Morgunblaðið - 01.10.1994, Qupperneq 27

26 LAUGARDAGUR 1. OKTÓBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 1. OKTÓBER 1994 27
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
MORGUNBLAÐIÐ, Kringlunni 1, 103 Reykjavík. SÍMAR: Skiptiborð: 691100.
Auglýsingar: 691111. Askriftir: 691122. SÍMBRÉF: Ritstjórn 691329, frétt-
ir 691181, íþróttir 691156, sérblöð 691222, auglýsingar 691110, skrif-
stofa 681811, gjaldkeri 691115. Áskriftargjald 1.400 kr. á mánuði innan-
lands. í lausasölu 125 kr. eintakið.
KÖLD OG BLAUT
EYÐIMÖRK
ÞAÐ ER ALLTAF gagnlegt að kynnast því, hvernig ís-
land kemur útlendingum fyrir sjónir. I fyrradag birt-
ist hér í Morgunblaðinu viðtal við David Sanders, yfirmann
jarðvegsverndunarsviðs Matvæla- og landbúnaðarstofnunar
Sameinuðu þjóðanna. Hann hefur dvalið hér að undanförnu
til þess að kynna sér jarðvegseyðingu og gefa ráð um skipu-
lag Iandgræðslustarfs. Hann segir m.a. í þessu viðtali:
„Það má segja í stuttu máli, að landið líkist kaldri, blautri
eyðimörk, hversu mótsagnakennt sem það kann að hljóma.
Þeir staðir, sem ég hef kynnt mér, eru lítið frábrugðnir
eyðimerkursvæðum Miðausturlanda." Og þegar David
Sanders er spurður, hvort þetta komi honum á óvart, seg-
ir hann: „Já, ég var hissa. Það eru til svæði, þar sem einn
metri jarðvegs eða meira hefur fokið upp í tímans rás.
Stór svæði, þar sem gróður er nánast horfinn. Og í um-
hverfi þar sem veðurfar er jafn óblítt og hér tekur það
langan tíma fyrir þessi svæði að jafna sig.“
Hér er sterkt til orða tekið en þó ekki síður, þegar þessi
sérfræðingur er spurður um ástæðurnar fyrir þessu ástandi
að hans mati. Hann segir: . . ástæðan er sú, hvernig
maðurinn nýtir landið. Það tékur þúsundir ára að skapa
jafnvægi í vistkerfinu, fyrir dýr og plöntur að þróast í sam-
ræmi við aðstæður í náttúrunni. Síðan kemur maðurinn
og raskar þessu jafnvægi og það sem við reynum að leggja
áherzlu á er sjálfbær búskapur. Það sem gerzt hefur hér
er það, að landið hefur ekki verið nýtt í samræmi við nátt-
úrulegar aðstæður. Ofbeit er eitt dæmið.“
Það er fróðlegt að kynnast sjónarmiðum sem þessum.
Þau eru staðfesting á því, að þeir sem mest og bezt hafa
barizt fyrir landgræðslu á undanförnum árum og áratugum
hafa haft mikið til síns máls. Það er áreiðanlega rétt, sem
David Sanders segir, að fólk hér hafi vanizt landeyðing-
unni og líti því svo á, að um náttúrulegt fyrirbæri sé að ræða.
Hinn erlendi sérfræðingur telur að aðstæður hér muni
versna enn, ef ekki takist að vekja þjóðina til vitundar um
það sem sé að gerast. Hann bendir á nauðsyn þess að
auka fræðslu meðal ungs fólks. í Ástralíu hafi almenning-
ur tekið höndum saman um landgræðslustörf með ýmsum
hætti. Hann telur að það geti tekið 5-10 ár að breyta al-
menningsálitinu og beina því í uppbyggilegan farveg. Hann
telur að landeyðing hér sé komin úr böndum og segir, að
sér hafi brugðið, þegar hann sá ástandið á nokkrum stöðum.
Áhugi á landgræðslu hefur stóraukizt á undanförnum
árum en sennilega hefur langdgræðslufólk lengi orðið að
þola nokkurt áhugaleysi bæði stjórnvalda og almennings.
