Morgunblaðið - 03.11.1981, Qupperneq 10
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. NÓVEMBER 1981
10
Ólafur Árnason, sýningarstjóri, sem hefur staðið á bak við sýningavél-
arnar í fimmtíu ár samfleytt. (Mynd: Ólafur K. Magnússonj.
/ ár voru í gær liðin frá því að Gamla bíó tók til starfa. Á næstu
• ^Fdögum munu þeir Hafliði Halldórsson og Hilmar Garðars láta af
rekstri hússins og afhenda það nýjum eiganda, íslenzku óperunni, en Gamla
bíó verður nú óperuhús og verður fyrsta óperan, Sígaunabaróninn, frumsýnd
þar á nýjársdag.
Saga Gamla bíós er um margt merkileg, en þegar það tók til starfa í
Fjalakettinum árið 1906 hófst nýr þáttur í menningarlífi bæjarbúa og lands-
manna yfirleitt, daglegar kvikmyndasýningar. Árin á undan hafði nokkrum
sinnum verið efnt til kvikmyndasýninga í Bárunni og Iðnó. í Fjalakettinum
var bíóið til húsa þar til flutt var í stórhýsið við Ingólfsstræti, þar sem
reksturinn hefur farið fram síðan 2. ágúst 1927.
Ilúsið við Ingólfsstræti var í áratugi stærsta og glæsilegasta samkomuhús
bæjarins. Þar voru, auk kvikmyndasýninganna, haldnir fjöldafundir og tón-
leikar. Hljómburður í húsinu er talinn frábærlega góður og í Gamla bíói hafa
fjölmargir beztu tónlistarmenn okkar „debúterað". Fetersen, sem keypti
Gamla bíó af erfingjum Wartburgs, kaupmanns í Kaupmannahöfn og stofn-
anda kvikmyndahússins, árið 1913, Fetersen, sem bæjarbúar kölluðu ævin-
lega Bíópetersen, var stórhuga og sparaði ekkert til þess að húsið yrði sem
glæsilegast. Arkitekt hússins var Einar Erlendsson, síðar húsameistari, og til
marks um það hversu vandað var til húsbyggingarinnar má nefna að Bíópet-
erscn sendi arkitektinn í Evrópureisu til að skoða kvikmyndahús og fá
hugmyndir um hvernig byggingunni skyldi háttað.
Hilmar Garðars og Hafliði Halldórsson í anddyri Gamla bíós. Þar er allt í
sinni upprunalegu mynd nema söluborð sem sett var upp fyrir nokkrum
árum. (Mynd: Ólaíur K. Magnússon.)
Fáir munu þeir Reykvíkingar vera sem ekki þekkja þennan stað og eflaust eiga margir bernskuminningar um biðina
eftir því að hleypt væri inn á þrjúbíó, en til að tryggja sér sæti var betra að vera tímanlega á ferð því að iðulega kom
fyrir að uppselt væri á barnasýningarnar. (Mynd: óiafur K. Msgnúsmm.)
Ljúft að skila
Gamla bíói í hendur
íslenzku óperunnar
— segja Hafliði Halldórsson og Hilmar
Garðars á 75 ára afmæli fyrirtækisins
í samtali við Morgunblaðið á af-
mælisdaginn sögðust þeir Hafliði
Halldórsson og Hilmar Garðars
ekki bera neinn söknuð í brjósti á
þessum tímamótum, heldur væri
þeim Ijúft að skila húsinu í hendur
Islenzku óperunnar. Þar með væri
tryggt að húsið mundi áfram gegna
menningarhlutverki og þar að auki
lægi fyrir að engin áform væru um
að hrófla við hinum sérstæða stíl
þess.
- Okkur var ákaflega umhugað
um að húsið yrði áfram í sinni upp-
runalegu mynd, sagði Hilmar.
- Auðvitað þarf að gera á því nokkr-
ar breytingar svo það henti til
óperureksturs en íslenzka óperan
leggur mikla áherzlu á að varðveita
allar skreytingar og útlit hússins yf-
irleitt, innan stokks og utan.
- Við hefðum ekki getað hugsað
okkur neinn aðila sem væri betur til
þess fallinn en Islenzka óperan að
taka við þessu húsi.
- En af hverju hættið þið rekstr-
inum?
- Það er orðið svo erfitt að reka
P. Petersen, stjórnandi Gamla híós
frá upphafi og eigandi þess
1913—1939. Eftir að hann seldi
Gamla bió Hafliða Halldórssyni og
Garðari Þorsteinssyni árið 1939
fluttist hann til Kaupmannahafnar
og rak þar „Atlantic Bio“. Petersen,
sonur hans, hefur um langt skeið
verið starfandi sýningarmaður /
Gamla bíói.
kvikmyndahús á íslandi. Aðsóknin
hefur minnkað mjög mikið á síðustu
árum, sagði Hafliði.
- Hvort hafið þig hagnazt meira á
aðgöngumiðasölu eða sælgætissöl-
unni?
- Það er sælgætið sem skilar meiri
hagnaði, svaraði Hafliði.
í gærkvöldi var sérstök hátíðar-
sýning á Fjalla-Eyvindi Victor
Sjöströms. Carl Billich lék á slag-
hörpu meðan á sýningu myndarinn-
ar stóð og var þannig horfið aftur til
gamla tímans, þegar hljóðfæraslátt-
ur var látinn bæta upp þögn „lifandi
mynda“ eins og þær voru í fyrstu
kallaðar hér á landi. Fyrstu mynd-
irnar sem Gamla bíó sýndi í Fjala-
kettinum voru smámyndir Bíópet-
ersens, en fyrsta myndin sem sýnd
var í nýja húsinu við Ingólfsstræti
árið 1927 var Ben Húr. Fjalla-Ey-
vindur er síðasta myndin sem
kvikmyndahúsið Gamla bíó sýnir,
en sem slík stofnun verður bíóið
ekki úr sögunni þrátt fyrir eigenda-
skipti og breyttan rekstur, því að
íslenzka óperan hyggst efna til
kvikmyndasýninga í húsinu eftir því
sem efni og ástæður leyfa.
Hafliði við ,,skiptimaskínuna ‘‘, sem hetur verið í húsinu frá upphafi. Eftir
myntbreytinguna kemur hún að góðu gagni, en sem dæmi má nefna að
fimmkrónumyntin passar í hólfíð sem gömlu fimmeyringarnir voru hafðir í.