Morgunblaðið - 25.11.1975, Síða 31

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 25. NÓVEMBER 1975
31
Jóhann Bjarni
Jósepsson fyrrv.
húsvörður - Minning
Og |>ú ert hlekkur, oftast einn
f allrar þjóðar festi.
Og ei má reynast af þeim neinn,
sem undan láti og bresti.
Svo þegar lokið ævi er
sé allt þitt starf til heiðurs þér.
Halldór Benediktsson
frá Seyðisfirði
Þessar ljóðlínur komu mér í
hug er ég heyrði lát mins gamla
góða vinar og félaga, svo traustur
og vandaður var hann I lifi sinu
og starfi. Jóhann var fæddur 4.
júní 1891 f Áshildarholti í Borgar-
sveit, er tilheyrði Skarðshreppi i
Skagafirði. Foreldrar hans voru
hjónin Jósep Jónsson og Sigur-
björg Bjarnadóttir.
Jósep var fæddur að Grýtu-
bakka i Fnjóskadal, en fluttist
þaðan að Haganesi i Fljótum i
Skagafirði. Móðir Jóhanns var
Sigurbjörg Bjarnadóttir Skúla-
sonar, er lengi bjó að Álfgeirs-
völlum f Lýtingsstaðahreppi, sem
er fremsti hreppur í Skaga-
fjarðarsýslu. Foreldrar Jóhanns
hófu búskap í Áshildarholti og
voru þar um sjö ára skeið. Eftir
það fluttust þau að Brennigerði
sömu sveitar og voru þar næstu
tvö árin. Það voru þeim erfið ár.
Húsakostur mjög lélegur. Barátta
við óblítt veðurfar, og ýmiskonar
andstreymi og erfiðleikar steðj-
uðu að, og börnin voru ung.
Þau komu sér þvf saman um,
sem ekki var óalgengt f þá daga að
bregða búi um stundarsakir. Mun
þar hafa ráðið mestu, að þeim
stóð ógn af að vera með börn sin í
svo lélegum húsakynnum. Og svo
var það, að um þessar mundir
veiktist Þorgrímur, móðurbróðir
Jóhanns, er bjó að Starrastöðum i
Lýtingsstaðahreppi. Þorgrímur
var ekkjumaður með þrjú börn á
framfæri sínu. Svo mikil og snögg
voru veikindi hans, að hann var
fluttur helsjúkur á kviktrjám
niður á Sauðárkrók um vorið, og
þaðan til Akureyrar, þar sem
hann andaðist um haustið. Strax
um vorið fór Sigurbjörg til Þor-
grfms bróður síns með tvö börn
sin með sér, Jóhann og yngsta
barnið, önnu. Elsta barnið, Ingi-
björg, var það árið á Skíðastöðum
sömu sveitar hjá föðursystur
sinni. Anna er nú ein eftirlifandi
þeirra systkina og býr hér i
Reykjavik.
Heimilisfaðirinn, Jósep Jóns-
son, réð sig sem kaupamann hjá
séra Jóni Magnússyni að Mæli-
felli. Er séra Jón fluttist árið eftir
að RIp i Hegranesprestakalli
stofnaði Jósep bú að nýju að Litla-
dalskoti í Tungusveit. Þar bjuggu
þau með börnum sínum næstu sex
árin. Þar var bærilegt að vera og
ætluðu þau að búa þar lengur, en
eigandi jarðarinnar var búinn að
ráðstafa henni öðrum, og urðu
þau að hverfa frá búi sínu og fara
í húsmennsku hjá vinum og ná-
grönnum.
En Jóhann, sem þá var orðinn
fullra fjórtán ára, fór til Ólafs á
Starrastöðum og var þar næstu
fjögur árin. Eftir það fór hann
sem fyrirvinna að Héraðsdal i
Tungusveit. Þar var þá tvibýli, og
bjuggu þar bændurnir Einar
Jónsson og Baldvin Friðriksson,
er þá lá banaleguna, og réðst Jó-
hann þangað sem kaupamaður og
forsorgari heimilisins þótt ungur
væri að árum. Það var mál manna
er til þekktu, að ungi maðurinn
hefði staðið vel i stöðu sinna með
dugnaði sínum og hagsýni við öll
þau störf er honum var falið að
leysa af hendi. Enda skorti ekki
samviskusemina, sem honum var
snemma I blóð borin, og viljann
til að duga vel. Eftir tveggja ára
þrotiaust dugnaðarstarf hafði Jó-
hanni tekist svo vel að rétta við
búskapinn, er sett hafði niður f
veikindum og við dauða Baldvins,
að ekkja hans var þá komin yfir
erfiðasta hjallann.
