Morgunblaðið - 25.07.1997, Síða 6

6 B FÖSTUDAGUR 25. JÚLÍ 1997
DAGLEGT LIF
MORGUNBLAÐIÐ
MEÐ AUGUM LANDANS
Kvöldkyrrð
María Elínborg Ingvadóttir gegnir starfi
viðskiptafulltrúa Útflutningsráðs íslands
í Moskvu og segir hér frá yndislegum
sumarkvöldum.
ÞAÐ ER fallegt í
Moskvu á sumrin,
grænu svæðin gefa
borginni vinalegt yfir-
bragð og grasflatirnar
eru óvenju vel hirtar í
sumar, ný og fjölskrúð-
ugri blómaflóra, líklega
vegna 850 ára afmælis-
ins.
Framkvæmdagleðin
er næstum þreytandi,
alls staðar er verið að
bora í götur og gera
við, ný hús og endur-
byggð hús innan um
fallega tijálundi, furða
hvað þeir lifa af allt
raskið. Hitinn er stund-
um nokkuð mikill, en
kvöldin bæta það upp, þá er yndis-
legt að sitja léttklæddur á útiveit-
ingahúsi og skrafa við kunningj-
ana, langt fram á kvöld. Það er
líka yndislegt að sitja úti á svölum
á kvöldin, hlusta á lífið, horfa
yfir borgina og fylgjast með leikj-
um barnanna á bílastæðinu fyrir
neðan. Þau koma frá ýmsum
heimshornum, eru frá ólíku um-
hverfi eins og litarhaft þeirra seg-
ir til um, þarna er næstum öll lita-
flóra mannfólksins saman komin.
Þau leika sér saman, glöð og
skemmtileg og hjá þeim er aðeins
eitt tungumál, leikjamál sem öll
börn skilja. Það er skemmtilegt
að sjá, að þau eru í sömu leikjun-
um og við krakkarnir í Ránargöt-
unni Iékjum okkur í, hér forðum
daga og gatan var okkar leik-
svæði. Það kallast ekki gott í dag
að nota göturnar til leikja,
ófremdarástand líklega, ef það er
gert. Það er heldur ekki lengur
gott að klæða litlu börnin sín í
útiföt á morgnana og segja þeim
að fara út að leika sér, hvort sem
er rigning, eða spjór og kuldi. í
þá daga urðum við sjálf að finna
okkur leikfélaga og ákveða, hvað
við vildum gera. Þá kom fljótlega
í ljós, hverjir voru hugmyndaríkir,
hveijir stjórnsamir og hveijir leið-
indapúkar. Þá stóðu líka allir sam-
an, líka leiðindapúkarnir, þegar
bardagaglaðir nágrannar úr
næstu götu, skoruðu á okkur í
snjókast, snjóruðningarnir voru
notaðir sem vígi og það var hart
barist, en enginn særður, bara
kapp, hraði og samvinna, þá skipti
máli, hver var fljótastur að hnoða
snjóboltana. Það gat verið allt of
mikil fyrirhöfn að klæða allan
krakkaskarann úr snjófötunum,
skafa snjóinn af ullarúlpum og
buxum, til að fara inn í kaffi, sem
nú kaliast drekkutími. Þá var sett
upp kaffiborð á kassa úti í bíl-
skúr, þar fengum við heitt kakó,
kleinur og kanelsnúða og þá var
bæði gott og gaman.
