Morgunblaðið - 04.03.1958, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 4. marz 1958
PELS
til sölu
lítið notaður. — Upplýsingar í
síma 11846. —
Bilskúr
Bílskúr óskast til leigu. Upp-
lýsingar í síma 10006.
Silver Cross barnavagn
TIL SÖLU
Selst ódýrt. Uppl. á Háteigs-
veg 20. Sími 18309.
Mercedes Benz 180
árg. 1955, sérlega vel með far-
inn og skemmtilegur bíll, til
sölu í dag. —
Aðal BÍLASALAN
Aðalstr. 16. Sími 3-24-54.
Laufásvegi 60.
Ifefur opnað aftur. — Nýtt
Permanent. — Hárskol.
Lán óskast
Vill ekki einhver góður maður
lána 5—6 þúsund krónur. Góð-
ir vextir. Trygging. Tilboð
merkt: „Mikil nauðsyn—8758“
sendist blaðinu.
Saxofónn
Er kaupandi að nýjum eða ný-
legum tenór-saxofón. Tilboð
leggist inn á afgr. Mbl. fyrir
fimmtudagskvöld, merkt: —
„Tenor — 8760“.
ÍBÚÐ
Þriggja til fjögurra herberg:a
ibúð óskast strax eða 1. maí.
Tilboð merkt: „V 150 — 8755“,
sendist afgr. blaðsins fyrir 4.
marz. —
Félagslynd kona
óskar að komast í samband
við góðan reglumann 55—60
ára. (Helzt athafnamann), er
hefði ráð á góðri íbúð í bæ;i-
um, og óskaði umhyggju sem
ráðskona og félagi eftir sam-
komulagi. Tilboð sendist Mbl.
til 10. marz, merkt: „Samhug-
ur — 8759“.
Ráðskona
Myndarlega og góða stúlku
vantar á heimili Sigurðar Nor-
dals prófessor, Baldursgötu 33.
Góð kjör. Aðeins tvennt í
heimili. Nánari upplýsingar í
síma 14217 milli kl. 5 og 7,
síðdegis. —
TIL SÖLU
Fólk^bílar, vörubílar, sendibíl-
ar, jeppar, langferðabílar. —
Höfum kaupendur að flestum
gerðum bifreiða, nýjum eða
notuðum. —
Bifreiðasalan
Ingólfsstræti 4. Sími 17368.
Bill til sölu
lítið keyrður Fiat 1100. — Vel
með farinn. Skipti á góðum 6
manna bíl koma til greina. —
Upplýsingar í síma 12915.
Stór stofa
til leigu, hentug fyrir tvo. Að-
gangur að baði og síma. Uppl.
á Óðinsgötu 13, efri hæð.
Kvensloppar
hvítir og mislitir. —
Morgunkjólar, kvennærföt. —
sundskýlur drengja. Fallegar
poplin-kápur og úlpur á börn.
Verzlunin SÓLBORG
Klapparstíg 40.
(Grettisg., horn).
Kynning
Óska að kynnast stúlku 35—45
ára. A íbúð. Þær, sem vilja
sinna þessu leggi nafn, heim-
ilisfang og símanúmer til Mbl.
fyrir 8. þ. m. merkt: „Traust-
ur — 8761“. Þagmælzku heitið.
Bifreiðar til sölu
Moskwitz ’58, nýr bíll.
Chevrolet ’50—’53.
Fiat sendibíll ’54.
Skoda station ’55.
Austin 8 ’46, Dodge ’47 og
jeppar. —
Bifreiðasala Stefáns
Grettisg. 46. Sími 12640.
TIL LEIGU
eitt til tvö herbergi og eld-
hús fyrir konu eða ekkju —
(má hafa eitt til tvö börn).
Þarf að geta selt einum manni
fæði. Uppl. og tilboð, merkt:
„Húsleg — 8762“, sendist Mbl.
fyrir 7. marz.
Hárgreiðslunám
Stúlka utan af landi óslcar
eftir að komast í hárgreiðslu-
nám. Húshjálp og barnagæzla
gegn húsnæði koma til greina.
