessu er þó ekki
þannig varið. Til þess að tryggja
gott fyrirkomulag, sem gen
auðvelt að skipuleggja og sam-
ræma verk starfsliðsins þarf að
leggja mikla vinnu og nákvæmni
fram áður en endanlegar ákvarð-
anir eru teknar. í þessu sambandi
er það Ijóst, að ekki er nóg að
hugsa um ástandið eins og við
þekkjum það í dag, heldur þaif
hér að skyggnast inn í framtíð-
Vinnið oð sigri
Sjólfstæðis-
flokksins
Allt Sjálfstæðisfólk í Reykja-
vík er hvatt til að starfa fyrir
Sjálfstæðisflokkinn bæði á kjör-
degi og fyrir kjördag.
Skrásetning á sjálfboðaliðum
fer fram í skrifstofu Sjálfstæðis-
flokksins í Sjálfstæðishúsinu dag
lega kl. 9—12 og 13—19.
Fólk er áminnt að láta skrá
sig til starfa sem fyrst.
Kefln-
vík
Úlfar Þórðarson
ina eftir því sem bezt verður
hægt að gera sér grein fyrir,
hverja stefnu læknisfræðin eða
öllu heldur hinar ýmsu greinar
læknisfræðinnar kunni að lík-
indum að taka, á næstu áratug-
um. Snöggar breytingar og fram-
farir hafa orðið í læknisfræðinni
undanfarin ár, og hillir undir
aðrar ef til vill ennþá mikil-
vægari. Þær framfarir verðum
við að tileinka okkur eða gera
mögulegt að notfæra okkur þær
í hinum nýju sjúkrahúsum. Að
þetta tekur alveg sérstaklega til
jafn fátækrar þjóðar og við er-
um, ætti að vera öllum ljóst og
er sjálfsagt að viðurkenna það
En hvað sem því líður, hvernig
tekst að leysa þann hnút, þá er
hitt Ijóst, að sú meginregla er
vafalaust rétt, sem fylgt hefur
verið af bæjaryfirvöldunum fram
til þessa, að gera strang-
ar kröfur til húsbygginga sinna,
hvað snertir vöndun og frágang
og láta það ekki hafa nein áhrif
á sig þó það betra sé í bili dýrar a
en það lélegra. Viðhaldskostnað-
ur og rekstur stofnana af þessu
tagi eru atriði sem eru þyngri
á metunum en yfirleitt er álitið
Þetta hafa bæjaryfirvöldin gert
sér ljóst og eiga þakkir skilið
fyrir það. Með þessa vitneskju
í huga er skemmtilegt að geta
þess að í sumar er leið sýndi ég
erlendum lækni sérstaklega ým-
islegt af því, er ég hefi nefnt
hér að ofan og auk þess bæinn
almennt. Að lokum sagði hann
við mig: — Eftir að hafa séð
allt það, sem fyrir augun hefur
borið í dag, langar mig til að fá
svar við einni spurningu, sem í
rauninni eru margar spurningar:
Hvernig hafið þið farið að þessu?
—- Þannig spurði maður, sem er
þegn þeirrar þjóðar, sem öðrum
fremur er annáluð fyrir dugnað
og framkvæmdir og smekk í
framkvæmdum. Þessi maður hef-
ur auk þess, á síðustu árum, haft
alveg sérstakt tækifæri til að
fylgjast með uppbyggingu mann-
virkja og er ekki óvanur að sjá
röskleg handtök og vel unnin
verk. Það er óblandin ánægja
á slíkri stund að vera Reykvík-
ingur.
Haiadtökur á Spáni
MADRID 18. jan. (Reuter). —
Spænska innanríkisráðuneytið
tilkynnti í dag að 44 spænskir
borgarar hefðu nýlega verið hand
teknir í borgunum Madrid, Sara-
gosa og Valencia. Þeir eru sak-
aðir um að hafa stofnað í landinu
kommúnistadeildir, sem hlýði fyr
írmælum frá Moskvu.
í tilkynningu ráðuneytisins
segir, að hinir handteknu viður-
kenni að þeir hafi hlýtt fyrirmæl-
um frá Moskvu í póiitísku starfi
sínu.
Nokkrir hinna handteknu
höfðu ólöglega verið þátttakend-
ur í æskulýðsmóti kommúnista
í Moskvu. Þar að auki voru full-
trúar þeirra á kommúnistaráð-
stefnunni, sem haldin var í Prag
í vetur.
Segir í tilkynningunni, að for-
ráðamenn alþjóðakommúnismans
hafi fyrirskipað þessu fólki að
leynast í stúdenta- og verkalýðs-
félögum Spánar og framkvæma
þar undirróður, sem stefndi að
ringulreið.
Meðal annars hafði hópur þessi
samið áætlun um „þjóðlegan
vakningardag", sem skyldi fólg-
inn í því, að efna til mótmæla-
aðgerða og verkfalla.
