Morgunblaðið - 27.01.1983, Qupperneq 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 27. JANÚAR 1983
Um hval
veiðimál
Greinargerð frá Hval hf.
Á ársfundi Alþjóðahvalveiði-
ráðsins á síðastliðnu sumri var
samþykkt með tilskildum meiri-
hluta atkvæða (%) að leggja al-
gjört bann við hvalveiðum frá og
með árinu 1986. Ef íslenzk stjórn-
völd sætta sig við þessa ákvörðun
og aðrar ákvarðanir ráðsins, sem
fela í sér óraunhæfa veiðikvóta áð-
ur en bannið tekur gildi, gæti svo
farið, að árið 1983 yrði síðasta ver-
tíðin, sem Hvalur hf. gerir út á
hvalveiðar. Þeirri greinargerð, sem
hér fer á eftir, er ætlað að kynna
almenningi þau rök, sem eru fyrir
áframhaldi hvalveiða frá íslandi.
Hlutverk og starfs-
hættir Alþjóða-
hvalveiðiráðsins
Samkvæmt stofnskrá Alþjóða-
hvalveiðiráðsins er aðildarríkjum
þess heimilt að mótmæla ákvörð-
unum ráðsins innan 90 daga, ef
þeim sýnist svo. Mótmæli hafa þær
verkanir, að hlutaðeigandi ríki er
óbundið af þeirri ákvörðun, sem
mótmælt hefur verið. Þegar frestur
til að mótmæla allsherjarbanni
rann út hinn 4. nóv. sl., höfðu eftir-
talin ríki lýst sig andvíg banninu:
Japan, Noregur, Sovétríkin og
Perú. í hiut þessara ríkja kemur
tæplega 80% af heildarfjölda
hvala, sem heimilt verður að veiða
árið 1983 úr nýttum hvalastofnum.
Hafi eitthvert ríki neytt réttar
til að mótmæla ákvörðun ráðsins,
er öðrum aðildarríkjum veittur 90
daga viðbótarfrestur til að koma á
framfæri mótmælum. íslendingar,
sem enn hafa ekki mótmælt, munu
því eiga frest til 2. febrúar nk. að
láta frá sér heyra.
í stofnskrá Alþjóðahvalveiði-
ráðsins er greint frá „áhuga þjóða
heims á að varðveita handa óborn-
um kynslóðum þá miklu náttúru-
auðlind, sem hvalastofnar eru“. Þá
segir og, að tilgangur stofnskrár-
innar sé að „sjá um hæfilegt við-
hald hvalastofna og þar með gera
kleift, að hvalveiðar þróist með
skipulegum hætti". Hvalveiðiráðið
hefur beitt margs konar aðferðum
við stjórnun hvalveiða, svo sem
með því að banna veiði ofveiddra
stofna, með ákvörðun veiðikvóta,
með ákvæðum um lágmarksstærð
veiðanlegra hvala, lengd vertíða,
með eftirliti með veiðum og ákvæð-
um um skyldu til að veita upplýs-
ingar. Lengi vel voru ákvarðanir
ráðsins grundvallaðar á hvoru
tveggja í senn: veiðihagsmunum og
vísindalegum rökum, og það var
fágætt, að ákvörðunum ráðsins
væri mótmælt.
Á síðustu árum hefur orðið
breyting á meðferð mála. Hval-
veiðiráðið stendur opið öllum ríkj-
um, sem inngöngu æskja, og gildir
einu, hvort ríki hafi nokkru sinni
stundað hvalveiðar eða hvala-
rannsóknir eða ekki. Á allra síð-
ustu árum hefur aðildarríkjum
ráðsins fjölgað til mikilla muna. í
hópi nýrra meðlima eru smáríki,
sem ekki eru nefnd á nafn í íslenzk-
um landafræðikennslubókum. Svo
er að sjá, sem smalað hafi verið í
ráðið; slíkt ofurkapp hafa viss ríki
lagt á, að náð yrði tilskildum meiri-
hluta til samþykkis á allsherjar-
banni við hvalveiðum. Og þess
munu nokkur dæmi, að með at-
kvæði hinna nýju meðlima ráðsins
hafi farið borgarar annars ríkis.
Sú augljósa breyting hefur orðið
á ráðandi viðhorfum innan Al-
þjóðahvalveiðiráðsins, að sjónar-
mið skynsamlegrar nýtingar
hvalastofna hefur vikið fyrir til-
finningalegum rökum, sem varða
meinta greind hvala og þær aðferð-
ir, sem beitt er við veiðarnar.
Stofnskrá Alþjóðahvalveiðiráðsins
veitir því þó ekkert umboð til að
byggja ákvarðanir sínar á þeim
grundvelli. Það hefur þess vegna
verið viturlegra ráðið í upphafi að
heimila aðildarríkjum að mótmæla
ákvörðunum Hvalveiðiráðsins með
þeim verkunum, sem þegar hefur
verið getið um.
