Morgunblaðið - 30.06.1996, Blaðsíða 4

4 C SUNNUDAGUR 30. JLINÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FERÐALÖG
FERÐAPISTILL
Hvar eiga
feróamál
heima?
í STJÓRNSKIPULAGI
ferðaþjónustu á íslandi
í dag tilheyrir ferða-
þjónusta samgöngu-
ráðuneytinu. Á þann
veg hefur málum veríð
háttað frá því að fyrstu
lög um ferðaþjónustu
voru sett. Oft hefur það
verið nefnt að nú þegar
ferðaþjónustu hefur
vaxið fiskur um hrygg
og tilheyrir, í augum
margra, einni af alvöru-
atvinnugreinum Islend-
inga, sé tími til kominn
að ferðaþjónustan fái
sitt eigið ráðuneyti og
einn og óskiptan ráð-
herra.
Enn eru aðrir sem nefna að nú
séu samgöngur ekki það sem mestu
máli skiptir við uppbyggingu ferða-
þjónustu og því sé engin ástæða til
að ferðamál heyri undir það ráðu-
neyti. Umhverfismál sé það sem
íslendingar verði fyrst og fremst
að líta til o g einnig er nefnt að utan-
ríkismál og ferðaþjónusta eigi sitt-
' hvað sameiginlegt. Umhverfis- og
utanríkisráðuneyti komi þvf einnig
til jgreina.
I tillögum um stefnu í
ferðamálum, sem nefnd
á vegum samgönguráðu-
neytis hefur nýverið skil-
að af sér, er stjómskipu-
lag ferðaþjónustu ekki tekið fyrir
en það hins vegar kynnt að til
standi að vinna að breytingum.
Nefnd á vegum Ferðamálaráðs hef-
ur tekið til starfa og á að skila til-
lögum um nauðsynlegar breytingar
á lögum og reglugerðum um ferða-
þjónustu.
Nauðsynlegur aðskilnaður
stjórnsýslu og
hagsmunagæslu
Þegar rætt er um stjórnskipulag
ferðaþjónustu á íslandi eru að sjálf-
sögðu margar skoðanir á lofti og
margir telja sig eiga hagsmuna að
Sigríður Þrúður
Stefánsdóttir
gæta. Það er þó eitt
sem flestir virðast vera
sammála um og það
er að skilja verði á
milli stjórnsýslu og
hagsmunagæslu. Slíkt
kemur fram í áður-
nefndri ferðamála-
stefnu samgönguráðu-
neytisins (bls. 24) og
kom einnig fram á
fundi, sem ferðamála-
hópur Framsóknar-
flokksins hélt fyrr í
mánuðnum og margir
úr ferðaþjónustu sóttu.
Eins og máium hátt-
ar í dag eru hagsmuna-
aðilar, fulltrúar fyrir-
tækja og ýmissa samtaka og fulltrú-
ar ríkisvaldsins, þ.e. samgönguráðu-
neytis, sameiginlega að taka
ákvarðanir sem snerta bæði hið
opinbera beint svo og einstaka aðila
í greininni. Fram kom á fyrrnefnd-
um fundi Framsóknarflokksins að
eins og skipan í Ferðámálaráð væri
nú sætu flestir fulltrúar beggja
megin borðsins og því í raun óhæfir
til að taka stjórnsýslulegar ákvarð-
anir. Fróðlegt verður að fylgjast
-y
Á að leggja
ferðamólaróð
niður?
með þróun mála á næstu
misserum.
Á sama tíma er það
ánægjulegt að flestir skuli
________ samt vera sammála um
það að núverandi ástand
sé óhæft og þá sérstaklega vegna
óhjákvæmilegra árekstra ríkisvalds-
ins og annarra hagsmunaðila í
greininni.
Breyttar áherslur yfirvalda og
tlllögur um nýtt stjórnskipulag
I tiilögum um stefnumótun, sem
kynntar hafa verið, er lögð áhersla
á aukna markaðssókn íslenskrar
ferðaþjónustu. Þar sem kveður þó
við nýjan tón er að samhliða slíku
skal einnig lögð áhersla á umhverf-
isvernd og aukna umhverfisvitund
allra þeirra sem að ferðaþjónustu
og ferðamennsku koma. Stefnt er
Morgunblaðið/RAX
HVERS vegna er rekstur Keflavíkurflugvallar undir utanríkisráðuneytinu?
að því að ferðaþjónustan hafí um-
hverfisvemd að leiðarljósi.
Þessar hugmyndir eru í anda þess
breytta viðhorfs sem átt hefur sér
stað víða í löndum í kringum ísland
þ.e. að þær „auðlindir" sem byggt
sé á séu verndaðar og þeim viðhald-
ið. Hin aukna áhersla á umhverfís-
mál leiðir hugann aftur að því hvar
í stjómkerfinu ferðamál henta best.
