Morgunblaðið - 18.12.1982, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 18. DESEMBER 1982
Ljóð Gunnars Dal
Bókmenntir
Ævar R. Kvaran
Gunnar Dal:
100 LJÓÐ
IIM LÆKJARTORG.
Víkurútgáfan, Reykjavík.
Margs konar félög hafa eðlilega
athvarf hér í höfuðstaðnum. Með-
al þeirra má nefna svonefnd átt-
hagafélög. í þeim er fólk, sem hef-
ur fæðst eða alist upp í einhverju
þorpi, bæ eða sveit úti á landi. Fé-
lagsmenn hafa það sameiginlegt,
að unna þeim stað þar sem þeir
ólust upp og halda tryggð við
hann. Sum þessara félaga hafa
unnið ágætustu verk í sambandi
við útgáfu rita og bóka, sem
snerta slíkar sveitir eða æsku-
stöðvar, og verndað með þeim
hætti ýmislegt gott og athyglis-
vert, sem ella kynni að falla í
gleymsku. Sennilega er a.m.k. eitt
sameiginlegt þessum félögum öll-
um, en það er að hafa a.m.k. ár-
lega hátíðarsamkvæmi, svo gamlir
sveitungar geti hist og rabbað
saman um dásemdir æskustöðv-
anna. Ræður eru þess vegna við
slík tækifæri oft mjög hátíðlegar
og þar engu til sparað að lofa
sveitina sem um er að ræða hverju
sinni. Þetta er allt saman skiljan-
legt og í rauninni fallega hugsað.
En eitt er þó öllum ræðumönnum
sameiginlegt, en það er það, að
þeir hafa ákveðið að dveljast ekki
lengur á þessum dásamlega stað
en nauðsyn krafði. Þeir hafa held-
ur kosið sér að gerast góðir og
gildir Reykvíkingar. En ætla hins
vegar öðrum að búa áfram í sveit-
inni sinni. Frá þessu sjónarmiði er
þetta tilstand svona að vissu leyti
dálítið broslegt. Máttlausast af
þessum átthagafélögum er víst
Reykvíkingafélagið, sem fæstir
vita hvort er lifandi eða dautt og
heyrist lítið um lofræður um höf-
uðborgina frá því félagi.
Gunnar Dal
Á vissu tímabili þótti óhróður
um Reykjavík góð pólitík víða út
um land og var óspart beitt, og
það af stjórnmálamönnum, sem þó
hvergi vildu annars staðar búa!
Áhrif þessa óhróðurs er helst að
finna ennþá meðal eldri sveita-
manna, sem sjaldan eða aldrei
Ovenjuleq bók um
yenjulega iinglinga!
„Skemmtilegast við þessa
bók er hversu vel
höfund inum tekst að kalla
fram andrúmsloftið í
kringum unglingana í
stílnum, sérstaklega þó í
samtölunum.“
„Pegar ég var nýbúinn að
lesa bókina komst 14 ára
vinkona mín í hana og það
er ekki að orðlengja það
að hún lagði hana ekki
frá sér fyrr en hún var búin
að lesa hana alla."
„Pegar ég spurði hvernig
bókin vceri var svarið:
„Ógeðslega fríkuð stuð-
bók. “
G.Ast. Helgarpósturínn
26.11.1982.
„ .. Og ömurleiki
Hallærisplansins er líka
skýrt dreginn fram og án
útlegginga.
Á.B. Þjóðviljinn
27.11.1982.
„Höfundur þessarar
bókar, þekkir út í ystu
œsar söguefni sitt. “
„Frásögnin öll er trú-
verðug og persónur flestar
líka. “
„Höfundur dregur á hinn
bóginn upp skýra mynd af
nokkrum „venjulegum“
unglingum. “
„Pað er skoðun mín að
höfundur hafi beitt ansi
vönduðum vinnubrögðum
við ritun þessarar bókar. “
„Höfundur setur efni
bókar sinnar fram á lœsi-
legan og oft á tíðum
hnyttinn hátt. Hann tekur
fyrir efni, sem hefur verið
hitamál lengi, - og gerir
það vel og af skilningi. “
„Svo legg ég til að bókin
verði gerð að skyldu-
lesningu fyrir upp-
alendur... “
H.J. Tíminn 24.11.1982.
hafa til höfuðborgarinnar komið.
