Morgunblaðið - 04.04.1982, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. APRÍL 1982
Rætt við sr. Sigurð Pálsson vígslubiskup um
nýútkomna bók hans um Sögu og efni messunnar
SÉRA Sigurður Pálsson vígslubiskup á Selfossi hefur nýlega sent frá sér
bókina Saga og efni messunnar eins og greint hefur verið frá í Mbl.
Bókaútgáfan Þjóðsaga gaf út og Vísindasjóður hefur tvisvar veitt styrk til
þessa verks. Messa íslensku kirkjunnar er sjálfsagt af mörgum torskilin
og þar sem sr. Sigurður kvaðst snemma á prestsskaparárum hafa orðið
var við skilningsleysi og þekkingarleysi manna á messunni hefði hann
ráðist í þetta verk.
íslenska kirkjan fékk nýja
messu í fyrra og sagði sr. Sigurð-
ur hana bæta mjög úr og marka
tímamót. Sagði hann þá sem
myndu tileinka sér hina nýju
messu hafa nokkra stoð í þessari
nýju bók.
— Við Islendingar höfum ekki
átt neina bók um messuna í 400
ár. Síðasta rit um þetta efni er
eftir sálmaskáldið Hallgrím Pét-
ursson og er það snilldarrit, í
sumum atriðum úrelt en það er
þó uppbyggilegt og gagnmerki-
legt, segir sr. Sigurður.
Þegar Morgunblaðið átti sam-
tal við sr. Sigurð Pálsson í tilefni
útkomu bókarinnar greindi hann
m.a. frá smáatviki sem hann
reyndi á dögunum og áður en
lengra er haldið segir hann frá
því:
Óskiljanlegt sem
við ekki þekkjum
— Eg var staddur í hópi ungl-
inga þar sem rætt var um mess-
una. Spurði mig þá piltur af
hverju messan væri svona óskilj-
anleg. Ég hafði gaman af þessari
grundvallandi spurningu, en
með bókinni tel ég mig svara því
að nokkru leyti hvað í messunni
felist, en allt sem við ekki þekkj-
um er óskiljanlegt.
En hvers vegna lagðir þú svo
mikla vinnu í að skrifa um mess-
una eina?
— Það er af því að messan er
meginatriðið fyrir kristið trúar-
líf, þótt margir telji hana auka-
atriði.
Það er alkunna að sértrúar-
flokkar hafa engin sakramenti.
Þeir framkvæma skírn að
nokkru leyti sem játningarat-
höfn og að nokkru leyti sem
postullegan sið og biblíulegan,
sem rétt sé að halda, en skoða
hana ekki sem náðarmeöal. Þeir
hafa enga messu, heldur minn-
ingarathöfn um stofnun heilagr-
ar kvöldmáltíðar, sem þó hefir
ekkert gildi fyrir sáluhjálp
manna.
Margar trúarhreyfingar hafa
svipaðar skoðanir. Sama er um
flesta mótmælendur aðra en
lútherska menn. I stað messu
hafa þeir fábrotnar samkomur
sem byggjast nær eingöngu á
áhrifum prédikunarinnar. Sé
hún ekki andrík veitir formið
nær enga uppbyggingu.
Þessu er öðruvísi háttað með
messuna. Form hennar er svo
auðugt að efni að menn fá fulla
uppbyggingu af því að fara með
það þó prédikunin sé fátækleg. í
messunni öðlast menn endurnýj-
un í trú, siðgæði og andlegu jafn-
vægi af því að hún leiðir menn
gegnum öll viðhorf trúarlífsins
ef þeir þekkja hana vel.
Hvað gefur messan
— einstaklingurinn?
Hvað sækja menn til mess-
unnar?
— Það kemur fram í hinni
fornu bæn, sem hér hefur verið
flutt á undan messu í nær þrjár
aldir. Þar segir: „Drottinn, ég er
kominn i þitt heilaga hús til að
lofa þig og ákalla og til að heyra
hvað þú vilt við mig tala ... Gef
mér þinn heilaga anda svo að ég
iðrist synda minna ... eflist í
trúnni á Krist og taki daglega
framförum í kristilegu hugarfari
og líferni." í þessari bæn koma
fram flest erindi manna til
kirkju.
En spurningin um að sækja
eitthvað til kirkju, messunnar,
kallar á aðra spurningu: Hvað
færa menn með sér til kirkju?
Hvað leggja þeir fram? Það er
mál sem miklu minna er talað
um þó það sé engu minna mál.
Þeir færa þangað, eins og í
Séra Sigurður Pálason vígslubiskup.
Kirkjan væri illa stödd
ef hún hefði ekki sunnu-
daginn og messuna
í bók sr. Sigurðar eru fjölmargar myndir af hinum ýmsu táknum og merkjum kirkjunnar og messunnar og segir
hann það vera hluta af sjálfsagðri lestrarkunnáttu manna að vita hvað þessi tákn þýða. Fylgja þau nokkur hér
með.
bæninni segir, lofgerð og ákall,
þeir bera fram þakkir fyrir lífið
og gæði þess, fyrir handleiðslu
Guðs og varðveislu, fyrir ástvini
og aðstöðu o.s.frv. Þakkarefnin
eru óþrjótandi hjá þeim sem líta
gjafir Guðs réttum augum. En
það er fleira sem þeir færa til
messunnar og allt annars eðlis.