Olafur Örn Haraldsson, alþingis-
maður Framsóknarflokks, kynnti
tillögur þess efnis á fyrrnefndum
fundi og sagði m.a. að til að skilja
milli stjómsýsiu og hagsmunagæslu
þyrftu hagsmunaaðilar að stofna
með sér samtök. Til að styrkja
stjórnsýsluþáttinn yrði að veita
meira fé og auka mannafla tiltekins
ráðuneytis eða að setja á fót nýja
stofnum sem heyra myndi þó undir
ráðherra. Á þennan hátt fengi ferða-
þjónusta aukið vægi innan stjórn-
kerfisins þar sem komið yrði á nýrri
stöðu þess sem sinnti ferðamálum,
nokkurs konar deildarstjóra ferða-
mála.
Flest öll máiefni ferðamála félli
undir þessa ferðamáladeild svo og
framkvæmdasjóður ferðamála, sem
kæmi í stað þess sjóðs sem nú er
fyrir hendi, þ.e. Ferðamálasjóðs. í
hinn nýja sjóð mætti sækja fé til
m.a. mannvirkjagerðar og uppbygg-
ingar á ferðamannastöðum og til
reksturs upplýsingamiðstöðva
ferðamála.
í tillögunum kom fram að hugs-
anlegt væri að leggja Ferðamálaráð
íslands niður eða að Ferðamálaráð
fengi breytt hlutverk sem ráðgef-
andi aðili. Hvað snerti staðsetningu
ferðamáia í stjómsýslunni, var
nokkrum möguleikum velt upp þ.e.
að ferðamálum væri sinnt innan
samgönguráðuneytis, færu inn í
umhverfisráðuneytið eða jafnvel ut-
anríkisráðuneytið.
Í umræðum um ferðamál hefur
þess stundum verið spurt hvers
vegna þættir sem tilheyra ferða-
þjónustu, s.s. rekstur Keflavikur-
flugvallar, tilheyri utanríkisráðu:
neyti en ekki samgönguráðuneyti. í
því sambandi hefur sú spurning
komið upp hvort ferðamál ættu að
heyra undir það ráðuneyti.
Ferðamál í umhverfisráðuneyti
er einnig möguleiki sem skemmti-
legt er að velta fyrir sér og því
hvaða breytingar slíkt myndi hafa
í för með sér. Það yrði eflaust auk-
in áhersla á umhverfismál og sam-
hæfíngu þeirra við ferðamál sem
er vissulega nauðsynlegt.
í gegnum tíðina hafa orðið tíðir
árekstrar milli þeirra sem sinna
uppbyggingu ferðaþjónustu og
þeirra sem sinna náttúruvemdar-
málum. Það sem margir óttast þó
einnig er að ef ferðamál tilheyrðu
umhverfisráðuneyti myndi boðum
og bönnum rigna yfir atvinnugrein-
ina, að í verndunarskyni yrði ferða-
mönnum bannaður að-
gangur að ýmsum nátt-
úruperlum landsins.
Neikvæð áhrif ferða-
mennsku á íslenska nátt-
úru er viðurkennt vanda-
mál en verður ekki leyst með boðum
og bönnum. Á fyrrnefndum fundi
Framsóknarflokksins var það og
greinileg skoðun þeirra fulltrúa
ferðaþjónustunnar, sem þar voru,
að nýsamþykkt lög Alþingis um
heimild til gjaldtöku á ferðamanna-
stöðum væri skref afturábak og
ekki ferðaþjónustu til heilla.
Sérstakt ferðamálaráðuneyti?
Það er þörf á sérstöku ráðuneyti
til handa ferðamálum. Það er þó
ólíklegt að til fáist fé eða að fyrir
því sé vilji að setja á stofn nýtt ráðu-
neyti. Ef til kæmi sérstök deild sem
sinnti ferðaþjónustu mætti þó íhuga
að breyta nafni ráðuneytisins í
ferða- og samgönguráðuneyti. Hvað
snertir umhverfi og ferðaþjónustu
er þó eitt annað sem kæmi ferða-
þjónustu vel og það er að settur
yrði umhverfisfulltrúi í hvert ráðu-
neyti.
Umhverfisfulltrúar í hvert
ráðuneyti
Slíkt yrði ferðaþjónustunni til
heilla og myndi vonandi leiða til
aukins samstarfs ráðuneyta sem
er og nauðsynlegt. Með umhverfis-
fulltrúa í hverju ráðuneyti væri
orðin trúverðugri sú ímynd að ís-
lendingar beri hag umhverfis síns
fyrir brjósti. Umhverfismál yrðu
þar með samofin öllum öðrum
málaflokkum en ekki meðhöndluð
sem eitt sérstakt mál. Umhverfis-
mál væru þá heldur ekki málefni
ferðaþjónustunnar eingöngu,
starfssemi annarra atvinnugreina
hefði jákvæð áhrif á hreina ímynd
landsins.