En sú mynd, sem þessi erlendi sérfræðingur bregður upp
af okkar eigin landi, hlýtur að hvetja okkur til umhugsun-
ar um það, sem er að gerast í kringum okkur. Við viljum
ekki að ísland sé eins og köld og blaut eyðimörk. Við vilj-
um ekki missa tökin á landeyðingunni. Við viljum ekki að
útlendingum bregði, þegar þeir skoða sig um í landi okkar
vegna þess, að þeir telja ástandið svona slæmt.
„Landeyðing er alþjóðlegt vandamál," segir David Sand-
ers, „og ég ætla að kynna þær hugmyndir, sem upp hafa
komið í öðrum löndum og helzt mega koma að gagni hér.
Helzta áherzlubreytingin, sem orðið hefur í landgræðslu á
undanförnum árum, er sú, að hvetja almenning til þess að
leggja sitt af mörkum í stað þess að reiða sig á hið opin-
bera. Þetta hefur ekki gengið sem skyldi því vandinn er
svo stór og því hefur verið brugðið á það ráð að auka
fræðslu. Almenningi verður að skiljast, að vandamálið er
hans frekar en stjórnvalda."
Heimsókn Davids Sanders getur orðið upphafið að nýju
átaki í landgræðslumálum þjóðarinnar ef rétt er á haldið.
Enginn dregur í efa sterk tengsl Islendinga við landið. En
líklega er nokkuð til í því, að við höfum ekki gert okkur
fulla grein fyrir því, sem hér er að gerast í landeyðingu
einfaldlega vegna þess, að við höfum vanizt þessu ástandi
svo lengi. Málstaður landgræðslufólks hefur þó átt vaxandi
fylgi að fagna enda fjölmargir einstaklingar komið þar við
sögu, sem njóta víðtæks trausts fyrir störf sín á þessu
sviði, sem öðrum. Við þurfum að standa þannig að málum,
að útlendingar sem hingað koma að 100 árum liðnum lýsi
íslandi ekki sem „kaldri og blautri eyðimörk“.
REYKJAVIKURBORG
LÁRUS Finnbogason endurskoðandi, Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borgarstjóri, Stefán Jón Hafstein og
Kristín Árnadóttir aðstoðarmaður borgarstjóra á fundi með fréttamönnum, þar sem kynnt var úttekt
á fjárhagsstöðu borgarinnar og könnun á stjórnkerfi Reykjavíkurborgar.
A
ætlað er í skýrslunni að
íjárhagsstaðan eigi enn
eftir að versna um 660
milljónir til ársloka 1994.
Fram kemur að frá árinu 1990 hefur
skuldastaða borgarsjóð aukist úr 45%
af skatttekjum í um 104,5% í lok
júní 1994 miðað við árið í heild. Þá
segir að peningaleg staða borgar-
sjóðs að meðtöldum fyrirtækjum
borgarinnar hafi versnað um rúma
5,9 milljarða frá 1990 til loka júní
1994.
Kostnaður við rekstur og fram-
kvæmdir umfram skatttekjur er
skýringin á versnandi stöðu borgar-
sjóðs, segir í niðurstöðu úttektarinn-
ar. Afleiðingin sé að minna svigrúm
gefist til framkvæmda í nánustu
framtíð vegna aukinnar greiðslubyrði
og kostnaðar við rekstur málaflokka
sem hefur vaxið hlutfallslega hraðar
en skatttekjur á síðustu árum.
Goðsögnin fallin
„Ég dreg þá ályktun af þessari
skýrslu að sú goðsögn sé hrunin, sem
lengi hefur verið við lýði og að því
er virðist um land allt, að fjármála-
stjóm Sjálfstæðisflokksins sé sterk,“
sagði Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
borgarstjóri, þegar skýrslan var
kynnt í gær. „Þetta er búið sem við
tökum við og lítur ekki mjög vel út
en það er okkar að reyna að vinna
úr þessu. Að mínu viti hafa sjálfstæð-
ismenn hér í borgarstjórn á undan-
fömum ámm alltaf litið svo á að
þeir væru að stjóma einhveijum eilíf-
um vexti og að þetta kerfí gæti vax-
ið að því er virtist án takmarkana.