Eftir það var Jóhann í vinnu-
mennsku næstu árin, og var hvar-
vetna vel látinn sökum samvisku-
semi sinnar og trúmennsku við
skyldustörf. Ég hef gert það með
nokkrum ásetningi að rekja þessa
sögu til að benda á baráttu við
óblið kjör og trúlega erfiðleika
frá liðnum dögum, er okkur hætt-
ir svo oft til að gleyma I velsæld
liðandi stundar. Þá settu kröpp
kjör og öryggisleysi mark sitt og
mót á heilar fjölskyldur um allt
land.
Jóhann og fjölskylda hans fóru
ekki varhluta af þeirri lífsreynslu
frekar en svo margir aðrir, og ég
held að það hafi átt mikinn þátt í
því að marka lífsviðhorf og
lundarfar. Jóhann var skapstór
maður af gamla skólanum, skóla
lífsins. Þvf var það að hann krafð-
ist jafnan mikils af öðrum, eins og
hann jafnan ætlaði sjálfum sér.
Óhreinlyndi f orðum eða verkum
var honum ekki að skapi, og stóð
þá ekki á að honum rynni I skap,
sérstaklega ef honum fannst
brotið gegn trúmennsku á einn
eða annan hátt.
Jóhann hafði yndi af þjóðlegum
fræðum og var fróður vel um
marga hluti í þeim efnum, enda
greindur vel og minnugur.
Jóhann kvæntist 1927 Ingi-
björgu Guðnadóttur Guðnasonar
frá Miðfelli i Lýtingsstaðahreppi,
sem var annar fremsti bær í
Skagafirði vestan Svartár.
Bjuggu þau hjón fyrst f- Blöndu-
hlíð í Skagafirði í nokkur ár, uns
þau fluttu til Sauðárkróks, þar
sem þau voru búsett full tiu ár, en
þaðan fluttust þau hingað til
Reykjavíkur. Þau eignuðust tvö
börn, dreng og stúlku, Þorgrím og
Kristjönu, er voru á unglingsár-
um er hingað kom. Eftir nokkurra
ára sambúð hér slitu þau samvist-
um. Bæði börnin eru búsett er-
lendis.
Þorgrimur var lengi i her
Bandaríkjanna, og barðist m.a. í
Kóreu og Vfet-Nam. Frá árinu
1963 var hann f sérlegri land-
gönguliðsdeild (Green Berets) og
var sérfræðingur f meðferð
sprengiefna. Hann hefur hlotið
sjö heiðursmerki. Þorgrímur er
nú kominn á eftirlaun og býr i
Norður-Karolfnu. Hann er kvænt-
ur hollenskri konu og eiga þau
eina dóttur barna. Kristjana gift-
ist manni af sænskum ættum. Þau
stunduðu hótelrekstur i Banda-
rikjunum um árabil. Þau eign-
uðust þrjú börn. Maður Kristjönu
er nýlega Iátinn.
Það vita allir, að ekki er sárs-
aukalaust að sjá af börnum sín-
um báðum til ókunnra landa, og
missa að miklu leyti samband við
þau, stundum um langan tíma, sér
í lagi er árin færast yfir. Þá
hvarflar hugurinn æ oftar til
þeirra, er einu sinni voru þó svo
lítil og hjálparvana.
Er Jóhann kom hingað til
Reykjavíkur vann hann ýms al-
geng störf. En f mai 1939 réð hann
sig hjá Vitamálastofnun ríkisins,
fyrst við byggingu nýrra vita víðs-
vegar um landið, siðar gerðist
hann starfsmaður i birgðastöð
stofnunarinnar, og um margra
ára skeið var hann húsvörður.
