Morgunblaðið - 11.06.1992, Page 10

10 B
MORGUNBLAÐIÐ VIÐSIUPTI/flTVINNULÍF FIMMTUDAGUR 11 JÚNÍ 1992
Japan
Raftæknirisarnir finna
fyrir heimskreppunni
■EFTIR margra ára stöðugan vöxt hefur loks komið að því að japönsku
raftækjarisarnir Sony og Matsushita neyðist til að draga saman seglin.
Vegna kreppunnar á alþjóðlegum mörkuðum hefur hagnaður þessara
tveggja stærstu raftæknifyrirtækja í heimi minnkað verulega.
Hjá Matsushita lækkaði hagnaður
fyrir skatta um 39% miðað við árið
á undan, en hagnaður eftir skatta
lækkaði um 49%. Hagnaður fyrir
skatta hjá Sony lækkaði um 44% frá
síðasta ári en lokastaðan mun þó líta
betur út vegna hlutafjárútboðs Sony
Music Entertainment í Japan. Erfið-
leikamir koma þó skýrt fram hjá
móðurfélagi Sony sem í fyrsta skipti
frá því að það var skráð á verðbréfa-
markaðinn í Tókýó árið 1958 sýnir
nú tap.
Þó svo að erfiðleika félaganna
megi að mestu rekja ti kreppunnar
sem ríkt hefur á alþjóðlegum mörk-
uðum síðustu misseri er hluta vand-
ans einnig að finna hjá félögunum
sjálfum. A síðustu árum hefur þeim
ekki tekist að vekja áhuga neytenda
á nýjum vörum meðan markaðurinn
fyrir sjónvörp, myndbönd og önnur
rafmagnstæki er því sem næst mett-
aður.
Tryggingar
Uppsagnir og alvar-
leg kreppa í Hafnia
Rannsóknarlögreglan kannar lán frá
dótturfyrirtækjunum
ÞAD á ekki af danska tryggingafélaginu Hafnia að ganga en eins og
kunnugt er varð ekkert af sameiningu þess og sænska tryggingafélags-
ins Skandia og UNI Storebrand í Noregi. Nú neyðist Hafnia til að
segja upp 3.500 starfsmönnum sínum tii að lifa af og rannsóknarlög-
reglan hefur hafið rannsókn á fjárreiðum margra dótturfyrirtækjanna
vegna ólöglegra lána til Hafnia Holding, eignarhaldsfélags Hafnia.
Frá þessu var skýrt á hluthafa-
fundi í Hafnia fyrir nokkrum dögum
en lánin, sem Hafnia Holding fékk
hjá dótturfyrirtækjunum, nema rúm-
lega 4,8 milljörðum ÍSK. Var féð
notað til að kosta hlutabréfakaup
Hafnia í Baltica, stærsta trygginga-
félagi í Danmörku, og í Skandia.
Beinist rannsóknin að því hvort dótt-
urfyrirtækin hafí með lánunum brot-
ið gegn dönsku tryggingalöggjöfínni.
Rannsóknariögreglan hefur einnig
til athugunar hvort stjórn Hafnia
Holding, þar á meðal fyrrum for-
stjóri, Per Villum Hansen, hafí brot-
ið gegn hlutafélagalöggjöfinni með
kaupum á hlutabréfum í Baltica, það
er að segja þeirri grein, sem segir,
að tilkynna verði eign eins hlutafé-
lags í öðru fari hún fram úr 5%.
Á hluthafafundinum sagði fráfar-
andi stjómarformaður, Ebbe J.B.
Christensen, að erfíðleikar Hafnia
væru svo miklir, að líklega yrði að
auka fyrirhugað hlutaQárútboð úr
15 milljörðum í 20 milljarða ÍSK.
Þá sagði hann, að óhjákvæmilegt
væri að fækka starfsfólkinu um
3.500 manns.
Stóru fyrirtækin hafa þó átt von
á þessum erfíðleikum um nokkurt
skeið. Ljóst var að þörf var á nýjum
framleiðsluvörum í kjölfar fyrirsjáan-
legrar mettunar eldri markaða en
eins og áður sagði hefur þróun nýrra
vara ekki tekist eins og vonast var
til. Stöðugar endurbætur á eldri vör-
um hafa heldur ekki nægt til þess
að ginna neytendur til endumýjunar.
Gengu sum fyrirtæki jafnvel svo
langt í stöðugum endumýjunum og
endurbótum að yfírvöld í Japan sáu
ástæðu til að áminna fyrirtækin og
benda þeim á að slíkt væri óþarfa
sóun á framleiðsluþáttum.
