Morgunblaðið - 22.02.1967, Page 25

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐMIKUDAGUR 22. FEBRÚAR 1967.
25
UM fimmleytið £ gær kom
Glófaxi, fiugvél Flugfélags
tsiands úr fyrsta skíðaflug-
inu til Grænlands, sem farið
er í á þessu ári. Flugstjóri í
ferðinni var Jón R. Stein-
dórsson, flugmaður Gunnar
Guðjónsson og flugvirki Jó-
hann Erlendsson. Með flug-
vélinni fóru í gærmorgun
fjórir farþegar, en til baka
komu allmargir farþegar, að-
allega danskir veðurathugun-
armenn, sem verið hafa á
Grænlandi í vetur.
Sveinn Sæmundsson blaða-
fulltrúi Flugfélagsins sagði
blaðamðnnum, að flugferðir
sem þessar hefðu hafizt í
marzmánuði árið 1963 og síð-
an hefði verið flogið vor og
haust. Ferðin í gær var fyrsta
ferðin í ár.
Flogið var f gær til Scores-
bysunds og var farangur að-
allega póstur. í dag mun flog-
Farþegar og áhöfn við komuna til Reykjavíkur. (Ljósm. Sv. Þonm.)
Fyrsta skíBaflug ársins farið í gær
við Jólhann Erlendsson, flug-
virkja og spurðum hann um
ferðina. Jóhann sagði:
— 1 Scoresbysundi var
bezta veður í dag, logn og
heiðríkja, en töluvert frost,
um 21 gráða á Celsíus.
— Hlutverk mitt £ svona
ferðum er að lagfæra, bili
eitthvað og einnig að hita upp
hreyfla vélarinnar. Séu hreyfl
arnir stöðvaðir, lengur en
eina klukkustund þarna norð-
ur frá, eru þeir orðnir svo
kaldir að hita þarf þá upp að
nýju. Nú dvöldum við hins
vegar ekki nema um hálfa
klukkustund, unzt við lögðum
af stað heimleiðis.
— Jú fólkið í þorpinu, sem
er um 2—300 manns kemur
allt sem vettlingi getur valdið
út að flugvélinni. Segja má að
koma flugvéla sé aðalviðburð-
ur ársins, og' fólkið starir á
þennan furðufugl. Þó hefur
það mest gaman af að fljúga
sjálft, reyna þetta af eigin
raun, enda má heyra það á
hinum grænlenzku farþegum,
sem fljúga með okkur, sagði
Jóhann að lokum.
r
Grænlendingar fögnuðu fugvélinni
ið ef veður leyfir til Meist-
aravíkur Danmarkshavn og
Danneborgar. Mun sú ferð
taka þrjá daga. Ákveðið hafði
verið að fyrsta flugið á árinu
yrði 13. febrúar, en vegna
veðurs, var ekki unnt að fara
fyrr en í gær.
Við spjölluðum um stund
íbúar Scoresbysunds flykktust að flugvélinni. (Ljósm. Gunnar Guðjónsson).
Flugstjórinn Jón R. Stein-
dórsson sagði, að flugferðin
hafi tekið 3 klukkustundir og
10 mínútur norður, en heim
hafi verið meðvindur og ferð-
in því verið tuttugu mínútum
skemmri. Flugvélin hafi lent
á ís og snjórinn hafi verið
mikill og góður til lendingar.
í var hins vegar 10 stiga vind-
ur á þessum slóðum. -
— Það er alltaf líf og fjör,
þegar flugvélarnar lenda í
Grænlandi, sagði Gunnar Guð
jónsson flugmaður. f Scores-
bysundi er ávallt mest um að
vera, því að þar er flest fólk.
Allir, sem geta borið það við
koma þeysandi út að flugvél-
inni og er þá oft handagangur
í öskjunni, þefar þeir koma
akandi á hundasleðunum.
í Scoresbysundi er nú dag-
inn tekinn að lengja. Þar er
svartasta skammdegið svo
svart að ekki sér til sólar, og
þá er bezt lætur er rökkur.