Afstaða Matvæla- og
landbúnaðarstofnunar
Sameinuðu þjóðanna
í yfirlýsingu, sem áheyrnar-
fulltrúi FAO — Matvæla- og land-
búnaðarstofnunar SÞ gaf — á síð-
asta ársfundi Alþjóðahvalveiði-
ráðsins, segir m.a.: „Ekki virðist
réttlætanlegt að banna hvalveiðar
um víða veröld með tilliti til þess
hve ólíkt ástand hinna einstöku
hvalastofna er, og þeirrar stað-
reyndar, að nær allar hvalategund-
ir og stofnar, sem orðið hafa fyrir
alvarlegri fækkun, njóta þegar al-
gjörrar verndar." Þá gagnrýnir
fulltrúi FAO þá réttlætingu fyrir
allsherjarbanni, að ekki sé nóg vit-
að um þau atriði, sem ráða vexti og
viðgangi hvalastofna með þeim
orðum, að „bezta, ef ekki eina leið-
in, til að ákvarða veiðanlegt magn
úr hvalastofnum er að mæla veið-
arnar vandlega. Vísindalega er
þekking okkar á hvalastofnunum
langt frá því að vera fullkomin og
talsvert má um það deila, hversu
miklar veiðar einstakir stofnar
þola. Efasemdir þessar gefa þó
enga ástæðu til að veiða ekki hóf-
legan afla úr stofnum, sem virðast
vera i góðu ástandi."
Fréttabréf úr Breiðuvíkurhreppi:
Talstöðvar björguðu því
að hægt var að ná í lækní
Laugarbrckku, H. janúar.
Tíöarfar
VEÐRÁTTAN hefur verið mjög
slæm hér eins og víða á landinu
síðan í desember, og hafa oft
verið hörð veður, úrkomur mikl-
ar og stormar, en verst hefur tíð-
arfar verið síðan fyrir jól, lát-
laus snjókoma og stórviðri. Á
gamlársdag var hvass útsynn-
ingur með snjóéljum, þó var
hæggert verður um stund síð-
asta hluta dagsins og úrkomu-
laust rétt fyrir dimmingu. En
þegar byrjað var að skyggja, var
ég staddur hér úti við og he.vrði
ég þá í flugvél og sá hana fljót-
lega þar sem hún kom úr vestri
og flaug hún lágt yfir höfði mér
til austurs. Hún flaug lágt yfir
kirkjuna sem stendur í túninu
hjá mér en kirkjan var uppljóm-
uð af flóðljósum og ljóskrossi.
Ég sá að þetta var þyrla. Nú sá
ég að þyrlan beygði til suðurs og
síðan til vesturs, eða í hring yfir
plássið, svo flaug hún tvo hringi
og alltaf yfir kirkjuna til aust-
urs, því næst flaug vélin til aust-
urs inní Breiðuvík mjög lágt og
hvarf mér sjónum um stund
bakvið Hellnahraun. Mér datt í
hug að einhver bilun væri í vél-
inni, og hún væri að athuga
lendingarstað, sem kom á dag-
inn. Þá gerist það næst, að þyrl-
án kemur aftur, og flýgur nú
mjög lágt yfir mig þar sem ég
stóð og þá á leið niður. Svo fór
hún alveg niður að jörðu svona á
að giska 40 metra frá íbúðarhús-
inu, og snjórinn sem var á tún-
inu þyrlaðist upp undah vélinni,
en þá hóf hún sig upp aftur lítið
eitt og flaug niður túnið nokkra
metra frá jörðu og lenti svo rétt
fyrir neðan túngirðinguna á
Laugarbrekku og tókst lendingin
mjög vel.
Margir af íbúum plássins fóru
að vélinni strax og hún lenti.
Þetta var þyrla frá setuliðinu í
Keflavík. í vélinni voru sjö
menn, allir frá setuliðinu. Þyrl-
an var að koma að norðan, og
var á leið til Keflavíkur, hún var
komin hér suður á Faxaflóa, en
sneri þar við, vegna þess að þá
var komið svo vont veður fyrir
sunnan að þeir treystu sér ekki
til að lenda þar.
Einn maður á Hellnum gat
talað við mennina á ensku, en
það var Matthías Björnsson,
Gíslabæ. Þeir skiptu sér á tvo
bæi fyrst og borðuðu þar kvöld-
mat, en gistu allir hjá Matthíasi.
Símasambandslaust var á
Hellnum á gamlársdag, þegar
flugvélin lenti og kom síma-
samband ekki á aftur fyrr en 3.
janúar, en símasamband var í
Breiðuvík, og var farið með einn
af áhöfn flugvélarinnar tvær
ferðir inn í Breiðuvík í versta
veðri, svo að hann gæti talað
suður. Um 15 mínútum eftir að
vélin lenti skall hér á versta veð-
ur, snjókoma og skafrenningur,
svo litlu mátti muna, að hún
gæti lent hér. Á nýársdag var
vestanhvassviðri með hríðarélj-
um.