Það sem við okkur blasir er að stjórna
breytingum. Menn hefðu átt að átta
sig á því í þessu kerfí fyrir löngu að
stjómmál snúast ekki lengur um að
stjóma vexti heldur breytingum. Þá
ábyrgð hafa þeir ekki axlað að mínu
viti.“
Framkvæmt umfram
skatttekjur
Borgarstjóri benti á að slæma
stöðu væri ekki hægt að afsaka með
tekjusamdrætti nema á
árinu 1993. Fram að þeim
tíma hefðu tekjur borgar-
innar verið verulega um-
fram það sem áður gerð-
ist. „Þegar við tökum við
þá hafa menn framkvæmt
fyrir 31% umfram skatt-
tekjur,“ sagði Ingibjörg. Hún sagði
að nær engar lántökur hefðu verið
farnar að eiga sér stað þrátt fyrir
þetta. „Það sem við höfum þurft að
gera er að taka langtímalán upp á
tvo milljanja. Það var að vísu búið
að gera ráð fyrir 600 milljóna króna
láni til holræsagerðar og 430 milljón-
um vegna atvinnuátaks en þær lán-
tökur höfðu ekki farið fram. Þá erum
við jafnframt í skuldabréfaútboði upp
á 950 millj. til að mæta því sem
uppá vantar.“
Staða borg-
arssjóðs hef-
ur versnað um
8,1 milljarð
Úttekt á fjárhagsstöðu Reykjavíkurborgar
sýnir að peningaleg staða borgarsjóðs hefur
versnað frá árinu 1990 til loka júní 1994 um
8,1 milljarð. Talsmenn R-listans segja að þetta
sýni að goðsögnin um styrka fjármálastjórn
sjálfstæðismanna sé hrunin en sjálfstæðis-
menn segja að fýrrverandi meirihluti hafí
þurft að halda uppi atvinnu og framkvæmdum.
INIauðsynlegt
að styrkja
fjármála-
stjórnina
Útgjöld 31,2% hærri en
skatttekjur
Fram kemur að útgjöld allra mála-
flokka nema rúmum 6,4 milljöðrum
á tímabilinu 1. janúar til 30. júní en
það er 31,2% hærra en skatttekjur
tímabilsins. í fjárhagsáætlun ársins
1994 er gert ráð fyrir að heildarút-
gjöld málaflokka verði rúmir 12 millj-
arðar eða 18,4% hærra en áætlaðar
skatttekjur. Áætluð heildarútgjöld
ársins eru því um 1,8 milljörðum
hærri en skatttekjur.
Borgarstjóri benti á að neikvæð
peningaleg staða borgarsjóðs í lok
júní væri 6,9 milljarðar en í árslok
1993 var peningaleg staða
neikvæð um rúma 5,4
milljaðar á verðlagi í júní
lok 1994. Peningaleg
staða borgarsjóðs hefur
því versnað um 1,4 millj-
arða á tímabilinu. Sagði
borgarstjóri að jafnframt
væri gert ráð fyrir að staðan ætti
eftir að versna um 660 milljónir til
ársloka þannig að á síðustu fjórum
árum hefði staða borgarsjóðs Versnað
um 8,1 milljarð. „Þetta er gífurleg
breyting á skömmum tíma,“ sagði
Ingibjörg.
Borgarstjóri vakti athygli á efna-
hagsreikningi borgarsjóðs og borg-
arfyrirtækja en þar kemur fram að
heildarskuldir borgarsjóðs og fyrir-
tækja borgarinnar voru í lok júní um
11,8 milljarðar. Það svarar til um
117 þús. króna skuldar að meðáltali
á hvern íbúa. í árslok 1990 voru
þessar heildarskuldir um 6,2 milljarð-
ar eða um 64 þús. meðalskuld á íbúa.
Heildarskuldir hafa því aukist um
rúma 5,6 milljarða á þremur og hálfu
ári. Allar fjarhæðir eru á verðlagi í
lok júní 1994.
Lægri skatttekjur
í yfirliti yfir skatttekjur á íbúa
kemur fram að þær hafa lækkað úr
109 þús. á íbúa árið 1992 í 98 þús.