Þeir sem vildu sinna þessu,
sendi nafn og síma nr. til af-
greiðslu blaðsins fyrir 10 marz
merkt: „Prúð X — 8756“.
Aiikíð við*kipt!n. —
Angi^sio i Moii;uiinIaðiiiii
JHorgimlíWiÖ
Sími 2 24-80
Karl Halldórsson:
Aðkallandi vandamá
EINN af meginþáttum þess þjóð-
félags er á lýðræði byggist og
við Islendingar búum við, er sá
að öllum skuli veitast kosninga-
réttur og kjörgengi þegar tilskild
um aldri er náð, einnig að allir
^éu jafnir fyrir lögunum.
Þetta er talinn sjálfsagður rétt-
ur, svo mikils metinn, að svipting
hans vegna afbrota er meðal
þyngri refsinga.
En þrátt fyrir hin skýlausu
ákvæði um kosningarétt og jafn-
rétti fyrir lögum, hefur fram-
kvæmdin verið og er á allt annan
veg, þannig að tvímælalausu mis-
rétti er beitt.
Nú er það vitað að kjördæma-
skipun landsins hefur um ára-
tugi verið mjög umdeilt alriði
meðal landsmanna og viðkvæmt
mál, eins og oft vill verða þegar
ákveðnir hópar og þá venjulega
fámennir, hafa öðlazt sérréttindi
á kostnað annarra og þar með
skapað sér valdaaðstöðu gegn
fjöldanum.
Einnig er eðlilegt að nokkurn
tíma taki fyrir stjórnmálamenn
og landsfólkið allt að átta sig á
hvernig réttlætinu verði bezt
fullnægt í sambandi við áhrif
kjósenda á skipun Alþingis og
ríkisstjórnar. En áratugi ætti
ekki að þurfa, og of lengi hefur
málið dregizt.
Nú er þetta þó þannig, að lík-
lega enginn stjórnmálaflokkanna
mun algerlega óskiptur í málinu
og skýrir það nokkuð þann drátt
sem á hefur orðið, að taka það
til rækilegrar meðferðar.
Hitt er aftur á móti v! ; ð
einn flokkur sérstaklega, l. íur
alla tíð lagzt gegn hvers konar
breytingum á kjördæmaskipun
landsins, sem miðuðu í lýðræð-
isátt, en það er Framsóknarflokk-
urinn. Enda hefur hann mest af
ranglæli að verja í því sambandi,
og á ef til vill líf sitt undir því,
að það haldist. Kemur það glöggt
í ljós, ef athugaðar eru siðustu
alþingiskosningar, er sá flokkur
fékk aðeins 12925 atkvæði, en
17 aiþingismenn, þegar Sjálfstæð
isflokkurínn fékk við sömu kosn
ingar 35027 atkvæði og aðeins 19
alþingismenn. A bak við hvern
þingmann Framsóknarflokksins
voru 760 kjósendur, en að hverj-
um þingmanni Sjálfstæðisflokks
ins stóðu 1843 kjósendur. Fyrir-
myndar lýðræði það!!! Og þó var
enn hærri tala atkvæða á bak við
þingmenn hinna flokkanna. Hjá
hinu svokallaða Alþýðubanda-
lagi 1982 atkv. og hjá Alþýðu-
flokknum 1894 atkv.
Öllum er auðvitað ljóst rang-
lætið. Spurningin er aðeins, á
hvern hátt skuli úr bæta.
Þrjár leiðir hafa aðallega ver-
ið nefndar: Landinu öllu skipt í
einmenningskjördæmi og engin
uppbótarþingsæti. Landinu skipt
í fá stór kjördæmi, og þá við-
hafðar hlutfallskosningar. Land-
ið allt eitt kjördæmi.
Frá sr. Jónasi Gíslasyni hefur
komið fram enn ein hugmynd,
sem styðst þó að verulegu leyti
við hugmyundina um stóru kjör-
dæmin.
