Morgunblaðið - 28.12.1989, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. DESEMBER 1989
15
Um sljörnuspeki
fornmanna
r
Bókmenntir
Erlendur Jónsson
Björn Jónsson læknir:
STJARNVÍSI í EDDUM. 141 bls.
Bókaútg. Skjaldborg.
Reylqavík, 1989.
»Orðið „stjarnvísi“ sem er alloft
notað í þessu verki er annarrar
merkingar en stjörnuspáfræði,«
segir Björn Jónsson. í bók sinni
leiðir hann rök að því að goðsögur
fornaldar, íslenskar sem erlendar,
séu sprottnar af áðumefndri
stjarnvísi, það er að segja stjörnu-
fræði fornmanna: »Stjarn-goðfræði
Norðurlandaþjóða á rætur beint til
grískrar og arabískrar stjarnfræði,
en einnig, og sérstaklega, lengra
austur á bóginn og lengra aftur í
tíma, allt til Efrat'a og Súmera, sem
byggðu á enn fyrnri „hjarðmanna
stjamfræði" þeirra landsvæða.«
Síðan rekur höfundur eftir hvaða
leiðum þessi fræði gátu borist norð-
ur á bóginn. Að þessum atriðum
gefnum tekur hann að íhuga,
skeggræða og yfirhöfuð að færa rök
fyrir málinu. Raunar er sú rök-
leiðsla meginhluti ritgerðarinnar.
Höfundur hefur grandskoðað
þetta kjörefni sitt. Skyldi einhver
halda að hér sé bara á ferð venjuleg-
ur áhugamaður að boða veí ígrund-
aða hugaróra upplýsir Björn að
háskólar hafi boðið sér að kynna
athuganir sínar og bókin komi bráð-
um út á ensku hjá virtu háskólafor-
lagi vestanhafs. Hvort tveggja ber
vott um að hugspekin sé að ná sér
á strik aftur. Og háskólastimpill á
að tryggja að um alvöruvísindi sé
að ræða.
Sá er þetta ritar hefur hvorki
Björn Jónsson læknir
numið stjörnufræði né goðafræði
fram yfír það sem gengur óg ger-
ist. Við hraðan yfirlestur sýnist mér
hins vegar sem erfitt sé að meðtaka
þessi fræði á stundinni; og jafn-
erfítt að hafna þeim. Til að kveða
upp þess háttar úrskurð þyrfti mað-
ur að vera nokkurn veginn jafn vel
að sér og höfundurinn sjálfur I hvor-
um tveggja fræðunum. Að kunna
hrafl í þeim dugir hér skammt.
Hitt fer ekki á milli mála að Björn
hlýtur að hafa lagt ærna vinnu í
þessar athuganir sínar. Þær sýnast
vera honum ástríða fremur en
dægrastytting. Og rök hans, hversu
haldgóð sem þau eru þegar á reyn-
ir, eru vel og skipulega fram sett.
Höfundur gerir sér far um að
tala skýrt og skipulega. Hitt leynir
sér ekki í stíl hans að hann hefur
lengi verið búsettur erlendis.,
Lífið er
lukkuspil
Bókmenntir
Sigurður Haukur Guðjónsson
Höfundur: Erling Pedersen.
Þýðing: Sigurður Helgason.
Viðtöl í eftirmála: Jón Kr. Gunn-
arsson.
Hönnun kápu: Bjarni Jónsson.
Prentvinna: Prenthúsið.
Útgefandi: Reykholt.
Það var fyrir mörgum árum, ég
var á för um Þýskaland, að við
komum að hallarlegri byggingu er
stóð á víðum vangi. Það var ekki
húsið, stórt og mikið sem vakti at-
hygli mína, heldur tugir, ef ekki
hundruðir hjólastóla, sem siluðust
þar um stíga. í þeim ferðaðist kom-
ungt fólk, flest strákar. í undrun
spurði ég hvetju þetta sætti. Svarið
var, að Þjóðvetjar söfnuðu saman
af stóm svæði, þeim er alvarlega
hefðu skaddazt á bifhjólum. Hér
vom þeir til endurhæfingar fyrir
það líf sem þeir áttu í vændum, líf
sem örskotsstund hafði í martröð
breytt. Mér var svo hrollkalt, að
mér mun aldrei úr minni líða.