Einn spaðinn á vélinni fauk af
um nóttina, og þurftu þeir að
gera við það á nýársdag áður en
þeir fóru, en klukkan 15.15 hófu
þeir sig til flugs, og gekk ferðin
vel suður. Þeir ætluðu að fljúga
með ströndinni.
Messur
Á annan jóladag messaði séra
Rögnvaldur Finnbogason, sókn-
arprestur í Hellnakirkju, og
skírði tvö sveinbörn úr sókninni.
Annar drengurinn, sem skírður
var og heitir Finnbogi, er sonur
Reynis Bragasonar og Jónasínu
Oddsdóttur, sem búa á Laug-
arbrekku, en hinn drengurinn,
sem heitir Jón Fannar, er sonur
Tryggva Högnasonar og Elísa-
betar Jónsdóttur. Þau búa nú á
Akranesi, en komu hingað með
drenginn (til foreldra hennar) til
að láta skíra hann hér. Fjöl-
menni var við kirkju, og veður
gott um miðjan daginn, en
versnaði mjög um kvöldið. Fór
þá að snjóa og skafa, en allir
komust þó heim án hrakninga.
Talsverður snjór var á vegum, og
ekki fært nema jeppum.
Félagslíf
Með naumindum var hægt að
kveikja í brennum á gamlárs-
kvöld vegna veðurs, en veðrið
batnaði smástund og var þá
kveikt í brennum.
Unga fólkið sem komst vegna
ófærðar kom saman á nýársnótt
til að skemmta sér í félagsheim-
ilinu á Arnarstapa, en þegar það
fór heim um nóttina hafði snjó-
að svo mikið að fjórir fólksbílar
sem fóru frá Hellnum komust
ekki alla leið vegna ófærðar, og
varð fólkið að skilja bílana eftir
og ganga heim. Kvenfélagið hér
ætlaði að hafa jólatrésskemmt-
un fyrir börn um hátíðirnar, en
af því gat ekki orðið vegna
ófærðar og óveðurs.
Sími
Mikil óánægja ríkir hér í sveit
varðandi símann síðan að síms-
stöðin á Arnarstapa var lögð
niður á síðastliðnu vori, en þá
var Breiðuvíkurhreppur tengdur
við Stykkishólm frá klukkan 9.00
að morgni og til kl. 21.00 að
kvöldi, en við Búðardal hinn
hluta sólarhringsins.
Þessari breytingu fögnuðu
flestir í byrjun sem eðlilegt var
þar sem við höfðum ekki síma-
samband áður nema fjóra
klukkutíma í sólarhring, en nú
áttum við að vera i símasam-
bandi allan sólarhringinn og
virtist því þessi breyting vera
mjög glæsileg, og hefði líka verið
það ef allt hefði verið í lagi, en
því miður hefur reynslan verið
önnur, því símasambandið hefur
vægast sagt verið alveg óviðun-
andi.
Símasambandið hefur verið að
fara af trekk í trekk með stuttu
millibili og stundum vikum sam-
an í einu, með ýmsu móti. Stund-
um hefur verið símasambands-
laust frá okkur, og stundum til
okkar, en línan ekki bilað, heldur
eitthvað annað.
Sveitinni er skipt í þrennt:
Breiðuvík sér, Arnarstaði og svo
Hellnar. Símasambandið milli
innansveitarhólfa hefur alla tíð
verið ómögulegt og hefur þar
engin breyting orðið á, svo sveit-
ungarnir hafa ekki getað talað
saman, aðeins þó undantekn-
ingar, en orðið að láta stöðvarn-
ar bera á milli í brýnni nauðsyn.
Konurnar, sem eru við símann í
Stykkishólmi og Búðardal, eiga
miklar þakkir skilið fyrir sér-
staka lipurð og greiðsemi og þá
þolinmæði sem þær hafa sýnt
við þessar bágbornu aðstæður.
Þær hafa reynt eins og þær hafa
getað að ná til okkar og afgreiða
símtöl fyrir okkur, en það gefur
að skilja að þetta ástand hefur
verið mikið aukaálag á þær.
Um áramótin voru talsverð
veikindi á mínu heimili, lítið
barn, sjö mánaða gamall dreng-
ur, var með hlaupabólu og var
hann með 40 stiga hita á annan í
nýári. Þá var ekkert símasam-
band og ekki fært bílum vegna
illviðris og snjóa og gat það því
ekki talist glæsilegt. Talstöð er
hér í plássinu á Ökrum, sem nær
sambandi við aðra stærri talstöð
í Breiðuvík, sem er í Miðhúsum.
I þessu tilfelli náði Akratalstöð-
in í talstöðina í Miðhúsum, og
bað Miðhús um að ná sambandi
við héraðslækninn, og það
heppnaðist vel. Miðhús náði til