Morgunblaðið - 01.10.1994, Síða 3

MORGÚNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 1. OKTÓBER 1994 C 3
in og hugsanlegt er að til verði ein-
hver ný sýn.“
Magnús lærði leikmyndagerð í
Englandi, íslandi og Austurríkí fyr-
ir um fjörutíu árum. Síðan vann
hann í íslenskum leikhúsum í tutt-
ugu ár og tók að starfa að fijálsri
myndlist snemma á sjöunda ára-
tugnum. Sannarlega hefur hún ver-
ið fijáls eða óháð línum og landa-
merkjum milli listgreina og raunar
listamanna. Samstarf þeirra er eitt
af því sem Magnús hefur boðað og
efnt til meðal annars í Mob Shop
listsmiðjunni og bekkjum sem hann
hefur kennt í myndlistarskólum.
Þeim þætti starfs hans, kennslunni,
má vitanlega ekki gleyma. Magnús
lítur á hana sem list, kannski geggj-
uðustu listina einsog hann hefur
sjálfur sagt, og hann mótaði þá
deild í Handíða- og myndlistarskól-
anum sem nú heitir fjöltæknideild.
En hvernig líður honum núna, innan
um kafla ævisögunnar á Kjarvals-
stöðum?
„Kannski líkt og á dauðastund-
inni,“ svarar hann, „þá er sagt að
ævin þjóti hjá á nokkrum sekúnd-
um. Mér finnst dálítið erfitt að virða
hér fyrir mér síðustu ár og áratugi
og held bara að ég ég þurfi ekkert
á því að halda að hafa verið dugleg-
ur. Ef ég ætti að lifa upp á nýtt,
vildi ég geta lifað með sjálfum mér
og losnað við pínulítið af þessum
metnaði sem fylgir því að vinna
mikið af listaverkum, eins og ég
hef gert, eða stjórna fyrirtækLeða
skrifa í blöðin.
Það góða við að setja upp allt
þetta gamla dót er aftur á móti
þráðurinn sem kemur í ljós þrátt
fyrir kraðakið. í því er lína, sem
líklega var lengi ómeðvituð. Stefnan
er mörg ár að skýrast."
Magnús hefur þannig vitað hvað
hann vildi, án þess um tima að vita
að hann vissi það. Þar með er ekki
sagt að hann hafi drottnað yfír
verkum sínum og átt þau einn.
Hugmyndir eiga sér ættir og upp-
runa og herrar verkanna eru marg-
ir. Einn þeirra, ákaflega valdamik-
ill, er tilviljunin og eiginlega er til-
viljun að á henni endar þessi grein.
Hún gæti haldið áfram og sagt
meira, en hér verður bráðum settur
punktur.
Áður er þó vert að nefna eitt
dæmi um tilviljanavaldið yfir Magn-
úsi og verkum hans. Það er regla
sem hann hefur beitt í samsetningu
texta, klippt út úr teiknimyndasög-
um ákveðnar setningar, sett saman
af jafnmikilli hlýju og brot úr fom-
sögum, og skuldbundið sig til að
hafa á næstu síðu það sem stendur
hinum megin á blaði myndasögunn-
ar. Á þann hátt mótar tilviljunin
verkið og Magnús telur að hún
geti breytt því fráleita og lyft yfir
vanann i ferska nýja sýn.
Þ.Þ.
Eins og heitt, grænt haf
Danskir dagar, sýning ó verkum Ásgeirs
Smára opnud i Gallerii Fold
ÁSGEIR Smári Einarsson. Morgunblaðið/Svernr
AÐ VAR gaman að vera í Dan-
mörku. Þar var gott að vera.
Vínmenning er góð, landbúnaðarvör-
ur ódýrar, verkmenning góð og Dan-
ir fara vel með hlutina; eiga þá lengi.
Við íslendingar gætum lært margt
af þeim,“ segir myndlistarmaðurinn
Ásgeir Smári, en í dag verður opnuð
sýning á verkum hans í Galleríi Fold.