Þegar skólaganga hófst, þurfti
að passa upp á að við lærðum,
þegar heim var komið úr skólan-
um, áður en farið var út að leika
sér. Þá lærðum við líka kristin-
fræði, sem var um leið siðfræði,
þá var agi í skólanum, við lærðum
að raða okkur upp í raðir og
standa þar prúð og syngja skóla-
sönginn á morgnana. Við réttum
upp hendi, þegar við vildum segja
eitthvað, líklega olli það heftu
tjáningarfrelsi. Nú fara börnin í
tíma eftir skóla, í ballet, píanó-
tíma, aukatíma í ensku, skáktíma
og sitthvað fleira gagnlegt. Nú
leika börnin sér í umsjá sérfræð-
inga, með þroskaleikföng og fá
skapandi verkefni, ef eitthvert
barnið sýnir mikla sérvizku er
kallaður til annar sérfræðingur
sem skilgreinir hegðunarvanda-
málið. Þó eru fréttir nær daglega
að heiman, af ungu fólki með
hegðunarvandamál, væntanlega
er um að ræða tiltölulega fá ung-
menni, en of mörg samt, afleið-
ingarnar segja til um það. Of-
beldi virðist eina leið þessa fólks
til að fá útrás fyrir reiðina. Hvað-
an ætli hún komi þessi reiði, hver
er rót hennar, rætur barnsins eru
á heimilinu og það er erfitt að
hugsa sér að nokkurt lítið barn
fæðist til að vera vond mannvera.
Það er auðveldast að skýra
allar breytingar með meira
vinnuálagi, ein fyrirvinna heimil-
is dugar ekki lengur, meiri
menntun, báðir foreldrar vilja út
á vinnumarkaðinn, streita og
hraði í þjóðfélaginu, hvað sem það
nú þýðir, hærri kröfur um falleg
heimili og bíla, en hver er orsök-
in, hvað gerum við til að breyta
þessu ? Verðum við ef til vill að
koma upp einhverskonar vinnu-
skyldu, vinnubúðum, í staðinn
fyrir herskyldu, þar sem fólk lær-
ir að sjá um sig sjálft, lærir að
hlýða, lærir hvað er agi, hvað er
kærleikur og hvað er að bera virð-
ingu fyrir náunganum, eitthvað
sem ætti að vera kennt á heimil-
um og í skóla. Eða gerði dans sem
skyldufag í skóla, sama gagn, í
dansi er agi, tillitssemi og sam-
hæfing nauðsynleg.
Ef til vill þurfum við bara 10
gráðum hærri meðalhita á sumr-
in, mannlífið virðist léttara í heit-
ara veðri, fólk heldur sig meira
úti við, þar með skiptir sjónvarpið
og nýr sófi minna máli. Fjölskyld-
urnar safnast saman úti í garði
og borða og hlægja saman. Þótt
undarlegt sé, er gaman að dansa,
syngja og leika sér fyrir miðnætt-
ið, ekki síður en um miðjar næt-
ur. Hér blómstrar rómantíkin all-
an daginn, ungt fólk virðist yfir
sig ástfangið, jafnt í glaða sól-
skini og í vetrargaddi. Þótt hitinn
sé 28 gráður og skemmtigarðarn-
ir fullir af fjörugu fjölskyldufólki,
þá leiðast um garðinn, piltur og
stúlka, með dreymið bros á vör.
Ef til vill ætti ungt fólk, sérstak-
lega undir 17 ára aldri að sofa
meira, það væri líklega hollara
fyrir það, en að rölta um í miðbæn-
um um miðjar nætur. Það er líka
furðulegt, hvemig vel uppalið ungt
fólk, gengur um miðbæinn. Það
ætti kannski að taka góðar mynd-
ir af ósköpunum, áður en hreins-
unarlið borgarinnar tekur til starfa
á morgnana um helgar og senda
inn á hvert heimili, með spurningu
um, hvort það sé mögulegt að ein-
hver úr fjölskyldunni hafi gleymt
þessu sem á myndinni er, í mið-
bænum um síðustu helgi. Það er
líka umhugsunarvert, að sömu
ungmennin geti valdið tjóni á fólki
og eigum þess, aftur og aftur, þar
sem lagastoð vantar til að taka
það úr umferð og veita því hjálp.
Hvað ætli hún kosti okkur, þessi
lagastoð sem ekki er til, ef til vill
mætti hrista hana fram úr erminni
og hætta við að loka deildum
sjúkrahúsa vegna sumarleyfa
starfsfólks.