árið 1993. Skatttekjur á hvem íbúa
voru hæstar á árunum 1988, 125
þús. og árið 1988 121 þús. „Lækkun-
in sem hefur orðið síðan er ekki kom-
in niður í það sem þær
voru á árunum 1978 til ~
1984,“ sagði Ingibjörg.
„Það er því ekki hægt að
kenna lækkun skatttekna
um það hvernig staðan er
orðin." _________
Borgarstjóri sagði að á
undanförnum árum hefði orðið veru-
leg hækkun á ráðstöfunum umfram
skatttekjur. Árið 1990 var ráðstafað
5,5% um fram skatttekjur en á fyrstu
sex mánuðum þessa árs var ráðstaf-
að 31,6%.
Skuldir umfram eignir
Þá hafi peningaleg staða borgar-
sjóðs versnað frá því að vera jákvæð
um 13 þús. á hvern íbúa árið 1990
í það að vera neikvæð um 68 þús.
30. júní 1994. „Þetta sýnir að skuld-
Heildargreiðslubyrði
langtímaskulda borgarsjóðs í hlut-
falli af skatttekjum f lok hvers árs
1991-94
10,12%
2,56% 2;73%
1,08%
0j32% m
1991 1992 1993 1994 1995
Aukafjárveitingar
í janúar til maí 1990-94.
Milljónir kr.
677,7
1990 1991 1992 1993 1994
Rekstrargjöld, fjárfest-
ing og greiðslubyrði
í hlutfalli af skatttekjum cg
1990 til júníloka 1994
■ Greiðslubyrðí lána
116,3% 117,0%
106,6% m
Samtais: p:
127,0% 131'2% uj
““ u.
35,9
68,6
64,2
43,8
72,1
37,5
88,7
98,8
Q
I
1990 1991 1992 1993-30.6’94
Engín athuga-
semd við
framkvæmdir
eða lájitökur
ir eru talsvert umfram peningalega
eign,“ sagði Ingibjörg. Borgarstjóri
sagði að borgin hafi tekið umtalsverð
lán á undanfömum árum til að endar
næðu saman og einhvern tímann
kæmi að því að greiða þau. „Það
vill þannig til að það er á næsta ári
sem þær afborganir koma inn af
fullum þunga og greiðslubyrðin eykst
verulega árið 1995,“ sagði hún. Á
þessu ári er áætlað að greiða þurfi
62 milljónir en í heild eru greiddar
um 300 millj. á þessu ári. Á næsta
ári er greiðslubyrðin 952 millj. Fram
kom að heildargreiðslubyrði lang-
tímaskulda sem hlutfall af skatttekj-
um árið 1995 er 10,12% en hefur
verið á bilinu 2 til 2,5% á
undanförnum árum.
Úrbætur í
fj ár niálastj órn
í skýrslunni er bent
ýmislegt sem betur mætti
fara í fjármálastjórn borg-
arinnar og er talið nauðsynlegt að
styrkja hana. Meðal annars með því
að semja greiðsluáætlun það tíma-
lega að hægt sé að leggja hana fram
samhliða rekstrar- og fram-
kvæmdaáætlun. „Þannig er að þegar
fjárhagsáætlun er samþykkt þá er
ekki jafnhliða samþykkt greiðsluá-
ætlun, hún kemur ekki fyrr en í júlí,“
sagði Ingibjörg. „Það var því í raun
ómögulegt að átta sig á því hver
staðan var og hvert stefndi fyrr en
eftir mitt ár. Að hluta til stafar þetta
4-
af því að bókhalds- og upplýsinga-
kerfi borgarinnar er þannig gert að
mjög erfitt er að ná út nákvæmu
uppgjöri á fjárhagsstöðu borgars-
sjóðs nema einu sinni á ári, um ára-
mót.“
Bent er á að nauðsynlegt sé að
skoða gaumgæfílega rekstrarliði og
ábyrgðarsvið forstöðumanna sem
heyra undir tiltekna málaflokka
þannig að ábyrgð einstakra forstöðu-
manna nái til alls málaflokksins sem
undir hvern og einn heyrir. „Þetta
getur verið mjög óljóst," sagði Ingi-
björg. „Þannig er til dæmis með
menningarmálin. Það er enginn for-
stöðumaður menningarmála þannig
að einstaka stofnanir eru á lausa-
göngu og aðeins sumt á sviði menn-
ingarmála, sem fellur undir menning-
armálanefnd."
