Morgunblaðið - 12.09.1958, Blaðsíða 12

/ r
MORCVNBLAÐIÐ
Föstudagur 12. sept. 1958
Níelsína A. Ólafsdóttir
Nokkur minningarorð
„Horfinn er dagur,
himinn er fagur“
Einkennilegt atvik bendir til
þess, að þessi fyrsta ljóðlína í
hinu fagra kvæði séra Lárusar
Thorarensen „Horfinn er dagur“,
hafi veriðnotuð sem fyrsta kveðja
írá frú Nielsínu til ástvina henn-
ar, nokkrum klukkustundum
eftir að hún andaðist. Að þessu
verður ekki nánar vikið hér, en
þeir sem þekktu hana vita, að
slík orðsending gæti mjög vel
íallið saman við lyndiseinkunnir
hennar, lífsskoðun, og framtaks-
semi. Hún hafði aflokið hér
miklu dagsverki, sem húsmóðir,
eiginkona, móðir, og amma.
Henni leið vel, var óvanalega
heilsuhraust, lífsglöð og ánægð,
og var líka öll hin síðari árin bor-
in á höndum af dætrum sín-
um, barnabörnum, og öðrum vin-
um.
Hún sagðist vel geta hugsað sér
að verða hundrað ára, og fyrir
tveim árum hafði hún orð á því
að sig langaði að sigla til útlanda
sér til skemmtunar. Hefði það
skeð myndi hún eflaust hafa sent
skeyti heim.
Hversu fremur skyldi slík kona
ekki senda vinum skeyti, er hún
er horfin þangað sem:
Ljósöldur giitra, litgeislar titra,
ijósenglar vaka mér hjá“.
Frú Nielsína var fædd í Hafn-
arfirði 28. nóvember 1870, vant-
aði því röska tvo mánuði í að
verða 88 ára, er hún andaðist að
kvöldi hins 6. þ.m. Jarðarför
hennar hefur farið fram í kyrr-
þey.
Foreldrar hennar voru Ólafur
Jónsson, kaupmaður í Hafnar-
firði, og kona hans Kristín Ólafs-
dóttir, hreppsstjóra þar. Áttu
þau saman átta böm, en sex af
þeim náðu fullorðinsaldri: Ólaf-
ur, fyrrum prófastur í Hjarðar-
holti, Guðjón, verzlunarmaður,
dvaldi lengst af í Ameríku, Lilja
gift séra Lárusi Þorlákssyni, og
að honum látnum séra Jósep Hjör
leifssyni Kvaran, Guðrún, gift
bakarameistara Daníel Bernhöft,
Valgerður, gift Karli Nikulás-
syni, dýralækni, og ræðismanni
Frakka á Akureyri, og Nielsína,
gift Daníel Daníelssyni fyrrum
ljósmyndara, mun síðar nánar að
því vikið. Frú Nielsína var hið
síðasta systkina sinna í lifenda
tölu.
Tólf ára gömul missti Nielsína
fiiður sinn, og upp úr því flutti
móðir hennar til Reykjavíkur
með börn sín, þau er þá voru hjá
henni. Með nokkrum frávikum
dvaldi frú Nielsína eftir það alla
ævi sína í Reykjavík.
í æsku naut frú Nielsína mennt
unar, meiri en almennt gerðist.
