Morgunblaðið - 28.09.1985, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. SEPTEMBER1985
Zelig með tveimur stórmennum sögunnar, Calvin Coolidge og Herbert
Hoover, Bandaríkjaforseta.
Maður fjöldans
Kvikmyndir
Árni Þórarinsson
Austurbæjarbíó: Zelig ***Vi
Bandarísk. Árgeró 1983. Handrit
og leikstjórn: VV'oody Allen. Aðal-
hlutverk: Woody Allen, Mia
Farrow.
Nútímatrúðurinn sem Woody
Allen hefur verið að þróa í
myndum sínum, allt frá Take the
Money and Run árið 1969, er með
Zelig kominn á leiðarenda. Með
Leonard Zelig hefur Allen leitt
þessa persónu til lykta, ef svo
má segja. Hinn taugaveiklaði
trúður Allens, fullur óöryggis og
vanmetakenndar andspænis
risavöxnum vandamálum hvers-
dagslífsins eins og konum, log-
andi hræddur um að geta ekki
svarað kröfum nútimans um að
vera klár, töff og með allt á
hreinu, hefur i Zelig loksins
„fundið sjálfan sig“. Þetta tekst
honum með því bókstaflega að
„týna sjálfum sér“, svo notaðar
séu klisjur tískusálfræðinnar.
Leonard Zelig er kristöllun allra
þeirra karakterþátta sem Allen
hefur verið að leika sér með í
gamanmyndum sínum sem eng-
inn vafi er á að verða sígildar í
kvikmyndasögunni ekki síður en
myndir Chaplins, fyrirrennara
hans fyrr á öldinni.
Leonard Zelig er hið „mann-
lega kamelljón"; maður sem er
svo óöruggur með sjálfan sig að
hann breytir sér andlega og lík-
amlega í sams konar fólk og er
í kringum hann í það og það
skiptið. Ef hann er með negrum
breytist hann í negra, ef hann
er hjá sálfræðingi verður hann
sjálfur að sálfræðingi. Hann vill
svara kröfum umhverfisins; ef
kona er að fæða barn í grennd
við hann, breytist Zelig í ljós-
móður. Og allt hófst þetta með
því að hann sem ungur maður
skammaðist sín fyrir að hafa
ekki lesið Moby Dick þegar allir
aðrir höfðu lesið Moby Dick.
í stað hins frjálsa gaman-
myndaforms sem Allen hefur
mestan part helgað sig með ýms-
um hætti nálgast hann Zelig með
strangri formrænni alvöru.
Hann byggir myndina upp í
paródískum heimildamyndastíl
þar sem raunverulegum heimild-
um frá þriðja áratugnum, frétta-
myndum, ljósmyndum og sann-
sögulegum persónum, eins og
Hearst, Chaplin og Hitler, er með
feikilegri og heillandi tækni
fléttað saman við tilbúin innslög
í sama stíl, ásamt viðtölum úr
nútímanum við fóik eins og Saul
Bellow og Susan Sontag sem rifja
upp „kynni" sín af þessari sögu-
frægu persónu sem aldrei var til
en er þó alls staðar, Leonard
Zelig. Myndin rekur sig eftir
heimildum sínum, fölskum sem
ekta, og segir þannig sögu Zeligs
og geðlæknisins (Mia Farrow)
sem tekst að lækna hann af
breytingarsýkinni með því að
þykja vænt um hann eins og
hann er. Sú saga gengur gegnum
mörg kaflaskipti. Eftir lækning-
una verður Zelig eins konar þjóð-
hetja og fjölmiðlastjarna, en
þegar upp kemst að hann hafði
meðan hann var veikur villt á
sér heimildir í ýmsum gervum,
margkvænst og óafvitandi leikið
á fólk snýr umhverfið aftur við
honum bakinu og þá verður hann
að hefja ummyndanir sínar aft-
ur. Síðasta stig þeirra er í Þýska-
landi Hitlers. Allen tekst þannig
með afar lúmskum hætti að deila
á dýrkun hópsálarinnar og hég-
óma fjölmiðlunar. Zelig er í
rauninni tákn hins aðþrengda
einstaklings í massavæðingu
okkar tíma. Zelig vildi passa í
kramið. „Ég vil bara að fólki
geðjist að mér,“ segir hann.
Þetta er furðuleg mynd og
heldur manni hugföngnum allan
sinn stutta sýningartíma (79
mín.). Hún er ekki drepfyndin,
en ævinlega ertandi fyrir skiln-
ingarvitin. Woody Allen stendur
nú á hátindi síns höfundarferils
og með sýningunni á Zelig í
Austurbæjarbíói eru „aðeins"
fjögur af nýjustu verkum hans
ósýnd hérlendis, Stardust Mem-
ories, A Midsummer Night’s Sex
Comedy, Broadway Danny Rose
og The Purple Rose of Cairo.
Vonandi þurfa íslenskir bíógestir
ekki að bíða lengi eftir því að fá
að kannst þroskuðustu verkum
þessa merkilega kvikmyndagerð-
armanns.
Leiðrétting
Mér hefur verið bent á að það
er ekki rétt sem stóð í mynd-
bandapistli mínum um Johan
Cassavetes hér í blaðinu í fyrra-
dag að aðeins ein mynda hans
hafi verið sýnd hér á Kvik-
myndahátíð. Þær munu alls vera
fjórar. Biðst ég velvirðingar á
þessu ranghermi.