Ekki afsökun fyrir
skattahækkunum
Á blaðamannafundi í gær sagðist
Árni Sigfússon, oddviti minnihluta
sjálfstæðismanna í borgarstjórn, ekki
gera athugasemdir við endurskoðun-
arskýrsluna sem fyrir lægi. Sér kæmi
ekkert á óvart í henni og hún ætti
ekki að koma meirihlutanum á óvart
heldur. R-listaflokkarnir hefðu ekki
gert athugasemdir við auknar fram-
kvæmdir eða lántökur Reykjavíkur-
borgar í tíð fyrri meirihluta. Nýlega
hefði R-listinn verið tilbúinn að kaupa
reiðhöll og leggja 270 milljónir króna
í íþróttahöll, sem reyndar hefði ekki
gengið eftir. „Núverandi meirihluta-
flokkar eru tvímælalaust samábyrgir.
Þessi skuldastaða er meðvituð og
okkur kemur ekkert á óvart. R-listinn
getur því ekki notað þessa skýrslu
sem afsökun fýrir skattahækkun-
um,“ sagði Árni.
Árni sagðist telja eðlilegt að bera
stöðu Reykjavíkur saman við önnur
sveitarfélög. Hann vitnaði til slíks
samanburðar, sem fram kemur í ný-
legri skýrslu Löggiltra endurskoð-
enda hf. um fjárhagsstöðu Hafnar-
fjarðarbæjar. Þar kemur meðal ann-
ars fram að skuldir sem hlutfall af
skatttekjum eru 96% hjá Reykjavík-
urborg í árslok 1993, en 125% í
Garðabæ, 196% í Kópavogi, 89% á
Akureyri og 144% í Hafnarfirði.
Nettóskuldir eru um 54% af skatt-
tekjum í Reykjavík, og er það hlut-
fall mun hærra hjá Hafnarfirði og
Kópavogi en 46% og 47% hjá Akur-
eyri og Garðabæ. Greiðslubyrði lána
stefnir að sögn Árna í 10% skatt-
tekna hjá borginni, sem er svipað og
hjá Akureyrarbæ, en hún er 22% í
Hafnarfirði, 25% í Kópavogi og 18%
I Garðabæ.
Ámi sagði að raunar væru skuldir
sem hlutfall af skatttekjum óheppi-
legur mælikvarði fyrir Reykjavíkur-
borg, þar sem um ljórir milljarðar
af tekjum borgarinnar væru af öðru
en sköttum, þ.á m. frá fyrirtækjum
hennar. Væri gengið út frá svoköll-
uðum samstæðureikningi, sem tæki
saman stöðu borgarsjóðs og tólf
borgarfyrirtækja, væri hlutfall
skulda af tekjum mun lægra. Miðað
við slíkan útreikning væri neikvæð
peningaleg staða á íbúa í Reykjavík
til dæmis 29.000 krónur, en ekki
67.000, sem væri talan ef eingöngu
væri miðað við borgarsjóð. í Hafnar-
firði væri hún 191.000 krónur.
Haldið uppi framkvæmdastigi
Árni sagði að kostnaður Reykja-
víkur af rekstri málaflokka væri
hærri en víða annars staðar eins og
eðlilegt væri, þar sem höfuðborgin
tæki á sig ýmsa félagslega þjónustu,
til dæmis væri hlutfall aldraðra
hærra en í öðrum sveitarfélögum, og
borgin stæði í stórum og kostnað:
arsömum félagslegum verkefnum.
efnahagslægðinni hefðu skatttekjur
dregizt saman um 8%, en útgjöld
'vegna félagsmála hækkað.