Börnin eru hætt leik sínum á
bflastæðinu hér fyrir neðan, von-
andi verða leikir þeirra alltaf jafn
saklausir og skemmtilegir.
Hún er undarleg þessi kvöld-
kyrrð, inni í miðri borg, sem aldr-
ei sefur.
R ykjavík
er Lególand norðursins
SETTU grillið í kassa elskan!, við
erum að flytja til Reykjavíkur," er
yfirskrift greinar í bandaríska
ferðatímaritinu Outside um tíu
bestu borgir heims og drauminn
um ókunna, óspillta stigu og fram-
andi lönd. Drauminn sem rætist
því fjallstoppurinn, regnskógurinn
eða sjávarsíðan eru á næsta leiti
og pakkaferðamennska hefur ekki
enn farið dauðum höndum um
heimkynni gestgjafans. Greinin er
merkt ritstjórum tímaritsins og
skrifuð í þeim tilgangi að lýsa
borgunum sem þeim þykir bestar
til búsetu.
Svipmyndin af Reykjavík er
önnur í röðinni og engu líkara en
greinarhöfundur sé staddur í
furðuborg. Minnst er á lítil kassa-
laga hús, skínandi hreinar götur
og Elliðaá svo skærbláa að minnir
á sjálfa Dóná. Eyjarskeggjar vekja
engu minni hrifningu en umhverf-
ið; vinningshafarnir í litningalottó-
inu sem „spranga um í allri sinni
norrænu dýrð, stærri, Ijósari og
heilbrigðari en þú, útlendingur-
inn,“ segir ennfremur.
Greinarhöfundur telur líka báða
McDonald’s hamborgarastaðina,
fjallar um loftslagið, sem þykir
Á íslandi opnast yfír-
borðið til Heljar og
Snæfellsjökull leiðir
mann að innsta kjama
jarðarinnar. Er það ekki
annars? Helga Kristín
Einarsdóttir frétti af
litskrúðugu ævintýra-
landi í nokkrum banda-
rískum ferðatímaritum.
„bara ansi hreint viðkunnalegt“,
og merkir landann sem eina skyn-
heild með orðtakinu „ljóskur
skemmta sér betur“.
Víðáttan í eðllnu
Að því slepptu tekur við ögn
lágstemmdari lýsing á Reykjavík
og nágrenni þar sem segir að víð-
áttan sé svo stór hluti af hversdeg-
inum að borgarbúar skynji útivist
ekki sem sérstaka afþreyingu.
„Hluti af því að vera íslendingur
er að vera úti undir beru lofti.
Nema hvað? Ekki þarf að fara
langt frá Reykjavík til þess að
rekast á firði, hraunbreiður,
hundruð heitra lauga, goshveri,
jökulár og tröllaukna fossa.“
Þvínæst lýsir höfundur vinnu-
vikunni í höfuðborginni, sem hefst
með sundspretti í morgunsárið og
lýkur með bóklestri að kvöldi, það
er að segja þar til á fimmtudegi,
þegar helgi ungra íslendinga
gengur i garð. „Birnir og Guðrún-
ir í nýjustu flíkunum frá Gaultier
og Prada, með hárgreiðslu sem
fær franska tískufréttastjóra til
að kikna í hnjáliðunum, flykkjast
í næturklúbba borgarinnar og
drekka þar til sólin rís. Eða rétt-
ara sagt gengur til viðar, sé klukk-
an fjögur að morgni í júlí.
Samtölin eru full af eldmóði og
svo vitsmunaleg að innlegg utan-
garðsmannsins visnar í saman-
burði. Hvert er hlutverk Atlants-
hafsbandalagsins nú þegar komm-
únisminn er hruninn? Af hveiju
fékk Friðrik Þór ekki óskarinn?
