Morgunblaðið - 04.07.1969, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 4. JÚLÍ 1969
23
- PETUR BEN.
MINNING
Framhald af bls. 11
Clœsilegir fulltrúar
lands síns
OKKUR sikamimsýruu fólíká sfcilst
það iokis með aldiri og reynsliu,
hve hin hrjáða miairunfcinid heims-
iins vill milkilu fóamia fyrir iítinn
nieista 'þess faignia'ðajrteriindiiis, sam
við höfuim leyft ofcfciuir að fcalia
frelisi. — Fá óáreitt af ástfcær-
uim yfirboðurum, eima arisifcammia
stuind dags eða niætur, þegar við
þömfniuimisit þess hrýnaist, að megia
fcrjúpa að oponiu alitami llífsins,
þeiim uindrum gædda sandkaissa,
sem börin eru svo fumdvís á, og
geymiir ofgmóitit etfmiis í alit, sem
er hugisað á jörðu. í»ar sem
hniettir fljúga ofar mána og sól,
og fcastalar teygja tiumia sínia til
himimis — alflit fuLlfcammað áður
en við er l'itið.
Bf til vil'l er sú þjóð er bygg-
ir hið dásiamlega vetðravíti niorð-
urheimssfcautslanidsins, þjóðiern-
islausir, sundraðir einistafcliinigar,
einis og þeir falfiegu steimar, er
brotnað hafa úr hiáfjöMum ís-
tonds við jarðhrærinigar eða jök-
uiJhlaup, — og við tínium þá þar
sem þeir stinga fcoflumum upp úr
fjörusawdimuim á ólíifcleguistu stöð
um — þó háðari en niofckuirt
ainmiað lanid undir sólu, þeirn
mannikynislausmuruira, er kv-eðja
sér hljóðs þegar yfir votfir að
þrenigja að sálarifiiugi óstýrilátra
affcvæma lífsims, saindfc.assar
þeirra brotnir í eldinin og hinm
lifaindi byggmgarefini blásfð úr
höndum þeirira út í veður og
vind.
íslenzfca þjóðiin hetfur alltatf
átt menn, sem umtfraim allt ainin-
aið viirtu hug eiinstaifclingsiins, þó
þau forréttindi fátaafcrar þjóðar
hatfi stumdum nærri fcastað hania
Bfstrúma. f>eir hugprúðu miernn
íyrirtitu otflæti og afsitæfci, en
Sfcildu og dáðu baimisbug og al-
þýðleik. Mönnium eins og Jóni
Sigurðssyni, Haniniesi Hatfstein og
Óiafi Thors, gleymir þjóðim efcki,
þó raddir þe:rra hljórni efcki iemig
uir í mætti sínuim yfir lýð og
land.
í diag hefur dimmiam skugiga
diregið yfir láliamid og ísiemzka
þjóð, mitt í birtu hiásuimarsins.
Traustur og sannur tsliemdiingur,
ísienzkt mikilmenmi með barinis-
hjarta, Pétur Benediktsisan, er
látinin í blórwa iífsimis. Himm at-
hatfniasami vermdari Wtilmiagnamis
í heimdmium, vörður freisis og
mannréttiinda, konumiguæ me'ð
hjarta baims í heitu brjósti, er
horfinin úr himium stóra virna-
hópi, er eftir stendur hniípinin og
■lágreistur, því Sfcarð forinigjams
verður efcki fyllt, við erum fliest-
ir svo smáir.
t»ó Pétur Beneditotssiom væri
hið mesta ljúfmenni, gamam-
saranr og j'afnvel gásfcatfenginn á
stuinidum, var réttlætisfcennd
hains sívafcandi, og engum hélzt
uppi í nálægð hams að fcasta
steimi að ísljnzfcum alþýðumiammi
með hjairtað á réttum stað. t»á
sýndi hamm hnetfann ag bauð
upp á eimvígi, og munu fáir hafa
toosið sér að verðia fyrir barð-
inu á honum, er hamn brýndi
sfcap isitt, gripinn heilagri reiði
og vanidliætingu,
Mairtiha og Pétur Bemedlilktssom
voru um lanigt Skeiið stórgliæsfleg-
ir flullitirúiar laindis sínis úti í heimi,
tveir morrænir víkingar, sem
fóllk allra þjóða iaðafðisf að vegna
manmlegis hlýleilka og heilþrigðs
stolts í ætt við Hvaninadalishnúik,
sem stíglur til himiimis og speglast
í rmestu vötnum íslainds.
