Morgunblaðið - 26.03.1992, Side 11

MORGUNBLAÐIÐ VIÐSKIPTI/ATVINNULÍF FIMMTUDAGUR 26. MARZ 1992
B 11
SAMSKIPTI
Umsjón: Margrét E. Margeirsdóttir,
Unnur Muller-Bjarnason
og Sigríður Finsen
Mismunun afneitað
eftir Nina Colwill
Undanfarin ár hafa verið skrifað-
ar áhugaverðar bækur í Bandaríkj-
unum og Kanada, sem byggðar eru
aðallega á skrifum bandaríska sál-
fræðingsins Faye Crosby og kanad-
ísku sálfræðinganna Mark_ Zanna
og Monica Abbondanza. I rann-
sóknum þeirra hefur komið í ljós,
að konur gera sér grein fyrir mis-
munun í okkar samfélagi, en konur
almennt eiga það til að neita því,
að þær sjálfar verði fyrir barðinu á
mismunun. Þetta hefur verið nefnt
„afneitun á persónulegri mismun-
un“ og vísar til þess, að fólk (en
flestar af þessum rannsóknum hafa
beinst að konum) viðurkenni mis-
munun gagnvart þeim hópi, sem
það tilheyrir, en ekki að mismunun-
in beinist að því sjálfu.
En hvað veldur þessu viðhorfi?
Af hverju .trúir fólk því, að það
óréttlæti, sem snýr að því sem hóp,
beinist ekki að því sem einstakling-
um? Ein skýringin gæti verið, að
þessi „afneitun á persónulegri mis-
munun“ sé aðeins angi af víðara
samhengi — eða það sem kanadíski
sálfræðingurinn Mel Lerner hefur
nefnt „tilgátuna um réttlátan
heim“. Dr. Lerner setti fram þá til-
gátu — og rannsóknir hans styðja
hana — að fólk vill trúa því að heim-
urinn sé réttlátur. Þessi þörf
mannsins til þess að trúa því að
heimurinn sé réttlátur er svo sterk,
að hann er tilbúinn til þess að sjá
raunveruleikann í öðru ljósi til þess
að blekkja sjálfan sig.
Ein leið til þess að sannfæra
okkur sjálf um að heimurinn sé
réttlátur, er að trúa því að fólk eigi
skilið allt það góða og illa, sem
hendir það. Og það er einmitt þetta,
sem gerst hefur hjá konum í at-
vinnulífinu í mörg, mörg ár. Fólk
leit svo á, að lægra kaup kvenna
og færri möguleikar til starfsframa
væri ekki neikvætt, heldur var tal-
ið, og þá einnig af konum, að þetta
væri það, sem konur ættu skilið.
(Ég man eftir einum yfírmanni, sem
sagði mér fyrir 30 árum, að ég
„hefði gott kaup af konu að vera“.
Hvorugt okkar gerði sér grein fyrir
því, að í raun væri hann með for-
dóma gagnvart konum.)
Nú á dögum eru sannanir um
mismunun gagnvart konum svo
yfirþyrmandi, að það er bókstaflega
ekki hægt að loka augunum fyrir
þeim. Það geta ekki verið margir
vel upplýstir einstaklingar- í hinum
verstræna heimi sem gera sér ekki
grein íyrir þessari mismunun og
jafnvel harðsvíruðustu áhangendur
um,„tilgátuna um að heimurinn sé
réttlátur“ verða nú að viðurkenna
að ekki er komið eins fram við kon-
ur og karla í hverju landi. Og því
miður, þessi mismunun bitnar á
konum.
Fatnaður
Vörusýning
A. Armann hf.
ÁGÚST Ármann hf. hélt nýlega
vörusýningu þar sem þátt tóku
18 erlendir birgjar fyrirtækis-
ins. Að sögn Agústs Ármann
framkvæmdastjóra fyrirtækis-
ins var þetta sjöunda vörusýn-
ingin sem haldin er og alls komu
um 90 gestir, aðallega verslun-
areigendur, innkaupastjórar og
fatahönnuðir.
VörusýningarÁgúst Ármann hf.
eru haldnar tvisvar á ári og þeirri
sýningu sem haldin var um sl.
helgi var sýnd tískan fyrir næsta
haust. „íslenskir innkaupastjórar
og verslunareigendur hafa fagnað
því að erlendir birgjar skuli vilja
koma hingað til lands með sýningu
sem þessa. Þannig geta þeir áttað
sig á hvaða efni, snið og litir verða
í tísku án þess að þurfa að fara á
kostnaðarsamar sýningar erlendis.
