Morgunblaðið - 20.02.1969, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 20. FEBRÚAR H969.
3
Grænlenzk
listsýning
— í Norræna húsinu
GRÆNLENZK listsýning
hefst í Norræna hiúsinu í dag.
Er hún haldin að tilhlutan
Dansk íslenzka félagsins og
var formlega opnuð í gær af
forstöðumanni Norræna húss-
ins Ivar Eskeland, að við-
stöddum forseta íslands, ráð-
herrum, þingmönnum o. fl.
Igestum. Sýningin kemur hing
að til lands frá Danmörku,
þar sem hún var sett á fót
Tupilak
— útskorinn í
bein.
af Norræna félaginu danska.
Hluti sýningarinnar er einka-
safn Ludvigs Storr, aðalræð-
ismanns Dana á íslandi.
Ivar Eskeland, Ludvig Storr
o,g dr. Friðrik Einarsson, for-
maður Dansk-íslenzka félags-
ins sýndu blaðamönnum sýn-
inguna í gær, sem er einkar
smekklega fyrir komið í Nor
ræna húsinu. Uppsetningu
munanna hefur annazt Ragn-
ar Kjartansson, skólastjóri.
Ivar Eskeland sagði í ræðu
við opnun sýningarinnar í gær
að þeir, sem ættu mestan
heiður af sýningunni hér
væru dr. Friðrik Einarsson og
Ludvig Storr.
Flestir sýningangripirnir
eru frá Angmassalik-héraðinu
á austurströnd Grænlands fré
67° 47 mín. til 62° 32 mín.
Þetta svæði nær alls yfir um
1000 km af strandlengju aust
urstrandarinnar.
Listmununum er safnað að
mestu leyti á árunum 1963
til ’66 og hluti þeirra er gerð
ur af sjúklingum sem lagðir
voru inn á sjúkrahúsið í Ang-
magssalik. Munirnir eru gerð-
ir úr tálgusteini, rostungs-
tönnum og tré og einnig má
sjá saumaskap kvenna. Á sýn
ingunni eru tveir bjarndýrs-
feldir.
Kistill úr rekaviði, skreyttur útskornum listaverkum.
Ljósm.: Ól. K. M.l
f safni Ludvig Storr, sem
telur alls 38 muni eru m.a.
5 „tupilakkar“ sem eru eink
ar skemmtileg fyrirbrigði. Við
þá eru tengd einhvers konar
þjóðtrú og að fornu munu
þeir hafa skipað álíka sess
meðal Grænlendinga og
galdratrú og fjölkyngi til
forna meðal íslendinga.
Við athöfnina í gær í Nor-
ræna húsinu sagði fvar Eske-
landi: um Norræna húsið sem
stofnun:
„Freistandi er að halda því
fram að við höfum fengið
betri viðtökum af hendi al-
mennings en hugsanlegt sé í
nokkru öðru landi, þó það sé
vitanlega huglæg staðhæfing
af minni hálfu. Hvort Nor-
ræna húsið á eftir að reynast
bezta Norræna hús í heimi,
verður ekki afráðið, fyrr en
Norðurlönd hafa reist sam-
Umrœður á Alþingi:
Fylgzt verður með umræðum um
efnahagssamvinnu Norðurlanda
ALLMIKLAR umræður urðu á
Alþingi í gær um efnahagssam-
vinnu Norðurlanda, í tilefni fyrir
spurnar er Magnús Kjartansson
bar fram um hver væri afstaða
ríkisstjórnarinnar til þeirra við-
ræðna er um þessi mál fara fram.
Tóku þátt í umræðum auk fyrir-
spyrjanda þeir Gylfi Þ. Gíslason,
viðskiptamálaráðherra, Bjarni
Benediktsson, forsætisráðherra,
Skúli Guðmundsson, Ólafur
Bjömsson og Þórarinn Þórarins-
son.
Gylfi Þ. Gíslason, viðskipta-
málaráðherra, svaraði fyrirspurn
inni og saig'ði að mál þetta væri
búið að vera lemgi á dagskrá hjá
Norðurlandaþjóðunum, öðru
hverju hefðu þau verið ofarlega
á baugi, en minna rœtt um þau
á millitíðinni. Að forgöngu Dana
hefði verið hafnar sérsfakar við-
ræður í fyrra og hefði þá verið
fjallað um máli'ð í efnahagsmála
nefnd Norðurlandaráðs. Sagði
ráðherra að íslendingum hefði
þegar frá upphafi verið boðið að
fylgjast með þessum fundum, oig
hefðu íslenzkir ráðherrar þrí-
vegis mætt á þá, auk þess sem
sendiherrar hefðu mætt á fund-
ina. Sagði rá'ðherra að ástæða
þess að viðræður væru nú aftur
hafnar um efnahagssamvinnu
Norðurlandanna væri sú að Norð
urlöndin teldu sér slíka sam-
vinnu nauðsynlega þar sem þau
hefðu ekki fengið inngönigu í
Efnahagsibandalag Evrópu. Sam-
vinna þessi ætti að grundvallast
á því samstarfi sem fengizt hefði
innan EFTA, og væri ætlunin að
löndin felldu niður að veruiegu
leyti tolla á þeim vörum sem
þau seldu hvort öðru, en hækk-
úðu á þeim vörum sem seldar
yrðu til annarra landa. Aðild að
slíku bandalagi væri okkur því
mjög óhagstæð, þar sem við
keyptum mun meira af þessum
löndum en við seldum til þeirra.