Hinn 4. nóvember 1892 giftist hún
Daniel Daníelssyni þáverandi
ljósmyndara. Reistu þau bú í
Reykjavík. Hjónaband þeirra
varð hið farsælasta, skilningur
og gagnkvæm virðing, traust og
einlæg vinátta batt þau órofa
tryggðaböndum til hinzta sam-
verudags. — Mann sinn missti
hún árið 1937. Þau hjón eignuð-
ust þrjár dætur, fæddar í Reykja
vík, Guðrúnu, er giftist Þórarni
Kjartanssyni kaupmanni, hinum
merka sæmdar-, og atorkumanni,
eignuðust þau hjónin 12 börn,
hvert öðru mannvænlegra. Heim-
ilið var einstætt, hópurinn var
sem ein sál. Foreldra-dagsverkin
hafa verið löng, hjónabandið var
fegursta fyrirmynd, það vantaði
aldrei neitt. Skýr dró skyndilega
fyrir sólu. Húsbóndinn og faðir-
inn var kallaður burt. — Móðirin
sat eftir það sem ekkjudrottning
í litla farsæla ríkinu, börnin eru
nú uppkomin, hinir ágætustu
borgarar lands síns. Hvílíkt dags
verk einnar móður. Önnur dóttir-
in er Solveig, gift Jóni B. Jóns-
syni, starfsmanni í skrifstofu
bæjarstjórnar Reykjavíkur um
margra ára skeið, hinum dugleg-
asta manni, eiga þau hjón eina
dóttur barna. Yngsta dóttirin
Kristín, giftist Agli Thorarensen
kaupfélagsstjóra á Selfossi, eign
uðust þau hjón fjögur börn, öll
hin mannvænlegustu að gjörvi-
leik og gáfum.
Sámeiginlegt er með þeim
dætrum Nielsínu og Daníels, að
þær eru vel menntaðar fríðleiks-
konur, góðum gáfum gæddar og
njóta verðskuldaðrar virðingar
allra sem þær þekkja.
í endurminningum Daníels
Daníelssonar „í áföngum“ kem-
ur skýrt fram hve gáfur hans
voru margþættar, og áhuginn
mikill. Bóndi vildi hann líka
vera, tók því á leigu Brautarholt
á Kjalarnesi og bjó þar rausnar-
búi í fimm ár. Munu þau ár hafa
verið hin sælustu ár Nielsínu
konu hans, enda þótt ærin væru
störf hennar þar. Ófús mun hún
hafa farið þangað, en ennþá
ófúsari burtu. Nokkuð oft skiptu
þau hjón um bústað, bg aðstæður
mismunandi, en hvar sem Niel-
sína átti húsum að ráða, þá gerði
hún þar strax hið vinalegasta og
fágaðasta heimili, svo heimils-
prúð var hún og listræn.
Hin síðustu 14 ár ævi sinnar
hafði Daníel fasta stöðu sem
dyravörður við Stjórnarráðið,
fylgdi því starfi þægileg íbúð.
Söngelsk var Nielsína mjög,
öfluðu þau hjónin sér því hljóð-
færis snemma j búskapartíð
sinni. Dæturnar voru allar látr,-
ar læra að spila á harmonium,
söng og hljómlist vildi Niels'na
hafa á heimilinu. Skapferli frú
Nielsínu var með eindæmum gott,
hún sást aldrei reiðast, hún kom
sínu fram án þess. Léttlyndið og
lífsgieðin hjálpuðu henni til að
gera bjhrt og hlýtt í kringum
sig. Fyrir utan heimilisstörfin,
hafði hún allmikil afskipti af
ýmsum félagsmálum kvenna.
Mun hún hafa verið meðai stofn-
enda og í stjórn Thorvaldsensfé-
lagsins, ennfremur ein af stofn-
endum Kvenfélags Fríkirkjusafn
aðarins í Reykjavík og í þriðja
lagi stofnaði hún ásamt fleirum
| „Kvenfélag Kjalarness". Öllum
þessum félögum ofraði hún um
langt skeið mikilli vinnu og ó-
eigingjörnu starfi. Frú Nielsina
fór dult með trúarskoðanir sínar,
en í verkum sínum sýndi hún hug
sinn til kirkju og kristindóms.
Eða getur nokkur móðir sem trú-
laus er, sagt við barn sitt sem
hún heimsækir veikt: „Þetta batn
ar bráðum, ég bið fyrir þér á
hverju kvöldi, og ég trúi því,
að ég verði bænheyrð“.
Frú Nielsína var fríðleikskona
mikil, framkoman höfðingleg,
hlý og frjálsmannleg. Hvar sem
hún fór, var hún sómi íslenzkra
kvenna sinnar tíðar. Hin síðustu
j árin dvaldi hún hjá dótturdóttur
sinni Gerði, og manni hennar
Sveini Tryggvasyni framkvæmda
stjóra, hafði frú Nielsína að
mestu fóstrað frú Gerði, og tek-
ið órjúfandi ástfóstri við hana.
