Þjóðólfur - 24.07.1852, Blaðsíða 1
4. Ár
86.
1858.
24. júlí.
Hu^vekja.
2. Um færikvia brúkun or/ nytsemi.
(Framhald). Fyrir 50 árum fiólcti ókvæði,
að hýsa kýr á nóttinni írá Jónsmessu til Höf-
uðdags, núþar ámóti láta allir }>ær inni liggja,
og þykir gagnsmunabót að. Jað er gömul
regla, að varast alla snögglega umbreytingu
við sauðijenað; vorið er sá tími, sem ærnar
þurfa sjálfræði á, þá er þær eiga að fæða lömb,
og gott, hvað betur mjólka, líka fitna og loðn-
ast. Já er náttúra fjárins að liggja skemmst,
er nótt er styzt og gróður stundum lítill; þá
er langur rekstur og sultur skaðlegastur. Ept-
ir fráfærur telja margir gott að liýsa ær, eink-
um þá þær eru berar og ullarlausar, en stund-
um hret, frost eða kalsi á næturriar; halda
þeir, að þá fitni ær betur og mjólki jafnar,
og mun þetta satt vera, ef ei iiggja of lengi
inni. Samt mun það óholt fje, er venst harðri
beit og útilegum, að liggja inni í heitum,
blautum og stækjufullum húsum, þó þetta
við gangist sumstaðár. Allir geta samt sjeð,
að betur muni eiga við ær, að liggja inni í
færikvium og hafa nægan hita hvor við aðra
og hvor af annari, nema þá hretviðri er, því
þá er húsaskjólið betra, einkum fyrst eptir
fráfærurnar. Jað er líka ómissandi, að tjaida
eina eða tvær kvíagrindurnar áveðurs, þar sem
stormasamt er, og má til þess brúka pokavoð
eða pokagarma. Sumar mjaltakonur láta á
sjer heyra, að kaldara sje í kvium þessum,
en úti á bersvæði eða jafnvel á háisum uppi,
þar er íjeð liggur úti; en liver skynsamur
maður getur sjeð, hversu nieining þessi er á-
stæðulaus og íjærri allri rjettsýni. Jað
riður mikið á, að skamta tíinann, sem ærnar
l'ggja inni fyrst eptir fráfærur, því ekki má
þaö vera allur tími milli venjulegra mjalta
frá kvöldi til niorguns, heldur verður að beita
ám nokkra stund að kveldi eða morgni áður
mjaltað er; þar sem langt er í haga, mun
kveldbeit haganlegri, frá því um sólarlagsbii
til miðnættis; jafnast eru liagar ljettir heima
við, og herðir íje þá á fylli sinni, er náttkæl-
an fer yfir. Ei ætti innilegutími þá að vera
• yfir 6 stundir. Jegar ær að morgninum koma
svangar í góöa haga, bíta þær með góðri lyst,
og gjöra með þessu móti meira gagn, heldur
en þó þær fylli sig heima við á einhverjum
Ijettingi og komi á eptir i góða liaga, því þá
liggja þær þar eins lengi og þær eru á beit.
Sjeu nú engir hagar heima, en góðir fjærri,
verður að reka seint heim, nijalta að kvöldi
um sólsetur og snemma að morgni — um mið-
morgun. 3>ar sem svo er háttað, þyrfti að
vera selför, sem menn eru nú víða farnir að
taka upp; en þar sem hagar eru jafnir og nærri
og heldur litlir, mun morgunbeitin eiga betur
við, og sje þá út iátið um sólaruppkomu.
Jegar kemur fram á sláttartíma, má hætta
kvöld- og morgunbeitinni, en þá sje Qe ei
heim rekið fyr en undir lágnætti og mjaltað
strax að morgni, þá á fætur er farið; ætti það
að vera búið kl. 7 fyrir miðdag. 5að skaðar
lítið, þó nokkuð verði mismjaltá, þáQeerfarið
að geldast iivort eð er, en vinnudrjúgust er
aðferð þessi; þá þurfa ekki mjaltakonur að
bíða eptir búsmalanum framm undir hádegi,
eins og einatt ber við. Með þessari aðferð
mun færikvíavistin ekki spilla gagnsmunum,
sje hjásetan á annað borð, og eins kvöld-og
morgunbeitin trúlega st'unduð.
Hentugt færikvíastæði vantar að visu all-
víða, ekki sízt um lestatímann, þar sem tún
eru ekki mjög stór. Ætlast eg því til, að
kviarnar, einkum um þetta leyti, brúkist til
túnauka, og mun þá víðast vera svo ástatt,
aö nálægt túnum sje annaðhvort stunguflag