Hvers vegna hannar Donna Karan
í New York þessa kauðalegu
kjólgopa?“
líka borist innan frá
Annarlegt ástand: leiði, depurð, kvíði, fælni, sorg,
lystarleysi og allt sem nöfnum tjáir að nefna hef-
ur hijáð manninn. Margrét Guttormsdóttir las
nýlegar Sjálfshjálparbækur Vasaútgáfunnar um
þessi mál og spjallaði við Ingunni Thorarensen
um gildi þess að beita sér sjálfur gegn þjáningunni.
ALLIR þekkja eitthvert form af
andlegri vanlíðan ekki síst sorgina.
Ef ekki af eigin raun þá sem vin-
ur, ijölskyldumeðlimur eða ábyrgur
stuðningsaðili. Áður fyrr var svona
málum því miður oftast sópað und-
ir teppið og enn lifa fordómamir.
Dýrkendur dugnaðar hafa oft tak-
markaðan skilning á þeim sem erf-
iðlega gengur að vera glaðir og
duglegir. Vinnufíklar og alkar njóta
meiri tiltrúar en þeir sem missa lífs-
kraftinn af andlegum orsökum eins
og vegna þunglyndis.
Hvort sem umhverfí eða erfðir
hafa dembt fólki niður í öldudal
þungans er jafnerfítt að sjá upp
yfir öldutoppana til sólar og bjart-
ari daga. Það er því nauðsynlegt,
bæði þeim sem veikir eru og að-
standendum þeirra að fá einhveija
hjálp. Hjálp til sjálfshjálpar hefur
alltaf þótt heilladijúg, og núna hafa
komið út bækur sem gætu ef til
vill orðið varða í nýju lífi þeirra sem
vansælir eru.
Vasaútgáfan hefur nú gefíð út
Hvert á fólk að
leita eftir hjálp?
Ingunn Thorarensen gerðist fé-
lagi föður síns Þorsteins í bóka-
útgáfu Fjölva/Vasaútgáfu fyrir
átta árum og segist ekki geta
hætt. Þau eiga sér markmið - að
gefa út það sem helst vantar á
Islandi í aðgengilegu lesformi.
Listaverkabækur og bækur um
náttúrufræði voru fyrirferðamikill
þáttur í útgáfunni en áherslan
hefur færst yfir á ýmiskonar
heilsubækur.
Tilurð bókaflokksins um sjálfs-
hjálp er sú, að feðginin rákust á
bækurnar í enskum kynning-
arbæklingi frá bókaútgáfunni Ele-
ment og ákváðu að athuga málið
nánar. Þegar þau fengu bækumar
í hendur uppgötvuðu þau að inni-
haldið er áhugavert. Þýðandanum,
Evu Ólafsdóttur, kynntust þau
þannig að hún kom til þeirra með
danska bók með góðum ráðum við
gigt. Þeim leist vel á, hún þýddi
bókina og þau gáfu hana út.
Ingunn telur að vestræn lækna-
vísindi eigi erfitt með að glíma við
ákveðna sjúkdóma, bæði vefræna
og ef til vill enn frekar sálræna.
Og þá kemur einmitt að sjálfshjálp
í hennar huga. „Manneskjan getur
í raun hjálpað sér ótrúlega mikið
sjálf,“.segir Ingunn, „en hvert á
fólk að leita? Það er svo lítið til
um svona efni á íslensku og er
Sjálfsþjálparflokkurinn gefinn út
til að bæta úr þeirri þörf.“
Þegar Ingunn er spurð hvort
von sé á fleiri bókum, hlær hún
og segir að þær gætu orðið ótelj-
andi. „Þær era svo margar að við
vitum ekki hvar við eigum að
byija.“ Og bækur eru á leiðinni
frá henni, til dæmis um breytinga-
skeið kvenna og um mígreni, sem
flokkast með sjúkdómum sem erf-
itt hefur reynst að lækna. Pillura-
ar vinna gegn einkennunum en
leið að orsök vandans vantar.