Sýningin ber yfirskriftina Danskir
dagar, og allar myndirnar eru frá
Danmörku, þar sem Ásgeir hefur
búið í nokkur ár. Sem fyrr er yrkis-
efni hans borgin og borgarlífið; fólk
á ferli, kaffíhúsin, garðamir, pylsu-
salar og hús og hús og hús. En þótt
yrikisefnið sé það sem honum hefur
lengstum verið kærast, hefur eitt-
hvað breyst.
„Fyrir utan allt, sem ég hef lært
og notið í Danmörku, hef ég fengið
betri skilning á litablöndun á kontr-
östum. Dönsk náttúra er miklu lita-
blandaðri en sú íslenska. Okkar nátt-
úra hefur svo skarpa, hreina liti;
þeir blandast ekki. Danmörk er eins
og heitt, grænt haf á sumrin. Hún
er grá og köld á veturna, en það
gleymist fljótt."
Þegar litið er yfir úrvalið af þeim
myndum, sem til greina kemur að
sýna, er ljóst að afköstin hafa verið
mikil í landinu, sem er Ásgeiri svo
kært.
„Ég hafði frábæra vinnuaðstöðu.
Heilt gróðurhús, bara fyrir mig, 600
fermetra pláss undir gleri, með góðri
loftræstingu og allt að 40 gráðu hita.
Birtan var svo mikil að þetta var
eins og að vinna úti. Ég bjó úti í
sveit og hafði gangandi sýningu á
pósthúsinu þar í heilt ár. Ég skipti
stöðugt um myndir, því ég lét þær
þorna þar. Þær þornuðu ekki í gróð-
urhúsinu."
- Varstu úti í sveit að mála mynd-
ir af borg? _
„Já, já. Ég sá kannski einhveija
byggingu, kirkju, eða bara turn, þeg-
ar ég fór til borgarinnar og svo
málaði ég mynd um húsið. Svo fannst
mér svo gaman þegar Danir skoðuðu
myndirnar og bentu mér — réttilega
— á að umhverfí viðkomandi kirkju
eða turns væri alls ekki sísvona;
þetta sjónarhom væri ekki til og
ekki þessi hús í kring. Þeir vildu að
rétt væri rétt. En myndirnar eru
ekki sagnfræðilegar og það er ekk-
ert hægt að rata eftir þeim. Þetta
eru hugmyndir um hvernig þetta
hefði getað verið.“
- Borgarlífið hefur lengi einkennt
myndimar þínar. Að hvaða leyti
finnst þér danskar borgir og bæir
ólík íslenskum?
„Danskar borgir hafa hærri hús
og þessa liti haustsins. Þær eru gaml-
ar og hafa gamla liti. Það er ekki
skítur, heldur er litablöndunin orðin
svo margslungin. Framhliðar húsa
eru í náttúruiegum litum, bakgarðar
em í jarðlitum og á löngum tíma
hefur spanskgræna blandast þeim
og koparinn í rennunum. Allt rennur
þetta saman í mjög skemmtilega
blöndu. Það verður allt svo mann-
eskjulegt og hlýtt. Hér heima er allt
svo harðneskjulegt. Þá má aldrei
neitt verða gamalt. Allt er nýtt.
Húsin í Danmörku hafa „lagerast"
og mér finnst ég hafa „lagerast" í
Ðanmörku.
Danir gera allt af svo mikilli alúð.
Þeir njóta víns af gleði, ekki til að
verða drukknir, þótt auðvitað séu
alkóhólistar þar undantekning, eins
og alls staðar. En það er einstakling-
urinn og limaburður hans sem prýðir
danskar borgir. Svo er bændamenn-
ingin hjá þeim á háu stigi; mér finnst
Danmörk vera háborg bóndans.
Sveitin, með sínum gulu ökrum og
földu býlum, fallegum og snyrtileg-
um og allt er svo sérstakt. Danskur
bóndi á ennþá kerruna, sem afi hans
átti. Ef hún bilar, er gert við hana.
Þú sérð aldrei fjúkandi heygrindur
eða bilaða, ryðgaða traktora út um
állt í dönskum sveitum. Þú getur
keýpt þar traktor frá 1955 og treyst
því að hann er fullkomlega í lagi.