Um það segir Marteinn Lúther á
þessa leið:
Þegar syndir þínar hlaðast
upp, þegar samviskan ákærir
þig, þegar sorgir særa þig eða
náunga þinn og þegar and-
streymið umkringir þig, þá skalt
þú flýta þér til altarisins með
allt þetta og varpa þvi á Krist,
sem ásamt öllum heilögum gerir
byrði þína að sinni, fyrirgefur
þér syndirnar, læknar mein þín
og gefur þér nýjan þrótt:
Ér þörf á að fara til kirkju til
að bera þessi mál fram fyrir
Guð? Er ekki jafngott að gera
það í einrúmi?
Trúin er ekki einkamál
— Þessi spurning er eðlileg af
því að því hefur verið haldið
fram af ákefð að trúin sé einka-
mál manna sem ekki komi öðr-
um við. Þetta er alrangt að því
er kristna trú snertir.
Messan er samfélag kristinna
manna. Hún er ekki ætluð ein-
staklingi út af fyrir sig heldur
einstaklingum í samfélagi.
Kristur segir: „Ég bið ekki ein-
ungis fyrir þessum, heldur fyrir
þeim, sem á mig trúa fyrir orð
þeirra, að allir séu þeir eitt, eins
og þú Faðir ert í mér og ég í þér,
svo séu þeir einnig í okkur."
Messan er gefin til að viðhalda
þessari einingu innan safnaðar-
ins og milli hans og safnaðarins.
Hann segir einnig: „Á því skulu
allir þekkja að þér eruð mínir
lærisveinar ef þér berið elsku
hver til annars." Messan er gefin
til þess að iðka þessa elsku per-
sónulega, sú iðrun getur ekki
gerst í einrúmi.
Menn hittast í kirkjunni til að
rækja þetta kærleikssamfélag,
sem sakramentið er bundið við.
Vér komum til að sjá þá, sem vér
erum kallaðir til að elska, hitta
þá sem vér getum liðsinnt. Enn
er eitt mikilvægasta atriðið það
að vér komum þangað til að
sættast við náungann, ef mis-
sætti hefur orðið, svo að einingin
í elskunni til Guðs og náungans
haldist. Gagnkvæm fyrirgefning
og sátt er algert skilyrði fyrir
því að vér getum gengið til Guðs
borðs og meðtekið fyrirgefningu
vorra synda, fært Guði sjálf oss
að þakkarfórn og síðan horfið
heim aftur, umvafðir náð Guðs
og velþóknan, leystir frá öllum
þeim áhyggjum sem vér bárum
til kirkjunnar.
Fullkomnasta tjáningin
Af þessu stutta yfirliti er ljóst
að messan er annað og meira en
einkabæn. Bók mín er ætluð til
að auðvelda fólki að skilja mess-
una og hafa af henni not. Messan
er fullkomnasta tjáning kristn-
innar sem til er og um leið hefur
hún áróðursgildi og hræddur er
ég um að kirkjan væri illa stödd
ef hún missti sunnudaginn og
messuna.
Þá rekur sr. Sigurður í nokkr-
um orðum hvernig hann vann að
bókinni:
— Fyrst fór ég til Danmerkur
árið 1947 og dvaldi ég þar á söfn-
um í um 6 vikur og skrifaði upp
og safnaði bókum. Árið 1961
fékk ég frí frá störfum og styrk
frá Vísindasjóði. Var ég þá í
Oxford í 7 vikur og tel það allra
besta tímann í þessari vinnu, en
þar komst ég yfir mikið efni.
Síðar dvaldi ég í Ameríku í 2
vikur, en bókina skrifaði ég aðal-
lega eftir að ég kom til Reyk-
hóla. Þangað fékk ég líka sent
nokkurt efni og fékk nokkuð gott
næði til að setja bókina saman.
Henni lauk ég síðan þegar við
fluttumst aftur til Selfoss.
Mikill skilningur
starfsbræðra
Ég hef fengið miklu meiri
skilning og uppörvun af hálfu
starfsbræðra minna en ég átti
von á og vil ég þakka þeim öllum
fyrir það. Við samningu bókar-
innar fann ég sérstaklega til
þess hversu íslensk bókasöfn
voru örbirg af bókum um þessi
efni, en smám saman komst ég í
samband við menn og eftir ýms-
íum leiðum tókst mér að útvega
bækur. Mér til aðstoðar við vél-
ritun og frágang var síðan sr.
Hannes Guðmundsson og veitti
hann mér einnig mikla uppörv-
un.
Að lokum er sr. Sigurður
Pálsson spurður hvort framhald
verði á skrifum hans um helgi-
siði:
— Ekki lofa ég neinu um það.
Ég er orðinn áttræður og tel ekki
ráðlegt að lofa neinu. Á þessum
aldri erum við nefnilega orðin
frekar ónýt og ég þori ekki að
taka neitt að mér. Hins vegar
myndi ég vel geta bætt við efnis-
ins vegna.
Félagsmálastofnun
Reykjavíkurborgar
Ferðaskrifstofan
OTCtXVTKC
Iðnaðarmannahúsinu v/Hallveigarstíg
Símar 28388 — 28580
Reykvíkingar 60 ára og eldri
Bókanir í Mallorka-ferð 11. maí standa yfir.
Félagsmálastofnun Reykjavíkurborgar
Ferðaskrifstofan Atlantic