Auk' þessa höfðu bæði Matsushita
og Sony reynt að búa sig undir þessa
erfíðleika með því að fjárfesta í fyrir-
tækjum í hugbúnaðarframleiðslunni
sjálfri. Matsushita keypti í því skini
MCA og Sony keypti Colombia Pict-
ures. Matsushita varð þó fyrir von-
brigðum þar sem tekjur MCA minnk-
uðu um 4% milli ára en betur hefur
gengið hjá Sony þar sem tekjur Sony
tengdar skemmtanaiðnaðinum nema
nú um 21% heildartekna. Engu að
síður er ljóst að báðum félögunum
hafa reynst þessar fjárfestingar erf-
iðari biti að kyngja en þau bjuggust
við.
Hvorugt félaganna á þó von á því
að hér sé um langvinna erfiðleika
að ræða. Bæði gera þau sér vonir
um að nýjungar eins og stafrænu
hljóðsnældumar og ný sjónvarps- og
myndbandstækni sem nýlega hafa
verið kynntar, muni reynast vel.
Ennfremur vonast þau til þess að
batnandi efnahagsástand í Evrópu
og Bandaríkjunum muni leiða til
aukinnar sölu þegar líða tekur á árið.
Uppboð
List selst aftur
ÞEIR gömlu góðu dagar þegar auðkýfingar frá öllum heims-
hornum þyrptust inn á uppboðin hjá Christie’s og Sotheby’s og
kepptust við að yfirbjóða hver annan eru löngu liðnir. En eftir
tveggja ára iægð virðist sala listaverka þó vera að taka við sér
aftur.
Voruppboð þessara tveggja
stærstu uppboðshaldara í heimi
voru þau best heppnuðu síðastlið-
in tvö ár og nam heildarsalan
um það bil 140 milljónum dollara.
Dýrasta verkið sem seldist var
Uppstilling VIII eftir George
Braques, en fyrir það fengust 7,7
milljónir dollara en kaupandi ósk-
aði nafnleyndar. Einnig seldust
mörg verk Picassos fyrir gott
verð. Aftur á móti virðast vin-
sældir impressionistanna fara
dvínandi. Nokkur verk eftir Piss-
arro og Edgar Degas seldust á
verði undir mati og fjöldi verka
impressionista sem áður höfðu
selst fyrir milljónir dala voru nú
seld á nokkur hundruð þúsunda.
Þess voru jafnvel dæmi að mynd-
ir eftir Jeff Koons, Jackson
Pollock og Sam Francis seldust
hreinlega ekki.
Á voruppboðunum kom einnig
fram aukin ásókn í teikningar
og skissur og kemur það nokkuð
á óvart þar sem slíkt hefur alltaf
þótt lakari kostur til fjárfestinga
en málverk. Kemur það til af því
að mun auðveldara er að falsa
teikningar og skissur og mun
fleiri eftirlíkingar hafa verið í
umferð. Einnig eru teikningar
og skissur viðkvæmari og þeim
hætt við tjóni þar sem þær eru
unnar á pappír sem auðveldlega
skemmist.
Stjórnun
Cadbury-nefndin leggnr
fyrírtækjum lífsreglumar
Tillögunum fagnað en einnig gagnrýndar fyrir að byggja um of á góðum vilja
Fyrir skömmu kom út í Bretlandi
skýrsla Cadbury-nefndarinnar,
sem kennd er við formann henn-
TUDOR og S0NNAK
rafgeymar í öll farartæki
Allar stærðir - Langbestu verðin
Umboðsmenn um land allt
Bíldshöfða 12 - sími 680010
ar, Sir Adrian Cadbury, um
bætta stjórnun fyrirtælq'a og
hefur henni almennt verið vel
tekið, jafnt í atvinnulífinu sem
af fulltrúum fjármálastofnana og
stjórnvalda. í skýrslunni eru sett-
ar fram eins konar siðareglur
fyrir fyrirtækin í 19 liðum og
kveðið er á um, að ársskýrslum
fyrirtækjanna skuli fylgja hverju
sinni yfirlýsing frá stjórnar-
mönnum um að þeir hafi hagað
störfum sínum í samræmi við
reglurnar. Hefur kauphöllin í
London þegar ákveðið að krefj-
ast þessarar yfirlýsingar frá
þeim fyrirtækjum, sem þar eru
skráð. Þrátt fyrir þetta hafa
ýmsir orðið til að gagnrýna
skýrsluna og sumum finnst hún
einkennast af dálitlum barna-
skap. Hana vanti að visu ekki
háleit markmið en miðist í raun
við það, að stjóraendur fyrir-
tækja séu upp til hópa mestu
heiðursmenn. A því séu hins veg-
ar ófáar undantekningar.
