Þjóðólfur - 14.02.1849, Side 1

1. Ár.
14. Febriíar.
í.
Fr brjefi.
i>ú ert aft hvetja niig tii að verða ekki ept-
irbátur jieirra, sem liafa gefið til prestaskól-
ans og latínuskólans í Reyk javik, og get jeg
ekki annafi, en virt þjer jiað vel; jiví jeg
veit, að hvðt þessi er sprottin bæði af jieim vél-
vilja jiínuin ril mín, að jiú vilt eigi, að jeg gjöri
injer minnkun með því, að sýna meiri nirfils-
hátt en aðrir, sem eru á borð við mig að
efnaliag og öðrum ástæðum, og lika af hinu,
að jui ert sannfærður uin, að hver sá gjöri
ættjörðu vorri sannarlegt góðverk, er styðji
skólana eins og honum er framast unnt; j»ví að
þeir geti orðið jijóð vorri til vegs og virðing-
ar, ef jieir sjeu í góðu lagi, eins og jieir á
liinn bóginn geti oröið þjóðinui til vanvirðu, ef
þeir sjeu illa ásigkomnir. Jeg hef fyrir löngu
gjört mjer hugmyntl um, hversu áríðandi það
væri fyri hverja jijóð, að eiga þá skóla, sem
væru svo að efiium búnir, að þeir þyrftu
hvorki að neita námfúsum en fjelitlum mönn-
um um þá liðveizlu, er þeir þyrftu, til að geta
iðkað vísindi, nje lieldur spara fje, til að koma
sjálfum sjer í svo gött lag, að þeir yrðu vel
færir um, að veita skjólstæðingum sínum næga
og notasæla fræðslu og menntun, sem geti
gjört þá hæfa til að standa vel í veglegri
stöðu, sjálfum sjer til virðingar og |)jóð
sinni til gagns. Jeg ljet nijer j»ví skiljast,
að það muudi vera satt, sem jeg lieyrði
sagt fyrir fimm árum, að skólinn Iijerna á
íslandi væri ekki í eins góðu lagi, og hann
þyrfti að vera; mjer skildist það líka vel, að
land vort liefði þörf á þess konar skóla, er
veitt gæti prestaefnum vorum meiri og full-
komnari fræðslu, en kostur liefur verið á
hjer á landi að undanfðrnu; þú mátt því geta
nærri, hvort mjer muni ekki j>ykja vænt um,
bæði framfor latínuskólans og stofnun presta-

skólans; það hefði því veriö sjálfuni rnjer ó-
samkvæmt, hefðijegeigi glaðzt við að heyra,
að menn væru farnir að skjóta saman fje til
að styðja skóla vora, og undir eins til að efla
þá landsheill, er góðir skólar geta skapað
hverri þjóð. Jegar jeg heyrði þessa fyrst
getið, varð jeg svo hrifinn af þessum mann-
úðlega fjelagsanda landa minna, að jeg var
næstuin því lagður ástað með skerfinn minn,
til að styðja þetta fyrirtæki; jeg kallaði á
nágranna mina og sveitunga, og hað þá að
verða mjer samferða, en þeir voru ekki svo
auðfengnir til fararinnar, sem jeg hugði; því að
sjálfir höfðu þeir átt langa þrætu um þetta
málefni, og voru liver öðrum ósamþykkir.
Jeg taldi þeim j»á ástæður minar, hvers vegna
jeg áliti það skyldu bæði fyrir mig og þá, að
styðja þetta fyrirtæki, eins og vjer gætum.
jþeir kváöu ástæður mínar veragóðarog gild-
ar, þegar talað væri um nauðsyn og nytsemi
skóla, en vjer þyrftum að íhuga þetta mál-
efni og einstakar greinir þess nákvæmar og
á fleiri vegu, en jeg hefði gjört, ef öllum
ætti að geta komið saman og allir að verða
samtaka. Einn þeirra mælti þá á þessaleið:
sJeg hef lieyrt ýmsa þá nnnmarka við skólann
í Keykjavík, að jeg lield, að það sje ísjár-
vert fyrir menn í fjarlægum hjeruðum að kosta
miklu fje til að styrkja liann, og tek jeg j»á
fyrst fram þann annmarkann, sem flestum
mun skiljast hezt, og það er sá annmarkinn,
liversu þeim verður dýrkeyptdrottins orðið, sem
læra núna í Reykjavíkur skóla; því að heyrt
lief jg^ kunnuga menn segja, að nokkurn
ve#s# sparsamur piltur mundi ekki koinast
af með minna, en 150rbd. á ári hverju fyrir
fæði, fatnað, bækur og ferðakostnað, væri
hann úr fjarlægri sveit, og er þá auðsjeð, að
sje hann 7 ár í skóla, þarf hann 1050 rbd., og