Á þessairi sártsiaufcafullu situmidu
sé ég yfctour, ástfcæru vinir, sitt
á hvorum bakfca Mfseltfummar og
strangt og dimmt jökulfljótið á
milli ykfcar. Og hið bjartsýna
felendingseðli eygir inni í sólþok
uim fnamitíðarlamdsins mammvirki
rísa, er efcki alðeiins temigj'a lönd
miinna feðra em einmiig hjörbum
sem umnast og nei'ta að hörfa frá
tofrandi jötoulflaumnum umz brú-
iin tengir sálir og lönid.
R. J.
Eftir lifir minningin
um dreng
Þegar ég nú að leiðarlokum
kveð vin minn og húsbónda, Pét-
ur Benediktsson, reikar hugur-
inn til þess tíma, sem ég átti
því láni að fagna að starfa und-
ir stjórn hans og njóta leiðsagn-
ar hans og vináttu um nærri
átta ára skeið. Það var dýrmæt
lífsreynsla hverjum manni að
kynnast Pétri í starfi. Þar fóru
saman afburðagáfur, rökvísi,
festa og mannúð, og urðu þess-
ir kostir hans þeim muin drýgri
sem hann var öðrum mönnum
afkasta- og þrekmeiri.
Starfsævi Péturs var tvíþætt
Fyrri hluta hennar starfaði
hann í utanríkisþjónustunni og
var í veigamestu sendiherrastöð-
um fslands í Evrópu. Er mér
kunnrugt um frábæra fnamrni-
stöðu hans á því sviði, þótt aðr-
ir kunni þar betur frá að segja.
Árið 1956 hvarf Pétur heim til
íslands og tók við bankastjóra-
starfi í Landsbanka fslands og
starfaði þar til hinztu stumdar.
Ég veit, að ég mæli fyrir munn
allra, sem til þekkja, að það hafi
verið eitt mesta lán Landsbank-
ans að fá að njóta starfskrafta
hans þann tíma, sem hann var
þar bankastjóri, þótt skemur væri
en skyldi. í bankastjórastarfi,
sem og aninars staðar var Pétur
óvenjulegur maður. Öll fram-
koma hans og atgervi vakti strax
virðingu og traust þeirra, sem
til hans sóttu. Það einkenndi
Pétur við afgreiðslu mála, hve
fljótur hanin var að skilja og
meta erindi manna og þá jafn-
framt að gefa þeim skýr og
ákveðin svör. Þegar torleyst og
flókin mál bar að höndum komu
skýrast í ljós hans miklu kostir
sem bankamanns og diplomats.
Hann hafði einstaka hæfileika
til að greiða úr málaflækjum og
finna leiðir til lausnar, sem all-
ir gátu við unað. Pétur tók öll-
um mönnum vel, ekki síður þeim,
sem minna máttu sín, og lagði
'harun sig fram við að leysa vanda
þeirra. Munu fáir, sem nutu
miannigæzfc'U hans hafa bruigðizt
trausti hans. Yrði Pétur hins veg
ar var við að menn flyttu rangt
mál, og það var hann manna
skjótastur að sjá, var hann fast-
ur fyrir og ákveðinn, enda stór-
lynduir, ef á hanin var leitað. Það
var aldrei dauflegt í návist Pét-
urs. Með sinni Skörpu kírnni-
gáfu gat hann fundið broslegar
hliðar á jafnvel hinum ólíkleg-
ustu hlutum, en ávallt var gam-
ansemi hans græskulaus.