Islensk skáld hafa margt ort
fallegt um ættjörðina, en þar er
fátt að finna um j)ann stað þar
sem þriðji hver Islendingur þó
býr, nefnilega Reykjavík. En það
var þó ekki fæddur Reykvíkingur
sem leysti íslenskan skáldskap úr
þessum læðingi. Það var einmitt
sveitarmaður austan úr Biskups-
tungum, að nafni Tómas Guð-
mundsson, sem það gerði.
Engum bókmenntamanni á
Reykjavík betra upp að inna en
skáldinu Tómasi Guðmundssyni,
því enginn fæddur Reykvíkingur
hefur unnað þeim stað betur en
hann. Hann var skyggn á töfra
þessarar fögru borgar og var fær
um að gera það af slíkri snilld að
aldrei gleymist.
I þessum þætti er ætlunin að
rabba svolítið um annað skáld,
sem einnig velur sér lífið í höfuð-
staðnum að yrkisefni, en þó með
allt öðrum hætti en Tómas. Skáld-
ið Gunnar Dal. Síðasta bók hans
100 LJÓÐ UM LÆKJARTORG er
að öllu leyti allt annars eðlis en
borgarljóð Tómasar. Gunnar velur
sér enn þrengra svið en Tómas, því
hann lætur sér nægja Lækjartorg,
gamla miðbæinn, sem áfram verð-
ur það, hvað sem allir skipulags-
fræðingar segja. Lækjartorg er og
verður hjarta lífsins í Reykjavík.
Það sem þar gerist eða er látið
gerast skiptir því alla borgarbúa
máli.
Gunnar bregður hér fyrir sig
ævafornum bragarhætti, sem
einkum hefur verið vinsæll í söng,
enda einfaldur, skýr og fagur í
senn. Það er heimspekingurinn
sem hefur orðið í þessum ljóðum.
lífið á Lækjartorgi og við kynn-
umst því hvernig það kemur fyrir
sjónir lífsreynds skálds. Og við
kynnumst því manninum Gunnari
Dal býsna vel í þessari bók; jafn-
vel enn betur persónulega en i öðr-
um ritverkum hans. Og það er
skemmtilegt að kynnast þessum
manni; ekki síst kímnigáfu hans,
sem ef til vill er eins konar kveikja
bókarinnar. Það sem fyrst og
fremst vakti athygli þess sem
þessar línur hripar er það hve
hann er bersýnilega óháður
mönnum og skoðunum. Enda gerir
hann góðlátlegt grín að hinum
ólíkustu viðhorfum. Lækjartorg
virðist vegamót hinna ólíkustu
manna og skoðana. Og þar bera
menn saman bækur sínar:
llér dafna raddir
dómaþing.s
hins da*migeróa
íslendings:
Betri en þín
er bókin mín.
I*ar bragarsnillin
nýtur sín.
í mínum bókum
muntu sjá
menningu
og visku þá
sem efstu tindum
ordsins n*r.
— Ef ég nennti
ad skrifa þa*r.
Um fegurðina á Lækjartorgi
yrkir Gunnar með einföldum, og
snjöllum hætti, eins og góður
heimspekingur:
Korm og litir,
fegurd þín,
fylla af gleði
augu mín.
I'á audlegó finna
allir jafnt.
Kn einhvern veginn
finnst mér samt
sú fegurd mest
sem maður hver
með sér
inn á torgið ber.