Hjá þeim hjónum kaus frú Niel-
sína helzt að vera, og reyndust
þau henni til hinztu stundar hin-
i ir indælustu vinir, sem allt vildu
I fyrir hana gera.
Ættmennahópur frú Nielsínu
var orðinn stór, og beinir afkom-
endur hennar munu vera 53 að
tölu. Dætur hénnar, og allur ætt-
mennaskarinn mun geyma minn-
ingu hennar með þökkum og virð
ingu, og biðja henni guðsbless-
unar, er hún hefur lyft vængjum,
til flugs inn í eilífðarlöndin, til
funda við makann, sem hún unni,
og áður er þangað horfinn.
, ★
Með frú Nielsínu er horfið héð-
an hið síðasta af fóðursystkinum
mínum, sem þessar línur skrifa.
— Utan úr heimi
Frh af bls 10
fótum. Á heimilum, þar sem sjón-
varp er, hátta börnin yfirleitt
seinna. Fæst börn á þessum aldri
kæra sig um að hlusta á útvarp,
en öll vilja þau horfa á sjónvarp,
og foreldrarnir eiga erfitt með
að neita þeim um það. Víða virð-
ist sá háttur vera hafður á, að
börnin séu tilbúin til að fara í
rúmið klukkan átta, og síðan er
þeim launað með því, að þau fá
að horfa ofurlitla stund á sjón-
varpið. Á sumum heimilum vita
foreldrarnir af reynslunni, að
börnin geta ekki lengi haldið
augunum opnum og steinsofna
við sjónvarpið eftir skamma
stund. En allmörg fimm ára börn
eru ekki í rónni, fyrr en þau
hafa horft á þulinn í sjónvarpinu
bjóða góða nótt.
- ♦ -
Börn, sem búa í sambýlishús-
um mega yfirleitt ekki hafa hátt,
og venjulega er börnunum lika
skipað að vera stillt, þegar faðir-
inn kemur heim. Víðast hvar er
reynt að koma því svo fyrir, að
börnin hafi sérstakt horn til að
leika sér í. Fimm ára börn eru
sjaldnast látin gegna nokkrum.
skyldustörfum, í mesta lagi er
reynt að fá þau til að raða leik-
föngunum sinum.
Þegar börnin eru orðin svo stór,
að þeim er leyft að fara út á
götuna, fylgist móðirin oftast ná-
kvæmlega með ferðum þeirra.
Þeim er skipað að vera í garð-
inum eða á gangstéttinni í grennd
við húsið. Þau mega ekki fara
lengra en svo, að þau geti heyrt
til móðurinnar, ef hún kallar á
þau. Flestar mæður gá að- börn-
um sínum á fimmtán mínútna
fresti eða oftar. Börnin fá aðeins
að fara ein ferða sinna, ef þau
eiga að fara í leikskólann eða
ef þau eru send út í búð.
— ♦ -
Vafalaust er það vegna hætt-
unnar af umferðinni, sem flestar
mæður -fylgjast svo vel með
ferðum barna sinna, en einnig
stendur þeim stuggur af ýmiss
konar afbrotamönnum. Flestir
foreldrar eru sammála um, aö í
stórborginni séu svo margar hætt-
ur á næsta leiti, að ekki sé hægt
að láta fimm ára barn lengi eitt
án eftirlits.
Faðirinn áhugasamnr áhorfandi
fyrst í stað
Fyrstu tvö árin gegnir faður-
inn yfirleitt því hlutverki í barna
uppeldinu að vera áhugasamur
áhorfandi. Leitað er ráða föður-
ins, þegar alvara er á ferðum
t. d. ef barnið er veikt. Þegar
börnin stálpast og byrja að tala
og leika sér af meiri skynsemi,
sækjast feðurnir oft eftir því að
annast þau. Yfirleitt eru feðurn-
ir strangari og vilja framfylgja
f nær sextíu ár hafði ég þekkt
hana.