öllum þessum leiðum fylgja
annmarkar, en mismunandi mikl-
ir. Verður nú reynt að athuga þá
frá sjónarhóli þess sem þetta
ritar.
Það er þá fyrst einmennings-
kjördæmin. Þeim er aðallega tal-
ið tvennt til gildis: Tryggð áhrif
strjábýlisins og skipun Alþingis
og minni likur fyrir því að reist-
ir verði margir flokkar og smá-
ir. Hvað fyrra atriðið snertir, þá
er það alveg ósannað mál, og
bendir meir til áróðurs en rétt-
lætiskenndar, og mun að því
komið síðar. Viðvíkjandi sginna
atriðinu, þá er það rétt, að mikl-
ar líkur eru fyrir, að me.ð því
móti skapist tveggja eða þriggja
flokka kerfi í landinu, þó það
geti einnig orðið á annan hátt.
Þá eru ókostir einmenniskjör-
dæmanna svo miklir, að vart er
fært að taka upp slíkt fyrirkomu
lag, og skal aðeins tilnefna
tvennt:
í fyrsta lagi. Gerum ráð fyrir
að þrír flokkar aðeins bjóði fram
til Alþingis. .Við kosningar gæti
svo farið að einn og sami flokk-
urinn næði í hverju kjördæmi
34% greiddra atkvæða, en hinir
hvor um sig 33% atkv. eða 66%
samanlagt. Útkoman yrði auðvit-
að sú að einn flokkur með rúm-
lega þriðjung þjóðarinnar að baki
sér, fengi alla alþingismenn lands
ins kosna. Af hundrað þúsundum
kjósenda fengju sextíu og sex
þúsund engan mann kosinn.
Þetta er að vísu ólíklegt dæmi,
en þó er það mögulegt. Og ef
nú flokkarnir væru fjórir, gæti
útkoman orðið ennþá hrapallegri.
Einhver mun nú segja, að af
þessu lærðu menn og skipuðu
sér í tvo flokka. En er það nú
vist? Atvinnuvegum landsmanna
fjölgar, og þar af leiðandi sjón-
armiðum. Og er það réttlæti, að
aðeins sé um tvær leiðir að ve’ja
fyrir þann sem neyta vill kosn-
ingaréttar síns eða kjörgengis?
í öðru lagi. Hreppapólitík ínn-
an Alþingis og utan mundi auk-
ast verulega, og er hún þó ærin
fyrir. Hugsum okkur t.d. Reykja
vík skipt í 15 kjördæmi. í þeim
sætu menn af öllum flokkum.
Af þvi mundi skapast togstreita
CóB íbúð
4—6 herbergi og eidhús, helzt í suð-austurbænum,
óskast til kaups. — Há útborgun.
RANNVEIG ÞORSTEINSDÓTTIR,
Norðurstíg 7 — sími 19960.
Stólbn ésbast strax
BCjöfverziuiiin
Hrísateig 14.
AðsfollarstúIka óskasf
í röntgendeild Landspítalans sem fyrst.
Laun samkvæmt launalögum.
Frekari upplýsingar gefur deildarhjúkrunarkonan
frk. Guðlaug Jónsdóttir, sími 24160.
SKRIFSTOFA RÍKISSPlTALANNA.
milli bæjarhverfanna, engum til
góðs. Borgarstjórinn yrði varla
öfundsverður. Néi, smáborgara-
háttur á ekki heima á Alþingi.
Þá eru það stóru og fáu kjör-
dæmin. Þeirri hugmynd virðist
hafa vaxið fylgi hin síðari ór,
enda margt gott um hana að
segja, og sennilega sú lausmn
sem erfiðast væri að reka áróður
gegn. Og þar sem allmikið hefur
verið um þessa hugmynd ritað og
rætt undanfarið, af vel færum
mönnum, verður ekki frekar um
hana fjölyrt hér, en snúið að síð-
ustu leiðinni.
