Morgunblaðið - 25.07.1990, Blaðsíða 36

ffgttttÞInftito
SJQVAarTALMENNAR
MIÐVIKUDAGUR 25. JULI 1990
VERÐ I LAUSASOLU 90 KR.
Með allra lélegustu veiðisumrum:
••
Ordeyða í laxveiðiám
-á Norðvesturlandi
HEITA MÁ að alger aflabrestur sé í laxveiðiám á vestanverðu Norð-
urlandi, einkum í Húnavatnssýslunum. Er veiðin í ýmsum af fræg-
ustu laxveiðiám landsins á þeim slóðum svo léleg að menn muna
vart annað eins í áratugi. Tumi Tómasson fiskifræðingur hjá Norður-
landsdeild Veiðimálastofnunar á Hólum sagði í samtali við Morgun-
blaðið, að ástandið væri mjög slæmt á umræddum slóðum og raunar
einnig í Dölunum. í fyrra hefði ástandið verið slæmt og menn hefðu
búist við því slæmu í ár, en nú væri ástandið hins vegar miklu verra
en í fyrra. Tumi sagði að enn gæti þó eitthvað ræst úr málunum, en
þó væri hægt að fullyrða að sumarið 1990 yrði með allra lélegustu
veiðisumrum sem komið hafa síðustu áratugi.
tíma og næsta vor væru horfur á
Tumi sagði ennfremur að fyrir hinni
litlu laxgengd væru sjálfsagt ýmsar
samverkandi skýringar. Ein sú
'—-^ielsta væri að seiðagöngur úr ánum
í fyrra hefðu verið litlar og farið
illa á hinu kalda vori. Því hefðu
fiskifræðingar verið búnir að spá
því að smálaxagöngur yrðu í minna
lagi. í fyrra hefðu menn átt von á
góðum smálaxagöngum, en þær
væntingar gengu ekki eftir og von-
uðust menn þá til þess að það myndi
gangá hlutfallslega meira í sumar
af tveggja ára fiski úr sjó. Erfitt
væri enn sem komið er að meta
útkomuna, stórlaxinn hefði gengið
jk*snemma í árnar, en vegna mikilia
þurrka og vatnsleysis í ánum hefðu
frekari göngur tafist og brögð væru
að því að stórfiskurinn væri enn
að ganga úr sjó þótt komið sé fram
undir ágúst.
Sem fyrr segir hefur veiðin í
ýmsum af nafntoguðustu laxveiði-
ám iandsins á þessum slóðum verið
afar slök, svo slök að við jaðrar að
kalla megi ördeyðu. í byijun vik-
unnar voru til dæmis aðeins komn-
ir um 130 laxar úr Vatnsdalsá. Þar
fékk þriggja daga holl með sjö dags-
stöngum nýverið aðeins 8 laxa. I
Miðfjarðará höfðu veiðst um 260
laxar. Þar hafði vikuholl með tíu
dagsstöngum aðeins di'egið 24 laxa.
_^^yíðidalsá hafði gefið 170 laxa og
sem dæmi um ördeyðuna þar þá
veiddi fjögurra daga holl með sjö
dagsstöngum aðeins 12 laxa, þar
af fékk einn og sami veiðimaðurinn
átta stykki. Laxá á Ásum, sem um
árabil hefur gefið mestu meðalveiði
á hveija dagsstöng allra laxveiðiáa
við Atlantshaf, hafði aðeins gefið
um 200 fiska og kunnugir telja sig
aldrei hafa séð minna af laxi í ánni
en nú. Tumi Tómasson sagði að
lokum, að þrátt fyrir hrikalegt
ástand í heimtum á fullorðnum laxi
úr sjó, væri seiðaþúskapur í ánum
með besta móti. í vor hefði góður
árgangur seiða gengið út á góðum
enn betri útkomu ef allt gengi að
óskum. Þetta væri því ekki „byijun
á niðursveiflu, heldur fremur hiksti
í góðæri," eins og hann komst að
orði.
Smygl í
Hvítanesi
TOLLGÆSLAN fann verulegt
magn af smygluðu áfengi um
borð í Hvítanesi, skipi Nesskipa,
í Hafnaríjarðarhöfn í gær.
Skipið kom að utan til Vest-
mannaeyja á dögunum, fór þaðan
til Hafnarfjarðar, Akraness og loks
að nýju til Hafnarfjarðar. Þar biðu
tollverðir og gerðu leit, um borð og
fundu smyglið.