Lítil dönsk hnáta í græn-
lenzkri selskinnskápu horfir
stórum augum á hina auðu
jörð við komuna til Reykja-
víkur (Ljósm. Sv. Þor \
10 ára afmæli Fulbrightstofn-
unarinnar á íslandi
ÁRIÐ 1957 var gerður samning-
ur milli íslendinga og Banda-
ríkjamanna um ýmis samskipti
þjóðanna á sviði menningar-
mála, en slíka samninga hafa
Bandaríkjamenn gert við fjöl-
margar þjóðir, þ. á m. öll Norð-
urlöndin, Bretland, Frakkland,
Þýzkaland og margar aðrar
þjóðir. Fyrsta heimildin f lögum
til slíkrar samningsgerðar er frá
forsetaárum Harry S. Truman,
en öldungadeildarþingmaðurinn
J. William Fulbright beitti sér
einkum fyrir lagasetningunni,
og eru þessir samningar oft við
hann kenndir og kallaðir Ful-
bright-samningar. Tildrög laga-
setningarinnar eru þau, að í lok
heimsstyrjaldarinnar síðari átti
Bandaríkjastjórn miklar birgðir
af ýmis konar varningi í ýmsum
löndum. Kom þá fram sú hug-
mynd, að selja þær vörubirgðir
gegn greiðslu í mynt hlutaðeig-
andi lands og verja andvirðinu
til þess að greiða kostnað við
ferðir erlendra manna til Banda
ríkjanna til náms og rannsókna-
starfa og til þess að greiða
ferða- og dvalarkostnað Banda-
ríkjamanna í öðrum löndum í
sömu erindum. Samkvæmt- Ful-
bright-samningnum milli íslands
og Bandaríkjanna frá 1957 var
komið á mót stofnun, sem nefn-
ist Menntastofnun Bandaríkj-
anna á Islandi (The United
States Educational Foundation in
Iceland), og hefur sú stofnun
starfað síðan.
í stjórn stofnunarinnar eiga
sæti tíu menn, fimm skipaðir af
menntamálaráðherra og fimm
tilnefndir af sendiherra Banda-
ríkjanna á fslandi. Stjórnin kýs
sér formann, en menntamálaráð-
herra og sendiherra Bandaríkj-
anna eru heiðursformenn. Sl. 2
ár hefir íslenzka ríkið lagt nokk-
urt fé af mörkum til starfsem-
innar, en fram til þess kom
stofnuninni fé eingöngu frá
bandarískri hálfu. Menntastofn-
unin gerir árlega tillögur um
ráðstöfun þeirrar fjárhæðar, sem
hún hefur til umráða á hverjum
tíma. f Fulbright-samningnum
sjálfum eru engin bein ákvæði
um það til hvers má verja styrkj
um Fulbright-stofnunarinnar, en
í því efni gilda hinsvegar all-
ítarlegar reglur og starfsvenjur.
Þann tíma, sem Fulbright-samn-
ingur milli Bandaríkjanna og fs-
lands hefur gilt, hefur styrkveit-
ingum í höfuðatriðum verið
hagað þannig:
1) Rannsóknastyrkir. Þessir
styrkir eru ætlaðir vísinda-
mönnum, aðallega raunvís-
indamönnum, sem hafa hug á
að stunda mjög sérhæfðar
rannsóknir, annað hvort til
undirbúnings doktorsprófi
eða til framhaldsrannsókna.
Hingað til hafa fimm íslend-
ingar notið slíkra styrkja.
2) Kandídatastyrkir. Það eru
styrkir handa kandídötum,
sem lokið hafa háskólaprófi
hér eða í einhverju öðru landi
utan Bandaríkjanna og
hyggja á framhaldsnám
vestra. Samtals hafa 62 ís-
lenzkir námsmenn hlotið
kandídatastyrkina.
3) Kennarastyrkir. Hér er um að
ræða styrki til starfandi
kennara til 6 mánaða náms-
dvalar vestanhafs og hafa 33
íslenzkir kennarar hlotið
þessa styrki fram til þessa.
4) Ferðastyrkir, og er þar ein-
ungis um að ræða greiðslu á
fargjöldum fram og aftur
milli íslands og Bandaríkj-
anna fyrir þá, sem fengið
hafa styrki til náms vestra
hjá öðrum en Fulbright-
stofnunum, og nemur tala
slíkra styrkveitinga nú 35.
