Þjóðólfur - 10.11.1852, Blaðsíða 3

3
segja tnannimim, sem er felítill ng óinögum
hlaðinn, svo lausu, að hann yrði að hverfa frá
atvinnu sinni, þegar komið væri fram á vetur,
bg þau vildi því heldur, að hann gæti fengið
að vera við þetta skóla-árút. En meistarinn
viltli ekki að svo mjög væri litið á hagsmuni
einstaks manns, þegar þeir riði í bága við
betra og stjórnsarnlegra skijiulag gjörvalls
skólans; en það lagöi hann til frá upphafí,
að gjöra manninn að öllu í haldinn, ef hann
færi fyrirtímann. En jregar háyfirvöldin kváð-
ust ekkert fje hafa til uinráða, það er til þess
mætti verja, ]iá fannst lteykvíkingum hann
hafa svo mikið fyrir sjer i þessu, og fylgja
}>ví frant svo hlutdrægnislaust, og eingaungu
stefna nteð því að hagsinunum skólans, að
f>eir skutu saman, honuni óaívitandi, 200 rhdl.
og fólu honum til umráða á hvern |>ann veg
er honum litist, til að koina skólaiiuin í }>að
horf, seni harin lielzt kysi; og er maklegt að
geta þess, að fyrir jiessu gengust }>eir kaup-
inennirnir, Carl Siemsen og jtorsteinn Jónsson.
Jessu fé varði meistnrinn til að gjöra dyra-
vörðinn í haldinn af að f'ara strax, og hann
var }>aö.
J>ar í móti greindi liáyfirvöldin ekkert á
við meistarann um }>að, í sumar, hvei'ja svein-
ana ætti að svijita hálfri ölmusu af lieilli,
sem hana liöfðu, og jivérjum ætti að ráðleggja
að fara úr skóla og liætta við lærdóm, sakir
framfaráleysis [>eirra, og hverjuin ætti aptur
að veita heila ölinusu, fyrir yðni og frarnfarir.
Sagt, er, að ekki mnni að uiidanförnu hafa verið
farið ört einsnákvæmlega að uppástúngum }>ess-
um, og eins nákvæmar ástæður færðartil, og
nú var gjört; höfum vér lieyrt t.il }>ess tekið
af kunnugum, hvað þessar uppástúngur hafi
verið Ijósar, greinilegar, óvilhallar og lausar
við allt manngreinarálit, enda fannst háyfir-
völdunum svo, og var ekki annars getið, enn
að [>au hefði fallizt á þær allar, neina ef var
ein ölmusuveiting, sein út af var brugðiö. lin
ef þetfa er satt, og vér vitum ekki sannara,
þá liljótum vjer að álíta }>að vafalaus ósann-
hidi, sem kom hér uj>p úr kafinu og varð í
miklu alniæli uin }>að leyti skólinn hófst í
liaust, að herra stijitamtinaðurimi sjálfur liafi
viljað koma inn i skólann aptur; án reynslu-
prófs, }>aim tveimur sonuin sínum, sem ineist-
arinn hafði lagt til i ujipástúnguiniiii að færi
algjört úr skóla; }>ví enn þótt memi hafi enga
áþreifanlega vissu fyrir, að háyfirvöhlin liafi
samþykt uppástiingu meistarans um þessa 2
j>ilta (—af þvi þá ályktan þurfti ekki að til-
kynna priðja manni), þá álítum vér sanít sem
áður ómögulegt, að þessi höfðíngi hafi viljað
hafa sonu sína undan þeirri reglu og álykt-
un, er hann lét yfir aðra gánga, þá sem eins
voru ástigs; því teljum vér víst, að þetta hafi
verið ránghermi og bæjarsmiðar einar; en vér
finnum oss skylt, að geta þeirra hér, af því
þær, sem sagt, voru komnar í nokkurt almæli,
og skeð getur, að rit, af þeim spinnist ýmsar
sögur, sein er rjettara að sporna við svo
sem má.
En þó að þessar uppástúngur meistarans
væri bæði iiákvæinar og óvilhallar, og fengi
fulltsamþykki háyfirvaldanna, mun samtmörg-
um þeini, sem urðu fyrir burtvísuninni, bafa
geðjast iniður að þeim fyrst í stað, og jafnvel
einstakur maður reiðst því svo, að ekki varð
með öllu bótalaust; en i því efni varþaðjafn-
mikill sómi meistaranum, og rétt í alla staði,
aö vilja lialda ölluglega uj>j>i heiðri kennar-
anna og skólans, og líða ekki að á bann vairi
liallað, eins og maðurinn sem reiddist, sýndi
dréngluiul sína í |>ví, að gánga ekki í móti
töluðum orðum þó vottalaust hryti honum og
í reiði, heldur bætti liann fítslega fyrir.
(Niðurlagið í næslir blaði).
Vm uppástúuf/u prestastcfnunnav /852.
3>að verður aldrei boriö á brýn binuin
liðna heliningi þessarar aldar, né }>eim yfir-
mönnum, sem á lienni hafa verið uppi hér á
lancli, að þá hafi skort vilja eða áræði til upj>-
ástúngna um stórkostlegar breytingar bjá oss.
Alþíng, sem bafði staðið um svo margar aldir,
var lagt algjörlega niður með ölluin sinnm
undirstöðu- réttindum og þjóðlegu einkennum,
og ekkert látið koina í staðinn, nema dómstóll
þriggja manna. Ilin miklu stólsgótz voru
seld um aldamótin, eða réttara sagt. þeim lleygt
út í inesla snatri, fyrir vart hálfvirði; en þetta
báW’virði borgað síöan að nokkru leyti ineð að
eins ,V hlutanum. Tveir skólarnir iornu voru
lagðir niður, og einn skóli bygður úpj> aj>tur,