Þar eins og annars staðar var
hann metinn sem dugandi og
áreiðanlegur starfsmaður, sem
bar heill og heiður stofnunar-
innar fyrir brjósti. Þann vitnis-
burð hygg ég að samstarfsmenn
hans séu á einu máli um.
Er Jóhann hætti störfum hjá
Vita- og hafnarmálastofnuninni
vegna aldurs átti hann þvi láni að
fagna að komast á Dvalarheimili
aldraðra sjómanna. Þar undi
hann sér dável, enda heilsan
sæmileg eftir aldri, og má segja
að fyrstu árin þar hafi verið
honum ljúf og þægileg, og rómaði
hann alla aðhlynningu sér til
handa. Hin síðari árin held ég þó
að hann hafi oft verið þjáður þótt
hann léti það ekki uppi. Það sam-
ræmdist ekki skaplyndi hans og
hörku við sjálfan sig að vola eða
víla framan í aðra.
Einmanaleikinn og ellin eiga
oft samleið, og veldur þá oft
miklu hvernig menn búa að sinni
innri gerð. Ég held að Jóhann
hafi verið þar vel búinn, og unað
sér all vel þrátt fyrir allt, gert sér
sinn heim úr þjóðlegum fræðum,
haft yndi af ljóðum og vel gerðum
lausavísum. Sá unaður, sem þar
finnst, verður aldrei frá neinum
tekinn, en getur yljað og glatt
fram til hinstu stundar.
Um leið og ég kveð minn gamla,
góða vin, vil ég þakka honum alla
vináttu hans við mig og mina fjöl-
skyldu um mörg ár.
Þorsteinn Halldórssoa
Dauðinn ei hrósa má sigri né sárum
þótt sagt verði að lokið sé hérvistar árum.
Þvf alla hann huggar sá kenningar kraftur
er Kristur oss flutti um samfundi aftur.
II.B
— Hvernig
er unnt. . .
Framhald af bls. 11
má við, að þetta snúist til gagn-
stæðrar áttar á síðasta fjórðungi
ársins, vegna tímasetningar aftur-
verkandi launahækkana bæði ár-
in 1974 og 1975.
FJÁRMUNAMYNDUN
Aætlað er, að fjármunamynd-
unin í heild á þessu ári verði um
3% minni að raunverulegu verð-
gildi en á árinu 1974. Er þetta
heldur minni samdráttur en spáð
var fyrr á árinu, þar sem sýnt er,
að opinberar framkvæmdir auk-
ast meira en áður var reiknað
með, einkum vegna mikilla fram-
kvæmda við rafvirkjanir og -veit-
ur. Um hina svonefndu sérstöku
fjármunamyndun má nefna, að
búizt er við, að innflutningur
skipa og flugvéla i ár dragist sam-
an um þriðjung frá sl. ári, einkum
vegna minni togarakaupa en í
fyrra. Hins vegar er talið, að stór-
framkvæmdir — einkum við Sig-
ölduvirkjun og að meðtöldum
framkvæmdunum á Grundar-
tanga — verði ríflega tvöfalt
meiri i ár en á sl. ári. ÖIl önnur
fjármunamyndun er loks talin
dragast saman um 5% á árinu.
Hér ber að hafa í huga, að á árinu
1974 varð fjármunamyndunin
meiri en nokkru sinni.
Sjátöflu 1
Af heildarfjárfestingunni er
fjármunamyndun atvinnuveg-
anna talin munu dragast saman
um 15% og bygging íbúðarhúsa
sömuleiðis um 5%, en opinberar
framkvæmdir eru taldar verða
tæpum fimmtungi meiri í ár en í
fyrra. Samdrátturinn, sem spáð er
í fjárfestingu atvinnuveganna,
stafar að tveimur þriðju hlutum
af minni skipakaupum en á sl. ári,
en spáð er 42% samdrætti fjár-
munamyndunar í fiskveiðum. Þá
er fjárfesting í vinnslu sjávaraf-
urða talin minnka um 5% að
magni á árinu. Á undanförnum
árum hefur mikið verið unnið að
endurnýjun og endurbótum
frystihúsa í sambandi við áætl-
anir um að auka hreinlæti og
bæta hollustuhætti við fisk-
vinnslu. Er nú tekið að draga úr
þessum framkvæmdum og Iýkur
þeim að mestu á næsta ári, auk
þess sem fjárhagserfiðleikar
frystihúsanna 1974 og 1975 draga
úr framkvæmdum. Þá er búizt
við, að fjármunamyndun í land-
búnaði dragist saman um 5% en í
almennum iðnaði verði hún svip-
uð og í fyrra. Þá er spáð um 15%
samdrætti annarrar fjárfestingar
atvinnuveganna. Bygging íbúðar-
húsa dróst saman um 16% á sl.