Minningar um hana allt frá
æsku minni, eru aliar hinar hug-
ljúfustu. Ég þakka henni inniJega
liðna tíma, Ijúfmennsku alla og
vinarhót.
Hún hafði í seinni tíð oft ósk-
að þess að þurfa ekki að líða sjúk
dómsþrautir. Henni veittist sú
ósk sín, því að segja má að með
brosi á brá, og fyrirvaralaust,
hóf hún sig flugs upp í eilífðina
ókunnu.
Reykjavik, 10. 9. 1958.
Páll Ólafsson.
settum reglum. Fæstir foreldrar
beita hörðu til að fá barnið til
að hlýða, ef það skiptir ekki
meginmáli. Þau setja sig í spor
barnsins og reyna að skilja, að
það er hægt að vera svo niður-
sokkinn í að leika sér, að ofur-
lítil stund líður, áður en barnið
hlýðir skipuninni og fer að gera
eitthvað annað, sem því leiðist.
Virðingarleysi umborið að vissn
marki
Yfirleitt virðast foreldrarnir
sætta sig við, að börnin sýni
þeim virðingarleysi að vissu
marki en þó aðeins innan veggja
heimilisins. Foreldrarnir verða
venjulega ekki æst út af því, að
5 ára snáði lætur út úr sér annað
eins og: Haltu þér saman!
Heimska kerling! En hvað þú ert
vitlaus, pabbi! Hins vegar þola
þeir börnunum yfirleitt alls ekki
að sparka eða hrækja. Ef börn-
in gera sig sek um að segja eitt-
hvað ljótt við foreldra sína úti
á götu eða í strætisvagni, verða
þau illilega vör við það, að slíkt
er ekki leyfilegt. Óviðkomandi
fólki er ekki leyft að horfa upp
á slíkt. Foreldrarnir þora ekki
að treysta á það, að börn annarra
eru sjaldnast betur upp alin eða
hlýðnari.
- ♦ -
' Þegar endanlega hefir verið
lokið við að vinna úr rannsókn
dönsku sálarfræðinganna, verða
niðurstöðurnar sendar til Banda-
ríkjanna. Það er reyndar ætlunin
að endurtaka þessa athugun eft-
ir nokkur ár til að geta' gert sér
nokkra hugmynd um, hvaða áhrif
hinar mismunandi aðferðir for-
eldranna hafa haft.
Sú athugun, sem þegar hefir
verið gerð, leiddi í ljós, að for-
eldrarnir velta mikið fyrir sér
uppeldisvandamálum og hafa
mikinn áhuga á þeim sjónarmið-
um, sem koma fram í því efni
á opinberum vettvangi. Meðal
fullorðna fólksins gætir nokkurr-
ar óvissu um, hvað sé rétt og
hvað sé rangt í þessum efnum.
Hegði börnin sér áberandi illa í
viðurvist annarra — þó ekki sé
nema einu sinni — veldur það
foreldrunum oft þungum áhyggj-
um, þar sem þau kæra sig ekki
um, að framkoma barnanna gefi
tilefni til lítilsvirðandi ummæla.
Eins og áður hefir verið sagt, eru
foreldrarnir mjög háðir því,
hvaða álit aðrir hafa á börnum
þeirra.
- ♦ -
Segja má, að yfirleitt gæti
meiri skilnings í barnauppeldi nú
en áður, foreldrarnir ræða oftar
við börnin og sinna þeim meira
en áður tíðkaðist. Þetta er þrosk-
andi fyrir litlu angana, og líf
þeirra verður skemmtilegra og
fjölbreyttara. Það er betra að
vera barn nú en fyrir nokkrum
áratugum síðan.
Múrurar
eðo menn vonir múrverki
óskast strax við byggingu í Borgarfirði.
Uppl. í síma 32856 í dag og á morgun.
| Simi 15300
| Ægisgötu 4
Logsuða - verksmið.uvinna
Maður vanur logsuðu óskast,
ennfremur maður í verksmiðjuvinnu.
h

Rýmingarsakn heldur áfram
Allir herraskór sem eftir ern teknir iram í dag
Verð frá 150,oo — til 200,oo
Verzlunin Carðastrœti 6