Morgunblaðið - 01.10.1994, Qupperneq 2

2 C LAUGARDAGUR 1. OKTÓBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
MENNING/LISTIR
NÆSTU VIKU
MYNDLIST
Gerðuberg
Inga Svala Þórsdóttir sýnir til 2. okt.
Listasafn Islands
í deiglunni 1930-1944.
Asmundarsafn
Samsýn. á verkum Ásmundar Sveinss.
og Kristins E. Hrafnss. til áramóta.
Safn Asgríms Jónssonar
Þingvallamyndir fram í nóvember.
Listasafn Sigurjóns Ólafssonar
íslandsm. og súlur Siguijóns til áramóta.
Kringlan
Ljósmyndasýn. World Press Photo
til 15. okt.
Gallerí einn einn
Gunnar M. Andrésson sýnir til 13.
okt.
Listasafn ASÍ
Valgerður Árnad. Hafstað sýnir til
16. okt.
Gallerí Úmbra
Guðrún Gunnarsd. sýnir til 5. okt.
Gallerí Sólon Islandus
Thor Vilhjálmsson sýnir til 3. okt.
Gallerí Árt-Hún
Móa Romig Boyles sýnir til 2. okt.
Stöðlakot
Bjamheiður Jónsd. sýnir til 2. okt.
Ásmundarsalur
Árni Rúnar Sverrisson sýnir.
Gallerí Greip
Salon 1994 til 19. okt.
Listasafn Kóp. - Gerðarsafn
Kristín Þorkelsd. sýnir til 16. okt.
Gallerí Fold
Ásgeir Smári sýnir til 16. okt.
■ Portið
„Altari/altaristafla" 25.
myndl.menn sýna til 15. okt.
Sýningarsalur Hafnarhússins
List gegn vímu: Verk eftir 140 lista-
menn til 9. okt.
Norræna húsið
Hafsteinn Austmann sýnir til 9. okt.
Gallerí Sævars Karls
Eggert Pétursson sýnir til 6. okt.
Mokka
Verk Jennyar Holzer til 17. okt.
Sýningarsalurinn Önnur hæð
Verk eftir Alan Uglow út okt.
Hafnarborg
Margrét Þ. Jóelsd. sýnir til 10. okt.
Sýn. Gler og grafík í kaffistofu.
Gerðuberg
Yfirlitssýn. Islenska einsöngslagið
til 1. des.
Nýlistasafnið
Ólafur Lárusson sýnir til 9. okt.
SPRON-Álfabakka
Rut Rebekka sýnir til 25. nóv.
Gallerí AllraHanda Akureyri
Lísa K. Guðjónsdóttir sýnir til 2. okt.
Norðurárdalur - Borgarfirði
Svn. Finnu B. Steinsson. Óákv. tími.
Laugardagur 1. október
Kristinn Sigmundsson og Jónas
Ingimundarson í Borgarleikhúsinu
kl. 14.30. Þýsk lúðrasveit ásamt
Lúðrasveit Hafnarfj. í Víðistaða-
kirkju kl. 16. Afmælistónl. Tónlist-
arsk. Seltjamam. í Seltjamames-
kirkju kl. 16.
Sunnudagur 2. október
Tónleikar Kammermúsíkklúbbs
Reykjavíkur í Bústaðakirkju kl.
20.30._________________________
LEIKLIST
Borgarleikhúsið
Óskin (Galdra-Loftur) kl. 20; lau.
1. okt., sun., mið., fim., fös., lau.
Leynimelur 13 kl. 20; lau. 1. okt.,
sun., fim.
Þjóðleikhúsið
Dóttir Lúsifers kl. 20.30; lau. 8. okt.
Vald örlaganna kl. 20; lau. 8. okt.
Gauragangur kl. 20; sun. 2. okt., mið.,
fim.
GaukshreiðriO kl. 20; lau. 1. okt., fós.
Sannar sögur af sálarlífi systra kl. 20;
lau. 1. okt., fds.
Leikfélag Akureyrar
Karamellukvömin kl. 14; lau. 1. okt,
sun., lau.
BarPar i Þorpinu kl. 20.30; lau. 1.
okt., fos., lau.
Frú Emilia
Macbeth kl. 20; lau. 1. okt., fim., lau.
íslenska óperan
Hárið lau. 1. okt. kl. 20 og kl. 23,
fos. kl. 20 og 23, lau. kl. 23.30.
Norræna húsið
Norski leikarinn Toralv Maurstad með
einleik byggðan á Pétri Gaut sun. 2.
okt. kl. 16 sun.
Tjarnarbíó
Danshöfundakvöld íslenska dans-
flokksins lau. 1. okt. kl. 20 og sun.
kl. 15.
