Morgunblaðið - 03.03.1981, Blaðsíða 35

1
knattspyrnumanna, sem hann
ávallt sýndi okkur.
Eins og áður greinir var Valtýr
mikill áhugamaður um knatt-
spyrnu og þá sérstaklega um gengi
félags síns. Hann fylgdist nær
undantekningalaust með öllum
leikjum meistaraflokks félagsins,
bæði í mótum og í æfingaleikjum.
Það var sama hvort það var í
Reykjavík eða á öðrum stöðum á
landinu. Þá fylgdist hann eigi
ósjaldan með leikjum yngri flokka
félagsins og það eitt sýnir best
áhuga hans á félaginu og íþrótt-
inni, en allt of fáir af eldri
kynslóðinni gera það. íþróttavellir
landsins voru því oft vettvangur
hans, einkum ef knattspyrna átti í
hlut, og þar átti hann sér marga
vini. Þeir verða víst margir sem
sakna þess í vor að einn kunningj-
anna er fallinn, langt fyrir aldur
fram.
Okkur yngri mönnum í knatt-
spyrnudeildinni var sérstaklega
hlýtt til Valtýs, og þótti gaman að
spjalla við hann, enda voru þær
ófáar stundirnar sem við áttum
með honum í Framheimilinu.
Hann var hreinskilinn og sagði
sína meiningu umbúðalaust, orðin
ef eða kannski heyrðust sjaldan af
vörum hans. Traustur, úrræðagóð-
ur og hjálpsamur var hann okkur í
hvívetna, og ekki ófá málin leyst-
um við á „prívat“-fundum með
honum. Þá kom líka oft margt
spaugilegt fram. Margar setn-
ingar, hafðar eftir Valtý, geymast
á vörum okkar, og verður ekki
gleymt í bráð. í félagsskap við fólk
naut hann sín vel, og var þá oft í
essinu sínu. Eitt í fari Valtýs
verður ekki komist undan að
drepa á hér, en það er hversu vel
honum tókst að umgangast sér
yngri menn og ósjálfrátt urðu þeir
góðir vinir hans. Það var hans
sérgáfa að geta umgengist fólk á
öllum aldri og öllum þjóðfélags-
stigum, og hið svokallaða
kynslóðabil þekkti hann ekki.
Fyrir hans augum stóðu allir
menn jafnt að vígi. Það eru víst
ekki ófáir sem vildu hafa þá
hæfileika sem að framan greinir.
Þar sem hann var, var ávallt
hlátur og gleði, sem oftast nær
stafaði frá skemmtilegum per-
sónuleika hans.
Þrátt fyrir að Valtýr hafi lagt
mikið að mörkum fyrir Fram þá
var fjölskylda hans ávallt í fyrir-
rúmi. En það vildi svo vel til að
börnin hans fylgdu honum mikið
að málum, og hans áhugamál voru
þeirra og öfugt. Tilviljun, nei
aldeilis ekki. Það má því með
sanni segja að fjölskylda Valtýs
Guðmundssonar sé sannkölluð
Framfjölskylda.
Fáa feður hefur maður hitt sem
voru svo góðir og þægilegir við
börn sín, og oft á tíðum var eins og
Valtýr væri fjórða systkinið. Það
má líka segja að Valtýr hafi verið
heppinn, börnin hans voru honum
mjög góð og kunni hann vel að
meta það þó lítið bæri á.
„Allt er í heiminum hverfult",
stendur einhvers staðar skrifað,
og svo sannarlega á það við um hið
sviplega fráfall Valtýs Guð-
mundssonar. Að morgni laugar-
dagsins 21. febrúar kom hann eins
og ávallt á laugardagsmorgnum
upp í Framheimili hress og kátur.
Fyrir okkur félaganna sem þar
vorum, rann ekki í grun að þessi
frjálslegi og hressi maður skyldi
að kvöldi allur verða. Við eigum
því ekki að venjast að vinur sem
við hittum að morgni sé látinn að
kveldi. Það sem styrkir okkur
mest við fráfall þessa drengs, er
að um ókomin ár mun félag okkar
fá hlýhuga hugskeyti handan
móðunnar miklu frá honum.
Að lokum viljum við fyrir hönd
knattspyrnudeildar Fram þakka
Valtý fyrir hans framlag til upp-
byggingar félagsins um leið og við
vottum eiginkonu hans, Birnu, og
börnunum, Valtý, Heienu og Völu,
okkar dýpstu samúð og megi
algóður guð styrkja þau á þessari
erfiðu stundu svo og í framtíð.
Knattspyrnudeild Fram.
