Morgunblaðið - 31.01.1981, Síða 35

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 31. JANÚAR 1981
35
Hvers virði
eru frímerki?
Oft hefur þessari spurninnu
verið beint til mín og vafaiaust
til allra þeirra. sem frímerkjum
safna. Ég hef þá bæði í gamni
ok alvöru svarað því svo, að þau
séu ekki meira virði en fyrir
þau fæst á hverjum tíma — og
það er einmitt verkurinn. Auð-
vitað vilja allir, sem frímerki
þurfa að selja, fá sem mest fyrir
þau, enda verður þvi ekki held-
ur neitað, að mörg frímerki eru
torgæt og verð þeirra þar af
leiðandi hátt, bæði í verðskrám
og eins á uppboðum. En þessu
er ekki að heilsa um allan þorra
frimerkja. og fer það eftir
mörgu.
Upplag sumra frímerkja er
geysistórt, einkum meðal fjöl-
mennra þjóða, og þá er framboð-
ið meira en nemur eftirspurn.
Við það lækkar verðið mjög. Þá
skipta gæði merkis einnig miklu,
og nú orðið eru þau flokkuð á
ýmsa vegu, svo sem gert er við
mynt. Ekki er nema eðlilegt, að
almenningur, sem er ekki vel
heima í þessu völundarhúsi, eigi
oft erfitt með að átta sig á
hlutunum og haldi á stundum, að
verið sé að hlunnfara sig í
viðskiptum. Ekki verður því
neitað, að slíkt getur því miður
komið fyrir eins og í sambandi
við önnur viðskipti, og margs er
að gæta við kaup og sölu þessara
litlu bréfmiða, sem nefnast frí-
merki. En snúum okkur að þessu
sinni fyrst og fremst að söfnur-
um.
Við hvað er annars átt, þegar
talað er um verðgildi frímerkis?
Er þá átt við það verð, sem
greiða verður fyrir það við kaup
eða fæst fyrir það við sölu? Hér
er oft mikill munur á og þarf
ekki að vera óeðlilegur, þegar
grannt er skoðað. Við kaup getur
verð orðið tvöfalt hærra en við
sölu eða oft a.m.k. verulega
hærra. Þegar talað er um verð
frímerkja, er að jafnaði átt við
það verð, sem gefið er upp í
verðlistum, enda er það oft
söluverð kaupmanna. Fyrir kem-
ur einnig, að kaupmenn veita
afslátt frá listaverði og selja
merki allt niður í 60—70% af
skráðu verði. Er þá annaðhvort
um að ræða almenn merki, sem
þeir eiga mikið af, eða þá merki,
sem fullnægja ekki öllum kröf-
um safnarans. í síðasta dæminu
er mörgum venjulegum söfnur-
um, sem eru ekki of fjáðir,
þannig gefið tækifæri til að fylla
í eyður safna sinna á tiltölulega
ódýran hátt. Safnarar vita líka
sjálfir bezt, hversu leitt er að
horfa á auðu „sætin“ í albúminu!
Um leið og menn kaupa þann-
ig almenn frímerki eða — ef svo
má segja — 2. flokks gömul
merki, verða þeir að gera sér það
ljóst, að þeir fá ekki aftur nema
hluta listaverðsins við sölu
þeirra. Kaupmenn verða að von-
um að fá eitthvað í sinn hlut við
endursölu og þá ekki sízt fyrir
það, að þeir liggja stundum lengi
með merkin óseld og þá um leið
fjármuni í þeim vaxtalausa. Mun
láta nærri, að 30—40% af lista-
verði sé ekki óalgengt við sölu til
þeirra.
Frá þessu eru svo vitaskuld
ýmis frávik og þá einkum, þegar
í hlut eiga gömul frímerki og
sjaldgæf. Þá er framboð minna
en eftirspurn, og skráð verð
merkjanna dugir oft ekki til við
kaupin. Af því leiðir aftur, að
hærra verð fæst oftast fyrir þau
við sölu þeirra til kaupmanna
eða á uppboðum en algengra
eða nýrri merkja. Hér þarf þess
vegna margs konar þekkingu til
þess að átta sig á hinu raunveru-
lega verðmæti, og ekki við öðru
að búast en almenningur verði á
stundum alltortrygginn og trúi
þá ekki alltaf „sérfræðingunum"
og haldi jafnvel, að þeir séu að
pretta sig, þegar vikið er langt
frá því verði, sem skráð er í
listum.