Hinir handteknu voru 27 i
Madrid, 13 í Saragosa og fjórir
í Valencia. Þeir höfðu víðtæk og
náin samskipti við aðalstöðvar
kommúnista í Moskvu og Prag,
áttu m. a. mikil bréfaviðskipti
austur á bóginn.
„Allir eru sammála um nauðsyn
þessarar verksmiðju"
þegar Faxa-verksmiðjan var óska-
barn Framsóknarmanna
SÚ var tíðin að Faxa-
verksmið^an 1 Örfirisey
var óskabarn Framsókn-
armanna í bæjarstjórn
og utan hennar. Fyrir 10
árum síðan var það eitt
aðaládeiluatriði Tímans
á hendur meirihluta-
stjórn Sjálfstæðismanna
að Reykjavíkurbær
skyldi ekki ráðast 1 bygg
ingu þessarar verk-
smiðju einn, heldur að-
eins leggja að nokkrum
hluta fé í hana.
En nú er þessi tími lið-
inn. Nú eyðir Tíminn
stórum hluta af forsíðu
sinni til þess að skrifa
um Faxa-hneyksli og til-
lögur Þórðar Björnsson-
ar um að Reykjavíkur-
bær selji hluta sinn í
Faxa, enda sé ekki annað
en tap af verksmiðjunni.
f þessu sambandi er ekki úr
vegi að rifja stuttlega upp af-
stöðu Framsóknarmanna til Faxa
verksmiðjunnar, um það bil sem
hún var stofnuð.
Árið 1948 töldu Framsóknar-
menn sjálfsagt að þessi síldar-
sbrifar úr 1
daglega lifinu j
KOSNINGASKRIFSTOFA Sjálf-
stæðismanna á Suðurnesjum er
í Sjálfstæðishúsinu í Keflavík og
er hún opin dagiega frá kl. 10 tit
10. — Sími 21.
Sjálfstæðismenn á Suðurnesj-
um er hvattir iil að hafa sam
band við skrifstofuna og gefa
henni upplýsingar varðandi kosn
ingarnar.
Allir á sjó
VELVAKANDI brá sér inn í
eina af bókaverzlunum bæjar
ins fyrir nokkrum dögum til að
líta á blöðin, sem komu með
Gullfossi. Þar var þá fyrir góð-
kunningi hans, — maður, sem ber
hag lands og þjóðar mjög fyrir
brjósti og hefur því allra manna
mestar áhyggjur sem eðlilegt er.
Hófst nú samtal, sem var eitt-
hvað á þessa leið:
Kunninginn: „Það er mikið af
Færeyingum á götunum þessa
dagana.“
Velvakandi: „Já, eru þeir ekki
að fara á skipin?"
Kunninginn: „En þetta er orðið
stóralvarlegt, maður“
Velvakandi: „Já, ástandið er
ekki gott.“
Kunninginn: „Þetta er í raun-
inni bæði skömm og skaði. Veiztu,
hve mikinn hluta vinnulaunanna
þarf að greiða í útlendri mynt?“
Velvakandi: „Nei, blessaður
vertu.“
Kunninginn: „Þú hefur heyrt
þetta með þegnskylduvinnuna.“
Velvakandi: Ha?“
Kunninginn: „Nú, hvað er
þetta. Veiztu ekki, að mönnum
hefur dottið i hug, að skylda alla
unga menn til að vinna um tíma
á fiskiflotanum."
Velvakandi: „Nei, þetta hefur
þig dreymt einhvern tíma, þegar
þú hefur oltið sofandi fram úr
rúminu."
Kunninginn: „Er það nokkuð
vitlaust að láta t. d. unga og röska
menn á aldrinum 18—25 ára vera
eina 12—18 mánuði á sjó? Jafn-
aldrar þeirra erlendis eru í hern-
um. Og ætli væri ekki líka gott,
að þeir, sem eru einhvers staðar
á milli þess að vera hálfþrítugir
og fertugir, tækju sér nokkurra
vikna skorpu einhvern tima tii
að þvo af sér hátíðleika þess, sem
er að þokast nær miðjum aldri
og gigtinni?"
Og svo brá kunninginn sér út
fyrir dyrnar og var horfinn í
bylinn. En Velvakandi fór að
hugsa sér, hvernig hann og ýmsir
aðrir myndu líta út um borð í
vélbáti einhvers staðar úti á
Sviði í myrkri, særoki og veltingi.
Líklega lægju þessir sjómenn
spýjandi fram á lunninguna í
stað þess að vinna heiðarlega að
því að afgogga. Þessi mynd er
ekki sérlega glæsileg, og senni-
legt er, að lítið gagn yrði að
mörgum landkröbbum um borð
í bátum og togurum.
