Morgunblaðið - 01.10.1994, Qupperneq 1

Jtlo rgtitiKita&í fe
MENNING
LISTIR
PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS LAUGARDAGUR 1. OKTÓBER 1994 BLAÐ1
HUGSMI
ÞRÍVÍDD
MÍLM í
TVÍVÍDD
Hafsteinn Austmann
heldur sýniitgu ó oliu-
og vatnslif amyndum
i Norræna húsinu
Nokkuð áberandi er í mörgum
verkunum næm tilfinning fyir
grafísku línuspili, sem gefur mynd-
unum sérstaka hrynjandi. Það, sem
aðallega gefur þessum verkum gildi,
er hin óþreytandi leit listamannsins
eftir nýjum leiðum og fjölbreyttum
litatónum. Þar af leiðir, að þessi sýn-
ing er mjög lifandi og gefur mikil
fyrirheit um famtíðina ...“ skrifar
myndlistargagnrýnandinn Valtýr
Pétursson um fyrstu einkasýningu
Hafsteins Austmann, sem haldin var
í Listamannaskálanum í maí 1956.
Á sýningunni voru abstraktmál-
verk, sem á þeim tíma voru álitin
framúrstefnulist og fólk átti fremur
erfitt með að sætta sig við hana.
Við verðum jú alltaf að fá tíma til
að átta okkur á hlutunum. í dag er
abstraktlistin eins sjálfsögð og lands-
lagsmyndir og er óhætt að segja að
Hafsteinn sé einn þeirra málara, sem
hafa aukið skilning okkar og víkkað
sjóndeildarhringinn í myndlistaraug-
anu.
Þessa dagana heldur Hafsteinn
sýningu á olíumálverkum og vatns-
litamyndum í Norræna húsinu.
Myndirnar eru allar unnar á síðustu
tíu árum og tilefni sýningarinnar er
sextugsafmæli listamannsins.
Það er sagt að æfíngin skapi
meistarann og víst er að Hafsteinn
er verðugur fuiltrúi þeirrar kenning-
ar, þvi svo snemma byijaði hann að
höndla pensilinn og pallettið að það
er eins og eðlilegur hluti af honum.
„Ég var svo heppinn þegar ég var
strákur í Gaggó Aust,“ segir Haf-
steinn, „því ég hafði kennara, Skarp-
héðinn Haraldsson, sem kenndi mér
akvarellu, vatnsliti. Ég málaði ekkert
annað en vatnslitamyndir í þijú ár.
Það var ekki fyrr en ég var orðinn
15 ára að ég fór aftur að vinna með
olíu.“
Margan kann að undra hvað
drengurinn var að vasast í olíu og
vatnslitum af sinni barnslegu alvöru
og ég spyr Hafstein hvort hann hafi
verið eitthvert undrabarn. Hann upp-
lýsir að tíu ára hafi hann verið búinn
að ákveða að fara í myndlist. „Ég
var bara í skólanum til að komast í
myndlist. Ég hafði engan sérstakan
áhuga á neinu öðru námsefni. Og
ég liætti varla úr þessu. Þetta er
ástríða. En ég var ekkeit öðruvísi
en önnur börn. Ég var í hasar og
ólátum með hinum krökkunum og á
þessum árum var myndefnið bara
það sem var að gerast í kringum
mann; þetta voru götupartí og fót-
bolti."
Sautján ára hóf Hafsteinn nám
sitt í myndlist. Þá var myndlistar-
skólinn hér heima tveggja ára nám
og eftir það var haldið til Parísar.
„Fólk byijar of seint í myndlistar-
námi hér í dag,“ segir Hafsteinn. „Ég
hef það einhvern veginn á tilfmning-
unni að þessi stefna, að krakkarnir
þurfi helst að hafa stúdentspróf, sé
ekki rétt. Þegar ég var að koma
heim frá námi var ég 22 ára og þá
liggur manni ekkert á. Nú er fólk
orðið svo fullorðið þegar það byijar
að vinna og þarf að komast áfram
mjög hratt, ef það á að geta leyft
sér að vinna við listgrein sína.“
- Mér finnst þær raddir stöðugt
háværari, sem eru ósáttar við þá
stefnu margra myndlistarskóla að
nemendur þurfí ekkert endilega að
læra grunndvallaratriði eins og mód-
elteikningu.