Saigði ráðhérra að aðild að
EFTA væri meginforsenda þess
að Island gæti gerzt aðili að
hugisanlegu efnahagsbandalagi
Norðurlandaþjóðanna. Náin sam-
vinna vi‘ð Norðurlöndin væri
okkur bæði æskileg og nauðsyn-
leg og því bæri okkur að fylgjast
áfram náið með þeim viðræðum
er ættu sér stað.
Bjarni Benediktsson, forsætis-
ráðherra, sagði að sú viðleitni og
áhugi á stofnun efnahagssam-
vinnu Norðurlanda er nú kæmi
þar fram ætti rætur sínar að
rekja ti'l þess samstarfs er þjóð-
irnar ættu innan EFTA. Það
væri sko'ðun íslenzku ríkisstjórn-
arinnar og þeirra sem unnið
hefðu mest að könnun þessa
máls, að þýðingarlaust væri fyrir
okkur að vera beinn aðili að
þessum umræðum fyrr en endan-
leg ákyörðun væri tekin um
hvorit við gengum í EFTA, og
fengið þar fram þá skilmála sem
væru ofckur nauðsynlegir til
þess að möguleiki væri á slíku
samstarfi. Við höfum fylgzt mjög
vel með því starfi sem fari'ð
hefur fram, en skjótt kom í ljós
að undirbúningsrannsóknir eru
það víðtækar að óhugsandi var
fyrir ofckur að eiga aðild að
þeim, þar sem okkur skortir sér-
fræðinga til slíks og það hefði
einnig haft töluverðan kostnað í
för með sér. Samvinnan stefnir
að fullkomnu tollabandalagi, og
við ver'ðum að gera okkur grein
fyrir því að við höfum mun
minna að segja en hinar þjóðirn
ar þegar við erum svo miklu fá-
mennari. Þess vegna getum við
engan veginn vænzt þess að ráða
mifclu um hvernig málum verður
skipað, enda fjalla flest málin
um efni sem ofckur snertir mjög
lítið eða efckert. Því er hyggi-
legast að sjá í hvaða farveg þessi
mál fara, og reyna síðan a‘ð koma
okkar málum að me'ð þeim fyrir
vörum sem nauðsynlegir teljast.
Okkur hefur verið sýnd sú vin-
semd að fá að fylgjast með þeim
störfum sem fram hafa farið og
okkur hafa verið sendar allar
skýrslur sem gerðar hafa verið
um málið.
En við verðum þegr í upphafi
að gera okkur þess grein, að í
efnahagssamvinnu Norðurlanda
eru viss atriði sem eru ailger for-
senda fyrir samstarfinu. Ber þar
fyrst til að nefna algjörlega sam-
bærilegar stofnanir í stórborg
um heims utan Norðurlanda,
París, Lundúnum New York,
Moskvu, í því skyni að gera
sameiginlegt, friðsamlegt nor
rænt átak í þágu aívinnu-
vega okkar ferðamála, verzl
unar og þekkingar umheims-
ins á norrænum menningar-
arfi okkar og nútímamenn-
ingu, s«m er í senn svo áþekk
og fjölbreytileg.
Ég er þess fullviss, að slík
ar stofnanir eiga eftir að rísa.
Enda þótt þær verði með öðr
um hætti en þetta Norræna
hús, mun reynsla okkar hér í
Reykjavík, bæði jákvæð og
neitovæð, hafa geysimikla þýð
ingu“.
Grænlenzka listmunasýn-
ingin verður opin óákveðið,
daglega frá kl. 10 til 22.
eiginlegan vinnumarkað. Ef við
teljum okkur ekki getað gengið
að þeim skilmála er frá upphafi
tómt mál að tala um aðild okkar
að því. Hér er vissulega mál sem
þarf athugunar við og ekki er
hægt að taka afstöðu til strax.
Ólafur Björnsson: kvaðst vilja
lýsa yfir fögnúði sínum á vilja
fyrirspyrjanda á íslenzkri aðild
að norrænu samstarfi á sviði
efnahagsmála. Of mikið hefur
verið gent úr þeim hættum sem
sameiginlegur vinnumarkaður
býður upp á. Ef við gerðumst
aðilar að slíku bandalaigi mimdi
það þýða að halda yrði áfram
svipaðri stefnu í efnahags- og við
skiptamálum og ríkt hefur hér
á landi að undanförnu, en það
virðist tæpast samræmast kenn-
ingum fyrirspyrjanda.
Sem fyrr segir tóku einnig til
máls Stoúli Guðmundsson og
Þórarinn Þórarinsson.