„Við höfum gengið mjög fram í
aðgerðum gegn atvinnuleysi og hald-
ið uppi framkvæmdastigi, þegar
menn hefðu kannski getað aðhafzt
lítið miðað við fjárhagsstöðuna. Þeg-
ar við erum með eignir yfir 100 millj-
arða og sterka fjárhagsstöðu í sam-
anburði við önnur sveitarfélög,
treystum við okkur til að taka lán
til að létta byrðina á meðan erfíðlega
gengur í þjóðfélaginu,“ sagði Árni.
Embættisfærslur Guð-
mundar Arna í rannsókn
Ríkisendurskoðunar
Jón Baldvin Hannibalsson, formaður Alþýðu-
flokksins, segist ekki fella siðferðilegan dóm
yfir flokksbróður sínum og samráðherra, Guð-
mundi Áma Stefánssyni. Agnes Bragadóttir
sat blaðamannafund formannsins í Alþingis-
húsinu J gær, þar sem ráðherrann skýrði sína
afstöðu og afstöðu þingflokksins til álitamála
*
er lúta að embættisfærslum Guðmundar Ama.
„ÉG VIL taka það skýrt fram, að það
sem þingfiokkur Alþýðuflokksins og
ráðherrar hans eru að ákveða að gera
og óska eftir að Ríkisendurskoðun
geri, snýr eingöngu að okkur sjálfum.
Við erum ekki að gera neinar kröfur,
enda ekki í okkar valdi, til þess að
fram fari einhver rannsókn á málefn-
um annarra stjórnmálaflokka. Það er
ekki okkar mál,“ sagði Jón Baldvin
Hannibalsson, formaður Alþýðu-
flokksins og utanríkisráðherra á fundi
með blaða- og fréttamönnum, í þing-
flokksherbergi Alþýðuflokksins í Al-
þingishúsinu, síðdegis í gær.
Áður hafði þingflokkurinn komið
saman og samþykkt, einróma, að sögn
Jóns Baldvins, þá málsmeðferð sem
flokkurinn vill viðhafa, að því er varðar
þær ávirðingar, sem á Guðmund Áma
Stefánsson, fyrrverandi heilbrigðisráð-
herra, hafa verið bomar að undan-
förnu. Megininntakið í þeirri málsmeð-
ferð er að óska eftir sjálf-
stæðri rannsókn Ríkisend-
urskoðunar, á embættis-
færslum Guðmundar Áma,
sem heilbrigðisráðherra, svo
hægt verði að leggja mat á
það hvort hann hafí haft í
heiðri réttar og eðlilegar
stjórnsýslureglur og venjur.
(Samþykkt þingflokks Al-
þýðuflokksins er birt í heild
á bls. 6.)
Jón Baldvin sagði að
hann og Sighvatur Björg-
vinsson myndu einnig óska
eftir sambærilegri skoðun
Ríkisendurskoðunar á eigin
embættisfærslum í ráð-
herratíð þeirra. Formaður-
inn skýrði þessa ákvörðun
svo: „Ég hef oftlega á und-
anfömum árum sætt gagn-
rýni. Til dæmis um mannaráðningar
á vegum utanríkisráðuneytisins. Þessi
gagnrýni hefur nýlega verið áréttuð í
fjölmiðli, þar sem fullyrt hefur verið,
að ég hafí ráðið menn til starfa í utan-
ríkisráðuneytinu á grandvelli flokks-
skírteinis, án auglýsinga og í öllum
tilvikum gengið framhjá reyndu fólki
í ráðuneytinu. Ég hafi þannig spillt
samstarfsanda í ráðuneytinu, leikið
ráðuneytið grátt á valdaferli mínum,
meðhöndlað það eins og sandkassa,
hrakið hæfa menn úr starfi og hlaðið
upp fólki sem ekki getur unnið fyrir
sér í ráðuneytinu og að lokum, að ég
hafi gert ráðuneytið illa starfhæft.