Og hann yrkir um stjórnmála-
flokkana, þar sem hver fær sitt,
velferðina, útimarkaðinn, ræður
og garðyrkjustörf á Lækjartorgi,
virðingarstigann í þjóðfélaginu,
herfræðinga og sálfræðinga.
Hver Reykvíkingur hlýtur hér
að kannast við margt, ef ekki allt.
Og hafa gaman af þeirri hlýju
kímni sem litar yrkisefni Gunnars
í þessum óvenjulegu ljóðum. En í
síðasta ljóðinu kynnumst við svo
aftur manninum á bak við orðin,
þegar hann segir:
Heltók menn
á minni öld
mammonstrú
hyesja kold.
I»ar sem samúð
sést ei meir
frá sannleikanum
villast þeir.
Ilér liggur öllum
lífið á
löngu týndu
marki að ná.
En þeim sem hafa
í veröld villst
loks vegamóðum
þetta skilst.
Ilið innra líf
er hin eina von,
og okkar trú
á mannsins son.
Að þeirri trú
við tökum mið
til að áttum
höldum við.
Ég fagna þessari bók í bundnu
máli um lífið í höfuðstaðnum og
vona að fleiri snjöll skáld geri sér
það að yrkisefni.
Eins og vænta mátti af þessum
höfundi leikur þetta létta form í
höndum honum. En þó verður sá
sem þetta hripar að ásaka h’ann
fyrir að láta að hætti norðan-
manna sumra hv stuðla við k, þeg-
ar hann segir:
En hér hafa menn
kæti kynnst,
sem hvergi annars staðar
finnst.
Þakka Víkurútgáfunni fyrir
þessa bók.
Hanna og kærleiksgjöfin
Bókmenntir
Sigurður Haukur Guðjónsson
HANNA OG KÆRLEIKSGJÖFIN
Höfundur: Regine Schindler.
Þvðing: Magnús Kristinsson.
Myndir: Hilde Heyduck-Huth.
Prentun: A. Mondadori, Veróna, ít-
alíu.
Útgefandi: Bókaútgáfan Skjaldborg.
Eg hvet alla þá sem halda því
fram, að kjarni jólahátíðarinnar
sé að gleymast, þau séu ekki orðin
annað en uppskeruhátíð þeirra
sem eitthvað hafa að selja, að
kynna sér þessa bók. Séu slík orð
meira en orðin tóm, þá mun bókin
fylgja mörgum gjöfum til ís-
lenskra barna i ár.
Lama maður, betlarinn Jóakim,
og fátæk hjarðmær, Hanna, sitja
við þjóðleiðina til Betlehem, i von
um að einhverju verði vikið að
þeim fyrir mat. En sögudaginn
virðist fátt ætla að verða þeim til
bjargar. Aðeins fólk, sem jafn illa
er statt og þau sjálf á leið þarna
um, og svo þeir, sem arðræna fólk-
ið, til þess að geta stundað byssu-
leiki sína. Vegmóð kona hnígur
niður.við hlið þeirra, og þau verða
til þess að hún og Jósef finna
húsaskjói fyrir nóttina. Það eru
Hönnu sár vonbrigði að í körfu
sína þennan daginn hafði hún ekk-
ert fengið annað en gullsaumað
klæði, og sársvöngum er slíkt
harla lítils virði. En margt fer á
annan veg en horfir. Hanna verð-
ur vitni að mörgu undrinu þessa
nótt, og klæðið sitt réttir hún
fram, í hrifning, sem gjöf til lítils
barns, sem fæddist í heiminn, til
þess að lina þjáning þeirra sem við
veg lífsins sitja með Jóakim og
Hönnu.
Já, þetta er sagan um Jesúbarn
ið sögð á athyglisverðan hátt. Þýð-
ing Magnúsar er ágæt.
Myndirnar einfaldar, vel gerðar,
og falla að efni. Frágangur allur
til fyrirmyndar.
Hafið þökk fyrir prýðisbók.
IHtxpcnlhlidiiib
Góðandaginn!