Leikhúskjallarinn
Trífólí-hópurinn sýnir dansleikinn
Hillingar. Augu þín sáu mig eftir
Sjón, höf. ásamt tónl.mönnum flytur
efni úr óbirtri skáldsögu, mán. 3.
okt.
MÍR
Stórbrotið líf, kvikm. frá Úkraínu
sun. 2. okt. kl. 16.
Norræna húsið
Kvikm.sýn. fyrir böm sun. kl. 14.
Yf irlilssýning Kiarvqlsstaóa á verkwm Mqgnusar Pálssonar
HVÍSKUR (1976) er gifsmynd af leyndarmáli sem Nefertíte
sagðiAlxander mikla á ímynduðum ástarfundi þeirra.
TILVILJANAVALD
og matgvíslegar furður hins ósýnilega
Magnús
Pálssongamnar
sér við tungu-
málið á og held-
ur sig á mörk-
um listarinnar.
EKKERT er til nema andstæðan
sé til um leið, segir Magnús
Pálsson og tekur málstað sameind-
ar í loftinu; Hún er í sjálfri sér jafn-
gild manni sem andar henni að sér
eins og ekkert sé en finnur fyrir
veruleika malbiks sem hann gengur
á. Myndlist Magnúsar Pálssonar
ryðst og laumast gegnum venju-
bundin sjónarmið, fangar það sem
ekki er og sýnir það sem ekki sést
og sameinar það sem hefur verið
aðskilið. Hljóð verður mynd og list-
greinar einungis leiðir að marki sem
áhorfandi stendur við og veltir fyrir
sér. Nostur og færni eru ekki keppi-
kefli heldur gildrur til að forðast
og listamaðurinn, langar leiðir frá
helli sínum, í mannlífinu með hin-
um. í samstarfi við aðra kemst
hann fram úr sjálfum sér.
Á Kjarvalsstöðum og raunar
Korpúlfsstöðum líka er hafin yfir-
litssýning á verkum Magnúsar. Hún
stendur til 23. október, en breytist
að minnsta kosti að hluta til dag
frá degi eða nótt frá nóttu enda
er nóttin meira spennandi en dagur-
inn að áliti listamannsins. Hann fer
öðru hvoru upp að Korpúlfsstöðum
og hreyfir við verki sem er þar fyr-
ir utan. Það er frá 1980, gert úr
völdu rusli af Gufunesi. Magnús
teiknar stóra sólskríkju úr ruslinu,
nú eins og þá, og breytir henni síð-
ar í mús sem loks verður að keng-
úru. Verkið, sem um árið var inn-
legg í norræna sýningu á umhverf-
islist, sést nú aftur svolítið breytt
þó að hugmyndin sé sú sama.
Yfirborðið skiptir líka minna
máli en það sem býr á bak við og
verkin sem kennd eru við konsept
eru sjaldan fastákveðin og óbreyt-
anleg. Stundum eiga þau sér sögu
eða skýringar sem sjást ekki í út-
komunni, eru kannski heimild um
gjörning eða niðurstaða spekúla-
sjóna sem gaman er að þekkja til.
Þannig er til dæmis skemmtilegt
að vita um tilurð Hvískurs, sem
sést hér á mynd. Magnús fékk fyr-
ir átján árum þá hugmynd að kynna
hvert fyrir öðru Alexander mikla
(4. öld f.Kr.) og Nefertíte drottn-
ingu í Egyptalandi (14. öld f.Kr.).
Hann hugsaði sér raunar náin kynni
þeirra í milli og reyndi að ímynda
sér hvetju Nefertíte hvíslaði í eyra
Alexanders uppi í rúmi. Með því
að leggja bijóstmyndir af þessum
persónum saman á kodda gat
Magnús mælt út rýmið milli munns
Nefertíte og eyra keisarans. Myndin
af því, af þessu ástúðlega hvískri,
er úr gifsi og nú er að minnsta
kosti tvenns að geta.
Annars vegar efnisins, gifsins,
sem Magnúsi fannst henta sér vel
á sjöunda og áttunda áratugnum.
Dautt og látlaust, sagði hann ein-
hverntíma um það og útskýrir núna
að sú lifandi hugsun sem búi að
baki felist yfirleitt ekki í dýrleika
efnisins. Hún eigi að njóta sín
ótrufluð af efni eða formi. Þar kem-
ur hitt atriðið, formið, eða and-
hverfa þess. Hvískrið er ekki ein-
ungis formgerð rýmis, sem Magnús
kallar negatívt og mótast af því sem
er þar einnig, án formreglna eða
fagurfræði. Það er að auki mynd
af hljóði og þannig leið til verka
sem seinna urðu aðal hans og eru
enn.