En skortur sá, sem nú er á
íslenzkum fiskimönnum, er vissu
lega mikið vandamál. Á sl. ári
voru 1300—1400 Færeyingar á flot
anum, og þurfti að greiða 15—20
milljónir króna af kaupi þeirra
í erlendum gjaldeyri. Manneklan
fer bráðum að verða erfiðara
vandamál en peningaleysið, og er
þá mikið sagt. Þegar þar við
bætist fiskileysið, er ekki von á
góðu fyrir útgerðarmenn, sjó-
menn og allan landslýð.
Á þingi kom í vetur fram frum
varp til laga frá þeim Sigurði
Ágústssyni, Birni Ólafssyni og
Kjartani J. Jóhannssyni, þar sem
lagt er til, að fiskimenn verði
undanþegnir ríkissköttum. Það
myndi gera atvinnugreinina eftir
sóknarverðari. Þetta ráð og önn-
ur, sem leiða til þess að menn
sjái sér hag í að fást við sjó-
mennsku, eru vænlegri til árang-
úrs en þegnskylduvinna eða sjó-
skylda. Liggja til þess ýmsar or-
sakir, sem hér verða ekki frekar
raktar. Aðalatriðið er þetta: Hér
er um mikið vandamál að ræða,
sem leysa verður fyrr en seinna.
Til þess verður að beita aðferð-
um, sem eru í samræmi við lög-
málin á vinnumarkaðinum.
verksmiðja yrði reist og að
Reykjavíkurbær ætti skilyrðis-
laust að eiga hana einn. Tíminn
var mjög margoi'ður um þetta á
þeim tíma. Þá taldi hann alveg
óhætt að treysta á sildina í Hval-
firði og hinn 5. apríl 1948 birti
Tíminn mjög stórletraða fyrir-
sögn á forsíðu svohljóðandi: „Það
er skoðun mín að síldin komi í
Hvalfjörð á hverju ári“. Þessi
orð eru höfð eftir skipstjóra, er
blaðið átti viðtal við.
Þann 17. apríl sama ár segir
svo Tíminn, að skiptar skoðan-
ir muni vera um það, hvort rétt
sé að bærinn gefi útgerðarfélagi
kost á þátttöku í verksmiðjunni
og síðan segir blaðið:
„Allir munu sammála um
nauðsyn þess að hér verði byggð
síldarverksmiðja og er það þakk
arvert að bæjarstjórnin skuli
hafa unnið ósleitulega að mál-
inu, enda þótt deilt kunni að
vera um einstölc atriði“.
Bærinn á að eiga hana einn
Hinn 4. september 1948 segir
Tíminn frá bæjarstjórnarfundi,
sem var 2. september þar sem
Faxa-verksmiðjan var til um-
ræðu. Segir blaðið svo um af-
stöðu fulltrúa Framsóknarflokks
ins til Faxa á þeim fundi: „Á
fundinum henti Sigurjón Guð-
mundsson á, að rétt hefði verið
að bærinn ætti verksmiðjuna
einn“. Sigurjón Guðmundsson
var þá, eins og áður segir bæjar
fulltrúi fyrir Framsóknarflokk-
inn, en hann er nú ráðsmaður
Tímans.
„Rakið gróðafyrirtæki*1
Það má halda lengra áfram
að rekja dýrðarrollu Tímans um
Faxaverksmiðjuna frá því fyrir
10 árum. Þann 16. apríl 1948 seg-
ir blaðið m.a.: „Virðist hér vera
um rakið gróðafyrirtæki að
ræða fyrir bæinn, ef hann tekst
einn á hendur að reka og reisa
það“.
Nú er hins vegar Faxaverk-
smiðjan orðin að „hneyksli bæjar
stjórnaríhaldsins", eins og Tím-
inn tekur til orða í blaðinu í
gær! Þetta eru hinar venjulegu
Tíma-aðferðir. Þegar síldin óð
uppi í Hvalfirði og allir voru
sammála um að rétt væri að
byggja verksmiðjuna, þá átti Tím
inn ekki nógu sterk orð um,
hversu sjálfsagt þetta væri og að
bærinn ætti meira að segja að
eiga verksmiðjuna einn! En þegar
allar vonir hafa brugðizt, síldin
hefur ekki komið, og tap orðið á
verksmiðjunni, þá er öllu snúið
upp á „bæjarstjórnaríhaldið" og
málið gert að sérstöku rógsefni
á hendur Sjálfstæðismönnum.
Þannig er framkoma SÍS-
flokksins í bæjarmálunum og
ætti Reykvíkingum að vera aug-
ljóst að þeir hafa ekkert með full
trúa SÍS að gera í bæjarstjórn. —
Eftir þann 26. janúar á enginn
Tíma-maður þar að vera. Það
ættu Reykvíkingar að sjá um.