Traktorarnir þeirra eru svo fínir að
það er hægt að hafa þá inni í stofu
hjá sér. Samt hafa Danir, mikinn
áhuga á öllum nýjungum. En þeir
fara svo vel með allt og eru svo nýtn-
ir. Þeir hafa líka svo góða pólitíska
vitund. Þeir gera greinarmun á ein-
staklingi og vinnu hans. Þeir geta
verið ánægðir með pólitíkus, sem
vinnur vel þótt þeim fínnist hann
lélegur einstaklingur. Þetta fannst
mér undarlegt fyrst eftir að ég kom
til Danmerkur, því ég var vanur því
héðan að ekki væri hægt að gera
greinarmun á þessu. Ég hafði alltaf
vanist því til dæmis að ef rithöfund-
ur gæfí út bók, þá væri ekki gerður
greinarmunur á honum og bókinni.
Það var gott að kynnast því að hægt
er að hafa þetta öðruvísi. Enda er
gaman að ræða við Dani. Þeir elska
að setjast niður og ræða málefnalega
hvað sem er; listir, pólitík og hvað
sem er. Það var gott að vera í Dan-
mörku.“
ssv
Krisiín Þorkelsdóttir sýnir vqtnslitamyndir úr nátturwnni i Geróarsafni
A1 taka þátt í
breytingam birtnnnar
Morgunblaðið/Kristinn
KRISTÍN í Gerðarsafni.
*
ASUMRIN grípur sú tilfínning
trúlega flesta að yfírgefa
amstur og skyldur hversdagsins og
halda út í bláinn til að njóta okkar
þúsundlita lands.
Vatnslitamálarinn Kristín Þorkels-
dóttir lætur þennan draum rætast
og er þettaTsúmar ellefta sumarið
sem hún og maður hennar, Hörður
Daníelsson, ferðast á vit náttúrunnar
og einsemdarinnar, ótrufluð af öllu
öðru; hún til að mála og hann til að
ljósmynda. í þessum ferðum málar
Kristín náttúruupplifanir sínar, því
hún málar iandslagsmyndir sínar
nánast eingöngu úti í náttúrunni og
lýkur við myndirnar á staðnum.
í dag kl. 14 opnar Kristín sjöttu
einkasýningu sína á vatnslitamynd-
um í Listasafni Kópvogs, Gerðar-
safni. Þar gefst okkur kostur á að
sjá verk hennar og njóta uppskeru
þessara ferða.
Sköpunarþráin
Ég spyr Kristínu um þetta hug-
leikna myndefni hennar, íslenska
náttúru.
„Þegar ég ferðast tengist ég nátt-
úrunni mjög sterkt og hún vekur upp
í mér sköpunarþrá. Ég verð þátttak-
andi í breytingum birtunnar, form-
leiknum, sem birtuspilið býr til. Mig
langar til að steypa mér útí ólgandi
iðuna sem hreyfingin á birtunni
skapar. Ég geng, skoða og skynja;
ég meðtek, umbreyti og mála.
Ástæðan fyrir því að ég mála úti er
sú að þar finnst niér ég ná að bijóta
af mér alla hlekki og komast næst
kjarnanum í sjálfri mér.
Fjalladans
„Þú nefnir sýninguna Fjalladans.
Getur þú skýrt nánar þá
nafngift?"
„Sýningin er óður til
leiksins og gleðinnar. Pens-
illinn minn er kátur núna
og dansar á fjöllunum; fjöll-
um sem ég er orðin kunnug
og leyfa mér að nálgast sig
á nýjan hátt.“
Skemmtilegur félagi
„Vatnslitir virðast vera
ástríða hjá þér?“
„Já, vatnsliturinn er
skemmtilegur félagi, tilbú-
inn að vinna hratt eins og
ég. Hann er svolítið duttl-
ungafullur en hvorki reynir
né getur dulið eðli sitt, tær-
leikann. En það má líta á
duttlunga hans sem gjafír.
Þegar ég tek á móti þeim gerist oft-
astnær eitthvað nýtt og ferskt, ég
þarf bara að vera opin fyrir mögu-
leikunum."
Sýningin er opin alla daga frá kl.
12 til 18 nema mánudaga, þá er lok-
að. Henni lýkur 16. október.
S.A.