Hljóðið hefur smám saman tekið
yfir í verkum Magnúsar og sjálfur
segir hann okkar öld vera tímabil
hljóðsins. „Ég hef verið að gamna
mér við það og held kannski að
margra ára starf hafi hrist saman
eitthvað sem býr yfir ákveðnum
frumeiningum." Hvað, spyr ég og
Magnús segist eiga við skilgrein-
ingu ákveðinna hluta. „Nú er ég
að fást við skilgreiningu tungu-
máls,“ heldur hann áfram, „í tengsl-
um við hrynjandi, hljómfall og
merkingu, mynd og sýn. Hvað felst
í tungumáli og hvar greinist það
sundur og hvernig er hægt að beita
því.“
Listin nálgast vísindi og vísindi
geta orðið list og það er að sögn
Magnúsar þegar þau snerta mann
tilfinningalega. Tilfinningin er
þannig listarinnar en fræðileg að-
ferð vísindanna og ímyndunaraflið
nauðsynlegt hvoru tveggja. Þess er
þörf á báðum endum listarinnar,
að minnsta kosti í hugmyndalist
eins og Magnúsar. Hann leggur upp
með eitthvað, sem allt eins er haft
frá öðrum, og ætlar síðan áhorf-
anda að nálgast það sem hluta af
sjálfum sér.
„Ég held helst að list sé það sem
listamaður kalli því nafni og allir
eru listamenn í þeim skilningi að
þeir búa yfir neistanum. Allir hafa
þörf og að einhverju marki getu til
að skapa. Þess vegna ætti umræðan
um listina, hvað hún er og hvers
vegna, ekki bara að fara fram milli
listamanna í venjulegri merkingu
orðsins. Mér finnst list ekki vera
til að dást að, það er röng hugsun,
hún er til að eiga við samskipti og
virða eins og sjálfan sig. Það þarf
að setja hana undir mælistiku, end-
urskoða sífellt og 'efast og sjálfur
hef ég kosið að dingla á ystu mörk-
um þess sem mér finnst vera list
og ekki list. Þar sannprófa ég mörk-
EG NOTA stólpa úr Reykjavík-
urhöfn sem var, eða járnvið
og eik, rauðvið, purpurahjarta og
hlyn. Bara alls kyns góðvið,“ seg-
ir Magnús Th. Magnússon, eða
myndhöggvarinn Teddi, sem er að
opna sýningu á 35 höggmyndum
í Ráðhúsinu í dag. Sýningin stend-
ur til 10. október en Teddi efndi
síðast til sýningar af þessari
stærðargráðu í Periunni fyrir
tveimur árum.
„Ég vinn þetta mest með keðju-
sögum og fræsurum," segir hann.
„Þetta er allt maðkétið og svo vinn
ég eftir því. En viðurinn hefur
verið í sjónum svo áratugum skipt-
ir,“ segir Teddi sem einnig vinnur
sem bryti hjá Eimskip þegar þann-
ig ber undir. „Þessi sýning verður
mun fagmannlegri því á síðustu
sýningu lét ég allt fara. Nú ber
ég meiri virðingu fyrir hlutunum.
Fimm verkanna eru unnin í rauðv-
ið og við sem ég lími saman sem
er frábrugðið fyrir verkum," segir
KIRKJUGARflSHLYNUR
06 MMKÉTNIR STÚLPAR
Morgunblaðið/Kristinn
TEDDI með eitt verkanna sem unnið er úr hlyni í sem áður óx
i kirkjugarðinum við Suðurgötu. „Hann var á leiði frænda míns.
hann. Viðnum hefur Teddi einnig
safnað á ferðum sínum, meðal
annars í Suður-Afríku og Banda-
ríkjunum. „Fyrst flyt ég hann inn
og þurrka, lími svo saman, og fer
með í bandsög. Svo er hann sagað-
ur með keðjusög og fræsara og
slípaður niður. En sum verkin eru
unnin eins og liggur í viðnum, sem
mótar endanlegt útlit þeirra."
Verkin segir Teddi vera frekar
stór og þau eru öll unnin á síðast-
liðnum tveimur árum. „Ég er með
eitt verk úr járni og gijóti, svona
til gamans, sem unnið var á véla-
verkstæði. En í tréverkunum er
ákveðið form, svo ég er mikið með
konur og andlit og önnur náttúru-
leg form.
Annars fór ég til náms í Finn-
landi í nokkra mánuði til að stúd-
era skúlptúra, enda margt að sjá
þar og áhrifanna gætir á þessari
sýningu. Það sést til dæmis á
tveimur verkum, þau eru svolítið
grófari.“ H.K.E.