Lífið er lukkuspil er frásögn
skrifuð af mikilli leikni, og því er
engin furða að Umferðarráð,
Reykjavíkurdeild Rauða kross ís-
lands, Samtök ungra ökumanna og
Samtök endurhæfðra mænuskadd-
aðra, hafi áhuga á, að hún komist
fyrir augu sem flestra. Verði lesin,
verði rædd, lífi og limum til varnar.
Höfundur er frábær stílisti, segir
söguna af Per Olaf, Lísu Lottu og
Leifi af slíkum tilþrifum, að þú
leggur ekki bókina frá þér, fyrr en
hún er öll. Unglingarnir em í skóla,
komin á bílprófsaldurinn, Per þegar
náð prófi, og bíll föður hans fær
að kenna á því. Óhappið vekur
spurnir um sekt og ábyrgð. En aft-
ur kemst bifreiðin á götuna, því
miður. Nokkru síðar missir Per
stjórn á tilfinningum sínum, ætlar
að róa þær með akstri sem kostar
hann lífið, og Lísa Lotta liggur í
valnum, svo illa farin, að hjólastóll-
inn verður farartæki hennar síðan.
Leifur, skemmtilegasta persóna
sögunnar, ærslakálfur og orðhákur
mikill, sannar: „Að guli prófast í
eldi“, reynist maður sem vekur
miklar vonir.
Þýðing Sigurðar mjög góð, lipur,
hröð á fallegu kjarnamáli. Rakst
þó á „helling og slatta" af ein-
hveiju, en aðeins í tvígang. Próförk
vel lesin, varla_ villa þó o þykist
vera a í nafni Ólafs.
Snjallt að hafa eftirmála með
viðtölum við íslenska unglinga, sem
kynnst hafa afleiðingum slysaakst-
urs. Hefði mátt vera ýtarlegri,
lengri. Vonandi kemst þessi bók í
hendur sem flestra, veki til um-
hugsunar og bæti þannig umferðar-
menningu okkar, dragi úr háska-
akstrinum, fækki slysum. Prent-
verk allt mjög vel unnið. Þökk til
allra, er að unnu, fyrir frábæra
kilju.
NÝÁRSFAGNAÐUR1.JANÚAR
-MíLT A HuLDTJ’’
StuWenri • Laddi • Flosj Ölafsson ofI
frumsýna valin atriði úr hinni glænýju rammíslensku óperu „Allt á huidu‘
í hlutverki Huldu, FIOSÍ ÓlafSSOn, í hlutverki Gildu, Raonhildur Gísladóttir, í hlutverki Soðgreifans, Egill
Ólafsson, í hlutverki Ása kripplings, Þórhallur Sigurðsson (Laddi).
eikstióriÁQÍ
Leikstjóri Agúst Guðmundsson.
& /O _ / est<*
, Vrcit*
w
rrvúR
jávarbotni
u:vnu
eppíiluitin1 ,
í hvHlaiikssosi1
hvtvvju .„
'®dexbjde.n
Patricwclu’
rrévtúu
iqir,i0f^konlílk
Hátiöarræða MARTEINN MOSDAL
Veislustjóri FLOSI ÓLAFSSON
Ávarp fjallkonunnar ELSA LUND
Að afloknu borðhaldi og skemmtidagskrá veróur dansað fram á rauða nótt
Það er að sjálfsögðu hin eina sanna hljómsveit allra landsmanna, hjarðmenn hins
holdlega krafts STUÐMENN sem leika við hvurn sinn fingur ásamt blásara- og
slagverkssveitinni frábæru ELDORADO
l Stjórnendur kvöldsins eru HÖRÐUR SIGURJÓNSSON, aðstoðarhótelstjóri og
ÓLAFUR REYNISSON yfirmatreiðslumeistari
I Húsiö opnað kl. 18.00 með fordrykk undir Ijúfri kampavlnstónlist
i Miðaverð kr. 7.500,-
HOT
Miðasala og borðapantanir í S: 687111
Tryggið vkkur miða tímanlega á skemmtun ársins, Fögnum nýjum áratug með gíæsibrag!