Árgangurinn ’43 frá Mennta-
skólanum á Akureyri var stríðs-
kynslóð, sem sleit barnsskónum á
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. MARZ 1981
39
kreppuárunum og lenti svo á
unglingsárunum í sviptingum og
upplausn í þjóðlifinu. Los á hugs-
unarhætti fylgdi hernáminu og
hlaut að koma mishart niður á
ungum sálum — alls staðar steðj-
aði að fár af völdum „ástandsins",
sem i mörgum tilfellum var
sannkallað hættuástand.
Árgangur ’43 úr MA eða stúd-
entabekksögnin sú fór ekki var-
hluta af áhrifum striðsáranna,
sem sköpuðu ákveðna hegðunar-
hætti meðal bekkjarsystkinanna,
ýmist til verri vegar eða til góðs
eða beggja blands. Það var mál
allra, sem til þekktu, að á vissan
hátt hafi bekksögnin, einkum og
sér í lagi máladeildin, verið með
sérstaka lyndiseinkunn, sem gat
birst í ungæðislegri léttúð, jaðr-
andi við algert kæruleysi á stund-
um og braut í bága við einkunnar-
orðin úr söng gamla skólans,
Undir skólans menntamerki.
Svo mikið er víst, að við
brautskráningu veitti Sigurður
heitinn skólameistari þessum
stúdentahóp vítur, sem frægt er
orðið, því að ’43-módelið var eina
framleiðslan úr MA í tíð skóla-
meistara, sem honum þótti vert að
hirta á kveðjustund, e.t.v. sumpart
fyrir þá sök, að hans yngsta barn
var einn úr hjörðinni og trúlega
ekki barnanna beztur í bekkjar-
hópnum. Brottskráningar ’43
höfðu dúsað saman, flestir sex
vetur, allar götur frá því í fyrsta
bekk haustið ’37. í þá tíð var
gagnfræðadeild við lærða skóla á
Isiandi, sem þótti kostur. Dúsað
saman, já mikið rétt, deilt saman
geði og gleði og stundum pínulitl-
um sorgum meira að segja. Margs
er að minnast frá þessum sex
árum, allt frá stuttbuxnaskeiði og
krúnurökun þess, sem þetta skrif-
ar, í busabekk, hefðbundinni toll-
eringu af völdum stóru strákanna
í efri bekkjunum, stórhríðarferð-
um í skíðaskálann Útgarð, laun-
blótum í göróttu öli, sem nefndist
Jukki, í myrkri kompu niðri á
Oddeyri, fyrstu ástríðureykingum
í tyrkneskum De Reszke-sígarett-
um heima hjá einum bekkjar-
bræðranna, sem nú er kominn til
feðranna, barðastóru hattatízk-
unni a la Americaine, brylcream-
smurningu í hári, svo að það gljáði
sem mest; allt frá ofangreindu til
þess, þegar góða veizlu gera skyldi
á gamla Hótel Gullfossi (sem
brann í stríðinu) — stundum þar
og stundum á Hótel Goðafossi og
oft á Gildaskála Hótel KEA — þar
fengust stærstu og beztu vindlarn-
ir.
Og ekki má gleyma fimmta
bekkjar ferðinni á Snæfellsnes
vorið ’42 með Steindór náttúru-
fræðikennara sem fararstjóra, en
síðan það gerðist, hafa bekkjar-
systkinin ferðazt saman, bæði á
tíu og tuttugu og tuttugu og fimm
ára stúdentsafmæli.
Stúdentar vorið ’43 úr MA voru
37 talsins og af þeim eru sex
fallnir fyrir ætternisstapann.
Fyrstur var fullhuginn í bekknum
og dúxinn í máladeild, Þorsteinn
heitinn Halldórsson frá Brekku í
Svarfaðardal. Hann dó um sumar-
ið ’43, hné niður örendur á Hjalt-
eyri að íþróttaleikjum, vaskur
maður og að honum harmdauði.
Þá deyði síra Hermann Gunnars-
son frá Fossvöllum í Jökuldal
(náfrændi doktors Frosta Sigur-
jónssonar læknis), þjónandi prest-
ur á Skútustöðum. Gerðist það
með váveifilegum hætti á prests-
setrinu. Hann var ljóðrænn og
skáldmæltur og mikill heimsmað-
ur á skólaárum og stór í lund.