Hins vegar, til að eitt-
hvað þessu líkt gengi
eftir yrði að vera til stað-
ar ákveðin stefna í um-
hverfismálum eða sam-
hæfingaraðili mismunandi ráðu-
neyta. Einn tilgangur þess að um-
hverfismál væru málefni allra ráðu-
neyta væri að samhæfa starfssemi
sem flestra atvinnugreina í þá veru
að vernda landið og þær auðlindir
sem atvinnulífið byggir á. Ferða-
mál myndu enn heyra undir sam-
göngu- eða ferða- og samgöngu-
ráðuneytið, en umhverfismál
fengju aukið vægi, ferðaþjónustu
og öðrum atvinnugreinum til hags-
bóta. h
Sigríður Þrúður Stefánsdóttir
Höfundur er ferðamálafræðingur
Ferðamál
í umhverfis-
ráðuneytið?
Með fjölskylduna
í fjósakaffi
„BORN nú til dags vita oft lítið um lífið í sveitinni
og þegar þau koma í heimsókn hingað til okkar
geta þau kynnst því hvað við erum að gera dags
daglega", segir Þorvaldur Guðmundsson bóndi á
Laugabakkabúi.
Fólki gefst kostur á að koma og fylgjast með
því þegar kýrnar eru mjólkaðar en þær eru rétt
innan við þijátíu talsins. Auk þess er hægt að fá
hest teymdan undir yngstu börnunum eða fara i
stutta útreiðatúra, skoða kálfana, hlaupa um og
kynnast lífinu á bóndabæ.
Laugabakkabúið er skammt frá Selfossi, við af-
leggjarann sem tekinn er á leið í Grímsnesið.
„Islendingar fara til útlanda og ríða úlföldum
og fílum og skoða dýragarða og það getur verið
alveg eins gaman að koma í fjósakaffi og fylgjast
með því þegar við erum að mjólka kýrnar okkar,“
segir Þorvaldur Guðmundsson en hann og eigin-
konan Erla Ingólfsdóttir hafa nýlokið við að byggja
myndarlegt fjós með þetta sérstaklega í huga.
„Þegar fjósið var byggt gerðum við ráð fyrir kaffi-
stofunni sem er með stórum og miklum gluggum
þannig að auðveldlega er hægt að gæða sér á kaffi
og heimabökuðum kökum og fylgjast með þeim
Morgunblaðið/grg
ÞORVALDUR segist mjólka sex kýr í einu við
glugga kaffistofunnar.
sem eru að vinna verk sín í fjósinu. Við útbjuggum
bása við stóra glugga og getum þar mjólkað um
sex kýr í einu.“
Sé fólk árrisult er það velkomið í morgunnyalt-
ir klukkan sjö á morgnana en síðan er einnig mjólk-
að um kvöldmatarleytið. Þá fá gestir einnig að
smakka á „sérrétti" hússins.
Langi fólki að dvelja lengur en nokkra klukku-
tíma er hægt að leigja sér tjaldstæði hjá þeim hjón-
um. ■
Daladagar
í Dölunum
NÆSTU fimm helgar verða Dala-
dagar í Dölunum. Af því tilefni verð-
ur ýmislegt í boði til afþreyingar og
skemmtunar fyrir ferðafólk.
Sem dæmi má nefna kvöldsiglingu
um eyjarnar í mynni Hvammsfjarðar,
frítt í veiði á hveijum sunnudegi,
opið nús hjá Dalabændum og sögu-
göngur um sögusvið Laxdælu. Sund-
laugaraðstaða á Laugum í Sælings-
dal hefur verið bætt til muna með
nýrri 25 m sundlaug með nuddpotti,
vaðlaug, gufubaði og leiktækjum.
Daladagar hófust síðasta föstu-
dag með hestaþingi Glaðs við Nes-
odda sem fram var haldið í gær.
Um kvöldið lék hljómsveit Geir-
mundar Valtýssonar fyrir dansi í
Dalabúð.
í dag gefst fólki kostur á að veiða
frítt í Ljárskógavötnum, og í Dala-
búð og Bjargi er veitingatilboð.
Söguganga
Fyrstu helgina í júlí kennir einnig
ýmissa grasa. Þá verður Staðarfells-
HVAMMSKIRKJA í Dölum.
hátíðin, söguganga um Laugasvæð-
ið, fólk getur skoðað fuglasafn í
Skólahúsinu í Búðardal, skjalasafn,
og valda muni af byggðasafni Dala-
manna á Laugum, farið fjöruferð
um Fagradalsfjörð, fengið sér kaffi-
sopa hjá Ferðaþjónustu bænda að
Stóra-Vatnshorni í Haukadal og
veitt frítt fyrir landi Stóra-Vatns-
horns og Vatns.
Nánari upplýsingar um Daladaga
fást hjá Upplýsingamiðstöðinni i
Búðardal. ■