Að sögn Kristins Ólafssonar toll-
gæslustjóra er rannsókn málsins á
fi'umstigi. Hann varðist frétta af
magni og tegundum áfengis sem
upptækt hefði verið gert.
Morgunblaðið/Einar Falur
Heitu vatni
hleypt í Nesjavallaæð
Heitu vatni var í fyrsta sinn hleypt á aðveituæð Hitaveitu Reykjavíkur
frá Nesjavöllum til Reykjavíkur á mánudaginn. Köldu vatni var hleypt
á pípuna fyrir nokkrum vikum til að hreinsa hana, en heitu vatni var
hleypt á nú til þess að prófa hitaþenslubúnað og fínstilla stjórn- og
mælikerfi Nesjavallaveitu. Þessi mynd var tekin í gær á Mosfells-
heiði, þar sem verið var að einangra plpuna.
Verð á grá-
lúðu hefiir
hækkað um
20-25% í ár
VERÐ á grálúðu hefúr hækkað
á þessu ári í Japan um 20-25% í
jenum og í Taiwan um 20% í
Bandaríkjadölum. Hins vegar
mega islensk skip einungis veiða
45 þúsund tonn af grálúðu í ár,
sem er 15 þúsund tonnum, eða
25%, minna en í fyrra og fyrstu
sex mánuðina í ár veiddu þau
einungis 30 þúsund tonn. Ekkert
bendir til að hægt verði að veiða
45 þúsund tonn í ár en þó hafa
komið smáskot í grálúðuveiðina
á haustin, að sögn Gylfa Þórs
Magnússonar hjá Sölumiðstöð
hraðfrystihúsanna.
Gylfi Þór Magnússon sagði að
Vestur-Þjóðveijar greiddu sam-
bærilegt verð fyrir grálúðu og
Asíubúar. Hins vegar hefði lítið
verið hægt að selja af grálúðu til
Vestur-Þýskalands í ár vegna lítils
afla og hún hefði að langmestu leyti
verið seld til Asíu. SH seldi rúm
4.600 tonn af grálúðu til Asíu fyrstu
sex mánuðina í ár, sem er 1.200
tonnum, eða 20,7%, minna en á
sama tíma í fyrra.
Ægir Guðmundsson, forstjóri
Seifs hf., sagði að fyrirtækið hefði
selt 600-700 tonn af grálúðu á
þessu ári en það hefur selt 1.000-
1.200 tonn af grálúðu til Taiwans
á ári undanfarin ár. Ægir sagði að
Japanir hefðu keypt grálúðu frá
Bandaríkjunum og Kanada mörg
undanfarin ár. Hins vegar hefði
veiðst minna af grálúðu við Kanada
í ár en í fyrra en grálúðuveiðin við
Noreg hefði verið svipuð á þessu
ári og á síðastliðnu ári.
Ríkisstjórnin fundar um aðgerðir vegna félagsdóms:
Rætt nm uppsögn samningsins
við BHMR og bráðabirgðalög
Ríkisstjórnin kemur saman til
fúndar í dag, til að ákveða við-
brögð við dómi Félagsdóms uni
að félagar Bandalags háskóla-
menntaðra ríkissfarfsmanna eigi
að fá 4,5% launahækkun frá 1.
júlí. Helst, er talið koma til greina
að segja samningi ríkisins og
BHMR upp, frá og með 30. septem-
ber, og setja síðan bráðabirgðalög
um að háskólamenn lái ekki frek-
ari launahækkanir á mcðan samn-
Virðisaukaskattur:
Eiiin afhveijum tíu 1 vanskilum
Lítið hefur verið um lokanir
UM 900 manns fá frest fram á miðvikudag í næstu viku til að
greiða vangoldinn virðisaukaskatt frá því í mars og apríl. Alls
eru gjaldendur um 9.000 talsins og því einn af hverjum tíu í van-
skilum. Hrannar Erlingsson fulltrúi í lögfræðideild tollstjóra seg-
ir flestar skuldirnar vera á bilinu 40 til 400 þúsund kronur, en
sú hæsta sem hann hafi séð núna nemi 2,5 milljónum. Algengast
sé að smærri verktakar séu í vanskilum.