Hann átti margt eftir ósagt. Og
svo var með stuttu millibili höggv-
ið skarð á nýjan leik í raðir
bekkjarsystkinanna. Einar Bersi
frá Skarði í Höfðahverfi, athafna-
samur verkfræðingur í USA og
hugvitsmaður, glæsimenni, tölu-
vert líkur Hollywoodleikaranum
nýlátna, Steve McQueen, var
snöggiega numinn á brott á bezta
aldri. Og þá Jóhann Finnsson
tannlæknir að vestan, frá Hvilft í
Önundarfirði, lífsteitastur allra,
fjörkálfur og gleðigjafi, sem dó af
slysförum. Jóhann hafði heitt og
gott hjarta, svo heitt að það mátti
brenna sig á því. Og svo fyrir
fáum árum var burtkvaddur Hall-
dór Helgason, aðstoðarbanka-
stjóri á Akureyri. Að þessum
félögum öllum var mannskaði.
Og svo skall á enn eitt áfall
fyrir bekksögnina ’43. Valtýr Guð-
mundsson, fyrrum sýslumaður og
bæjarfógeti á Eskifirði, var allur
síðustu helgi. Féll niður örendur í
hófi sveitunga. Fregnin um það
barst fljótlega til bekkjarsystkina
hans. Þar fór mesta hreystimenni
bekkjarins, þrekmaður, góðum
íþróttum búinn.
Fyrir örfáum vikum höfðu fjórir
bekkjarfélagar komið saman og
slegið í spil að vanda, bridge.
Vaitýr var einn þeirra og lék á als
oddi, var hress yfir því að vera
fluttur suður; undi sér vel í nýja
starfinu og í húsinu, sem hann
hafði keypt handa sér og fjöl-
skyldu sinni í Kópavogi. Hann
sinnti áhugamálum sínum af
krafti eins og knattspyrnunni, var
háttsettur í stjórn Fram, en hann
lék árum saman á námsárunum í
meistaraflokki, bæði fyrir norðan
og sunnan og þótti ekkert lamb að
leika sér við á þeim orrustuvelli.
Þetta var stutt spilamennska, en
skemmtileg og brugðið á leik og
margt upp rifjað og fitjað upp á
ýmsu. Greinarhöf. fékk far með
Valtý í bíl hans. Það var orðið
þungfært á götunum, sem rifjaði
upp erfiðar ferðir Valtýs sýslu-
manns á Austfjörðum í alls konar
veðrum, þegar hann var að sinna
embættiástörfum sínum sem yfir-
vald. Það er mál þeirra, sem til
þekkja, að oft hafi Valtýr þurft að
leggja hart að sér í þeim ferðum,
en ekki verið að víla fyrir sér
erfiðið, enda ókvartsár.
Svo var það nokkru seinna, að
talazt hafði til að ná aftur í Valtý
í bridgespilamennsku í sama húsi
og áður. Það var tæpri viku fyrir
andlát hans. Hann kvaðst því
miður ekki geta mætt og bar fyrir
sig gilda ástæðu, ófærðina i Kópa-
vogi. Það var náð í annan mann,
ekki bekkjarbróður að vísu, en
þrír fulltrúar af árgangnum ’43
voru þó mættir. Svo liðu fáir
dagar og harmafregnin barst.
Þegar þessar línur eru skrifað-
ar, skýtur upp í hugann minning
i’rá haustinu 1960, þegar Austfirð-
ir voru lagðir undir bílhjól, hver
einasti fjörður þræddur plús Hér-
að og hálendin og að enduðum
löngum ströngum keyrsludegi á
gamla Morris Oxford í fylgd með
séra Bolla í Laufási og Flosa
magister úr Stöðvarfirði í eins
konar safari-svaðilför um eina
bröttustu fjallvegi á íslandi, t.a.m.
Oddsskarð, var ákveðið að ganga
eða öllu heldur að aka á vit
sýslufulltrúans, sem þá var, þ.e.
Valtýs, bekkjarbróður og vinar.