Ég kynntist Pétri nofckuð á
heimili foreldra minna á þeim
árum, sem hann var sendiherra,
en náin urðu kynni okkar ekki
fyrr en ég réðst sem lögfræð-
ingur að Landsbanka fslands. Að
sjálfsögðu var ég ókunnugur ýms
um sérhæfðum störfum, sem
bankastarfsemi eru samfara, og
naut ég þá þegar vinsemdar og
skilnings Péturs, þegar vanda
bar að höndum. Hann átaldi
aldrei, heldur leiðbeindi og hvatti
menin til að geina betur. Stund-
um var aðferð hans sú, að hann
lét það í ljósii, að bonum líkuðu
ekki vinnubrögðin, án þess að
benda á gallana og varð starfs-
maðurinn sjálfur að finna, hvað
aflaga hafði farið. Þetta var oft
erfitt, en Pétur vissi að af
þessu lærðu menn meira og bet-
ur, en af því að vera leiddir
hvert fótmál. Það hefur verið
okkur, lögfræðinigum bamfcans
lærdómsríkt að starfa undir
stjórn Péturs, því að hanin var
afburðasnj'all lögfræðinguæ sjálf-
uir, þótt hann legði aldrei stund
á lögfræðistörf sem slík.
En mér eru ekki síður minnis-
stæðar þær stundir, sem ég átti
rmeð Pétri utan veggja bankans.
f vinahópi var hann hrókur alls
fagnaðar, glaður og reifur og
hjartahlýr. Þá naut sín hvað
bezt kímnigáfa hans. Hanm var
heill hafsjór af sögum og fróð-
leik, enda var hann bæði víðles-
inn og stálminnugur. Á síðari ár
um fékk Pétur mikinn áhuga á
laxveiðum og eru mér ógleyman
legar þær stundir, sem ég átti
með þeim hjónum, Mörtu og
Pétri, við Þverá í Borgarfirði.
Við vorum þegar farin að ráð-
gera slíka ferð í sumar, og var
það okkur öllum, sem með þeim
áttu að vera, mikið tilhlökkunar
efni. Engan grunaði þá, að Pét-
ur yrði ekki með í þeirri ferð.
Nú er Pétur horfinn okkur að
sinni, en eftir lifir minningin um
stórbrotinin miann og góðan
dreng.
Stefán Pétursson.
Þakka traust
samstarf
í DAG er Pétur Benediktsason,
banfcastjóri og alþingismaður,
kvaddur hinztu kveðju langt
fyrir aldur fram.
Fyrir mína hönd og Söhisam-
bands íslenZkra fiskframleiðenda
þakka ég honum af alhug traust
og gott samstarf í stjórn þess,
en þar áttum við sæti sarnan frá
árinu 1962. Pétur var lengi vara
formaður stjórnar og virlkur þátt
takandi, sem hann og var, hvar
sem 'hann lagði hönd' og -hug að,
en hann sinnti mörgum trúnaðar
störfum fyrir land og þjóð af
dugnáði, hyggjuviti og festu, eins
og alkunna er.
Ég kynntist Pétri Benedikts-
syni fyrst sem bankastjóra í
Landsba-nfca Islands, þegar ég
var í erindagjörðum fyrir útgerð
arfyrirtæki mitt í Grindavík,
enda þótt ég þekkti til hans af
afspurn áður. Ég varð þess þegar
var, að hann lét sig öll sjávarút
vegsmál miklu sfkipta og tileink
aði sér þau sérstaklega, enda
lætur hann mikið eftir sig liggja
á því sviði.
Pétur var alþingismaður
Reykjaneflkjördæmis, og tel ég,
að kjördæminu sé miikil eftirsjá
í honum, enda þótt sjórnmála-
skoðanir okkar féllu efcíki alltaf
saman.
