Morgunblaðið - 10.09.1992, Page 1

FRAMLEIÐSLA: Hvað er til ráða í húsgagna- og innréttingagerð? /4
KAMSJATKA: Miklir viðskiptamöguleikar íslenskra fyrirtækja/5
VIÐSKIFn AIVINNUUF
PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
FIMMTUDA GUR 10. SEPTEMBER 1992
BLAÐ
C
Fjármál
Gjaldeyrismarkaði líklega
komið á fót um áramótin
LÍKUR benda nú til að virkur gjaldeyrismarkaður verði stofnaður
hér á landi á næstunni og er jafnvel reiknað með að búið verði að
koma honum á fót kringum næstu áramót. Endanlegar ákvarðanir
um tímasetningu liggja ekki fyrir hjá Seðlabankanum eða viðskipta-
ráðuneytinu en innan bankans hefur um skeið verið unnið að undir-
búningi málsins. Nauðsynlegar lagabreytingar hafa verið samþykkt-
ar og viðræður hafa verið í gangi milli Seðlabankans og banka og
sparisjóða. Virkur gjaldeyrismarkaður er almennt við lýði í Evrópu
en athyglin hefur sérstaklega beinst að Finnlandi að undanförnu
þar sem Seðlabankanum hefur reynst ómögulegt að halda genginu
innan ákveðinna marka vegna spákaupmennsku.
Eins og nú er háttað er gengi
krónunnar skráð af Seðlabankan-
um einhliða á hverjum morgni.
Þegar virkur markaður verður orð-
inn að veruleika eins og tíðkast í
t.d. Finnlandi og Svíþjóð mun
gengið hins vegar ákvarðast á
millibankamarkaði fyrir gjaldeyri
þar sem þátttakendur eru fyrst og
fremst bankar og sparisjóðir ann-
ars vegar og Seðlabankinn hins
vegar. I viðskiptum þessara aðila
mun myndast ákveðið verð á gjald-
eyri og þannig ákvarðast gengið.
Seðlabankinn mun hins vegar
gegna því hlutverki á markaðnum
að halda genginu innan ákveðinna
marka. Til þess mun hann nota
eigin kaup og sölu á gjaldeyri,
breytingar á skammtímavöxtum
og almenn stjórntæki peninga-
mála.
Þorsteinn Þorsteinsson, aðstoð-
arbankastjóri Norræna fjárfesting-
arbankans í Helsinki, segir að sú
spurning vakni varðandi stofnun
gjaldeyrismarkaðar hér á landi
hvort ísland sé ekki allt of lítið
gjaldeyrissvæði til að standast
sveiflur í heiminum. „Það hefur
sýnt sig að þegar um mikla spá-
kaupmennsku er að ræða hefur
Seðlabanka Finnlands reynst
ómögulegt að halda genginu innan
ákveðinna marka. Spumingin er
sú hvort ísland verði ekki að fara
í formlegt samstarf í EMS um leið
og opnað er og þannig skapa nægi-
legt traust um krónuna. Ég held
að það sé mjög miklum erfiðleikum
háð að koma á virkum gjaldeyris-
markaði á íslandi þegar óvissan
og glundroðinn er jafn mikill og
nú er á markaðnum.“
Þorsteinn bendir hins vegar á
að gengisfall finnska marksins
hafi engin bein áhrif á íslensku
krónuna. Utflutningur frá Finn-
landi keppi t.a.m. ekki við útflutn-
ing frá Islandi. Aðspurður um
möguleika á að selja skuldabréf í
íslenskum krónum á erlendum
markaði í ljósi aðstæðna í Finn-
landi sagði Þorsteinn að fyrri geng-
isfellingin á finnska markinu í nóv-
ember hefði þegar komið í veg
fyrir frekari sölu slíkra bréfa. „At-
kvæðagreiðslan í Danmörku um
Maastricht-samkomulagið hafði
einnig í för með sér mikla óvissu
á skuldabréfamörkuðum. Fjárfest-
ar höfðu talið að með sameiningu
Evrópu myndu vextir lækka alls
staðar og nálgast vexti af skulda-
bréfum í þýskum mörkum. Áhugi
var mikill á t.d. lírum, pesetum og
sænskum krónum þar sem geng-
isáhættan var talin mjög lítil. Eftir
atkvæðagreiðsluna í Danmörku
hefur verið mikið óöryggi á mörk-
uðunum í Evrópu og það hefur
farið vaxandi."