Ný
þjónusta
Greiöslukortaviöskipti
Frá og meö 1. október nk. geta auglýsendur
Morgunblaösins greitt auglýsingar sínar meö
greiöslukortum VISA og EUROCARD.
Auglýsendur geta hringt inn auglýsingar, gefiö
upp kortnúmer sitt og veröur þá reikningurinn
sendur korthafa frá VISA og EUROCARD.
Um leiö og þessi þjónusta veröur tekin upp þá
munum viö jafnframt veita þeim sem staðgreiöa
auglýsingar 5% afslátt.
Auglýsingadeild
Náttúrufræðisafn
undir berum himni
— Maðurinn og fjaran
Frá Áhugahópi um byggingu náttúrufræðisafns
Fimmti náttúrufræðidagurinn
sem áhugahópur um byggingu
náttúrufræðisafns stendur að,
verður haldinn sunnudaginn 29.
september. Þar sem þá er stór-
straumsfjara um hádegisbil, för-
um við í fjöruferð að Hjallasandi
við Brautarholt á Kjalarnesi. Þar
hefur náttúran sjálf útbúið gríð-
arstóran „sýningarbás", og þar
ætlum við að fræðast um lífríki
fjörunnar og hvernig maðurinn
hefur nýtt sér gæði hennar fyrr og
nú.
í „sýningarbásnum verða „safn-
verðir" okkur til leiðbeiningar um
þaö sem við finnum. Þeir eru: Árni
Waag líffræðikennari og forstöðu-
maður Náttúrufræðistofu Kópa-
vogs, Jón Bogason rannsóknar-
maður, sérfróður um skeljar,
Vilhjálmur Þorsteinsson fiski-
fræðingur á Hafrannsóknastofn-
un, Þorvaldur Örn Árnason nám-
stjóri í eðlis- og líffræði og Ævar
Petersen dýrafræðingur, forstöðu-
maður Náttúrufræðistofnunar Is-
lands. Líffræðingarnir og frosk-
kafararnir Kristinn Guðmundsson
og Gunnar Steinn Jónsson kafa
eftir ýmsu forvitnilegu handa
okkur og einnig verður með okkur
leiðbeinandi um nýtingu og mat-
reiðslu þörunga, svo eitthvað sé
nefnt.
Þátttakendur fá í hendur „sýn-
ingarskrá" eins og á hverju öðru
safni. I henni verða m.a. ýmsir
fróðleiksmolar, ásamt nafnalista
yfir þau dýr og plöntur sem hægt
er að sjá. Þar getum við merkt við
þær tegundir sem við kynnumst.
Einnig verða í „skránni" þrautir
og verkefni, ekki síst fyrir börnin.
Gangan úr bílnum í fjöruna er
örstutt og greið og er því kjörið
fyrir alla fjölskylduna, unga sem
aldna, að drífa sig út á sunnu-
dagsmorgun og kynnast ýmsu
skemmtilegu sem við tökum ekki
alltaf eftir, þótt það sé við fætur
okkar.
Vestfjarðaleið býður upp á
ókeypis rútuferð. Farið verður frá
Náttúrugripasafninu við Hlemm-
torg, Hverfisgötumegin (gegnt
lögreglustöðinni) klukkan 9.15
stundvíslega og komið aftur á
sama stað um klukkan 12.30. Þeir
sem vilja geta að sjálfsögðu farið
á eigin bíl.
Trjónukrabbi — eitt þeirra dýra sem
fundist gæti.
Fjaran hefur löngum verið gjöf-
ul. Hún hefur gefið mönnum mat,
fóður handa skepnum, eldivið,
beitu, smíðavið, leikföng og áhöld,
svo eitthvð sé nefnt. Og þar mátti
áður fyrr stundum sjá sækýr,
marbendla, fjörulalla, og einnig
seli sem fóru úr hamnum og döns-
uðu í sandium. Við „fjörulallar"
nútímans sjáum víst ekki margt
slíkt á sunnudaginn, en hver veit,
kannski getum við horfst í augu
við sel og sannreynt hvort hann
hefur mannsaugu eins og haldið
hefur verið fram.
Tilgangurinn með náttúru-
fræðidögum og öðru sem áhuga-
hópurinn hefur aðhafst, er að
vekja athygli ráðamanna og al-
mennings á nauðsyn þess, að
byggt verði alhliða og nútímalegt
náttúrufræðisafn hið snarasta,
öllum almenningi til ánægju og
fræðslu. Þetta hefur þegar borið
þann árangur, að lögð hefur verið
fram þingsályktunartillaga um
málið, og eru flutningsmenn henn-
ar úr öllum flokkum. Einnig hefur
Ragnhildur Helgadóttir mennta-
málaráðherra ákveðið í kjölfar að-
gerða okkar, að skipa nefnd til
þess að kanna málið frá ýmsum
hliðum og gera tillögur um fram-
kvæmdir.
Hópurinn fagnar þessu og kann
hlutaðeigandi aðilum kærar þakk-
ir. Einnig flytjum við þakkir öll-
um samstarfsaðilum um náttúru-
fræðidagana. Þeir hafa allir fús-
lega gefið vinnu sína og látið í té
aðstöðu. Á þessu sést, að áhuginn
er vissulega fyrir hendi.
(Áhugahópur um byggingu
náttúrufræðisafns.)