Þótt maður sé ýmsu vanur í opinberri
umræðu, þá hygg ég að þegar við
hugleiðum þessi orð, að
þetta eru ekki léttvægar
ásakanir og fái þær að
standa óhaggaðar eru þær
nú ekki til þess fallnar að
efla traust manna á stjórn-
sýslu í landinu. Því hef ég
óskað eftir því við ríkisendurskoðanda
að þessar alvarlegu ásakanir verði
kannaðar ofan í kjölinn og þess vegna
hafði ég frumkvæði að því að óska
eftir þessari stjórnsýslukönnun.“
Jón Baldvin sagði að Ríkisendur-
skoðun hefði heimild til þess að gera
stjórnsýsluendurskoðun, sem fælist í
því að könnuð væri meðferð opinberra
aðila á almannafé og starfi stofnana
og vekja athygli hlutaðeigandi stjórn-
valda á því sem úrskeiðis færi í rekstri
og gera tillögur um úrbætur. Kvaðst
Jón Baldvin hafa rætt við ríkisendur-
skoðanda með óformlegum hætti og
kynnt honum þessi erindi. Hann hefði
tjáð honum, að hann sæi enga meinb-
ugi á því að Ríkisendurskoðun tæki
þetta verk að sér.
„Við eram einfaldlega að segja:
Alþýðuflokkurinn hefur ekkert að fela.
Að svo miklu leyti sem þær upplýs-
ingar sem við sjálfir gefum, eru rengd-
ar, þeim er ekki trúað eða treyst, þá
höfum við ekki önnur úrræði, en að
leita til þeirrar stofnunar, sem lögum
samkvæmt, Alþingi hefur að leita til,
alþingismenn og þar með ráðherrar.
Þetta er Ríkisendurskoðun, sem starfa
sinna vegna, á að njóta trausts,“ sagði
Jón Baldvin.
Jón Baldvin rifjaði upp að fyrir
nokkram áram hefði hann verið borinn
sökum, í fjölmiðli (Stöð 2), fyrir að
misfara með almannafé, þegar eigin-
kona hans átti afmæli. Hann kvaðst
hafa svarað þeim ásökunum í Stöð 2,
en allt hefði komið fyrir ekki, ásakan-
ir um spillingu hefðu haldið áfram.
Hann hefði engan annan kost átt, til
þess að hreinsa sig af þessum áburði,
sem hefði reynst honum og flokki
hans skaðlegur, en að óska eftir því
við Ríkisendurskoðun, að hún kannaði
málið. Ríkisendurskoðun hafi orðið við
óskum hans og hreinsað hann af
áburðinum og þá fyrst hafi spillingará-
sökunum í hans garð linnt.
Jón Baldvin var spurður hvemig
bæri að skilja það, að rúmum fjórum
sólarhringum eftir að Guðmundur Árni
hefði gert greinargerð sína opinbera,
væri enn engin afstaða hvorki for-
manns né þingflokks Alþýðuflokksins
fram komin til efnislegs innihalds
svara félagsmálaráðherra.
Hann var spurður hvort
þingflokkurinn þyrfti ekki
að taka siðferðilega afstöðu
til þess, hvort í þessari
greinargerð fælust nægjan-
leg svör.
„Ég lít svo á, að þingflokkur Alþýðu-
flokksins hafi tekið afstöðu með þeirri
yfirlýsingu sem samþykkt var í dag.
Þar stendur: „Með skýrslunni hefur
ráðherrann orðið við kröfunni innan
flokks sem utan, að gera hreint fyrir
sínum dyrum.“ Það hefur hann gert
að mati þingflokksins. Það eru álitamál
uppi í þessum málum öllum saman.
Menn spyija um siðferðilega skoðun
og dóma byggða á siðferðilegu mati.
Það er stórt orð, siðferði og álitamálin
mörg. Það vill nú samt sem áður svo
til, að í því efni, eru takmörk fyrir
því, sem formaður í flokki getur sett
sig í dómarasæti yfir félögum sínum.
Það verða að gilda almennar reglur og
við verðum að taka mið af því sem
þjóðfélagið hefur skilgreint sem viðmið-
unarreglur, þegar við reynum að meta
og svara því, hvað er innan marka og
hvenær fara menn yfir strikið.