Til nánari fróðleiks fyrir les-
endur vil ég hér nefna nokkur
atriði. Þegar um verðmikil frí-
merki er að ræða, eru þau
flokkuð niður, eins og getið var
um hér að framan. Landssam-
band sænskra frímerkjasafnara
gefur út verðskrá og flokkar
sænsk frímerki eftir gæðum. Þá
verða þessi sex stig til: „lúxus"-
eintak (sem e.t.v. mætti nefna
glæsieintak á íslenzku), skraut-
eintak (eða frábært eintak)
(praktexemplar), mjög gott ein-
tak, gott eintak, tækt eintak og
að síðustu miður gott eintak.
Þetta tákna Svíar svo með stytt-
ingu á þessa leið: lúx., A, AB, BA,
B og C. Enn fremur má nota
tölur og þá eftir gæðum þannig:
5, 4, 3, 2, 1 og 0. Helzt skyldu
menn ekki safna merkjum, sera
táknuð eru með C eða 0 (núll),
þ.e. miður góðu eintaki. Gæða-
flokkur AB (3), þ.e. mjög gott
eintak, getur leyft það, að einn
takki sé stuttur, BA (2) aftur á
Sýnishorn af nokkuð vel stimpluðum frímerkjum með
mynd Kristjáns konungs IX. í neðstu röð má sjá vel og illa
miðjuð merki úr sama flokki.
Frímerki
eftir JÓN AÐAL-
STEIN JÓNSSON
móti, að tveir séu stuttir og B
(l)-flokkur mest þrennt af eftir-
farandi atriðum: Nokkuð óhreint
eða uppiitað frímerki, blettur í
framhlið þess, þynning á bak-
hlið, nálargat, brot í merki,
stuttir takkar, takka vantar,
stuttur horntakki.
Menn sjá af þessu, að margs er
að gæta við val gamalla frí-
merkja í söfn sín. Þessi flokkun
ætti um leið að færa mönnum
heim sanninn um það, hvað
ræður eða veldur mismunandi
verði frímerkja almennt. En
ýmislegt annað kemur hér tii
greina, þegar frímerki eru metin
til verðs, hvort sem um kaup eða
sölu er að ræða.
Safnarar taka mikið tillit til
svonefndrar miðjunar frímerkis
(centeringar). Er þá átt við,
hvernig mynd þess situr á sjálfu
merkinu. Fallegast þykir, að
hvíti jaðarinn í kringum mynd-
ina sé sem jafnastur. Áður fyrr
var prenttækni ekki eins full-
komin og nú á dögum, og vildi
myndin því dansa til á merkinu.
Við það varð jaðarinn eða röndin
misbreið og hvarf á stundum
alveg. Hér nota menn einnig
einkunnastigann frá 5—0.
Nú orðið safna menn einnig
ónotuðum frímerkjum, en á
bernskudögum þeirra var slíkt
lítt þekkt. Af því leiðir svo, að
óstimpluð frímerki frá því fyrir
aldamót og raunar töluvert
fram á þessa öld eru mörg hver
torfengin og verð þeirra því oft
miklu hærra en notaðra eða
stimplaðra merkja. Menn skyldu
nú ætla’ að framhlið merkjanna
skipti safnarana mestu máli, þ.e.
mynd þeirra og lesmál. Sú er þó
ekki raunin. Hér er mjög þungt á
metunum, hvernig límið lítur út,
og enn er merkinu gefin einkunn
eftir þessu frá 5 og niður í 1.
Bezt þykir, að límið sé alveg
-ósnortið, og kallast merkið þá
„póstfrískt". Því miður hefur
aldrei verið myndað gott orð á
íslenzku um þetta fyrirbæri, svo
að ég muni. Næsta stig er svo
það, þegar hengsli er límt á
merkið eða far eftir það sést í
líminu. Loks fær límlaust og
óstimplað merki lægstu einkunn.
Á síðustu áratugum hefur
söfnun póststimpla aukizt geysi-
lega, og nú skiptir ásigkomulag
þeirra á frímerkjum ekki svo
litlu máli. Enn kemur því ein-
kunnastigi til greina. Bezt þykir
nú, að hægt sé að lesa númer eða
heiti póststöðvarinnar, þar sem
merkið var stimplað endur fyrir
löngu, og ekki er verra, að
dagsetning og ártal sjáist greini-
lega, ef það hefur verið í stimpl-
inum. Þetta mat á ekki síður við
póststimpla á okkar tímum, og
mættu margir póstmenn hér á
landi alveg að ósekju hafa þetta
í huga, þegar þeir stimpla
merkin. Þá er vandlátum söfnur-
um ekki sama, hvernig stimpill
snýr, og það hefur aftur nokkur
áhrif á verðið. Bezt fer á, að
stimpillinn snúi rétt eða sé kl.