Helstu atriðin í tillögum Cad-
bury-nefndarinnar eru þessi:
■ Kveðið verði skýrt á um starfs-
svið og ábyrgð æðstu stjórnenda til
að koma í veg fyrir, að einhver einn
öðlist „of mikið ákvörðunarvald".
■ Stjómarmönnum, sem ekki
starfa við fyrirtækið að öðru leyti,
verði gert kleift að fínna að og krefj-
ast skýringa á þeim ákvörðunum,
sem teknar eru.
■ Veittar verði fullar upplýsingar
um þær tekjur stjórnenda, sem
tengjast fi'ammistöðu þeirra í starfí.
■ Stofnuð verði endurskoðunar-
nefnd, skipuð stjómarmönnum, sem
ekki hafa annað starf hjá fyrirtæk-
inu, og skal hún fara yfir yfírlýsing-
ar og skýrslur um fjárhagsstöðu
fyrirtækisins og starf innri endur-
skoðenda.
í skýrslunni er einnig lagt til, að
árshlutaskýrslum fylgi niðurstöður
úr efnahagsreikningi, sem endur-
skoðendur hafí lagt blessun sína
yfir, og talið er til bóta að skipta
reglulega um endurskoðunarstofur
til að minni hætta sé á, að tengslin
verði of náin.
Meðal þeirra, sem fögnuðu Cad-
bury-skýrslunni, voru Samtök
breskra iðnrekenda, Kauphöllin og
Samtök löggiltra endurskoðenda í
Englandi og Wales en geta má þess,
að það voru Kauphöllin, löggiltir
endurskoðendur og Reikningsskila-
ráðið, sem gengust mest fyrir skip-
un Cadbury-nefndarinnar.
Samtök innri endurskoðenda,
stéttarfélag þeirra, sem starfa við
endurskoðun á vegum fyrirtækj-
anna sjálfra, hafa aftur á móti
gagnrýnt skýrsluna og telja hana
vemlega gallaða að því leyti, að hún
líti alveg fram hjá mikilvægi innra
eftirlits. Segir í athugasemdum
þeirra, að innri endurskoðendur séu
langlíklegastir til að koma upp um
misferli og beint svindl og lagt er
til, að öllum skráðum fyrirtækjum
verði gert að skyldu að hafa þá í
sinni þjónustu. Þá hefur einnig
heyrst hjá talsmönnum sumra stór-
fyrirtækja, að eiginleg endurskoðun
árshlutaskýrslna geti tafíð fyrir
upplýsingamiðlun til hluthafa.
Aðrir gagnrýnendur Cadbury-
skýrslunnar em sammála um, að
hún sé skref í rétta átt en bara lít-
ið skref. Hún reiði sig um of á, að
menn séu heiðarlegir og allir af
vilja gerðir, eitthvað líkir Sir Adrian
Cadbury sjálfum og kollegum hans
hjá vel reknum og virtum fyrirtækj-
um. Þeim fínnst hins vegar heldur
ólíklegt, að einhver síðari tíma Rob-
,ert Maxwell muni gera sér mikla
rellu út af nýju reglunum. Þá benda
þeir á, að of margt í tillögum nefnd-
arinnar sé komið undir huglægu
mati. Hver eigi til dæmis að skera
úr um hvort forstjórinn sé orðinn
of valdamikill; hvort stjórnarmenn,
sem ekki hafa annað starf með
höndum, séu verkinu vaxnir; hvort
fjármálalegt eftirlit sé nægilegt eða
hvort sambandið við löggiltu endur-
skoðenduma sé orðið of náið?
Gagnrýnendur - skýrslunnar eru
líka sammála um, að með henni
styrkist staða venjulegra hluthafa
til að krefjast réttar síns sem eig-
endur en þeir láta í ljós efasemdir
um, að sá áhugi, sem nú er á stjórn-
un fyrirtækja, verði langlífur. Hann
sé tilkominn vegna efnahagssam-
dráttarins og erfiðleika fyrirtækj-
anna og eins víst, að hann muni
minnka þegar „góðu tímamir“
gangi aftur í garð. Þá muni fáir
verða til að fínna að því þótt ein-
hverjum „kraftaverkamanninum" í
æðstu stjórn verði falin mikil völd
á hendur.