Sízt grunaði mig það, þegar
við sátum að samningagerð ný-
lega, að það væri í siíðasta sinn.
sem hann legði lóð sitt á vogar-
skálarnar á þeim vettvangi.
Að siðustu vil ég votta ekkju
Péturs Benedlktssonar, börnum
hans, tengdabörnum og öðrum
vandamönrjum innilega samúð,
og veit ég, að ég mæli þar fyrir
munn allra fulltrúa í stjórn Sölu
sambands íslenzkra fiskframleið
enda.
Blessuð sé minning Péturs
Benediktsisonar.
Tómas Þorvaldsson.
Vinur og félagi
ÞAÐ var eitt sinn, að molkkrir
íslentíkir niámism'enn í Parísar-
bong sátu að suimlbli ásamit gömil-
um Svía, sam þar hiatfði lenigi
búið og ka'Ilaður var fliófShesituir-
inn vegna útlits alls og hreyfinga.
Bar þar þá að Pétuir Bemed'ifcts-
son sendiihema, sem að silð kal-
ífans Harún al-Raslhild stölku
siimnium geklk út í borgiima og
kammaðí líðan og hláttu þegma
sirnna. Pétiur s'ettist vilð bortðið,
þar gem samfcuradia'n var fyrir
og var kymntur fynir „flóðhest-
imum“. Tótoust þar hin beztu
kymmi, og lyikitaði þessarii heim-
sókn Péturs á vit þeginia simma
mieð ræðu gaimila Svíams, sem
lét þasts getiið, aið ékki byiggiist
hamn við, að á þessairi öld ryninli
upp sá diaigur, er sænskuir sendli-
berr'a blamdiaði geði vilð þegrna
sína með slíkri rausn og slkör-
unigsisfciaip.
En þes'si afburiðiur var ekfcert
eiind'æmá. Rausn og gköruimgsslkap
ur fyligdiu jatfman Pétri Biemedlikts
syrnii, hvar sem hamn tfór, ag -um-
hyggju ag 'hjiátpsemii sýmidi haran
jafman þagnium siímum. Umdir
banis stjlóm vair s®radfiirá'ðið í Pairiíis
al'drei bulldialeg, opinlber gtoifimun,
gem óþægiHagt væri að leiitia tiil.
Vilð viisisium, að þar áttui— við
hjálp vísa, ef á þyrfti að hailda.
Pétuir var bkkiur aiWt í senn,
viraur og félagi, greiðamiaiður ag
gestgjafi. Heimili hang og frú
Mörtu stóð okkur opið, og sú
gestrisrai, glað'værð og hjiairta-
hlýja, er þar rmætti okkiur, rniun
seimt líða btokur úr Trairanii. Pátri
var ekiki um það, að við úr þess-
uim hópi tækjum upp þann sið
að ávarpa bamn iraað emibættis-
tiitli. Hanin vifldi vera eiinn atf
okkur. og hamn var það.
Þessar límur eru ritalðar í þeim
tilgainigi eimum, ,að sem flestdr
miagá vita, -a/ð við, mámistfólkið í
Parfs á síraum tlímia, dáðurn þaiu
hjónin, Mörtu og Pétur Benie-
dlilktsgan, framiar öðru tfóQlki, og
fyrir þvá voriu gildar ásitæðiur.
Að þafcka þeim sem skyldi, er
okkur um miegn.
Valtýr Pétunsson.