LEIÐRETTING
í ÞINGFRÉTTUM Mbl. sl. þriðju
dag urðu þau mistök, er sagt var
frá ræðu er Jón Árrnann Héðins
son flutti í efri deild, að vitnað
var í orð formanns Farmanna og
fiskimanna'sambands íslands
Umrædd umimæli voru höfð eftir
framkvæmdastjóra félagsins.
Fjárframlög til mennta- og kennaraskóla
SEXFALDAST
SÍDAN 1960
í FRÁSÖGN Mbl. í gær af
fundi menntaskólanemanda á
Sögu um skólamál, var sagt frá
fjárveitingu til byggingar skóla
1960, ’65 og ’69, en tölurnar,
srem birtar voru, voru eingöngu
um fjárveitingar til byggingar
menntaskóla og kennaraskóla.
Til byggingar þessara skóla var
STAKSTEINAR
varið 1960 6.6 milljónum, ’65 17.6
milljónum og ’69 38.9 milijónum,
og er hér um sambærilegar töl-
ur að ræða, þ.e. fast verðlag.
Sést á þessu, að síðan 1960 hafa
firamlög ríkisins til byggingar
menntaskóla og kennaraskóla
sexfaldast í raunverulegu verð-
mæti.
Formaður Fram-
sóknarílokksins
gengur lengra en
kommúnistar
Siðustu daga hefur kommún-
istamálgagnið mjög alið á því,
að nauðsynlegt væri að knýja
fram verðlagsuppbætur á laun
hinn 1. marz. Þessi barátta blaðs
ins hefur þó verið skilin svo, að
einungis væri um að ræða verð-
lagsuppbætur á laun hinna lægra
launuðu í samræmi við það, sem
að var stefnt með kjarasamning-
um í fyrra. Að vísu er ljóst, að
slíkar visitölugreiðslur nú mundu
gjörsamlega kippa grundvelli
undan heilbrigðu atvinnulifi og
gera að engu þann árangur, sem
náðst hefur með gengisbreyting-
unni. Nú hefur formaður Fram-
sóknarflokksins, Ólafur Jóhann-
esson, prófessor, látið birta við-
tal við sig í Tímanum, þar sem
hann gengur skrefi lengra en
kommúnistar. Talar hann um að
krafa verkalýðsins sé ,Jull verð-
trygging launa“, og segir að
þetta séu „sanngjarnar kröf-
ur“.
Veit betur
Prófessor Ólafur Jóhannesson
er ekki svo skyni skroppinn, að
hann viti ekki jafnvel og íslenzk
alþýða, að gjörsamlega er úti-
lokað, að allir launamenn geti
fengið að fullu bættar þær verð-
hækkanir, sem af gengisfelling-
unni hafa orðið. Hvert einasta
mannsbarn skilur, að þar með
væri stefnt í hreinan voða, því
á ný mundi hefjast kapphlaup
milli kaupgjalds og verðlags,
sem hlyti að enda með óstöðv-
andi verðbólgu, miklu atvinnu-
leysi og hruni atvinnuveganna.
Engu að síður lætur Ólafur Jó-
hannesson hlaðamann Tímans
spyrja sig eftirfarandi:
„Nú hafa þessar visitölubæt-
ur á laun aðeins verið borgað-
ar á lægstu launin, en ekki
hærri launaflokka. Telur þú að
sú stefna eigi að ráða áfram?"
Og prófessorinn svarar:
„Nei, ég tel það neyðarúrræði,
ég tel að það geti verið rétt-
lætanlegt um tiltölulega skamm-
an tíma, að búa við slíkt kerfi í
launamálum. En þar sem stjórn
laus verðbólga rikir, skekkir
slíkt kerfi allt skynsamlegt
skipulag og setur öll kjaramál-
in eða launakerfið úr böndun-
um . . .“ Siðan talar prófessor
Ólafur um, að „það gæti haft í
för með sér stórkostlegan land-
flótta“, ef ekki séu greiddar full-
ar vísitölubætur á öll laun.
Full atvinna og
þióttmikið
atvinnulíf
Allir landsmenn gera sér grein
fyrir því, að það, sem nú ríðux
á, er að fuli atvinna náist og at-
vinnulífið verði rekið með full-
um þrótti. Menn vita líka, að
þjóðin í heild verður að axla þær
byrðar, sem stafa af verðfalli og
aflabresti undanfarinna ára, þeg
ar verðmæti útflutningsins lækk-
aði um helming. Enginn mann-
legur máttur getur fengið því
afstýrt, að nokkur kjaraskerð-
ing verði að sinni. Engu að síð-
ur gengur formaður annars
stærsta stjórnmálaflokks lands-
ins fram fyrir skjöldu, ber sér
á brjóst og segir, að sérhver
landsmaður eigi að krefjast
fullra vísitölubóta á laun, m.ö.o.
að enginn eigi að axla byrðarn-
ar, heldur eigi að setja verð-
bólguhjólið í fullan gang og
kippa gjörsamlega stoðunum
undan heilbrigðu atvinnulífL