5) Til viðbótar þessu eru svo
hinir svonefndu Cleve-land-
styrkir fyrir menn, sem starfa
á sviði æskulýðs- og félags-
mála, og hafa 15 notið þeirra
styrkja, svo og styrkir til að
sækja seminör um Amercan
Studies og hafa verið vei.tir
19 slíkir styrkir.
Samtals hafa 169 fslendingar
notið styrks fyrir milligöngu
Menntastofnunarinnar frá því að
Fulbrigth-samningurinn var gerð
ur fyrst árið 1957.
En starfsemi stofnunarinnar er
tvíþætt, hún veitir einnig_ Banda
ríkjamönnum styrk til íslands-
dvalar, og hafa þær styrkveit-
ingar verið sem hér segir:
1) Sendikennarastyrkir. Ful-
bright-stofnunin hefur greitt
kostnað við dvöl bandarískra
sendikennara við Háskóla ís-
lands, og eru þeir nú orðnir 9
að tölu síðan starfsemin hófst.
2) Rannsóknastyrkir. Fimm
Bandaríkjamenn hafa hlotið
styrki til vísindarannsókna
hér á landi.
3) Kennarastyrkir. Hingað hafa
komið 7 bandarískir kennarar
til náms og starfa á vegum
Fulbright-stofnunarinnar.
4) Kandidatastyrkir. Fjórtán
bandarískir háskólamenn
hafa fengið styrki til náms
við Háskóla íslands, flestir í
íslenzku eða islenzkum bók-
menntum.
5) Ferðastyrkir. Tveir ferða-
styrkir hafa verið veittir
bandarískum nemendum,
sem hafa haft námsstyrki
annars staðar að en frá Ful-
bright-stofnuninni.
6) Þrír Fulbright-prófessorar í
félagsfræði, sem dvalizt hafa
í Evrópulöndum, hafa komið
hingað til lands til fyrir-
lestrahalds við Háskólann.
Tala Bandaríkjamanna, sem
framangreindra styrkja hafa not
ið er því samtals 40, en alls hef-
ur stofnunin útvegað 209 styrki
til íslendinga og Bandaríkja-
manna á því tíu ára tímabili,
sem hún hefur starfað. Fyrstu
árin dvöldust 12 íslendingar í
Bandaríkjunum á vegum Ful-
bright-stofnunarinnar árlega, en
síðustu árin hefur þessi tala far-
ið hækkandi. Tveir til átta Banda
ríkjamenn hafa árlega komið
hingað til lands á einhvers kon-
ar styrkjum frá Fulbright-stofn-
uninni. íslendingar þeir, sem far
ið hafa vestur um haf á Ful-
bright-styrk, hafa stundað nám
í mismunandi greinum, þ. á m.
má nefna læknisfræði, verk-
fræði, hagfræði, viðskiptafræði,
enka tungu og bókmenntir,
stærðfræði, lögfræði, sálarfræði,
blaðamennsku, húsmæðra-
fræðslu, leiklist og húsagerðar-
list. Bandaríkjamenn, sem dval-
ið hafa við nám hér á landi,
hafa aðallega lagt stund á ís-
lenzku og íslenzkar bókmenntir,
og eru sumir þeirra nú starf-
andi háskólakennarar í fornís-
lenzku og íslenzkum bókmennt-
um við háskóla í Bandaríkjun-
um. Amerískir háskólakennarar,
sem hér hafa starfað, hafa aðal-
lega kennt enska tungu og
amerískar bókmenntir, en einnig
lögfræði og stærðfræði.
íslenzkir háskólanemar og vís-
indamenn, sem farið hafa vestur
um haf, hafa numið eða starfað
við 65 bandaríska háskóla eða
sjúkrahús.
í stjórn Menntastofnunar
Bandaríkjanna á íslandl eiga nú
sæti þessir menn:
Frú Winston Hannesson,
formaður, V
prófessor Magnús Magnússon,
varaformaður,
Ármann Snævarr, háskólarektor,
Eiður Guðnason, blaðamaður,
Eiríkur Hreinn Finnbogason,
bókavörður,
Gunnar Guðmundsson,
menntaskólakennari,
Framhald á bls. 31