Mjög hefur dregið úr því á
þessu ári að loka þurfi fyrirtækj-
um vegna skattskulda, að sögn
Þuríðar Halldórsdóttur yfirlög-
fræðings hjá tollstjóra. Þuríður
segir að eftir innheimtuaðgerðir
séu 96% skil á virðisaukaskatti
fyrir tímabilið janúar og febrúar.
„Frestur til að greiða skatt fyrsta
tímabils ársins rann út í aprílbyij-
un. En tollstofan fékk ekkert fyrr
en í júní, þá voru um 800 bréf
send til gjaldenda sem ekki höfðu
greitt. Lögregla þurfti að fara til
um 150 þeirra en lokanir urðu
sárafáar."
Milli 15 og 20 fyrirtækjum var
lokað vegna vangoldins virðis-
aukaskatts þetta fyrsta tímabil,
að sögn Hrannars Erlingssonar.
’ Hann segir að nú sé verið að gera
á fjórða hundruð lögtök vegna
skulda frá fyrstu tveimur mánuð-
um ársins.
Þá sé verið að senda bréf til
þeirra sem ekki hafi greitt fyrir
mars og apríl. „Það fólk fær frest-
fram í miðja næstu viku til að
borga. Eftir það fer lögregla til
þeirra sem hægt er að loka ein-
hverju hjá, en lögtök verða gerð
hjá öðrum sem ekki greiða þessi
gjöld. Annars hefur gengið mun
betur að innheimta nú en í fyrra.“
ingar annarra launþega eru í gildi.
Formenn stjórnarflokkanna og
ráðherrat' ríkisstjórnarinnar ræddu
þessi mál sín á milli og við aðila
vinnumarkaðarins í gær og gær-
kvöldi. Haildór Ásgrímsson starfandi
forsætisráðherra stýrði þessum fund-
um, en Steingrímur Hermannsson
forsætisráðherra kom til landsins í
gærkvöldi og fór beint til fundar við
aðra ráðherra í sjávarútvegsráðu-
neytinu um hálfellefuleytið. Jón
Baldvin Hannibalsson utanríkisráð-
herra sagði það sína skoðun að segja
eigi kjarasamningi ríkisins og BHMR
upp og setja bráðabirgðalög til að
koma í veg fyrir frekari launahækk-
anir háskólamanna og þeirra hópa
launþega sem enn eru með lausa
samninga.
Samkvæmt almennu samningun-
um hækka laun um 2% í desember,
um 2,5% í mars á næsta ári og um
2% í júní, en samningarnir gilda fram
í september 1991. Heimildir í fjár-
málaráðuneytinu sögðu í gær, að
leiða mætti líkur að því, að 4,5%
launahækkun til háskólamanna frá
1. júlí jafngildi nokkurn veginn þess-
um hækkunum.
Er utanríkisráðherra var spurður
hvort það lægi ekki fyrir að ÁSI og
BSRB færu fram á sömu hækkanir
. og RHMR fái, sagði hann, að það
væri enn ekki alveg ljóst. „Ég trúi
að það ráðist nokkuð af viðbrögðum
ríkisstjórnarinnar,“ sagði hann.
Forsvarsmenn aðila vinnumarkað-
arins hafa krafist þess að ríkisstjórn-
in grípi með ákveðnum hætti inn í
málið.
Miðstjórn Alþýðusambands ís-
lands hefur verið boðuð til fundar
eftir hádegið i dag þar sem rætt
verður hvernig markmið og árangur
kjarasamninganna frá því í febrúar
verða best varin. Þá er trúlegt að
rætt verði um, hvort það sé ófrávíkj-
anleg krafa að laun ASÍ-félaga
hækki um 4,5% frá 1. júlí eða hvort
aðrir möguleikar séu fyrir hendi, en
slík krafa var lögð fram á fundi
launanefndar ASj, VSÍ og VMS í
hádeginu í gær. Ákveðið var, að það
mál þyrfti að ræða í stærri hóp og
hefur fundur aðila verið ákveðinn í
fyrramálið, en hækkun launa um
4,5% kallar á endurskoðun gengis-
og verðlagsforsendna kjarasamn-
ingsins frá því í febrúar.
Það var samdóma álit hagfræð-
inga ASI, VSÍ og fjármálaráðherra
að fái allir launþegar 4,5% launa-
hækkun í haust, þýði það 15-20%
verðbólguhraða á síðustu mánuðum
ársins.
Sjá í miðopnu viðbrögð við
Jfélagsdómi