Farþegarnir voru glaðir á góðri
stundu og voru orðnir uppiskroppa
með hressingu. Sjofförinn var alls
löglegur. Valtýr rifjaði upp þessa
sögu í kaffihléinu i bridgeboðinu,
sem áður var getið. Hann hefði
verið staddur á þvottaplaninu við
bensínstöðina á Eskifirði, verið að
þvo bílinn sinn, þegar hann heyrir
allt í einu þyt mikinn og eins
konar Þórdrunur, sem hlutu þó að
koma úr bifreið og síðan skerandi
ískur og ærandi hemlahljóð, og þá
hefði sér verið litið um öxl og þar
alveg fast við hann hefði verið
eiturgrænn bíll, vel rykugur og
aurugur, en út úr honum hefði
stigið stgr, afar kurteis í bragði og
hlýlegur og heilsað sér með virkt-
um, en bent svo aftur í bílinn á
farþegana og sagt eins og ekkert
væri: „Heyrðu mig, minn kæri
Valtýr, getur þú ekki sagt mér
hvar hægt sé að kaupa hér á
staðnum hressingu — þú veizt
hvers konar — handa þeim
þarna?" Hann sagðist aldrei
gleyma þessu. Geta ber þess, að
þegar þetta gerðist, var Valtýr
settur sýslumaður og fór með vald
í viðkvæmum málum eins og
þessum, eftirlit með „hressingar-
sölu“. Já, svona gat léttúðin verið
milli gamalla félaga. Um kvöldið
var farið á dansleik og sjeriffinn
slóst með í förina til að halda uppi
skikk og hann útvegaði öllum
gistingu og góðan beina. Sú var
tíðin.
Svo liðu nokkur ár. Og eitt sinn
að sumarlagi fyrir norðan á Akur-
eyri urðu endurfundir. Þá var
Valtýr kominn með stóra fjöl-
skyldu, orðinn sýslumaður þeirra
Sunnmýlinga, hafði gengið að eiga
glæsilega konu og eignazt með
henni myndarleg börn eins og vera
bar. Hann var að eyða sumarleyfi
sínu þar á gömlum grónum götum
og var hamingjusamur að sjá.
Valtýr var félagslyndur maður;
átti til stríðni að bera, en hún var
græskulaus og aldrei heyrðist
hann leggja illt til manna í raun
og með sanni. Hins vegar var hann
laus við tepruhátt og tilgerð, og í
mannlegum samskiptum kom
hann til dyranna eins og hann var
klæddur.
Okkur í bekknum er minnis-
stætt, þegar hann veiktist af
skarlatssótt — það var sennilega í
fimmta bekk, einhvern tímann
seint á útmánuðum eða undir
vorið ’42. Þá var hann settur i
sóttkví, sem var mikil prísund
fyrir fjörmikinn ungan mann eins
og Valtý, sem alltaf þurfti að vera
að fá útrás. Hann var eitthvað
slakur í latneskunni að mati
Þórarins heitins Björnssonar, sem
kenndi okkur þessa fornu tungu.
Og því var það að ráði hans og
Sigurðar skólameistara, að Valtýr
læsi latínu allan tímann í sótt-
kvínni. Valtýr tók því ljúflega og
las og las latínuna. Og fór svo, að
hann skilaði einna beztum árangri
í latínu af öllum í bekknum fyrir
bragðið og hlaut sæmd fyrir.
Valtýr var ekki akademísk
manngerð að upplagi —vhann var
of mikið náttúrubarn til slíks —
hann var frumstæður í eðli sínu,
eins og forfeður hans — eins og afi
hans Sæmundur, sem er talinn
fyrirmynd að Sturlu í Vogum.
Hann hafði skemmtilegt keppn-
isskap, sem e.t.v. bitnaði meira á
honum sjálfum en öðrum; hann
var hollur okkur félögum sínum,
dæmigerður „unglingur í skógin-
um“, af árgangi ’43, meiri alvöru-
maður í lífinu en hann virtist í
orði og skilaði miklu lífsstarfi:
Þrjátíu ára embættisferli. Fyrst
sem fulltrúi sýslumannsins í
Suður-Múlasýslu frá því 1951 til
ársins 1966, en það ár var hann
skipaður sýslumaður í S-Múl.;
jafnframt skipaður bæjarfógeti á
Eskifirði frá apríl '74. Vann Val-
týr að alls konar lögfræðistörfum
samhliða embættisstörfum allan
tímann sem hann dvaldist þar
eystra, varð héraðsdómslögmaður
’57. Hann fluttist suður snemma
árs ’76, og var þá skipaður borg-
arfógeti í skattheimtumálum
(lögtaksúrskurðum o.fl.) hjá
Gjaldheimtunni í Reykjavík, og
vann við það embætti til dauða-
dags. Gegn maður, sem vann með
Valtý hálft fjórða ár hjá Gjald-
heimtunni sagði, þegar hann var
inntur eftir kynnum sínum af
Valtý borgarfógeta: „Mér leizt
strax vel á þennan mann og okkur
varð fljótt vel til vina. Það var
eins og við hefðum þekkzt óra
lengi. Ef til vill hefur því valdið
gamall menningararfur frá Suð-
ur-Þingeyjarsýslu, enda þótt fjöll
og dalir væru á milli okkar á
uppvaxtarárum okkar.“ (Þess ber
að geta, svo að það fari ekki á milli
mála, að Valtýr heitinn var frá
Lómatjörn í Höfðahverfi, en
heimildarmaður er upprunninn
frá Skjálfandabotni). Sögumaður
hélt áfram: „Valtýr kom alltaf
drengilega fram eins og góðum
embættismanni sæmir. Hann var
gæddur mannlegum skiiningi í
samskiptum við fólk, sýndi af sér
samningalipurð, en jafnframt
festu, ef þörf krafði, og gaf þá ekki
eftir. Hins vegar gat hann liðkað
til fyrir fólki, þegar það sýndi
vilja til að standa sig, því að hann
var þannig gerður, að hann vildi
hvers manns vandræði leysa. Svo
vár annað, sem tengdi okkur
saman: Hann hafði gaman af
gömlum og nýjum stökum, ef þær
voru vel gerðar — ég tel hann hafa
haft gott brageyra. Hann var
greindur maður." I sama streng
tók kollegi Valtýs hjá fógeta-
embættinu, sem þekkti hann ára-
tugum saman, bæði í starfi og í
íþróttum (knattspyrnunni).