„Já, hún er umdeilanleg. I raun-
inni finnst mér að myndlistamámi
eigi aðeins að skipta í tvær greinar;
myndlist og listiðn. Og fólk á að
læra grundvallaratriði, eins og
tækni, í Myndlista- og handíðaskól-
anum í þijú ár, áður en það velur
sér grein. Ég get ekki fallist á að
hægt sé að læra bara grafík í þijú
ár og vinna svo aldrei við neitt ann-
að. Það getur vel verið að það sé
talað of mikið og unnið minna á
sumum sviðum i myndlistarskóluin —
en ég get lofað þér því að þannig
er það ekki í málaradeild, því það
er ekki hægt að kenna mönnum að
verða myndlistarmenn. Það er hins
vegar hægt að kenna hvemig mynd
er klassískt byggð upp. Það er líka
hægt að kenna um efni, fdrm og liti.
Menn fæðast ekki með hæfileikana
en það er hægt að þroska þá. Mynd-
list er fyrst og fremst vinna — 99%.
Það er búið með kaffihúsarómantik-
ina.“
Abstraktmálverkið var sú leið sem
togaði Hafstein áfram, frá því hann
byrjaði í myndlistarnámi hér heima.
„Septembersýningarnar höfðu verið
hér um skeið og maður vildi ná í
lætin,“ segir hann. „En maður slapp
ekkert i gegn án þess að læra módel-
teikningu og alla gmnntækni. Eftir
skólann, þegar skylduverkunum var
lokið, fór ég svo heim í pínulitla her-
bergið mitt og málaði það sem mig
langaði. Þar var olían. Ég hef nú oft
velt því fyrir mér hvemig ég komst
hjá því að drepa mig á öllum þessum
sterku efnum, sem voru í herberg-
inu. En ég dróst strax að hinu geó-
metríska málverki og það tók tíma
að ná tökum á því; fá fletina hreina
og matta en síðan þróaðist þetta
áfram og nú er ég kominn langt frá
því, sem ég byijaði á. Nú gerir mað-
ur hluti, sem þá vom alveg bannaðir.
En þótt ég hafi lært mikið í skól-
um, lærði ég mest á því að skoða
söfn og gallerí, þegar ég var í Frakk-
landi. Það var hægt að fylgjast svo
vel með því sem var að gerast —
ekki síður en því sem hafði gerst í
myndlistinni."
Hafsteinn sýndi á unga aldri í
París og fékk mjög góðar viðtökur.
„Nína Tryggvadóttir mælti með mér
á sýningu. Hún var það vel þekkt
að menn tóku mark á því sem hún
sagði.“ Þannig má segja að Haf-
steinn hafi fengið „fljúgandi start“
í höfuðvígi myndlistarinnar og eigin-
lega undarlegt að hann skyldi snúa
heim.
„Það kom ekkert annað til greina,"
segir Hafsteinn. „Maður hafði ekkert
efni á að búa í París. En ég hef aldr-
ei harmað það. Hér lifir maður góðu
lífi og málar það sem manni sýnist.
Ef ég hefði verið áfram f Frakk-
landi, hefði ég þurft að fá umboðs-
mann eða gera sanming við ein-
hveija listastofnun og þá hefði ég
svo lítið getað ráðið vinnu minni. Það
hefði ég aldrei getað. Ég hef ekki
þurft að lepja úr hóffarinu, eins og
Halldór Laxness sagði einu sinni.“
- En hvaða tegund myndlistar
hefur haft mest áhrif á þig?
„Ég hef alltaf verið hrifinn af
myndhöggvurum endurreisnar-
tímans. Þegar ég var i skólanum,
lærði ég líka skúlptúr og lærði að
hugsa í þrívídd."
- En nú hefurðu unnið til verð-
launa fyrir skúlptúra þína. Hefur þér
aldrei dottið í hug að snúa þér að
þeirri grein einhvern tíma?
„Menn eiga ekki að vasast í öllu.
Ég lærði skúlptúr og að hugsa í
þrívídd og það hefur sannarlega nýst
mér í málverkinu.“
ssv