12, því að klukkuskífan er höfð
til viðmiðunar og stimpillinn
gengur eins og vísarnir. Þannig
snýr hann öfugt kl. 6.
Öll eða flest þau atriði, sem
rakin hafa verið hér að framan,
koma til greina við verðlagningu
frímerkja, einkum þó hinna
elztu. Þess vegna er ekki einhlítt
að líta í verðskrána og segja sem
svo: Hér höfum við 2 sk. frímerki
frá 1873 (þ.e. elzta íslenzka
merkið), og það kostar samkv.
sænska Facit-listanum 4100 kr.
— eða um 5740 nýkrónur,
stimplað. Ef við skoðum skrána
nánar, sést, að skrauteintak er
verðlagt á um 7000 nýkr. Hvað
yrðu menn þá að gefa mikið fyrir
„lúxus" eða glæsieintak? Loks er
rétt að benda á, að svokallað
eftirstimplað merki kostar ekki
nema 1400 nýkr.
Af framansögðu og svo þessu
síðasta dæmi hljóta menn að sjá,
að margt verður að hafa í huga,
þegar frímerki eru verðlögð. Þar
sem ég hef orðið var ýmiss konar
misskilnings hjá leikmönnum í
þessum efnum, hef ég sett þenn-
an þátt saman í von um, að
lesendur skilji, að málið er
flóknara en margur gerir sér
grein fyrir. Einkum hafa alls
kyns vandkvæði og jafnvel vand-
ræði komið upp, þegar erfingjar
frímerkjasafnara þurfa að
skipta söfnum eða merkjum á
milli sín eða þá breyta þeim í
peninga við sölu. Ef málið hefur
örlítið skýrzt fyrir einhverjum,
er tilgangi mínum náð. En í
framhaldi af þessum hugleiðing-
um getur einhver spurt sem svo:
Borgar sig að fjárfesta í frí-
merkjum eða öðru frímerkja-
efni? Við skulum hugleiða það
efni seinna.
Frímerkja-
uppboð 14.
febrúar nk.
Félag frímerkjasafnara hefur
nýlega sent út skrá yfir næsta
uppboð, hið 34. í röðinni. Hér
gefst ekki tóm til að ræða um
uppboðsefnið, en það verður til
sýnis að Amtmannsstíg 2 laug-
ardaginn 7. febrúar kl. 15—17 og
svo á uppboðsstað 14. febrúar kl.
11—13, en þann dag kl. 13.30
hefst uppboðið. Því miður hefur
sú villa slæðzt inn í forsíðu
skrárinnar, að uppboðið fari
fram 7. febr. 1981. Sjálfsagt er
að vekja athygli á þessari
prentvillu, enda þótt allt annað,
sem fram er tekið á forsíðu,
bendi til hins rétta, svo sem það,
að skrifleg boð verði að hafa
borizt uppboðsnefnd fyrir 12.
febrúar. Uppboðið verður haldið
laugardaginn 14. febrúar nk.
Fréttir frá
Bridgesambandi
íslands
Þættinum hafa borizt ýmsir
fréttapunktar frá BSÍ og fara
þeir hér á eftir:
Stjórnin hefir skipt með sér
verkum:
Varaforseti: Ríkharður Stein-
bergsson, gjaldkeri: Sigrún Pét-
ursdóttir, Ritari: Guðmundur
Sv. Hermannsson.
Kosnir voru formenn nefnda.
Formaður meistarastiganefnd-
ar: Björn Eysteinsson, formaður
mótanefndar: Sævar Þorbjörns-
son, formaður dómnefndar: Jak-
ob R. Möller.
Jakob R. Möller mun einnig
sjá um lög og keppnisreglur.
Þá hefir verið ákveðið að
keppnisdagar íslandsmótsins
verði þessir:
Undanúrslitin í sveitakeppni
verði spiluð dagana 3.-5. apríl
og úrslit 16.—19. apríl. ís-
landsmótið í tvímenning verði
haldið 30. apríl til 3. maí.