ári, vegna þess, að nær alveg tók
fyrir húsainnflutning og fbúða-
framkvæmdir Viðlagasjóðs, en
venjulegar íbúðabyggingar voru
eigi að síður meiri en nokkru
sinni. í ár er talið, að umsvif við
byggingu íbúðarhúsa dragist sam-
an í heild um 5%. Er þetta e.t.v.
heldur minni samdráttur en
reikna mætti með við ríkjandi
efnahagsástand, en þess ber að
gæta, að íbúðir i smiðum I árs-
byrjun hafa aldrei verið fleiri en
við upphaf þessa árs og ennfrem-
ur hefur fjárhagur Byggingar-
sjóðs ríkisins styrkzt vegna hækk-
unar launaskatts á sl. ári.
Framkvæmdir við byggingu og
mannvirki hins opinbera i ár eru
taldar aukast um 18% frá fyrra
ári, eingöngu vegna aukningar
raforkuframkvæmda. Eru þær
taldar aukast um tæplega 80%, að
langmestu leyti vegna fram-
kvæmdanna við Sigöldu, en reikn-
að er með, að þær einar nemi
rúmum helmingi allra raf-
orkuframkvæmda í ár. Þá er spáð
um þriðjungsaukningu fram-
kvæmda við hita- og vatnsveitur,
einkum vegna hitaveitulagnar í
næsta nágrenni Reykjavikur. Um-
svif við opinberar byggingar eru
talin verða svipuð í ár og í fyrra,
en hins vegar er búizt við allt að
fimmtungssamdrætti I fram-
kvæmdum við samgöngumann-
virki á árinu 1975.
— Hjálparsveit
Framhald af bls. 14
ur hún alls sinnt 5 útköllum.
Ljótur færði þeim fyrirtækjum,
sem sýnt hafa sveitinni veljvilja,
þakkir en fyrirtæki þessi eru:
Trésmiðja Hveragerðis, Rafbær I
Hveragerði og Málaraverkstæði
Gísla Brynjólfssonar. Sérstakar
þakkir færði hann Steinunni
Óskarsdóttur og Guðrúnu Helga-
dóttur, en þær prjónuðu sokk og
vettlinga á alla félaga sveitarinn-
ar og lofuðu að halda þeim heilum
og hreinum, en Margrét Jónsdótt-
ir gaf garnið. Tryggvi P. Friðriks-
son, formaður Landssambands
hjálparsveita, færði sveitinni árn-
aðaróskir og gjöf frá landssam-
bandinu.
Georg.
— Meðhöndlun
Framhald af bls. 25
spyrnuhreyfingin vonar, að
fjöldinn muni ekki þola lengur
stefnu og stjórn Husaks. Og þá
gæti ef til vill — ímynda þessir
menn sér — verið hægt að
stofna til bandalags milli félaga
úr kommúnistaflokknum og
manna úr andspyrnuhreyfing-
unni, þá gæti kannski orðið
unnt að hefja tilraun til þess að
blása nýju lífi i hugmyndina
um „mannlegt andlit" sósial-
ismans.
En fram að þvi mun Mólok
halda áfram að traðka á land-
inu og reyna að jafna allar mis-
hæðir. En á ýmsum stöðum og
æ oftar mun landið rísa á ný og
frelsisköll munu kveða við.
Ilöfundar: W. Shaweross og M. David.
— svá — þýddi úr Welt am Sonntag.
32,40,
80, wött
flúnpípun f möpgum stœnðum
og litum.
m
PHILIPS
heimilistæki sf
Sætún 8 sími 24000