Valtýr Guðmundsson fæddist
28. febrúar 1920 að Lómatjörn í
Höfðahverfi. Foreldrar hans voru
Guðmundur bóndi Sæmundsson
og kona hans Valgerður bónda að
Þöglabakka Jónssonar. Valtýr
kvæntist 1960, gekk að eiga Birnu
Björnsdóttur sjómanns á Eski-
firði, Jónassonar og konu hans,
Kristínar Ásmundsdóttur. Þau
eignuðust þrjú börn: Helenu, f. 7.
ág. 1959, stundar nám í Kennara-
háskóla íslands; Völu, f. 27. nóv.
’61, lýkur stúdentsprófi í vor frá
MR; Valtý Björn, f. 22. maí ’63,
nema. Áður hafði Valtýr eignazt
son með Bryndísi Jónsdóttur, Jón
Ólaf, f. 25. nóv. ’50. Fjölskylda
Valtýs á nú um sárt að binda eftir
óvænt fráfall hans. Megi sá, sem
öllu ræður, veita eiginkonu hans
og börnum styrk og huggun.
Þrátt fyrir breyskleikaorðið,
sem fór af bekksögn '43 úr MA,
hafa flestir náð miði og markmiði
í lífinu, og gamli skólinn á Akur-
eyri má teljast fullsæmdur af
þessu klaki sínu, sem eitt sinn var
talið orka svo tvímælis. Bikar
lífsins hefur verið bergður í gleði
og sorg á langri leið, en án
eftirsjár, þó ekki alltaf án iðrunar.
Og þegar vinir mætast og kætast,
þá hefur yfirleitt ekki séð högg á
vatni hjá stríðskynslóðinni, ár-
gangi ’43. En saknaö er vina í stað.
Dauðinn er ávinningur, stendur
í Biblíunni, og lífið heldur áfram
og við lifum í afkomendum vorum.
Minnugir þessa er Valtýr kvaddur.
Requiescat in pace.
stgr
Birna Magnúsdótt-
ir — Minningarorð
Fædd 21. desember 1941
Dáin 23. febrúar 1981
í dag kveðjum við vinkonu
okkar, Birnu Magnúsdóttur, Álf-
hólsvegi 45, Kópavogi.
Við skiljum þetta ekki, hvers
vegna hún Bidda er horfin okkur,
ung kona í blóma lífsins, frá
eiginmanni og börnum.
Við stöndum eftir hljóð.
Birna var sannur vinur vina
sinna og vorum við heppin að fá að
vera í hennar vinahópi.
Árið 1970 tók sig saman lítill
hópur vinnufélaga ásamt eigin-
konum sínum og fór í helgarferð.
Þetta var upphafið að litlum
ferðaklúbb sem eftir þetta fór
saman í Þórsmörk á hverju sumri
ogKittist síðan oftar eftir því sem
árin liðu og vinaböndin treystust.
Birna og eiginmaður hennar,
Sævar Björnsson, voru sjálfkjörn-
ir foringjar þessa hóps. Upphaf að
hverri ferð og hverju móti þessa
hóps hófst yfir kaffibolla á heimili
þeirra. í kringum þau var alltaf líf
og fjör og þar leið okkur alltaf vel.
Við eigum ógleymanlegar minn-
ingar um þessar stundir og þökk-
um henni allt og allt.
Við biðjum góðan guð að styrkja
Sævar og börnin í þeirra miklu
sorg.
Vinir úr
Litla ferðaklúbbnum