Þetta er hluti af æ harðnandi sam-
keppnin að _utan,“ segir Ágúst.
Að sögn Ágústs hefur fyrirtækið
sett á fót nokkurs konar innkaupa-
hring. „Ágúst Ármann hf. sér um
og ber ábyrgð á innflutningi á
vörum frá þessum erlendu aðilum.
Þannig getum við flutt inn mikið
magn og fáum því vöru fyrir lægra
verð og flutningskostnað en hver
og ein verslun gæti fengið fyrir
sig. Við sjáum síðan um að koma
vörunni til verslana um allt land.
Með þessu móti náum við niður
vöruverði á íslandi.“
En þó svo að konur hafa upp til
hópa látið af þeirri trú, að jafnt sé
komið fram við konur sem karla,
virðast þær ekki notfæra sér þessa
nýju þekkingu til sjálfsskoðunar.
Hvernig má það vera? Gangvart
hveijum telja konur að kynjamis-
munun sé beitt? Hvaða konur eru
það, sem verða fyrir þessari mis-
munun? Hvernig geta konur skýrt
það, að þetta snerti þær ekki? Ein
leiðin er að bera saman sína stöðu
saman við aðrar konur, sem ekki
eru eins farsælar, en ekki við að-
stöðu karla í svipaðri stöðu innan
fyrirtækja eða aðstöðu karla með
svipaða menntun og reynslu. Þar
sem heimavinnandi konur og konur
á vinnumarkaði virðast líta á sig
sem mjög ólíka hópa, hafa þær
einnig tilhneigingu til að ij'úfa
tengsl við þá hópa kvenna, sem
þeim finnst vera afskiptir. Þannig
virðast heimavinnandi konur og
konur á vinnumarkaði leita eftir
samsvörun við konur, sem þeim
finnst njóta forféttinda, sem aftur
gerir þeim kleift að líta á sig í þeim
hóp.
En það hljóta að vera einhver
takmörk fyrir afneitun kvenna og
það hljóta að vera til aðstæður á
vinnustað, þar sem konur geta ekki
lengur afneitað þeim fordómum,
sem ríkja gagnvart þeim sjálfum.
Rannsóknir gefa til kynna, að í
raun séu til slík takmörk og þessum
takmörkum sé náð af konum, sem
vinna í greinum, þar sem karlar eru
í meirihluta. Þessar konur þurfa að
glíma við það daglega, að betur er
komið fram við karla í fyrirtækjum
en þær og þær virðast eiga erfiðara
með að neita því að þeim sjálfum
sé mismunað. Það kemur því ekki
á óvart, að slíkar konur beri sig
frekar saman við karla en konur.
En einnig að þeim finnst þær vera
afskiptar, að þær telja muninn á
fyrirmynd sinni og raunveruleikan-
um meiri en konur gera í starfs-
greinum, þar sem þær eru í meiri-
hluta.
Ætla mætti að konur, sem ekki
þurfa að stríða við vandamál mis-
mununarinnar vegna kynferðis síns,
væru tregar til að hjálpa öðrum
konum, sem glíma við slík vanda-
mál. En svo er ekki. Fjöldinn allur
af konum er þátttakandi í félögum,
sem berjast fyrir réttindum kvenna,
hvort heldur það er í kvenfélögum
eða á alþjóðlegum vettvangi. Konur
halda erindi um þessi mál í sínum
stéttarfélögum og fagfélögum. Þær
skrifa um þessi málefni og beijast
fyrir réttindum kvenna, hvort sem
mismununin hefur bitnað á þeim
sjálfum eða ekki.
VERÐ:
KR. 5.980.
KOMINN AFTUR
• Engin fyrirhöfn
• Tekur lítið pláss á skrifborði
• Opnar póstinn þinn
• Gengur fyrir rafhlöðu
• Stuðlar að markvissum vinnubrögðum
• Ódyr
CLASS HF.
SÍMl 24494 FAX: 24494
VERSLUNIN BORIS, LAUGAVEGI 66
Þó svo að konur viðurkenni ekki
að þeim sé mismunað hefur það
ekki komið í veg fyrir að þær kon-
ur, sem ekki telja gengið á rétt sinn,
hafi hliðrað sér hjá að taka þátt í
baráttunni, heldur hafa þær unnið
vel og dyggilega að bættum hag
kvenna almennt. Þær halda stöðugt
áfram í baráttunni um réttindi til
handa öllum konum og ekki síst
fyrir þær konur, sem búa við mis-
munun á félagslegum grundvelli og
í atvinnulífinu.