Landið eitt kjördæmi. Sú
stefna hefur átt örðugt uppdrátt-
ar, og veldur því strjálbýli lands-
ins. Auðvelt er að telja fólki í
sveitunum trú um að það missi
öll ítök á Alþingi, verði þeirri
skipan á komið, kaupstaðabúar
nái þá öllum völdum. Það er vit-
að, hvaðan slíkur áróður er runn
inn, rökin fyrir honum eru hins
vegar léttvæg. Það er að vísu
rétt, að fólk í fámennustu kjör-
dæmunum hefði ekki lengur
margfaldan kosningarétt á við
aðra, heldur allir sama rétt,
hvar sem þeir væru til heimilis.
Ef slikt er ekki lýðræði, þá er
erfitt að skilja það hugtak.
Hvers vegna skyldi barnakenn-
ari í Austur-Skaftafellssýslu
hafa tífaldan kosningarétt ó við
barnakennara í Reykjavík, eða
tollvörður austur á Seyðisfirði
elleffaldan kosningarétt móti
starfsbróður sinum í höfuðstaðn-
um. Þessir menn hafa nákvæm-
lega sömu hagsmuna að gæta,
vinna sömu störf, en eru gerðir
ójafnir fyrir lögum.
Ein er sú mótbára gegn þvi að
landið sé eitt kjördæmi, að for-
ystumenn flokkanna ráði þá al-
gjörlega hverjir séu í framboði,
og að strjálbýlið hlyti þá að verða
útundan. Ekki eru það sterk rök.
Vitað er að nú þegar ræður for-
ystulið flokkanna framboðum í
meginatriðum, enda hlýtur ætíð
svo að verða, og þá vitanlega
haft í huga hverjir séu sigur-
stranglegastir. Mundi nú ekki
það sama verða þótt landið væri
eitt kjördæmi?
Kemur t.d. nokkrum heilvita
manni það til hugar, að við slík-
ar kosningar sæjust ekki bændur
í öruggum sætum á lista Sjálf-
stæðisflokksins ásamt þeim mönn
um öðrum sem ibúar strjálbýlis-
ins gætu treyst? Vitanlega ekki.
Og þótt ekki væri fyrir neitt ann-
að,' þá væri flokknum fyrirsjáan-
lega stefnt i voða, með slíku
háttalagi.
Enn er eitt fram borið í mót-
mælaskyni, en það er að atvinnu
vegir strjábýlisins verði hafðir
útundan á Alþingi þannig kosnu.
Ekki er nú traustið mikið. Hver
vill halda þvi fram að Jón á
Akri, Steingrímur Steinþórsson,
Jón á Reynistað eða Páll Zóphó-
níasson, svo aðeins örfá dæmi
séu nefnd, bregðist landbúnaðin-
um vegna þess að þeir eru kosn-
ir hlutfallskosningu? Ætli að það
vefjist ekki fyrir einhverjum að
koma með slíkt fram í dagsljós-
ið, og standa við það.
Þá er það flokkafjölgunin sem
talin er vofa yfir, ef landið er
eitt kjördæmi. Víst er á því
nokkur hætta. En skorður mætti
þó setja við slíku, með því t.d.
að ekki skyldi stjórnmálaflokki
leyft framboð til Alþingis, nema
hann hefði sannanlega á bak við
sig ákveðið magn atkvæða, sem
fundið yrði að vel athuguðu
máli.
Þessar línur eru ritaðar með
það fyrir augum, að vekja athygli
ó aðkallandi vandamáli. Sá hátt-
ur sem nú er ríkjandi varðandi
kjör til Alþingis er ólýðræðisleg-
ur og veldur spillingu í sambandi
við afgreiðslu stórmála. Sú leið
sem hér hefur helzt verið mælt
með, er sú að landið verði eitt
kjördæmi. Þá er næst komizt lýð-
ræðinu. Hrepp^pólitík minnkaði,
eða hyrfi með öllu. Störf Alþing-
is yrðu rishærri en áður. Alþingi
sjálft yrði stofnun fremur en áð-
ur, stofnun frjálsrar hugsunar og
víðsýnis. Hliðskjálf fulltrúa þjóð
arinnar. Karl Halldórsson.