Við eignumst aldrei
annan Pétur Ben
HANN var fruimfleigur í hugsun
og athöflmum. Hann var fyndinm
fles'tum firemiur, amdilaga frjór og
fágætlaga veil gerður. Mamnlegur
var hann og hlýr svo að mieð
fá'um hietfir mér beitur lið'ið. Með
honiurn hetfi ég miiisisit eiinn raun-
bezta veigerðarmiann mimm, sem
ég get atdirei þakkað sem iskyldl
Feður okfcar voru góðir viinfir og
miun saimeigiiraleg ástf þeirra á
móðurmálMmiu hatfa tengt þá
smemmia samian. Siífc v'ilmátta
geklk í erfðir þegar í hlut átti
jafn trölltryggur maðuir og Pét-
ur Biemediktesom. Þeirrar gömlu
vináttu naut ég brátt í Parí.s, er
ég dval'diat þaæ etftir stríð og Pét
ur var þar eemdilherra. Það voru
góðir og dýriegir dagar rmeð
Pótri, sanmkölliuð framileniginig
æsikuáramma. Hvergi var skemmti
legra að koma en til Péturs og
Mörthu á stárraiusmiarbeimili
þeérra glœsilegu hjóraa. Sú vera
líður mér aldirei úr mdnimi. „Ver-
öld sem var“. Hanm var sfcaprík-
ur, skapbeiltur og fiasmikilil og f ór
eiigim lelðir á hverju sem gekk.
Hann var kjarkm'ilk'ið þrekmenni
mieð viðfcvæman og hárfín'an
stremg og þorði að starada á eig-
in fótuim, án þess að kifcna uind-
an sjálfum sér. Skemmtilegiri
rnamn gat naumast í þesgu liaindi
né annars staðar. Orðgnótt 'haras
var ótæmandi og guðsgátfa húm-
orsiims var homum eðlisliæg. Hanm
var Skjótur og Skýr og smar í
huigsun, Hann atfgreiddi miálin
með hraði og kuirumi a-ð segj-a atf-
diráttarilaust raei eða já við hvem
sem vair. Hamn var jiatfniiimgj'aieigiur
við flesta, etf ’efclki alla, þó að
hainn stfæðti fliesitium ofar um
amdlleig't og líkamiiegt atgervi.
Memn fumdu Mfeia skjótit, að þar
var emgin leikanamemmgka að
girunntóni. Hann var ástsæll og
vinmiangur. Hann eiiigniaðist vimi
í öllum stéttum og öl'iurn fiofck-
um. Suimium gaíHhörðuim, pólitísk
urn amdgtæðimgum þótiti blétt
áfiram vænt um Pétuir. Hans er
alls staðar saknað, þótt hann ætti
sér óvini einis og affllir rmennskir
memn, sem ei'tthvað kveður að.
Hairnn var aldirei rolia og kunnd
að bíta frá sér rrueð lagvo'praum
húmiors'iims, sem var styrkur
hanis. Því gerðu sér fláir d æit
við hann. Hann var vígreifur
bardagaima’ður, þegar sá gárliiinn
var á honium. Þá sfciaut oft upp
skemmtilega, sfcjótráða stráikmum
í honium, sem og góða og ós'pilita
diremgmum frá æskudöguiraum,
sem harnn vairðveitti í sér til
'hinztu stundiar. Þegair funidum
okfcar bar síðaist sairman fyrir
sfcömmu las hann mér firóðiaga
og bráiðskemmtilega katfia úr
ættfræðirit'i, sem hann var að
setmja um norðlienaka fortfeður
sána og föðurifrændiur, þá Ijón-
gátfuðiu og sérkmiduðu víkiniga,
siam bújð hatfa á Vikimgavatni
í Kel'duhverfi síðan uim alda-
mótin sautjánhunidiru'ð. Að þeim
þjóðlega le-stri loknium hvairtfl-
aði að mér, að ekki Létu sál-
rænu uppbæturnar leragi á sér
staimda hjá Pétri, þar sem and-
legur inirari þrýstinigiur væri raú
tekimn aið leita á pemmamn í stað
raddarinimar, sem braist fyrir