En þó svo að afneitun á persónu-
legri mismunun virðist ekki hindra
konur í að beijast fyrir hinar, sem
eru lakar settar, getur verið að það
komi í veg fyrir að þær horfist í
augu við sín eigin vandamál? Það
er trúlegt að svo sé.
Sennilega skýrir það einnig hvers
vegna svo fáar konur kvaita yfir
neikvæðum aðstæðum á vinnustað,
eins og t.d. ósanngirni í stöðu-
veitingum, sem hindrar starfsframa
þeirra; að ekki sé minnst á kynferð-
islega áreitni.
Vera má að margar konur hafi
gert það upp við sig að eina leiðin
til að sýna hæfni sína í verki og
komast áfram sé sú að neita að
viðurkenna þá staðreynd, að þeim
er mismunað.
Það getur aldrei hjálpað konum
að afneita raunveruleikanum til
þess að komast í gegnum lífíð. Það
er einungis með fræðslu og hvatn-
ingu ásamt því öryggi, sem vinátta
og stuðningshópar veita, að konur
fá kjark til að bijótast í gegnum
þennan múr, sem viðheldur afneitun
á persónulegri mismunum.
Neitun er almennt talin óheppileg
leið til að glíma við vandamál. Oft
er litið svo á, að fólk, sem neitar
að trúa staðreyndum, sem öðrum
eru augljósar, sé ekki andlega heil-
brigt. En e.t.v. er það svo, að ef
konur hefðu sætt sig við raunveru-
leikann varðandi stöðu sína í þjóðfé-
laginu, þá hefðu þær sennilega-
haldið áfram að sofa sínum Þyrni-
rósarsvefni í staðinn fyrir að takast
á við hið gífurlega verkefni, sem
er að losa karla og konur undan
kynjahlutverki sínu.
Þótt það virðist ósanngjarnt að
segja það, þá virðist sem hæfni
kvenna til að greina sig frá sínum
eigin vandamálum hafí hjálpað
þeim við að auka trúverðugleika
sinn og lagt áherslu á rök þeirra.
Með því að álasa ekki körlum sem
einstaklingum, getur verið að ein-
staka konu hafi tekist að láta karla
sætta sig frekar við þátttöku
kvenna á vinnumarkaðnum. Með
því að afneita þeirri staðreynd að -
þeim sé mismunað hafa konur þrátt
fyrir allt náð að skapa nýjan raun-
veruleika, hversu dýru verði hann
svo hefur verið keyptur.
Nina Coiwill er doktor í sálar-
fræði og var prófessor við við-
skiptafræðideild Manitoba-
háskóla í Winnipeg.
Word Perfect
fýrir Windows
í dag kl. 13 á 2. hæð.

-4—
i
EINAR J.SKULASON HF
Grensásvegi 10, Sími 68 6933
Afkomu- og
greiðsluáætlanir
Lengd: 16 klst. (4 hálfir dagar).
Lýsing: Námskeiðið er tvíþætt.
1) Fjallað um langtíma áætlanagerð varðandi
rekstrarlega og efnahagslega afkomu fyrirtækja,
stofnana eða einstakra verkefna. í þessum hluta
mun einkum lögð áhersla á mikilvægi
kostnaðargreiningar við afkomuáætlanir og hvernig
nota skuli niðurstöður slíkra útreikninga til að meta
væntanlega arðsemi.
2) Skoðað er hvernig nota megi langtímaáætlanir
til að útbúa skammtíma greiðsluáætlanir. f þessum
hluta verður sérstök áhersla lögð á mikilvægi
nákvæmrar greiðsluáætlunar svo hægt sé t.d. að
meta mismundandi lánsþörf, birgðaþörf o.s.frv.
eftir árstíðum.
Sérstaklega verður rætt um
hvernig ofangreindir þættir
tengjast og útskýrður
mismunurinn á niðurstöðum, sem
annarsvegar fást af langtíma
rekstrar- og efnahagsáætlun og
hins vegar skammtíma
greiðsluáætlun.
Helgi Geirtiarðsson
Þátttakendur: Á námskeiðinu verður töflureiknirinn
Excel notaður sem kennslutæki ásamt tveimur
sérstklega útbúnum forritum, sem ætluð eru til
arðsemismats og greiðsluáætlana. Notkun
töflureikna er því nauðsynlegur grunnur fyrir
námskeiðið.
L
Leiðbeinandi: Helgi Geirharðsson.
Námskeiðsdagar: 13. apríl—16. apríl
kl. 8.30—12.30.
Verð: 42.000 — 15% SFÍ afsláttur.
Stjórnunarfélag
islands
Ánanaustum 15, sími 621066