Skrifstofa sambandsins verð-
ur framvegis opin á þriðjudögum
milli kl. 16 og 18. Ljóst þykir að
ekki sé grundvöllur fyrir að hafa
launaðan starfsmanna á skrif-
stofunni og munu stjórnarmenn
skipta með sér afgreiðslustörf-
um.
Ákveðnar hafa verið reglur
um bikarkeppni BSÍ 1981:
Þátttökugjald verður kr. 500.-
á sveit sem greiðist við skrán-
ingu.
80% af þátttökugjaldinu
renna í ferðasjóð. BSÍ notar 20%
til að standa straum af kostnaði
við keppnina.
Kostnaður vegna ferðalaga
sveita skal gerður upp þegar
öllum ferðalögum er lokið. Sveit-
ir greiða sjálfar fyrstu 1000 kr.
af kostnaði hverrar ferðar.
Sveitir fá síðan greitt úr ferða-
sjóði eins og geta hans leyfir.
Þátttökutilkynningar þurfa að
hafa borist fyrir 4. maí 1981 og
verður dráttur í fyrstu umferð
tilkynntur fyrir 11. maí.
1. umferð skal lokið fyrir 15.
júní.
2. umferð skal lokið fyrir 27. júlí.
Brldge
Umsjóni ARNÓR
RAGNARSSON
3. umferð skal lokið fyrir 31.
ágúst.
4. umferð skal lokið fyrir 21.
sept.
Úrslit verða spiluð 3. október.
Landsliðskeppnin verður með
líku sniði og sl. ár.
Fyrirhugað er að halda for-
keppni dagana 28.-29. mars
með þátttöku valdra para, þó
ekki fleiri en 16. Keppnisform
fer eftir fjölda paranna en stefnt
skal að því að spilafjöldi verði
sem næst 150 spilum. Tvö efstu
pörin í keppninni skulu velja
með sér par til að mynda tvær
sveitir. Þessar sveitir spila 128
spila einvígi dagana 9.—10. maí.
Sú sveit sem sigrar verður
landslið íslands í opnun flokki á
Evrópumóti í bridge 1981 auk
þriðja pars sem stjórn BSÍ velur
í samráði við hin tvö.
Bridgefélag
Breiðholts
Sl. þriðjudag var spilaður eins
kvölds tvímenningur og var spil-
að í einum 16 para riðli:
Úrslit urðu þessi:
Jón Þorvaldsson
— Guðbjörg Jónsdóttir Eiður Guðjohnsen 254
— Ingunn Bernburg Guðmundur Aronsson 249
— Jóhann Jóelsson Helgi Skúlason 243
— Sigurður Þóroddson Trausti Friðfinnsson 230
— Rafn Haraldsson Meðalskor 210. 227
Á næsta þriðjudag verður
einnig eins kvölds keppni og eru
allir velkomnir. Spilað er í húsi
Kjöts og fisks í Seljahverfi og
hefst keppnin kl. 19.30 stundvís-
lega. Keppnisstjóri er Hermann
Lárusson.
Bridgefélag
Hafnarfjarðar
Þegar einungis einu kvöldi er
ólokið í barómeterskeppni gafl-
ara (26 pör) er staða efstu para
þannig:
Dröfn Guðmundsdóttir
— Einar Sigurðsson 145
Björn Eysteinsson
— Kristófer Magnússon 126
Stefán Pálsson
— Ægir Magnússon 116
Guðbrandur Sigurbergsson
— Jón Hilmarsson 115
Aðalsteinn Jörgensen
— Ásgeir Ásbjörnsson 109
Ólafur Ingimundarson
—Sverrir Jonsson 104
Eins og sést er staðan fyrir
síðustu umferð mjög jöfn á
Toppnum og gætu jafnvel fleiri
pör en ofangreind pör blandað
sér í toppbaráttuna.
Spilað er í Gaflinum við
Reykjanesbraut og hefst spila-
mennskan stundvíslega kl. hálf
átta. Áhorfendur eru sérstak-
lega velkomnir að sjá góðan og
skemmtilegan bridge.
Laugardaginn 7. febrúar nk.
munu Gaflarar gera strandhögg
á Skipaskaga. Þar sem Akra-
borgin er biluð verður farin
landleiðin í rútu og þannig á að
koma Skagamönnum á óvart.
Bæjarslagurinn fer fram á fimm
borðum en þar fyrir utan verður
minniháttar bardagi á 6. borði.