Við leggjum áherslu á það, í erindi
okkar til Ríkisendurskoðunar, að fá,
mat á því hvað era réttar og eðlilegar
stjómsýslureglur og venjur. Á þann
mælikvarða verður að meta þetta mál.“
Aðspurður hvort aldrei hefði komið
upp sú krafa, innan Alþýðuflokksins,
að óska eftir því við félagsmálaráð-
herra að hann. segði af sér, svaraði
formaður Alþýðuflokksins: „Það vora
skiptar skoðanir um þetta mál, alveg
eins innan Alþýðuflokksins, eins og í
þjóðfélaginu í heild. Það er einmitt
þess vegna, sem við kjósum að fara
þessa ieið, því vissulega er hér um
álitamál að ræða.“
Formaðurinn var spurður hvort
hann teldi að sátt myndi ríkja í Alþýðu-
flokknum um þær ákvarðanir sem
samþykktar voru í þingflokknum í
gær: „Um það get ég ekki sagt annað
en það, að það var fullkomin sátt um
þetta í þingflokknum og eftir því sem
ég get ályktað af samtölum við trúnað-
armenn í flokknum, tel ég að svo geti
orðið. En ég get ekki fullyrt það, því
mér hefur ekki enn gefist tími til þess
að ræða við mjög marga. Þeirri spurn-
ingu verður svarað á flokksstjómar-
fundi á sunnudag."
Jón Baldvin vildi ekki tjá sig um
það að Guðmundur Árni hefur orðið
uppvís að ósannindum, að því er varð-
ar, þátt hans sem fyrrverJ
andi heilbrigðisráðherra og
frumkvæði að starfslokum
Bjöms Önundarsonar, fyrr-
um tryggingayfirlæknis, að
öðru leyti en þessu: „í því
máli, þá nýtur Ríkisendur-
skoðun þess, að hún getur
kallað eftir öllum gögnum
málsins og öllum fylgiskjöl-
um í ráðuneytinu. Þannig
að ef uppi era gransemdir
um það, að verið sé að leyna
einhveiju, hylma yfir eitt-
hvað, þá er það hafið yfir
allan vafa, að öll gögn, varð-
andi stjórnsýslu ráðuneyta,
verða lögð fram, ef eftir því
verður leitað. Ríkisendur-
skoðun sem eftirlitsstofnuri
ríkisgeirans í heild sinni,
hefur þannig alla aðstöðu
til þess að svara því hvort þetta hafi
verið eðlileg ráðstöfun og farið eftir
eðlilegum reglum.“
Formaðurinn var spurður hvort
hann teldi ásættanlegt, að ráðherra
lygi: „Ekki af ásettu ráði, nei. En
stundum verður mönnum á, að fara
ekki rétt með staðreyndir, en þá verða
menn líka að leiðrétta það.“
Jón Baldvin kvað engan vafa á því
að Guðmundur Árni Stefánsson hefði
fyrr á sínum stjórnmálaferli áunnið
sér mikið traust, þeirra sem best
þekktu til hans starfa, samborgara
hans í Hafnarfirði. „Á grandvelli þess
ferils hefur hann notið meira trausts.
Ég segi það hreint út, að því er varð-
ar samstarf í stjórnmálum, að það er
enginn vegur, að við samstarfsmenn
hans ætlum honum annað en það, að
þegar hann svarar í opinberri skýrslu,
þá svari hann með fullnægjandi hætti
og hafi gert hreint borð,“ sagði Jón
Baldvin, þegar hann var spurður hvort
þingflokkurinn hefði fyrirgefið félags-
málaráðherra þau mistök, sem hann
hefur játað á sig í embættisfærslum.
Jón Baldvin kvaðst gera sér vonir
um að skoðun Ríkisendurskoðunar
myndi ekki taka nema nokkrar vikur
og framhald málsins réðist af því hver
niðurstaða þeirrar skoðunar yrði. „Ef
skoðun Ríkisendurskoðunar leiðir til
þess, að það sé sannað mál, að um
sé að ræða óásættanlega embættis-
færslu eða rangfærslur, þá hlýtur það
að draga dilk á eftir sér,“ sagði Jón
Baldvin Hannibalsson, formaður Al-
þýðuflokksins.
Morgunblaðið/Kristinn
JÓN Baldvin Hannibalsson, formaður Alþýðuflokksins
á fundi með fréttamönnum í þingflokksherbergi Al-
þýðuflokksins í Alþingishúsinu síðdegis í gær.
Alþýðuflokk-
urinn hefur
ekkert að fela