raokkru og þar væri snjall og
fjörm'ikdil rithöfuiradiur í uppsigl-
iiragu, þótt kiomdnn væri jrtfir miðj
an aldur. Fræmdfi hans NONNI,
Jón Sveinsson, hóf rithöfundar-
fleril siran á sextuigs aldri og öðl-
aðist 'heimisfrægð. Margt er þeim
fræmdum fært. En mú hreyfist
ekki perani Pé-turs frarraar og
rödd haims er þögmuð. Pétur
kiunini sj'aldan að vera leiðmi'eg-
ur . og leiðinlegfir rithötfundar
verða ekki iesmir til lemigdar nú
á dögtum. Jafnivöl þuirrt ætttfræði-
stagl varð að frábærum sfcemmti
lesitri í rmeðtföirum hanis. Horaum
lét vel að bláisia Mifi og fjöri í
þurrt etfni eims og dæmiigierðuim
listairraamni sæmir. Enda leið flest
um iiistamömmum vel með hon-
um og fumdu sig bekraa hjá sér
í návist hams. Hann var þeim
væmn og etftirlátur og fjölmiairg-
ir listamiemn, sem kymmtust hom-
um í París og síðar muniu maum-
ast hatfa átt meiri hauk í hornL
Þeir mumu lítoa miargir minimaist
haras mieð sötorauði og þökk. Hann
var mór jatfman til uppörvuimar
og sýndii mér mieini tiltrú og
traust en flestir a-ðrir. Skemmti-
legustu viðurkiemnimgiuima og einiu
bókmenirataver'ðiaunin, sem ég
hetfi öðlazt og á etftir að hljóta,
voru frá Pétri í bumdmu máli á
jóia'korti eftir útgáfu sfðustu
bókar miranar, feiki fyndin og
smiellin drápa. Hairan kom mér
jafman í jólasfcap þegar við hitt-
uimst. Nú verða jólin færri fyrir
mér og sfcamimdegið dirramara,
þegar Pétur Bemed jk'tsson er all-
ur. Það er mitoill miamraskaði þeg-
ar svo óvamalegt glæsimennii í öll
uim skilmingi fellur frá, þair sem
slífcir mamnfcostarraenin eru jafn-
an vandfundnir og jatfn mann-
ieigar mammegkjur í ábyrgðarstöð
um enn fágætari.
Hamn dvaldiist frá umgium aldri
larugdvöiluim erleradis i þágu þjóð-
ar siraraar. Aldarfjórðuimgs útivist
bægði harauim frá soðkötdjum ís-
ienzkra metor'ða, veigamestu og
hæstu stólumum í aradvegi, þar
sem hamn hefði sórnt sér bezt,
slíkuir höfðingi sem hann var,
stórbrotiran að aillri gerð, sem
tféll svo vel að skaphöfn ianda
bams. Haran var fæddur forinigi,
en náðii samt aldrei að njóta siín
sem sMtour. Haimn kemiur í fyrsta
simn á Alþirag sextuguir, fyrir að-
eims tveirraur árum, svo eikki varð
stjórnmiálaferillinn til að spilla
honurn. Ég beld, að ektoert hefði
raáð að spilla hjartalagi Péturs.
Hamn hafði fylgzt méð íslenzfcum
þjóðmálum úr fjarlæigð. Hamn
var frábitinin hégóma- og spíss-
Framhald á bls. 24
Fæddur 8. des. 1906. — Dáinn 29. júní 1969.
Háættaður, heilis'teyptuir,
hugumprúður, hjartahreinin.
Biaráttuglaður, brjóstmildur,
bráðifymdinin, bragasveinn.
Framsæfciran, fullhugi,
frjálslymdur, hreinn (og) beinin,
stórbrotinn, stónmenn'i,
sbetfrautfastur ,stóðst (oflt) eimn.
Ský sfcyggði sólu,
Skyggja mun víða,
hetjan prúða honfin sýn.
Drýpur döpur þjóð,
dýpra þó áisitviniir,
dýpst Marta og dætunraar.
Hugigun í harmi:
hetjumimminigar,
hlýhuigur vina
og handleiðsia drobtiras.
Fagmið því firekar en sýtið,
friðair biðjið sálu og þroSka
hveris nú er kvaddur.