Kammermúsikklúbbur Reykjqviktfr hefur 38. starffsár sitt á morgun i Bústadakirkiii
Einn kvintett glað-
vær ng annar íhugull
etta eru ákaflega ólík verk,
frískt og glaðlegt annars vegar
og fallega íhugult hins vegar. Schu-
mann var rúmlega þrítugur þegar
hann samdi píanókvintettinn fræga
en Brahms farinn að eldast og þreyt-
ast þegar klarinettukvintettinn varð
til. Sú tónsmíð á vel við um haust
og eflaust þykir mörgum gott að
dvelja við kyrrláta tóna eftir fjörið
hjá Schumann.
Svona byija Richard Talkowsky
knéfiðluleikari og Sigrún Eðvalds-
dóttir fiðluleikari að segja mér frá
tónleikum Kammermúsíkklúbbsins á
morgun, sunnudag. Þessir fyrstu
tónleikar starfsársins verða í Bú-
staðakirkju og hefjast, klukkan
20.30. Sigrún og Richard koma þar
fram ásamt Helgu Þórarinsdóttur
lágfiðluleikara og Zbigniew Dubik
fíðluleikara og með þeim leikur Beth
Levin á píanóið í kvintett Schumanns
og Einar Jóhannesson á klarinettu í
Brahms-kvintettinum.
Sigrún og Richard segja að viss
áhersla verði á píanóverk hjá Kamm-
ermúsíkklúbbnum í vetur, en klarin-
etta og strengir fái líka sinn skerf
af frábærri tónlist fyrir lítinn hljóð-
færahóp. „í stjórn klúbbsins sitja
nokknr heiðursmenn með gríðar-
mikla þekkingu á sígildri tónlist,“
segir Sigrún, „og þeir sjá til þess að
farið sé yfir allt sviðið í kammermús-
ík klassísku meistaranna. Allt er til
skráð sem hefur verið flutt á tónleik-
um klúbbsins þau 37 ár sem hann
hefur þegar starfað og þetta finnst
mér mjög gott. Og annað sem mér
hefur þótt lofsvert er að enginn ald-
ursmunur er gerður í klúbbnum,
EINAR, Helga, Zbigniew, Richard, Sigrún og Beth.
ungir . tónlistarmenn hafa fengið
tækifæri á tónleikunum og það er
ekkert sjálfgefið.“
Meira um kvintettana
Robert Schumann samdi Kvintett
í Es-dúr ópus 44 árið 1842. „Þá var
góður tími hjá Schumann," segir
Richard, „hann var 32 ára og ham-
ingjusamari en yfirleitt á ævinni. Ég
held hann hafi samið öll sín kammer-
verk á þessu sama ári, þijá strengja-
Schumann. Brahms.
kvartetta, píanókvartett og kvintett-
inn sem við spilum núna. Hann vai
fyrst fluttur á lokuðum konsert þar
sem sjálfur Mendelssohn lék á píanó,
en opinber frumflutningur fór fram
tveim árum seinna og þá sat Klara,
eiginkona tónskáldsins, við píanóið."
Johannes Brahms var 58 þegar
hann samdi Kvintett í H-moll ópus '
115. Raunar hafði hann skömmu
áður ákveðið að hætta tónsmíðum.
En klarinettuvirtúósinn Richard
Muhlfeld fékk hann til að skipta um
skoðun og skrifa nokkur af bestu
kammerverkum sínum. Þetta var
1891 og samstarf þeirra Muhlfelds
hélt áfram næstu árin, þar til Klara
Schumann lést árið 1896. Vináttan
við hana hafði verið náin og Brahms
tók andlátið afar nærri sér. Hann
veiktist af lifrarkrabba og lést ári
síðar.
Kvintettinn er mikið glæsiverk.
fyrir klarinettuleikara. „Það er afar
innhverft og íhugult og mér finnst
það batna eftir því sem ég heyri það
oftar,“ segir Sigrún. „Þá uppgötva
ég oftast eitthvað nýtt því undir
þessu kyrrláta yfirborði býr afar
margt. Ekkert af því er reiðilegt,
allt svo fallegt og blítt og með svo
mikilli ró.“ .