Már Guðmundsson, hagfræðing-
ur hjá Seðlabankanum, telur að
fyrst að ísland sé með eigin gjald-
miðil á annað borð verði ekki séð
að það sé neitt sérstakt vandamál
að láta gengið ákvarðast af fram-
boði og eftirspum fremur en not-
ast við núverandi skráningu. „Það
hefur hins vegar verið nefnt sem
vandamál að það séu mjög fáir
aðilar á markaðnum. Mitt svar við
því er að það eru fáir aðilar báðum
megin við borðið á millibanka-
markaði. Hins vegar geta komið
upp fákeppnisvandamál milli bank-
anna og viðskiptamanna þeirra t.d.
við að ákveða gjaldeyrisþóknanir
eða gengismun."
TEKJUAFGANGUR//MU/
HINS OPINBERA
% af landsframleiðslu
-14% 12 10
>

6 4 2 0
JAPANÍ
ÍRLAND
AUSTURRÍKI
DANMÖRK
FRAKKLAND
ÍSLANDÍ
SHrBBBKSnUHBCJ
NOREGUR
ÞÝSKALAND
HOLLAND
BANDARÍKIN
ÁSTRALÍA
SVÍÞJÓÐ
BRETLAND^
KANADA£
SPÁNN
belgía£
FINNLAND
ÍTALÍAÍ
SKULDIR hins opinbera hjá rikjum OECD hafa vaxið hröðum skrefum síðustu þrjú ár.
Af 19 ríkjum á súluritinu hér að ofan eru það aðeins Japanir sem spá tekjuafgangi hjá
ríkissjóði sínum á árinu 1992. Árið 1989 voru sjö riki aftur á móti með tekjuafgang.
Mestu umskiptin hafa verið í Finnlandi þar sem 2,9% tekjuafgangur varð árið 1989.
í ár er spáð að halli rikissjóðs þar í landi verði 7,7% af landsframleiðslu. Ennfremur
hefur hlutfallið í Svíþjóð þröast til hins venra. Árið 1989 varafgangur af rikissjóði 5,5%
af landsframleiðslu en hallinn verður líklega 4,1 % í ár. Grikkir bera höfuð og herðar yfir
önnur lönd í haliarekstri en þar hefur þó þróunin verið til hins betra á síðustu árum.
Rikissjóður Bandaríkjanna er aftur á móti langstærsti lántakandinn þegar litið er á
fjárhæðir en hallinn er hins vegar einungis 3,8% af landsframleiðslunni. íslendingar
virðast standa vel að vígi með halla sem nemur 2,3% af landsframleiðslu og er þá
miðað við 9 milljarða halla á þessu ári. í þessu sambandi verður hins vegar að taka
tillit til þess að hallinn hér á landi hefur verið fjármagnaður með erlendum lántökum
en ekki innlendum spamaði.
HAGKVÆMASTI
KOSTURINN
ÞEGAR
ALLS ERGÆTT.
SAGA
BUSINESS
CLASS
í viðskiptaferðum með Saga
Business Class lækkarðu
ferðakostnað til muna með
því að eiga kost á heimferð strax og þú
hefur lokið viðskiptaerindum þínum.
Þeir sem reiknu ihe/nii) til endn veljn
nlltnf Síi'^n linsiuess C/nss
Mundu einnig að eitt og sama fargjald með
Saga Business Class getur gilt milli margra
áfangastaða í sömu ferð. Þú nýtur svo
ávinnings af að geta eins fljótt og auðið er
tekist á við verkefni sem bíða þín heima.
FLUGLEIÐIR
Traustur íslenskur ferðafélagi
ESOB